Proces pielęgnowania
w różnych fazach ostrej
i przewlekłej
niewydolności nerek.
Barbara Komosińska
Proces pielęgnowania
w różnych fazach ostrej
i przewlekłej
niewydolności nerek.
Barbara Komosińska
2
1)
Ostra niewydolność nerek.
a)
Definicja ostrej niewydolności nerek
Nagle występujące, z reguły odwracalne pogorszenie
czynności nerek w zakresie wydalania wody,
elektrolitów, końcowych produktów przemiany
białkowej, regulacji elektrolitowej i kwasowo-
zasadowej ustroju.
3
b)
Fazy o.n.n. i opieka w poszczególnych
fazach o.n.n.
Faz wstępna
•
od czasu działania czynnika szkodliwego
•
faza skąpoobjawowa
•
pojawiają się objawy związane z bezpośrednią
przyczyną choroby ( np. kolka nerkowa i całkowity
bezmocz w skutek zatkania moczowodu, nudności,
wymioty w skutek zatrucia lekami)
Opieka w fazie wstępnej:
•
minimalizowanie objawów będących efektem
bezpośredniej przyczyny
choroby (nudności,
wymioty, płukanie żołądka przy zatruciach, leczenie
przeciwbólowe w kolce nerkowej itd)
•
obserwowanie i kontrola ilości wydalanego moczu, dzm,
bilans płynów,
•
pomiar ciśnienia tętniczego
4
b)
Fazy o.n.n. i opieka w poszczególnych
fazach o.n.n.
Faza utrwalona
•
skąpomocz- oliguria ( poniżej 400-500 ml na dobę)
•
bezmocz-
anuria ( poniżej 100 ml na dobę)
•
wzmożony hiperkatabolizm białek i mocznica
duże stężenie mocznika – nudności, wymioty, brak
łaknienia, zaburzenia perystaltyki jelit, amoniakalny
zapach z ust, skaza krwotoczna, krowotoki, zaburzenia
krzepnięcia, objawy neurologiczne- drżenia drgawki,
osłabienie koncentracji, senność śpiączka
•
retencja wody-
obrzęki, nadciśnienie tętnicze
•
zaburzenia elektrolitowe- wzrost potasu
– zwolnienie
pracy serca, mrowienie w stopach i dłoniach, silne poty,
zaburzenia świadomości,
•
kwasica metaboliczna
– zmniejszenie zasobu zasad
5
b)
Fazy o.n.n. i opieka w poszczególnych
fazach o.n.n.
Opieka w fazie utrwalonej:
•
minimalizowanie szeregu objawów będących efektem
mocznicy ( zaburzenia ze strony układu pokarmowego,
oddechowego, krążenie, nerwowego, krwiotwórczego,
kostno-stawowego),
•
kontroli bilansu płynów, dzm,
•
kontrola ciśnienia, EKG,
•
obserwacja w kierunku przewodnienia , obrzęku płuc,
ścisły reżim płynowy w diecie, rygorystyczne przepisy
dietetyczne (ograniczenie sodu, potasu, fosforu, białka)
6
b)
Fazy o.n.n. i opieka w poszczególnych
fazach o.n.n.
Faza wielomoczu (poliuria)
•
nerki podejmują pracę
•
wielomocz do 5-
6 litrów na dobę
•
może dojść do odwodnienia organizmu i nadmiernej
utraty elektrolitów
•
powoli cofa się kwasica, oraz wysokie stężenie
elektrolitów
Opieka w fazie wielomoczu:
•
uzupełnianie wody i elektrolitów, uzupełnianie
utraconych płynów,
•
obserwacja w kierunku powikłań ze strony układu
krążenia przy spadku potasu i minimalizacja możliwości
wystąpienia powikłań krążeniowych,
•
zwiększeniu podaży elektrolitów w diecie, zwiększenie
podaży białka w diecie
7
b)
Fazy o.n.n. i opieka w poszczególnych
fazach o.n.n.
Faza powrotu do zdrowia
•
ustępowanie azotemii, cofnięcie się objawów
klinicznych
•
powrót do zdrowia zależny jest od stopnia uszkodzenia
nerek
•
nerki zaczynają wytwarzać prawidłową ilość moczu
8
2)
Przewlekła niewydolność
nerek
a)
Definicja przewlekłej niewydolności
nerek
Wielo-
objawowy zespół chorobowy powstały w
następstwie długotrwałego, postępującego i
nieodwracalnego upośledzenia czynności kłębuszków
i cewek nerkowych oraz zwłóknienia tkanki
śródmiąższowej. Dochodzi do upośledzonej
czynności wewnątrz- i zewnątrz-wydzielniczej.
