Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
Na europejskich i światowych rynkach kapitałowych spotykamy wiele różnego rodzaju
instrumentów będących przedmiotem obrotu, tak giełdowego, jak i poza giełdowego.
W Polsce i innych krajach, w których giełdy funkcjonują od stosunkowo krótkiego czasu, nie
wszystkie z nich są, wprowadzone już do obrotu. Konieczność podążania za tendencjami
występującymi na rozwiniętych rynkach kapitałowych oraz wyjście naprzeciw potrzebom
inwestorów powoduje wprowadzanie do obrotu nowych instrumentów. Należą do nich przede
wszystkim kontrakty terminowe, opcje oraz warianty. Te ostatnie są kolejnymi po kontraktach
terminowych instrumentami pochodnymi notowanymi na Giełdzie Papierów Wartościowych w
Warszawie.
Giełda – to miejsce gdzie kupuje się i sprzedaje określone towary po cenach
odpowiadających sytuacji rynkowej. Istnieją różne rodzaje giełd – towarowe, zbożowe,
kwiatowe. Giełda papierów wartościowych jest specjalnym typem giełdy. Jako instytucja
finansowa podlega szczególnym regulacjom. Jej działanie jest bardzo starannie określone i
podlega ścisłej kontroli. Lecz podobnie jak każda inna giełda, umożliwia spotkanie jak
największej liczby sprzedających z kupującymi by doprowadzić do ustalenia rynkowej cen
towaru – w tym w upadku papierów wartościowych. Giełda, jest instytucją rynku wtórnego. O
rynku wtórnym mówimy wtedy, gdy papiery wartościowe po ich sprzedaniu przez imitenta
pierwszemu właścicielowi są po raz kolejny odsprzedawane.
Giełda i rynek kapitałowy są dla gospodarki tym, czym dla organizmu jest serce. Podstawowym
zadaniem giełdy jest umożliwianie przypływów kapitałów od tych, którzy szukają jak najlepszej
lokaty do tych którzy potrafią z tych kapitałów zrobić jak najlepszy użytek. Na rynku giełdowym
codziennie dokonywana jest ocena notowanym na nich spółek i całej gospodarki. Notowanie na
giełdzie zapewnia spółce bezpłatną reklamę i wiarygodność, a inwestorom pewność, że
wszystkie ważne informacje ze spółki podane zostaną do publicznej wiadomości.
Inwestorem jest każdy kto nabył papiery wartościowe. Rozróżnia się kolka typów
inwestorów – indywidualnych i instytucjonalnych, krajowych i zagranicznych, drobnych i
strategicznych. Aby kupować i sprzedawać papiery wartościowe na giełdzie trzeba otworzyć
rachunek inwestycyjny w jednym z biur maklerskich. Na rachunku tym przechowywane będą
akcje, obligacje, i inne papiery wartościowe, a także pieniądze inwestora.
Pośredników transakcjach giełdowych nazywamy maklerami. Aby zostać maklerem
trzeba zdać egzamin kwalifikacyjny organizowany przez Komisję Papierów Wartościowych i
Giełd, która sprawuje nadzór nad cały rynkiem kapitałowym. Konieczność uzyskania licencji
zapewnia, ż ę zawód maklera wykonują jedynie osoby o wysokich kwalifikacjach i dogłębnej
wiedzy z zakresu rynku kapitałowego.
Akcjonariusz – właściciel akcji jest współwłaścielem spółki – proporcjonalnie do
posiadanej liczby akcji, z czego wynika między innymi prawo do udziału w zyskach.
Papiery wartościowe na rynku podlegają takim samym prawom jak inne towary. Na
giełdzie spotykają się dwie grupy podmiotów. Pierwsza z nich to spółki akcyjne poszukujące
kapitału do rozwoju, które emitując akcje, tworzą ich podaż na rynku. Druga grupa to podmioty
szukające możliwości lokowania nadwyżek wolnych środków pieniężnych w celu osiągnięci
spodziewanych zysków. Inwestorzy, decydując się na zakup akcji, liczą na to, że emitujące je
spółki osiągać będą dobre wyniki finansowe zapewniające wzrost cen akcji oraz wypłacanie
dywidendy. W przypadku zakupu obligacji zaufanie to dotyczy pewności otrzymania ustalonego
procentu od pożyczonego kapitału, a także terminowego zwrotu nominału pożyczki.
