Górnictwo i Geoin

Īynieria x Rok 34 x Zeszyt 3 x 2010

Marek Nie

ü

*

MIĉDZYNARODOWE KLASYFIKACJE ZASOBÓW

ZàÓĩ KOPALIN

1. Problemy unifikacji klasyfikacji zasobów

Szacuje si

Ċ, Īe istnieje okoáo 160 róĪnych klasyfikacji zasobów i ich odmian stoso-

wanych w ró

Īnych krajach i przez kompanie górnicze (UNECE 2004). Od dawna od-

czuwano potrzeb

Ċ ich unifikacji. W krajach znajdujących siĊ w orbicie wpáywów Związ-

ku Socjalistycznych Republik Radzieckich stosowane by

áy klasyfikacje wzorowane na

wprowadzonej w tym kraju w 1941 r. Propozycje jej szerszego stosowania (Diehl, David
1982) nie znalaz

áy akceptacji. Próby ujednolicenia klasyfikacji w skali miĊdzynarodowej

podejmowano w ramach ONZ ju

Ī w 1970 r. Początkowo propagowano (Mineral Resour-

ces...1970) klasyfikacj

Ċ stosowaną w USA, opracowaną przez SáuĪbĊ Geologiczną i Biuro

Górnicze (USGS-USBM), znanej tak

Īe jako klasyfikacja McKelvy’ego. W 1979 r. za-

proponowano now

ą klasyfikacjĊ (Fettweis 1985), ale próby jej wprowadzenia nie zostaáy

uwie

Ĕczone sukcesem. Systematyczne prace nad stworzeniem jednolitej miĊdzynarodo-

wej klasyfikacji zasobów z

áóĪ kopalin podjĊto ponownie w 1992 r. w ramach dziaáalno-

Ğci Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (UN ECE), WĊglowej Grupy Roboczej
(UNECE Working Party on Coal) Jej zal

ąĪkiem byáa propozycja przedstawiona przez

niemieck

ą sáuĪbĊ geologiczną (Kelter 1991). Podstawową jej formĊ zaproponowaá przed-

stawiciel S

áowenii A. Subelji (1996). Celem tej klasyfikacji miĊdzynarodowej jest umoĪ-

liwienie porównywania wed

áug jednolitych zasad róĪnych klasyfikacji, narodowych i sto-

sowanych przez kompanie górnicze. Dlatego te

Ī okreĞlana jest ona jako „ramowa”: Uni-

ted Nations Framework Classification of Resources and Resrerves oznaczana skrótem
„UNFC”. W 1996 r. sformu

áowane zostaáy jej zasady w odniesieniu do kopalin staáych

(UNFC 1997). Uwzgl

Ċdnienie potrzeb kompanii górniczych oraz rozszerzenie na záoĪa

kopalin ciek

áych i gazowych (wĊglowodorów) spowodowaáo po dáugotrwaáej dyskusji jej

*

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi

ą PAN, 31-261 Kraków, ul. Wybickiego 7

33

modyfikacj

Ċ w 2002 r., przedstawioną w 2004 r. (UNFC 2004). W tym roku stosowanie

mi

Ċdzynarodowej klasyfikacji zasobów (UNFC) zostaáo teĪ zalecone przez KomisjĊ

Ekonomiczno Socjaln

ą (ECOSOC) ONZ (Rezolucja plenarnego posiedzenia ECOSOC

2004/233 z 18.07.2004).

Zasady mi

Ċdzynarodowej, ramowej klasyfikacji zasobów ONZ (UNFC) i kolejne

proponowane modyfikacje przedstawiane by

áy we wczeĞniejszych publikacjach polskich

(Grzybek 1995, Nie

ü 1995, Przeniosáo 1996, Piwocki, Przeniosáo 1997, Piwocki 2000,

Nie

ü i in. 2002, Nieü 2006, 2008, 2009). PrzydatnoĞü i moĪliwoĞü stosowania tej klasyfi-

kacji zosta

áa przetestowana w 60 krajach (miĊdzy innymi w Polsce, S. Przeniosáo 2006,

M. Piwocki 2000) i uwzgl

Ċdniono ją w pracach 10 organizacji miĊdzynarodowych (np.

OPEC, Al.-Tayyeb, A. Dahmani 2003) i pozarz

ądowych. W niektórych krajach zostaáa

ona wprowadzona (np. w Indiach) lub zmodyfikowano odpowiednio istniej

ące klasyfika-

cje (np. w Ukrainie, Chinach).

Równolegle z tworzeniem podstaw UNFC prowadzone by

áy prace nad ujednolice-

niem innych klasyfikacji zasobów z

áóĪ uznanych w skali miĊdzynarodowej:

— kopalin

sta

áych stosowanych przede wszystkim w krajach anglosaskich, wywodzą-

cych si

Ċ z klasyfikacji Institution of Mining and Metallurgy w Londynie; propozy-

cja ich ujednolicenia zosta

áa przedstawiona przez CMMI (Council of Mining and

Metallurgy Institutions), a nast

Ċpnie przez CRIRSCO (Combined Reserves Interna-

tional Reporting Standards Committee) i sformu

áowana ostatecznie w 2006 r.,

— z

áóĪ ropy naftowej i gazu ziemnego prowadzone w uzgodnieniu miĊdzy SPE (So-

ciety of Petroleum Engineers), WPC (World Petroleum Congress), AAPG (Ameri-
can Association of Petroleum Engineers), sformu

áowane w 2007 r. jako Petroleum

Resources Management System – PRMS.

Za klasyfikacje o randze mi

Ċdzynarodowej uznawana są teĪ:

— stosowana w Federacji Rosyjskiej, która wywodzi si

Ċ z obowiązującej niegdyĞ

w ZSRR i krajach z nim zwi

ązanych,

— system klasyfikacji zasobów z

áóĪ uranu stosowany przez MiĊdzynarodową AgencjĊ

Energii Atomowej (IAEA 1985).