9
b)
Fazy p.p.n. i opieka w poszczególnych
fazach
Niewydolność utajona
•
zmniejszenie przesączania kłębuszkowego GFR (80-40
ml/min/1,73 m2)
•
zmniejszenie ciężaru właściwego moczu
•
utrata zdolności zagęszczania moczu
•
wydalanie wzmożonych ilości moczu powyżej 2l
Opieka w niewydolności utajonej
•
kontrola ilości wydalanego moczu, dzm, bilans płynów
•
ograniczenie podaży białka,
•
uzupełniania utraconych płynów, nie dopuszczenie do
odwodnienia
10
b)
Fazy p.p.n. i opieka w poszczególnych
fazach
Niewydolność wyrównana
•
GFR (40-25ml/min/1,73m2)
•
utrzymujący się wielomocz jako mechanizm
wyrównawczy wydalania ciał azotowych
•
nykturia- zmiana rytmu dobowego oddawania moczu-
oddawanie moczu w godz. nocnych
•
nadal prawidłowe stężenie związków azotowych we
krwi
•
zaburzenia elektrolitowe (wzrost fosforanów we krwi)
•
nadciśnienie tętnicze (renina- angiotensyna),
niedokrwistość
•
wielomocz stopniowo zimniejsza się
•
chorzy są osłabieni i łatwo się męczą
11
b)
Fazy p.p.n. i opieka w poszczególnych
fazach
Opieka w niewydolności wyrównanej:
•
dzm, bilans płynów,
•
ograniczenie podaży białka i elektrolitów w diecie,
•
minimalizacja objawów będących efektem zaburzeń
elektrolitowych,
•
kontrola elektrolitów we krwi,
•
kontrola RR
•
pomoc w czynnościach higienicznych i pielęgnacyjnych
12
b)
Fazy p.p.n. i opieka w poszczególnych
fazach
Niewydolność niewyrównana
•
GFR (25-10 ml/min/1,73m2)
•
izostenuria-
nerki tracą możliwość rozcieńczania i
zagęszczania moczu, skąpomocz i bezmocz
•
typowe objawy mocznicy związane z wysokimi
stężeniami toksyn mocznicowych we krwi
•
zaburzenie homeostazy ogólnoustrojowej
•
wtórne uszkodzenie narządów przez toksyny
mocznicowe
•
nadciśnienie
•
niedokrwistość
•
kwasica metaboliczna
•
skaza krwotoczna
13
b)
Fazy p.p.n. i opieka w poszczególnych
fazach
Opieka w niewydolności niewyrównanej
•
dzm, bilans płynów, bilans elektrolitów
•
ograniczenia płynowe,
•
minimalizacja objawów wynikających z działania toksyn
mocznicowych na różne narządy,
•
kontrola parametrów życiowych,
•
ograniczenia dietetyczne,
14
b)
Fazy p.p.n. i opieka w poszczególnych
fazach
Niewydolność schyłkowa
•
GFR ( poniżej 10 ml/min/1,73m2)
•
stan chorego bardzo ciężki
•
nudności wymioty, biegunka, oddech amoniakalny,
drżenia i osłabienie mięśni, bóle głowy, świąd skóry,
nadciśnienie zaburzenia rytmu serca, krwawienie z
przewodu pokarmowego
•
osteoporoza
•
senność i śpiączka mocznicowa
Opieka w niewydolności schyłkowej
•
minimalizacja objawów związanych z uszkodzeniem
narządów i układów skutek pełno-objawowej mocznicy,
•
pielęgnacja pacjenta nieprzytomnego,
•
bilans płynów i dzm, kontrola ilości wydalanego moczu
•
ochrona przed krwawieniami
15
3)
Najczęstsze problemy
pielęgnacyjne u chorych z
niewydolnością nerek
(proces pielęgnowania)
16
A.
Układ moczowy
Rozpoznane problemy:
•
zmniejszenie ilości wydalanego moczu – skąpomocz,
bezmocz
•
zwiększenie ilości wydalanego moczu
•
obrzęki
Cel opieki:
•
niedopuszczenie do odwodnienia i przewodnienia
organizmu
•
utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej
Planowana opieka i realizacja:
•
prowadzenie bilansu płynów i bilansu gospodarki
wodno-elektrolitowej
•
prowadzenie dobowej zbiórki moczu i
dokumentowanie
•
kontrola masy ciała pacjenta
17
A.
