Planowanie bezpieczeństwa

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Temat 3:

Identyfikacja i ocena ryzyka

Definicja ryzyka



Ryzyko oznacza możliwość, że cele przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy) 
nie zostaną osiągnięte  (możliwość chybienia celu)



Przyczyną  ryzyka jest niepewność.



Punktem odniesienia ryzyka jest

cel przedsiębiorstwa.



Ryzyko to 

możliwość nieosiągnięcia celu.

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ



Ryzyko to 

możliwość nieosiągnięcia celu.

Zadania zarządzania ryzykiem



Identyfikowanie ryzyka



Ocena ryzyka



Wypracowanie i zrealizowanie środków do zwalczania ryzyka



Kontrolowanie działania środków do zwalczania ryzyka 

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Identyfikacja ryzyka



Cel:
Uchwycić ryzyko możliwie całkowicie, szybko i na czas



Metody:



Sposoby strategicznego planowania w przedsiębiorstwie



Bieżący stan spraw przedsiębiorstwa

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Analiza kontrolna

Analiza dokumentów

Analiza organizacji

Analiza checklisty

Ankietowanie pracowników

Identyfikacja ryzyka: Analiza dokumentów

Kryterium oceny 

Dobra 

sytuacja 

Ryzykowna 

sytuacja 

Kapitał własny 
Kapital obcy 

> 30 % 

< 20 % 

Środki pieniężne 
Kapitał całkowity 

> 7% 

< 2% 

(Zysk+Odsetki kap. obcego) 

> 10% 

< 5% 

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

(Zysk+Odsetki kap. obcego) 
Kapitał całkowity 

> 10% 

< 5% 

Obroty 
Kapitał całkowity 

> 150% 

< 100% 

Kapitał obcy 
Cash Flow 

< 100% 

> 150% 

 

 

Źródlo: Schmoll (Hrsg.)
Mehr Sicherheit für Ihr Unternehmen dank systematischem
und effizientem Risiko-Management, Zürich 1988 

Ocena ryzyka: rozmiar ryzyka



Rozmiar ryzyka



Stopień możliwego chybienia celu

Szkody materialne

Szkody wynikające z przerwaniem działalności przedsiębiorstwa

Szkody związane z odpowiedzialnością

Szkody osobowe



Prawdopodobieństwo chybienia celu

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Ocena ryzyka : Profil ryzyka

Wielkość

szkód (€)

Nie do

tolerowania

Źródło: Gärtner: Risk-Management und
Versicherungsmakler, Wiesbaden 1986

100.000

500.000

1.000.000

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Częstotliwość

szkód

Codziennie

Co miesiąc

Co roku

Co

2 lat

Co

5 lat

Co 50

lat

Nieistotne

Wielkie

Średnie

Małe

5.000

50.000

100.000

Ocena ryzyka: 

przykład

Formalizacja sytuacji decyzyjnej:



Warianty decyzyjne = artykuły sezonowe: V

i

, i = 1,2,3 



Sytuacje realizacji = możliwe warunki pogodowe: S

j

, j = 1(1)5    



Stopień osiągnięcia celu = zysk (w T€): w

ij

, i = 1(1)3, j = 1(1)5

Macierz decyzyjna:

 

S

1

 

S

2

 

S

3

 

S

4

 

S

5

 

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ



Które warianty można wybrać, jeśli zysk winien wynosić  przynajmniej 90 T€ ?

 

S

1

 

S

2

 

S

3

 

S

4

 

S

5

 

V

1

 

70 

75 

85 

90 

105 

V

2

 

50 

80 

130 

100 

65 

V

3

 

110 

90 

80 

70 

60 

p

j

 =P(S

j

) 

0,1 

0,2 

0,3 

0,25 

0,15 

 

Rozmiar ryzyka w literaturze



Wariancja:



Krytyka:

Za pomocą wariancji zostanie zmierzone odchylenie od wartości oczekiwanej, 
ale nie od założonego celu.

W kalkulację wariancji wchodzą zarówno negatywne jak i pozytywne 
odchylenia od wartości oczekiwanej.