Ró

Īny sposób ujĊcia klasyfikacji zasobów w tych systemach i odmienny niĪ w UNFC

spowodowa

á potrzebĊ ich harmonizacji oraz modyfikacji początkowej formy UNFC i opra-

cowania zasad jej porównywania z klasyfikacj

ą CRIRSCO i PRMS a takĪe IAEA i rosyj-

sk

ą. W celu przedyskutowania istniejących róĪnic miĊdzy uznanymi klasyfikacjami miĊ-

dzynarodowymi i wypracowania definicji wyró

Īnianych kategorii i klas zasobów powo-

áana zostaáa w 2004 r. grupa robocza ekspertów (Ad Hoc Group of Experts – AHGE),
z

áoĪona z biorących udziaá w dyskusji przedstawicieli poszczególnych krajów i organiza-

cji mi

Ċdzynarodowych związanych z przemysáem wydobywczym (np. OPEC, CRIR-

SCO, International Accounting Standards Board i in.) i jej komitet steruj

ący (AHGE

Task Force). W wyniku dyskusji i uzgodnie

Ĕ pierwotna wersja UNFC zostaáa zmodyfi-

34

kowana. Polega

áo to na jej uproszczeniu i sformuáowaniu uzgodnionych definicji wyróĪ-

nianych klas i kategorii zasobów. W uzgodnionej postaci zosta

áa ona przedstawiona

w 2009 r. (UNFC 2009). Zastrzega si

Ċ jednak moĪliwoĞü jej korekty w miarĊ gromadze-

nia do

ĞwiadczeĔ w jej stosowaniu. W tym celu w Europejskiej Komisji Ekonomicznej

ONZ, w Komitecie Zrównowa

Īonej Energii powoáana zostaáa do Īycia Grupa Ekspertów

Klasyfikacji Zasobów.

Jednym z zagadnie

Ĕ czekających jeszcze na rozwiązanie jest potrzeba dostosowania

UNFC do potrzeb biznesowych: traktowania zasobów jako sk

áadnika aktywów przedsiĊ-

biorstw górniczych. Istotne znaczenie dla klasyfikacji zasobów z punktu widzenia tych
potrzeb b

Ċdzie miaáo stanowisko instytucji finansowych biorących udziaá w dyskusji na

jej temat: International Accounting Standard Board (IASB), US Security and Exchange
Commission (SEC), International Valuation Standards Committee (IVSC). Nie przed-
stawi

áy one jednak jeszcze jego w ostatecznej formie.

D

áugotrwaáoĞü dyskusji na temat UNFC (tabela 1) wynikaáa z trudnoĞci uzgodnienia

pogl

ądów reprezentowanych przez przedstawicieli poszczególnych krajów i instytucji

uczestnicz

ących w dyskusji i opartych na róĪnych tradycjach klasyfikacji zasobów.

G

áównym przedmiotem kontrowersji byá sposób rozumienia terminów „resources” i „re-

serves” stosowanych w klasyfikacjach w krajach angloj

Ċzycznych o silnej orientacji ryn-

kowej, nie maj

ących odpowiedników w innych jĊzykach i klasyfikacjach. „Reseves” –

rozumiane s

ą jako zasoby wydobywalne, eksploatacyjne – przewidziane do wydobycia

po uwzgl

Ċdnieniu strat i zuboĪenia. Ich znajomoĞü ma podstawowe znaczenie dla przed-

si

Ċbiorcy, udziaáowców i instytucji finansujących inwestycje górnicze. „Resources” sta-

nowi

ą zasoby oceniane tylko na podstawie danych geologicznych.

2. Mi

Ċdzynarodowa ramowa klasyfikacja zasobów (UNFC)

Klasyfikacja mi

Ċdzynarodowa (UNFC) okreĞlana jest jako trójwymiarowa gdyĪ

uwzgl

Ċdnia trzy podstawowe kryteria podziaáu zasobów przedstawiane w ukáadzie trzech

osi wspó

árzĊdnych (rys. 1). Obejmują one:

— ocen

Ċ gospodarczą (oĞ E – economic),

— stopie

Ĕ zawansowania zagospodarowania záoĪa (oĞ F – feasibility),

— stopie

Ĕ geologicznego zbadania záoĪa (oĞ G – geological).

Na podstawie tych kryteriów wyró

Īnia siĊ kategorie zasobów uwzglĊdniające zróĪ-

nicowanie odpowiednich ich ocen. Kategorie te odpowiednio zdefiniowane (tabela 1)
oznaczane s

ą symbolami cyfrowymi (E1, E2, E3, F1, F2, F3,F4, G1, G2, G3, G4). Stwa-

rza to mo

ĪliwoĞü bardzo szczegóáowego podziaáu zasobów na klasy oznaczane trój cy-

frowymi symbolami, w których kolejne cyfry przedstawiaj

ą ocenĊ kryteriów E, F, G.

Symbolika cyfrowa, która zaproponowa

á A. Subelji (1996) uwalnia od potrzeby sáowne-

35

TA

B

E

L

A

1

De

fi

nic

je

w

y

ró

Īnianych

kat

egor

ii i

podkat

eg

or

ii

w

M

iĊ

dz

ynarodo

w

ej Ram

ow

ej

K

la

syf

ika

cji Z

a

sobów

(UNF

C)

Katego

ria Def

inicja

Charakterysty

ka

E1

W

y

dob

y

cie i

sprz

eda

Ī zo

st

aá

y

potwierdz

one

ja

k

o

kwa

lif

ikuj

ące

si

Ċ do

re

alizac

ji

W

y

dob

y

cie

i spr

ze

da

Ī s

ą

ekon

omic

zn

ie

uz

asadnione w bie

Īą

c

y

ch

warunk

ac

h r

y

n

kow

y

ch i

re

alist

y

cz

nie o

cenia

n

y

ch

pr

z

y

sz

áy

ch. W

sz

y

stkie

ni

ez

bĊ

dne uz

g

odn

ienia

/k

on

tra

k

ty

z

o

sta

áy z

aw

ar

te

l

u

b

w sp

osób

uz

as

ad

nion

y

m

oĪ

na te

g

o

oc

ze

kiw

ane w

roz

są

dnie

oc

en

ion

y

m

okr

esie czasu. Ocena

ekonom

ic

zn

a nie

je

st obc

iąĪ

on

a krótkotermino

wy

mi wa

h

aniami

ry

nkow

y

m

i pod warunkiem,

Īe

dá

u

g

o

te

rmino

we

p

rz

ewid

y

w

ania

poz

ostaj

ą poz

y

ty

w

ne

.