Układ moczowy
Planowana opieka i realizacja (c.d.):
•
podawanie odpowiedniej ilości płynów do picia i
kontrolowanie wypijanych płynów (ilość płynów do
wypicia w ciągu doby = ilość wydalonego moczu w
ciągu doby + 500 ml na straty z oddechem, potem,
wymiotami i biegunką)
•
wytłumaczenie konieczności stosowania ograniczeń
płynowych, dyskretna kontrola i przypominanie
•
kontrola stężenie elektrolitów we krwi
•
przy skąpomoczu ograniczenie podaży sodu, potasu,
fosforu w diecie
•
przy wielomoczu podaż sodu, potasu, fosforu,
uzupełnianie płynów
•
dieta niskobiałkowa nie obciążająca nerek
•
obserwacja ciśnienia, tętna
18
B.
Układ pokarmowy
Rozpoznane problemy
•
nudności
•
wymioty
•
krwawienia z przewodu pokarmowego (owrzodzenia,
zmiany zapalne żołądka i jelit)
•
biegunki
•
brak apetytu
•
spadek masy ciała
•
zaburzenia wodno-elektrolitowe
Cel opieki:
•
zmniejszenie nudności
•
zapobieganie wymiotom
•
zapewnienie bezpieczeństwa w czasie wymiotów
•
zapewnienie odpowiedniej higieny i czystości
•
zapobieganie spadkowi masy ciała
•
utrzymanie prawidłowego stanu odżywienia
19
B.
Układ pokarmowy
Planowana opieka i realizacja:
•
ułożenie pacjenta w pozycji zabezpieczającej aspiracje
treści pokarmowej do układu oddechowego
•
usuwanie drażniących i nieprzyjemnych zapachów
poprzez wietrzenie pomieszczenia
•
zalecenie głębokich oddechów przez usta
•
podtrzymywanie głowy w czasie wymiotów
•
zapewnienie ligniny oraz naczynia
•
zapewnienie płynu do płukania ust (naparu z mięty,
wody przegotowanej)
•
zmiana bielizny osobistej, pościelowej
•
obserwacja i zapisywanie rodzaju treści wymiotnej,
konsystencji i ilości
•
kontrola i uzupełnianie elektrolitów na zlecenie lekarza
20
B.
Układ pokarmowy
Planowana opieka i realizacja (c.d.):
•
w biegunkach stosowanie podkładów pampersów
•
dokładna higiena ciała po załatwieniu potrzeb
fizjologicznych
•
zapobieganie powstawaniu odleżyn poprzez
odpowiednia higienę ciała (mycie, dokładne
osuszanie, czysta i sucha bielizna, stosowanie
kremów przeciw odleżynowych)
•
codzienne ważenie
•
dieta zgodnie ze zleceniem lekarza
•
prowadzenie bilansu płynów
•
w zależności od stanu pacjenta żywienie przez
zgłębnik i żywienie pozajelitowe
21
C.
Układ krążenia
Rozpoznane problemy:
•
duszność (przeciążenie krążenia)
•
obrzęki (niewydolność krążenia)
•
zwolnienie tętna (zaburzenia elektrolitowe)
•
nadciśnienie tętnicze
Cel opieki:
•
ułatwienie oddychania, zmniejszenie duszności
•
zapobieganie narastaniu obrzęków
•
zapobieganie przewodnieniu
•
zapewnienie bezpieczeństwa
22
C.
Układ krążenia
Planowana opieka i realizacja:
•
pozycja półwysoka lub wysoka ciała
•
zapewnienie właściwego mikroklimatu sali
•
podanie tlenu na zlecenie lekarza
•
obserwacja zabarwienia skóry
•
nauka gimnastyki oddechowej
•
inhalacje, drenaż ułóżeniowy, oklepywanie,
odksztuszanie zalegającej wydzieliny, odsysanie
•
zapewnienie wygodnego, miękkiego łóżka
•
czysta, sucha, luźna, bawełniana bielizna osobista i
pościelowa
•
zmiana pozycji co godzinę
•
stosowanie udogodnień
•
układanie obrzękniętych kończyn wyżej
23
C.
Układ krążenia
Planowana opieka i realizacja (c.d.):
•
pomiar obwodu i przyrostu obrzęków
•
kontrola masy ciała
•
bilans płynów, i równowagi elektrolitowej
•
dieta niskosodowa, niskopotasowa, ograniczenia
płynowe
•
delikatne mycie i osuszanie obrzękniętej skóry,
natłuszczanie linomagiem
•
przy pęknięciu skóry w miejscu obrzęku opatrunek ze
środkiem antyseptycznym
•
pomiar ciśnienia i tętna
•
udział w postępowaniu farmakologicznym na zlecenie
lekarza
24
D.