Przykład: 



2

(W

i

)

= 

(w

ij

– E(W

i

))

2

* p

j

j=1

n

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ



Przykład: 

 

E(W

i

) 

Ziel 

V

1

 

86 

90 

V

2

 

95 

90 

V

3

 

80 

90 

 

Rozmiar ryzyka w literaturze



Semiwariancja:



Krytyka:

Również przy semiwariancji zmierzone zostaną negatywne odchylenia od 
wartości oczekiwanej, ale nie od założonego celu. .



2

(W

i

)

=   

(w

ij

– E(W

i

) )

2

* p

j

w

ij

< E(Wi)

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Propozycje dla rozmiaru ryzyka

C

=

cel, który winien zostać osiągnięty

a)

Prawdopodobieństwo, że cel nie zostanie osiągnięty

P(W

i

< C)

= 

p

j

w

ij

<C

 

P(W < C) 

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

 

P(W

i 

< C) 

V

1

 

0,6 

V

2

 

0,45 

V

3

 

0,7 

 

Propozycje dla rozmiaru ryzyka

C

=

cel, który winien zostać osiągnięty

b)

Uogólniona Semiwariancja

SV_

2

(W

i

)

=   

(w

ij

– C )

2

* p

j

w

ij

< C

 

SV_2(W) 

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

 

SV_2(W

i

) 

V

1

 

9,62 

V

2

 

16,55 

V

3

 

16,28 

 

Propozycje dla rozmiaru ryzyka

C

=

cel, który winien zostać osiągnięty

c)

Współczynnik ryzyka

RK (W

i

)

=

R- (W

i

)

R+ (W

i

)

R- (W

i

)

=   

(C - w

ij

) * p

j

w

ij

< C

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

R+ (W

i

)

=   

(w

ij

- C) * p

j

w

ij

> C

RK(W

i

)

R-( W

i

)

R+( W

i

)

V

1

2,89

6,50

2,25

V

2

0,67

9,75

14,50

V

3

6,25

12,50

2,00

Ocena ryzyka: Aspekt prawny



Granica pomiędzy dozwolonym ryzykiem a nielegalnym 
niebezpieczeństwem



Niebezpieczeństwo: Sytuacja, w której niemożliwy do zatrzymania przebieg 
wydarzeń może doprowadzić z dużym prawdopodobieństwem do strat w 
prawnie chronionych interesach



Skala:

Wielkość grożącego niebezpieczeństwa

Znaczenie interesów prawnych

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

Rozważenie ryzyka, pożytki i koszty

Ocena ryzyka: Aspekt psychologiczny



Chęć ryzyka



... Koreluje 

pozytywnie

z

płcią męską

ekstrawertyzmem, 

gotowością do działania

środkami stymulacji (brak zależności)

zdrowiem



... Koreluje 

negatywnie z

wiekiem

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

nieugiętością

środkami spokoju

psychomatycznymi dolegliwościami ze strony

serca i naczyń wieńcowych



...korreliert 

nieznacznie z

dochodami

wykształceniem

neurotycznością

Quelle: Brengelmann/von Quast:
Spielen, Risikolust und Kontrolle,
Frankfurt am Main 1987

Ocena ryzyka:  Aspekt psychologiczny

Wyznaczniki dla akceptacji ryzyka



Habituacja do źródła ryzyka



Dobrowolność przejęcia ryzyka



Osobista możliwość kontroli stopnia ryzyka



Ubezpieczenie przed fatalnymi skutkami

niebezpieczeństwa

Uniwersytet Zielonogórski, Wydzia

ł Ekonomii i Zarządzania

Zak

ład Controlingu i Informatyki Ekonomicznej

dr hab. Gernot Zellmer, prof. UZ

niebezpieczeństwa



Możliwość zdystansowania następstw



Sensowna percepcja niebezpieczeństwa



Wrażenie sprawiedliwego podziału korzyści i ryzyka



Eindruck der Reservibilität der Risikofolgen



Odpowiedniość (przystawanie) beneficjenta i nośnika ryzyka



Zaufanie w publiczną kontrolę ryzyka