E2

W

y

dob

y

cie i

sprz

eda

Ī s

ą

oc

en

ia

ne j

ako

mo

Īliw

e w daj

ące

j

si

Ċ prz

ewid

zie

ü prz

y

sz

áo

Ğci

W

y

dob

y

cie

i spr

ze

da

Ī nie z

o

sta

áy

je

sz

cz

e potwierdz

on

e ja

ko e

kon

omic

zn

ie

uz

asa

dnio

ne

,

ale

na

podsta

wie

r

ea

list

y

czn

y

ch za

áo

Īe

Ĕ

od

no

Ğnie

prz

y

sz

áy

ch

w

arunków

ry

nk

ow

y

ch

mo

Īna w sposó

b

roz

są

dn

y

oc

ze

k

iwa

ü,

Īe b

Ċdzie

to mo

Īl

iwe

w daj

ącej

s

iĊ

prz

ewidz

ie

ü p

rzy

sz

áo

Ğci

.

E3

W

y

dob

y

cie i

sprz

eda

Ī n

ie

zo

sta

áy

uz

na

ne jako ekonom

ic

zn

ie

mo

Īliw

e w

da

ją

ce

j s

iĊ

prz

ewid

y

w

aü

prz

y

sz

áo

Ğci

al

b

o

ta

ka oc

en

a je

st

p

rz

edw

cz

es

n

a

Na

podstawie

r

ea

list

y

cz

n

y

ch prz

y

pus

zcz

eĔ

odno

Ğnie

prz

y

sz

áy

ch

wa

runk

ó

w

r

y

nkow

y

ch

o

ce

nia si

Ċ

ak

tu

al

n

ie,

Īe

nie

ma

pods

ta

w

dla

ra

cj

onaln

y

ch ocz

ekiwa

Ĕ

w

y

d

o

b

y

ci

a i

s

p

rz

eda

Ī

y w

d

aj

ące

j si

Ċ

pr

ze

w

idzie

ü prz

y

sz

áo

Ğci

al

bo m

oĪ

liw

oĞü

e

konomi

cznie

uz

as

ad

nione

g

o

w

y

dob

y

ci

a nie

mo

Īe b

yü

o

ceni

o

na

z powo

du nie

w

y

sta

rczaj

ący

ch

in

fo

rm

acji

(

n

p

. w

trak

ci

e

prac

r

o

zp

o

zn

aw

cz

y

ch

).

T

ak

Īe z

asob

y

p

rz

ewid

y

w

an

e

do w

y

dob

y

ci

a,

al

e któ

re nie s

ą nie

d

o

st

Ċpne d

o

sp

rz

eda

Ī

y.

F1

Mo

Īliw

oĞü

w

y

do

b

y

ci

a z

o

sta

áa

potwierdz

ona

przez

proje

ktowa

ne

lub istnie

ją

ce

zag

ospod

ar

owanie

zá

oĪ

a

i je

g

o

e

k

sploa

ta

cj

Ċ

W

y

dob

y

cie

ma miejsce lub proje

kt

za

g

o

spodarow

an

ia z

áo

Īa

i

jeg

o eksploat

acji jest w tr

akc

ie

re

alizac

ji; w

y

konane

zosta

áy

dosta

te

cznie

szcz

eg

óá

owe

oc

en

y

dl

a

w

y

ka

za

n

ia

, mo

Īliw

oĞ

ci

eksploata

cji pr

zez r

ea

liz

ac

jĊ

je

j pr

ojektu.

F2

Mo

Īliw

oĞü

z

ag

o

spoda

rowa

nia

zá

oĪ

a

i r

ea

liza

cji pr

oje

ktu

ek

sploata

cji w

y

ma

g

a

d

al

sz

y

ch

ocen

Ws

tĊ

pna

a

n

aliz

a da

n

y

ch

o formie

z

áo

Īa (warunka

ch w

y

st

Ċpowa

ni

a)

ja

k

oĞ

ci kopa

lin

y

i

za

soba

ch

poz

w

al

a na stwie

rdz

enie

,

Īe

zag

ospodarow

anie

zá

oĪ

a

i eks

p

lo

at

ac

ja

j

es

t m

oĪ

liw

e.

Wi

Ċce

j da

n

y

ch

l

u

b

da

lsze

a

n

aliz

y

da

n

y

ch

mog

ą by

ü nie

zb

Ċdne

dla po

twierdz

enia m

oĪ

liwo

Ğci

re

al

iz

ac

ji

pr

oj

ekt

u

za

g

o

spoda

rowa

nia z

áo

Īa

i jeg

o eksploat

ac

ji.

F3

Mo

Īliw

oĞü

za

g

o

spodaro

wan

ia

zá

oĪ

a nie m

oĪ

e b

yü

oc

en

iona

z

powod

u og

ra

nicz

one

j

lic

zb

y

dan

y

ch

t

echn

icz

n

y

ch

Ws

tĊ

pne

prac

e

stud

ia

lne

(n

p. w fa

zi

e

pra

c

roz

poz

na

wc

z

y

ch

),

mo

Īliw

oĞ

ci z

ag

o

spoda

rowa

nia i

eksploata

cji z

áo

Īa

(c

o

najmnie

j konce

pc

y

jne

j)

ws

k

azu

jąĪ

e niez

bĊ

dne jest u

z

y

sk

anie

da

lsz

y

ch

da

n

y

ch

, Ī

e form

a z

áo

Īa (

w

arunki w

y

st

Ċpow

ania

),

ja

ko

Ğü

kopaliny

i

zasob

y

potwie

rdz

aj

ą,

Īe taka

mo

Īliwo

Ğü

istnie

je.

36

TA

B

E

L

A

1

Cd.

Kateg

ori

a

Def

inicja Charakterysty

ka

F4

Mo

Īliw

oĞü

z

ag

o

sp

oda

ro

wania

zá

oĪ

a

i je

g

o

e

k

sploa

ta

cji

nie

by

áa

roz

pat

ry

w

ana

Z

asob

y

w

zá

oĪ

u

(„

in s

itu

”)

,

któr

y

ch w

y

dob

y

w

anie

nie jest p

rz

ewid

y

w

an

e.