Układ oddechowy
Rozpoznane problemy:
•
duszność
•
kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny
Cel opieki:
•
ułatwienie odkrztuszania wydzieliny
•
zmniejszenie duszności
•
zapewnienie higieny odpluwania
Planowana opieka i realizacja
•
obserwowanie charakteru odkrztuszanej wydzieliny
(ilość, kolor, częstotliwość)
•
zapewnienie naczynia oraz ligniny
•
zwilżanie wydzieliny poprzez płukanie jamy ustnej
płynem antyseptycznym, wodą przegotowaną
•
inhalacja, drenaż ułóżeniowy, oklepywanie, odsysanie
25
E.
Układ nerwowy
Rozpoznane problemy:
•
osłabienia koncentracji
•
zaburzenia poznawcze
•
dezorientacja
•
śpiączka,
•
psychoza, izolacja
•
drgawki, drżenia całego ciała
Cel opieki:
•
minimalizacja efektów neurologicznych
•
zapewnienie pacjentowi bezpieczeństwa fizycznego
•
zapobieganie izolacji
26
E.
Układ nerwowy
Planowana opieka i realizacja:
•
określenie stopnia orientacji pacjenta w miejscu i
czasie
•
udział w wyrównywaniu zaburzeń elektrolitowych
•
umożliwienie kontaktu z rodziną, przyjaciółmi
•
rozmowa z pacjentem
•
usunięcie ostrych narzędzi i wszelkich przeszkód z
otoczenia pacjenta
•
dopilnowanie by pacjent nie opuszczał oddziału oraz
sali
•
stała obserwacja pacjenta
•
obecność, uśmiech i życzliwość
27
F.
Układ kostno-stawowy
Rozpoznane problemy:
•
zwiększona kruchość kości (osteoporoza)
Cel opieki:
•
zapobieganie złamaniom
Planowana opieka i realizacja
•
ochrona fizyczna pacjenta przed ryzykiem upadku
(usunięcie wszelkich przeszkód z otoczenia pacjenta)
•
ochrona przed wypadnięciem z łóżka (założenie
barierek)
•
suplementacja wapnia, witaminy D
3
28
G.
Skóra
Rozpoznane problemy:
•
świąd skóry
Cel opieki
•
zmniejszenie lub likwidacja świądu
Planowana opieka i realizacja:
•
zapewnienie luźnej, przewiewnej bielizny z
naturalnych surowców,
•
utrzymywanie skóry w czystości poprzez stosowanie
tłustych mydeł bez barwników zapachów lub
obmywanie skóry letnią wodą bez mydła
•
osuszanie skóry miękkim ręcznikiem
•
ograniczenie aktywności fizycznej i psychicznej jako
czynników powodujących pocenie się
•
zapewnienie odpowiedniej temperatury pomieszczenia
20-
21st.C oraz odpowiedniej wilgotności powietrza
29
H.
Układ krwiotwórczy
Rozpoznane problemy:
•
osłabienie, wypadanie włosów, łamliwość paznokci,
bladość skóry, brak apetytu, arytmie serca – objawy
niedokrwistości
•
częste krwawienia, krwawienia z przewodu
pokarmowego
– skaza krwotoczna, niedobór
czynników krzepnięcia
Cel opieki:
•
zmniejszenie niedokrwistości
•
ochrona przed ryzykiem krwawień
Planowana opieka i realizacja:
•
podaż erytropoetyny na zlecenie lekarza i ochrona
przed zjawiskiem odporności na działanie
erytropoetyny (trzymanie w lodówce)
•
podawanie krwi i preparatów krwiopochodnych na
zlecenie lekarza
30
H.
Układ krwiotwórczy
Planowana opieka i realizacja (c.d.):
•
suplementacja żelaza
•
usunięcie przedmiotów z otoczenia pacjenta
zagrażających jego upadkowi lub skaleczeniu
•
stosowanie w razie skaleczenia opatrunków
uciskowych
•
podawanie osocza i masy płytkowej na zlecenie
lekarza
•
podawanie dożylnych leków przeciwkrwotocznych na
zlecenie lekarza (cyklonamina, exacyl)
•
przy krwawieniu z przewodu pokarmowego podawanie
do picia płynów o temperaturze pokojowej,
•
podawanie leków zmniejszających wydzielanie soków
żołądkowych i kwasu solnego na zlecenie lekarza
(ranitydyna, atropina)
31
Dziękuję za uwagę.