Dużą rolę w przekazywaniu pełnych i prawdziwych informacji dla inwestorów odgrywa Komisja
Papierów Wartościowych, która jest reprezentantem akcjonariuszy w stosunku do emitentów.
Rozróżniamy pierwotny i wtórny rynek papierów wartościowych. Rynek pierwotny
dotyczy sprzedaży nowych emisji papierów wartościowych przez imitenta lub jego pośrednika
swojego kapitału.
Na rynku wtórnym wyemitowane wcześnie papiery wartościowe są nabywane i
sprzedawane za pośrednictwem maklerów. Papiery wartościowe dopuszczone na rynek wtórny
muszą spełniać wymogi ustanowione przez Komisję Papierów Wartościowych.
Mimo, że spółki akcyjne nie powiększają swoich kapitałów na rynku wtórnym, to ma on dla nich
duże znaczenie w zakresie rozeznania perspektyw rozwojowych. Sytuacja na giełdzie,
odzwierciedlająca kurs akcji, stanowi podstawę do podejmowania ważnych decyzji odnośnie
emisji nowych serii akcji, które bezpośrednio zwiększają kapitał firmy i pozwalają na jej
dynamiczny rozwój firma uprawniona do emisji akcji może emitować je wielokrotnie.
Rynek giełdowy w Polsce jest dostępny zarówno dla indywidualnych osób, jak i dla
instytucji, takich jak spółki, przedsiębiorstwa, banki, firmy ubezpieczeniowe itp. Podmioty te
mogą zawierać transakcję na giełdzie za pośrednictwem biur maklerskich, które dopuszczone
są do działalności na podstawie zezwoleń Komisji Papierów Wartościowych. Domy maklerskie
ponoszą pełną odpowiedzialność za prawidłową realizację ofert kupna lub sprzedaży papierów
wartościowych w stosunku do akcjonariusza odpowiadają również za błędy i szkody popełnione
przez innych uczestników giełdy w celu zabezpieczenia interesów akcjonariuszy domy
maklerskie muszą posiadać odpowiednio duży kapitał, którego wysokość jest ustalana przez
Komisję Papierów Wartościowych. Domy maklerskie prowadzą działalność zarówno na
rachunek własny, jak i na rachunek klienta. Działając na własny rachunek dom maklerski
kupuje papiery wartościowe w celu ich dalszego odsprzedania z odpowiednim zyskiem. Dom
maklerski, działając na konto klienta, jako pośrednik zarabia na prowizji maklerskiej, której
wysokość jest uzależniona od wielkości zrealizowanego zlecenia.
Akcjonariusze nie muszą osobiście brać udziału w sprzedaży lub kupnie akcji – robią to za nich
maklerzy. Najbardziej zagorzali i zaniepokojeni gracze są obecni na niemal każdej sesji
giełdowej. Atmosfera sali giełdowej, niepokój, podniecenie, gestykulacje, okrzyki radości
przerażenia związane z ruchem cen akcji, są dla nich niezapomnianymi przeżyciami, gdyż
możliwość uzyskania wysokich zysków pasjonuje i podnieca akcjonariuszy, a nawet starta
przeraża i paraliżuje. Radość, nadzieja i rozpacz – to każdorazowe przeżycie sesji giełdowej.
Pierwsze pojawiły się giełdy pieniężne. Były to miejsca, na których kupcy handlowali
wekslami i wymieniali pieniądze. Kupcy byli również pierwszymi akcjonariuszami. Będąc
członkami towarzystw żeglugowych gromadzili pieniądze na wyprawy statkami po towary
zamorskie, licząc na wysokie zyski.