G1

Z

asob

y

roz

poz

na

neg

o

zá

oĪ

a,

które

mog

ą by

ü oc

en

iane

z

wy

sokim stopniem

ufno

Ğci

G2

Z

asob

y

roz

poz

na

neg

o

zá

oĪ

a,

które

mog

ą by

ü oc

en

iane

z

umia

rk

owan

y

m

stopnie

m

ufno

Ğci

G3

Z

asob

y

roz

poz

na

neg

o

zá

oĪ

a,

które

mog

ą by

ü oc

en

iane

z

niskim stopnie

m

ufno

Ğci

Z

asob

y

w

zá

oĪ

u (

„in

situ

”)

i

w

y

dob

y

w

al

n

e z

áó

Ī k

opalin sta

áy

ch

oce

n

iane

są

w ta

ki sposób,

Īe ka

Īda

k

ate

g

o

ria (odp

o

w

iednio

G1, G2

, G3)

okr

eĞ

la

poz

iom wie

dz

y

g

eolo

g

ic

zne

j

i poz

iom ufno

Ğci

i

ch

o

ce

n

y

w pos

zcz

ególn

y

ch

cz

ĊĞ

ci

ac

h z

áo

Īa.

Z

asob

y

w

y

dob

y

w

al

ne ko

pa

lin

p

áy

n

n

y

ch ze

wz

g

lĊ

du n

a

ic

h

mobiln

y

ch

arak

ter n

ie

m

o

gą

by

ü oc

en

ia

ne

od

rĊ

bn

ie

w posz

cz

eg

óln

y

ch

c

zĊĞ

ci

ac

h z

áo

Īa. Musz

ą by

ü o

n

e oce

n

iane

w

ca

áo

Ğc

i ja

ko podstawa

z

uw

zg

lĊ

dnie

n

ie

m

wp

áy

w

u

sposobu ich w

y

korz

y

sta

nia i

ic

h

ka

te

g

o

rie w

y

ró

Īn

ia

n

e na

podstawie

trzec

h sc

ena

riusz

y

m

oĪ

liwo

Ğci

i

ch w

y

st

Ċpow

ani

a

ja

k

o

G

1

, G1

+

G2

, G1

+G

2

+G3,

G4

Z

asob

y

pot

en

cjalne

g

o

z

áo

Īa

osz

aco

wane n

a p

o

d

st

awi

e

dan

y

ch

po

Ğrednic

h

Z

asob

y

o

ce

n

ian

e

w c

zasi

e

pra

c posz

ukiwa

w

cz

o

-ro

zp

oz

na

wc

z

y

ch z du

Ī

y

m

poz

iome

m

niepe

wno

Ğci

i du

Ī

y

m

r

y

z

y

kie

m,

Īe ni

e b

Ċd

ą kwa

lif

ikow

aá

y s

iĊ

do

za

g

o

spoda

ro

w

ania

.

Je

Ğli jest to

mo

Īl

iw

e s

k

al

a

ni

ep

ew

n

oĞ

ci powinna

b

yü

oc

eniona

(np. na p

odsta

wie ro

zk

áadu prawdopo

d

o

b

ie

Ĕ

stw

a; z

ale

ca

si

Ċ by

u

dokumentowane

z

o

sta

áy

sz

anse

(prawdopo

dobie

Ĕ

stw

o)

, Ī

e pot

en

cj

al

ne

z

áo

Īe m

oĪ

e kwalifikowa

ü

si

Ċ d

o

z

ag

o

sp

oda

rowa

nia

.

37

TAB

E

L

A 1

a

P

r

opono

w

ane po

dkat

egorie

UNF

C

Kat

ego

ria P

odkat

egoria

Def

inicj

a

E 1.1

W

y

dob

y

cie i

sprzeda

Ī

są

ekonomicznie uz

asadnione w

aktualn

y

ch

war

unk

ach r

y

nk

ow

y

ch

i

w realist

y

cz

n

ie

oc

enian

y

ch p

rz

y

sz

áy

ch waru

nkach

E 1

E 1.2

W

y

dob

y

cie i

sprzeda

Ī ni

e s

ą ekonomicznie

u

zasadnione w aktualn

y

ch i

w

realist

y

cznie o

cen

ian

y

ch

pr

z

y

sz

áyc

h

w

arun

ka

ch

war

unkach r

y

nkowy

ch a

le mo

gą

by

ü r

eal

iz

owane

dz

iĊ

k

i po

mocy

pa

Ĕ

stw

o

w

ej

lub

z in

n

y

ch

prz

y

cz

y

n

E 2

Pod

zi

aá

nie

p

rze

w

idy

wa

ny

E

3.1

Z

asob

y

p

rz

ewid

y

wan

e d

o

wy

dob

y

ci

a ale ni

e

pr

zeznaczone (lu

b

nie

dost

Ċpne)

do

spr

zeda

Ī

y

E 3.2

Ekono

miczna z

asadno

Ğü

eksploatacji nie

mo

Īe b

yü

jesz

cze ocenio

na

z powodu niewy

st

ar

cz

aj

ący

ch

d

an

y

ch

(np. w

czasie p

rac

poszukiw

awcz

y

ch)

E 3

E 3.3

Na pods

ta

wie realist

y

cz

n

y

ch

p

rz

ewid

y

w

aĔ

prz

y

sz

áy

ch

war

unkó

w

ry

nk

ow

y

ch

u

w

aĪ

a s

iĊ

,Ī

e nie ma p

odstaw

do

oc

ze

kiwa

Ĕ

,Ī

e w

y

dob

y

ci

e i s

p

rz

eda

Ī mo

gą

by

ü ek

ono

micznie

uz

asadnione

F 1.1

W

y

do

b

y

ci

e

jest aktualn

ie

pr

owadzone

F 1.

2

Z

a

an

g

aĪ

ow

an

e zosta

áy

Ğr

odki inwest

y

c

y

jne i p

rojekt

eksp

loatacji jest

w

tr

ak

cie realizacji

F 1

F.1.

3

Dos

ta

tecz

ni

e sz

cz

eg

óá

ow

e prac

e s

tudialne

(p

rojek

towe)

zo

sta

áy z

ak

oĔ

cz

on

e i

wy

k

azano,

Īe realiz

ac

ja

zag

ospodaro

w

ania z

áo

Īa

jest uzasadnion

a

F 2.

1

Prace proj

ektowe s

ą

rea

li

zowane

w celu uzasadnienia mo

Īliwo

Ğci z

ag

o

spodarowania

zá

oĪ

a w da

ją

cej

s

iĊ

pr

ze

widzie

ü

prz

y

sz

áo

Ğci

F 2.

2

Prace proj

ektowe s

ą

wstr

z

y

m

ane

i ich r

ealiz

acja n

a

zn

acz

ąc

y

okres

cz

as

u

F 2

F 2.

3

Nie ma aktualnie

plenó

w

z

ag

o

sp

odaro

wa

nia

zá

oĪ

a lub uz

y

sk

ania na r

azie

d

odatkowy

ch dan

y

ch

z powodu

br

aku

od

powied

nich

Ğr

odków

38

go nazewnictwa wyró

Īnianych kategorii zasobów, które moĪe byü mylące zwáaszcza

w t

áumaczeniu na róĪne jĊzyki.

Teoretycznie mo

Īna wyróĪniü 48 klas zasobów. Mają jednak one róĪne znaczenie

dla u

Īytkowników informacji o zasobach. Powoduje to, Īe nacisk káadziony jest na róĪne

jej elementy. W praktyce mi

Ċdzynarodowej uĪytkowane są tylko niektóre z wyróĪnio-

nych klas przedstawione na rys. 1. Dzi

Ċki rozbudowaniu klasyfikacji istnieje moĪliwoĞü

porównania z ni

ą innych klasyfikacji (np. narodowych) uwzglĊdniających tylko niektóre

z klas wyró

Īnianych w UNFC. Proponowany jest teĪ podziaá wyróĪnianych kategorii na

podkategorie. Oznaczane s

ą one liczbami dziesiĊtnymi, np. 1.1, 3.2 itp. (tab. 1a).

Rys. 1. Mi

Ċdzynarodowa klasyfikacja zasobów (UNFC) i najczĊĞciej stosowane klasy zasobów

3. Klasyfikacja zasobów z

áóĪ kopalin staáych CRIRSCO

Niepowodzenia inwestycji górniczych spowodowane brakiem w

áaĞciwego oszaco-

wania zasobów (Groupe de Reflexion...1991-1994) spowodowa

áy, Īe w krajach anglosa-

skich o tradycyjnie liberalnej gospodarce wolnorynkowej dostrze

Īono potrzebĊ sformali-

zowania standardów szacowania i klasyfikacji zasobów. Podj

Ċte zostaáy zdecydowane

dzia

áania w kierunku ich stworzenia, szczególnie intensywne w ostatniej dekadzie XX w.,

po aferze Busang, z

áoĪa záota na Kalimantanie, którego zasoby zostaáy faászywie ocenio-

ne, powoduj

ąc dramatyczne straty finansowe akcjonariuszy. Odpowiednie prace zostaáy

39

zainicjowane przez Rad

Ċ Instytutów Górniczo Metalurgicznych (CMMI – Council of

Mining and Metallurgical Institutions) skupiaj

ącą odpowiednie instytucje obszaru anglo-

j

Ċzycznego. W 1994 roku utworzona zostaáa Poáączona MiĊdzynarodowa Komisja dla

Standardów Wykazywania Zasobów (CRIRSCO – Combined (Mineral) Reserves Inter-
national Reporting Standards Committee).

Punktem wyj

Ğcia dla prac podjĊtych przez CMMI a nastĊpnie CRIRSCO staá siĊ

Kodeks Prezentacji Rozpoznanych Zasobów Mineralnych i Zasobów Eksploatacyjnych
dla Australii i Oceanii (Australasian Code of Reporting of Identified Mineral Resources
and Ore Reserves) opublikowany w 1989 r. okre

Ğlany odtąd jako Kodeks JORC (JORC

Code) – opracowany przez Australasian Joint Ore Reserves Committee AusIMM).

G

áównym celem Kodeksu JORC jest sformuáowanie wymagaĔ odnoĞnie: formy

przekazywania informacji o udokumentowaniu zasobów, sporz

ądzaniu bilansu zasobów,

publikowania danych o wielko

Ğci zasobów dla potrzeb gieády (obowiązkowe dla firm noto-

wanych na gie

ádzie), lub innych. Jego elementem istotnym są wymagania odnoĞnie kwali-

fikacji eksperta szacuj

ącego zasoby, okreĞlanego jako „Competent person”.

W klasyfikacji zasobów przyj

Ċtej przez CRIRSCO (rys. 2

**

),, opartej na kodeksie

JORC wyró

Īniane są zasoby geologiczne (resources) i zasoby wydobywalne – eksplo-

atacyjne (reserves).

Rys. 2. Klasyfikacja zasobów CRIRSCO

**

W tabelach 1 i 2 podano nazwy wydzielanych grup i klas zasobów tylko w j

Ċzyku angielskim ze wzglĊdu na

brak prostych, bezpo

Ğrednich odpowiedników polskich. Odpowiednie odniesienia do polskiej klasyfikacji moĪ-

liwe s

ą tylko za poĞrednictwem definicji wyróĪnianych jednostek klasyfikacyjnych. Szersza dyskusja na ten

temat zosta

áa przedstawiona w pracach: J. Kicki, M. Nieü 2006 i M. Nieü 2006.

40

Za zasoby geologiczne kopaliny (resources) uznawane s

ą nagromadzenia lub wy-

st

ąpienia substancji mineralnych w skorupie ziemskiej lub na jej powierzchni (záoĪa),

które mog

ą mieü znaczenie gospodarcze w takiej postaci i iloĞci, Īe dają realne szanse

op

áacalnej eksploatacji. Nie zalicza siĊ do zasobów geologicznych tych czĊĞci záoĪa, co,

do których nie ma realnych szans na op

áacalną eksploatacjĊ.

Wyró

Īniane są podkategorie zasobów geologicznych w zaleĪnoĞci od stopnia ich zba-

dania: pomierzone (measured), wykazane (indicated) i przewidywane (inferred)

(rys. 2).

Do zasobów geologicznych zalicza si

Ċ takĪe znajdujące siĊ w zwaáach i osadnikach.

Zasoby wydobywalne – eksploatacyjne (reserves) stanowi

ą ich iloĞü przewidywaną

do wydobycia w sposób ekonomicznie uzasadniony. Obejmuj

ą one materiaá zuboĪający

oraz uwzgl

Ċdniają straty, które mogą wystąpiü podczas eksploatacji. WyróĪniane są dwie

ich podkategorie: stwierdzone (proved) i prawdopodobne (probable). Mog

ą one byü

okre

Ğlone tylko w przypadku, gdy záoĪe zostaáo zbadane z dostateczną dokáadnoĞcią ja-

ko „measured” lub „indicated”. S

ą one okreĞlane w tej jego czĊĞci, która jest przewi-

dziana do eksploatacji (zagospodarowania). W odniesieniu do ka

Īdej z wyróĪnianych

podkategorii zasobów geologicznych i eksploatacyjnych sformu

áowane zostaáy szczegóáowo

kryteria ich wyró

Īniania (Kicki, Nieü 2006).

4. Klasyfikacja zasobów z

áóĪ wĊglowodorów PRMS

Tradycyjnie uwa

Īa siĊ, Īe szacowanie zasobów záóĪ ropy naftowej i gazu ziemnego,

a co zatem idzie i ich klasyfikacja opiera si

Ċ na innych zasadach niĪ kopalin staáych. Nie

jest to pogl

ąd w peáni sáuszny. Obliczanie zasobów ropy lub gazu „metodą objĊtoĞciową”

realizowane jest w sposób identyczny jak zasobów sk

áadnika uĪytecznego w záoĪach ko-

palin sta

áych – obliczana jest bowiem iloĞü kopaliny zawartej w skale zbiornikowej. Wy-

liczane „zasoby wydobywalne” s

ą toĪsame z „operatywnymi” wyliczanymi w przypadku

kopalin sta

áych. RóĪnica polega jedynie na tym, Īe zasoby wydobywalne ropy lub gazu

okre

Ğlane są juĪ w trakcie dokumentowania geologicznego záoĪa natomiast operatywne

kopalin sta

áych dopiero w ramach projektu zagospodarowania záoĪa. Cechami wyróĪnia-

j

ącymi szacowanie zasobów ropy i gazu są metody dynamiczne ich obliczania, moĪliwe

do zastosowania po uzyskaniu danych z wydobycia.

Mo

ĪliwoĞü szybkiego przejĞcia od prac poszukiwawczych czy rozpoznawczych do

dzia

áalnoĞci wydobywczej i uzaleĪnienie decyzji od bieĪących uwarunkowaĔ ekono-

micznych i strategii firmy znajduje odzwierciedlenie w klasyfikacji zasobów SPE/WPC/
AAPG okre

Ğlanej jako Petroleum Resources Management System (PRMS). UwzglĊdnia-

na jest te

Ī w klasyfikacji UNFC. Caákowite zasoby geologiczne (resources – początkowe

w z

áoĪu) dzieli siĊ na wydobyte, wydobywalne: eksploatowane – „handlowe” (reserves),

warunkowe („contingent resources”) i perspektywiczne oraz nieodzyskiwalne (rys. 3).

Zasoby wydobywalne s

ą dalej klasyfikowane w zaleĪnoĞci odpowiednio do praw-

dopodobie

Ĕstwa, z jakim oszacowano ich wielkoĞü (rys. 3):

41

— stwierdzone (proved, low estimate) stanowiące tą iloĞü zasobów, której wydobycie

ze z

áoĪa w iloĞci oszacowanej lub wiĊkszej moĪe byü gwarantowane z prawdopodo-

bie

Ĕstwem 90%,

— stwierdzone i prawdopodobne stanowiące tą iloĞü zasobów, której wydobycie ze

z

áoĪa w iloĞci oszacowanej lub wiĊkszej moĪe byü gwarantowane z prawdopodo-

bie

Ĕstwem 50%,

— stwierdzone, prawdopodobne i moĪliwe stanowiące tą iloĞü zasobów, której wydo-

bycie ze z

áoĪa w iloĞci oszacowanej lub wiĊkszej moĪe byü gwarantowane z praw-

dopodobie

Ĕstwem 10%.

Rys. 3. Klasyfikacja zasobów PRMS

Taki podzia

á jest uwzglĊdniany w UNFC jako specyficzny dla záóĪ kopalin ciekáych

i gazowych. Wprowadzony zosta

á takĪe w tej klasyfikacji podziaá na zasoby szacowane

w ró

Īnych stadiach zagospodarowania záoĪa dostosowany do potrzeb przemysáu nafto-

wego: wyró

Īnia siĊ zasoby zagospodarowane lub zagospodarowywane, przewidziane do

zagospodarowania, oraz o nieokre

Ğlonych planach ich zagospodarowania.

42

5. Porównanie polskiej klasyfikacji zasobów z klasyfikacjami

mi

Ċdzynarodowymi UNFC, CRIRSCO i PRMS

Klasyfikacja polska z pozoru odmienna od klasyfikacji mi

Ċdzynarodowych, opiera

si

Ċ na podobnych zasadach i moĪe byü z nimi uzgodniona. (M. Piwocki 2000, M. Nieü i in.,

2002 S. Przenios

áo 2006, M. Nieü 2006, 2008, 2009).

Wyró

Īniane klasy i kategorie zasobów w klasyfikacjach miĊdzynarodowych, w tym

w UNFC, maj

ą swoje odpowiedniki w klasyfikacji polskiej (tab. 2, rys. 4), chociaĪ nie

zawsze s

ą one formalnie stosowane. Istnieją jednak istotne zasadnicze cechy klasyfikacji

polskiej ró

Īniące ją od klasyfikacji miĊdzynarodowych:

— sposób

podawania

informacji o wzajemnej relacji wyró

Īnianych rodzajów (klas) za-

sobów,

— zbytnie

przywi

ązywanie wagi do wydzielania zasobów przemysáowych, nie wyróĪ-

nianych w zasadzie w klasyfikacjach mi

Ċdzynarodowych,

— szczegó

áowy podziaá zasobów niezakwalifikowanych do uzasadnionej eksploatacji,

— brak

formalnego

wyró

Īniania zasobów eksploatacyjnych (w szczególnoĞci w przy-

padku z

áóĪ kopalin staáych) okreĞlanych w terminologii anglosaskiej jako „rese-

rves”.

Ró

Īnice te nie wpáywają w sposób istotny na moĪliwoĞü porównania obu klasyfika-

cji (tab. 3).

W klasyfikacji mi

Ċdzynarodowej (UNFC) wyróĪnia siĊ cztery stopnie zbadania záo-

Īa G1, G2,G3 i G4. Kryteria ich okreĞlania nie są precyzyjnie zdefiniowane, ale moĪna
przyj

ąü, Īe odpowiadają one kategoriom A+B, C

1

, C

2

i D w klasyfikacji polskiej i s

ą

równowa

Īne odpowiednio klasom „measured” („proved”), „indicated” („probable”) i ”in-

ferred” w klasyfikacji CRIRSCO.

W przypadku z

áóĪ wĊglowodorów w klasyfikacjach miĊdzynarodowych przyjĊto

wyró

Īnianie 3 klas zasobów stosownie do oszacowanego prawdopodobieĔstwa ich wy-

st

Ċpowania. Zasoby wykazywane w Polsce odpowiadają klasie stwierdzonych i prawdo-

podobnych z prawdopodobie

Ĕstwem 50% (G2) niezaleĪnie od przypisanej im kategorii

rozpoznania w tradycyjnym uj

Ċciu. W klasyfikacjach UNFC i PRMS podziaá zasobów

w

Ċglowodorów ze wzglĊdu na stopieĔ ich rozpoznania nie jest stosowany. ZastĊpuje go

po cz

ĊĞci klasyfikacja zasobów w zaleĪnoĞci od zawansowania zagospodarowania záoĪa.

Podzia

á zasobów ze wzglĊdu na stopieĔ zaawansowania zagospodarowania záoĪa (oĞ

F w klasyfikacji (UNFC) obejmuje klasy:

— F1

odpowiadaj

ącą stadium oceny zasobów záoĪa eksploatowanego na podstawie

bie

Īących ocen warunków technicznych i ekonomicznych eksploatacji, a zatem

przedstawianych w planach ruchu i operatach ewidencyjnych zasobów,

— F2 w stadium sporz

ądzania projektu zagospodarowania záoĪa,

43

— F3

w

stadium

sporz

ądzania dokumentacji geologicznej záoĪa i oceny jego bilanso-

wo

Ğci,

— F4 na etapie prognozowania zasobów ewentualnie tak

Īe w odniesieniu do záóĪ udo-

kumentowanych, których zagospodarowanie nie mo

Īe byü brane pod uwagĊ z po-

wodu ró

Īnych ograniczeĔ, np. wymagaĔ ochrony Ğrodowiska, zagospodarowania

przestrzennego itp. o ile istnieje potrzeba ewidencjonowania zasobów takich z

áóĪ.

Rys. 4. Porównanie polskiej i mi

Ċdzynarodowej (UNFC) klasyfikacji zasobów

W klasyfikacji mi

Ċdzynarodowej UNFC termin „zasoby ekonomiczne” („economic”

kategoria E1) oznacza zasoby wydobywalne, przeznaczone do sprzeda

Īy (tab. 2). Odpo-

wiadaj

ą one pojĊciu „zasoby operatywnym” w kategoriach A+B, C

1

i C

2

w klasyfikacji

polskiej, które s

ą okreĞlane na etapie zagospodarowania záoĪa. Są to zasoby klasy 111,

112, 113 w UNFC. Zasadno

Ğü wyróĪniania tych zasobów w kategorii 113 odpowiadają-

cej kategorii C

2

jest jednak w

ątpliwa ze wzglĊdu na maáą dokáadnoĞü danych o záoĪu.

W UNFC kategoria E2 oznacza zasoby, których wydobycie i sprzeda

Ī są przewi-

dywane jako mo

Īliwe w dającej siĊ przewidzieü przyszáoĞci. W przypadku záóĪ kopalin

sta

áych nie okreĞla siĊ czy są to zasoby wydobywalne, czy caákowite w záoĪu („in situ”).

W z

áoĪach wĊglowodorów są to zasoby wydobywane. Zakáadając, Īe są to zasoby prze-

widziane do planowania eksploatacji mo

Īna przyjąü, Īe symbole 211, 212, 213, oznacza-

áyby zasoby przemysáowe, uznane za kwalifikujące siĊ do planowania eksploatacji w pro-
jekcie zagospodarowania z

áoĪa, a symbole 221, 222, 223 zasoby bilansowe uznane z de-

finicji za mo

Īliwe do eksploatacji, ale niekwalifikowane do przemysáowych lub nie-

44

przemys

áowych w záoĪach zagospodarowanych (np. na poziomach nieudostĊpnionych

albo poza obszarem wa

ĪnoĞci koncesji), a 231, 232, 233 zasoby bilansowe w záoĪach

niezagospodarowanych.

Rys. 5. Relacje mi

Ċdzy wyróĪnianymi klasami zasobów w klasyfikacji polskiej (A)

i klasyfikacjach mi

Ċdzynarodowych (B

)

W klasyfikacjach mi

Ċdzynarodowych, w tym w UNFC nie przywiązuje siĊ wiĊkszej

wagi do zasobów uznanych za niekwalifikuj

ące siĊ do eksploatacji, a zatem nieprzemy-

s

áowych i pozabilansowych. W UNFC okreĞla siĊ je jedną kategorią E3. MoĪna przyjąü,

Īe zasoby nieprzemysáowe w tym ujĊciu odpowiadają pojĊciu dawniej wyróĪnianych za-
sobów pozabilansowych grupy „b”. Do kategorii E3 powinny by

ü tez zaliczone zasoby

tracone (straty umiejscowione zasobów przemys

áowych,). Warto jednak przy tym zwró-

ci

ü uwagĊ, Īe zasoby uznane za tracone (straty) nie są przedmiotem klasyfikacji i nie są

w niej specjalnie wyró

Īniane.

Istotn

ą róĪnicą klasyfikacji miĊdzynarodowych w tym takĪe UNFC w stosunku do

klasyfikacji polskiej stanowi sposób przedstawiania relacji mi

Ċdzy wyróĪnianymi klasa-

mi zasobów oraz podawania informacji o nich (rys. 5).

W klasyfikacji polskiej wyró

Īniane są odpowiednie klasy zasobów z uwagi na ich

u

ĪytecznoĞü gospodarczą w sposób hierarchiczny (rys. 5 A), to znaczy w obrĊbie caáko-

witej ich ilo

Ğci okreĞlanej jako zasoby geologiczne. Dzielone są one na bilansowe i poza-

bilansowe. Zasoby bilansowe dzielone s

ą na przemysáowe i nieprzemysáowe, zasoby

przemys

áowe na operatywne i straty zasobów przemysáowych. W klasyfikacjach miĊ-

dzynarodowych podzia

á ma charakter komplementarny. WyróĪniane są zasoby wydoby-

walne (eksploatacyjne) i pozosta

áe zasoby nie zakwalifikowane do wydobywalnych

obejmuj

ące áącznie zasoby nieprzemysáowe i pozabilansowe oraz bilansowe niekwalifi-

kowane do przemys

áowych i nieprzemysáowych (rys. 5 B). RóĪnica ta jest bardzo istotna,

45

UN

F

C

(

2

0

0

9

)

K

las

y

fi

k

ac

ja

p

o

ls

k

a

JO

RC

–

c

o

d

e

(C

R

IRS

CO

)

P

RM

S

D

o

k

u

m

en

tac

ja

ge

o

log

ic

zn

a

P

Z

Z

Z

a

so

by

p

ro

g

no

st

y

cz

n

e,

pe

r

spe

k

ty

w

ic

z

n

e

(P

rogno

st

ic

a

n

d p

ers

p

ec

ti

v

e

r

es

our

ce

s)

Pro

sp

ect

in

g

re

su

lt

s

P

ro

sp

ect

iv

e

res

o

u

rces

L

o

w

, be

st

hi

gh

R

e

so

u

rce

s

3 3 4,

3 4

4

Z

a

so

b

y

b

il

a

n

sow

e

(a

n

tici

p

ate

d

eco

n

o

m

ic r

e

so

u

rce

s)

D (

D

1

),

C

2

C

2

, C

1

A+

B

R

e

so

u

rce

s

In

fe

rr

ed

In

d

icat

ed

M

eas

u

red

C

o

n

ti

n

g

e

n

t re

so

u

rce

s

L

o

w

, b

e

st

, hi

g

h

R

e

so

u

rce

s

*

*

*

2

2

3

,

2

3

3

2

2

2

,

2

3 2

2

2

1

,

2

3

1

za

so

b

y

p

o

za

b

il

a

n

so

w

e

(a

nt

ic

ip

at

ed

, s

u

be

conom

ic

re

so

ur

ce

s)

D (

D

1

),

C

2

C

2

, C

1

A+

B

Re

so

u

rc

es

3 2 3,

3 3

3

3 2 2,

3 3

2

3 2 1,

3 2

1

R

es

o

u

r

ces

3 1 3

3 1 2

3 1 1

z

a

so

b

y

n

iep

rz

em

y

sá

ow

e

(s

ub

ec

onom

ic

r

es

o

u

rc

es

)

C

2

C

1

A+

B

R

es

o

u

r

ces

3 1 3

3 1 2

3 1 1

za

so

b

y

p

rz

em

y

sá

ow

e

(e

conom

ic

re

so

ur

c

es

)

C

2

C

1

A+

B

Re

so

u

rc

es

2

1

3

2

1

2

2

1

1

Z

a

so

b

y

o

p

er

a

ty

w

n

e

(e

x

tr

a

ct

ab

le r

e

so

u

rc

es

)

C

2

C

1

A+

B

R

es

o

u

rc

es

(“

ec

o

n

omi

c

”

)

1 1 3

1 1 2

1 1 1

z

a

so

b

y

e

k

sp

loat

ac

yj

n

e

(re

se

rv

es

)

C

1

A+

B

R

e

serv

e

s

P

roba

b

le

Pr

o

v

ed

R

es

erv

es

P

rove

d,

pr

oba

bl

e

,

po

ss

ib

le

TAB

E

L

A 2

P

o

rów

nan

ie polskiej kl

asyf

ik

ac

ji zasobó

w

z klasyf

ik

acjam

i

m

iĊ

dzyna

rodo

w

y

m

i

46

TAB

E

L

A 3

Z

a

soby z

áo

Īa

KW

K H

a

le

mb

a

w

e

d

áug

k

lasyfikac

ji pols

kie

j

i

w

uj

Ċciu kla

syfik

a

c

ji

m

iĊ

dzynarod

o

w

y

c

h

K

L

ASYF

IK

AC

JA

P

O

L

S

KA

U

N

F

C

Za

so

b

y

Za

so

b

y

Rodza

j t

y

s.

t

Ro

dz

aj

Sy

m

b

o

l

UN

F

C

ty

s.

t

B

ilansowe 533

670

B

ilansowe

niek

walifiko

wan

e do

przem

y

sá

ow

y

ch i

niep

rz

em

y

sá

ow

y

ch

22(1

,2,3)

1702

4

1702

4

w t

y

m:

prz

em

y

sá

owe

325

773

Prz

em

y

sá

owe

21(1

,2,3)

325

773

nieprz

em

y

sá

o

w

e

207

897

op

erat

y

w

n

e

208

590

Operat

y

w

n

e

11(1

,2,3)

208

590

Po

za

bila

nsow

e 326

302

Poz

o

sta

áe (n

iepr

ze

m

y

sá

owe

i poza

bil

ansow

e)

31(1,2,3)

32(1,2,3)

471

923

6227

6

Pozost

aá

e (ni

ep

rz

em

y

sá

ow

e i

pozabilans

owe oraz

strat

y

z

asob

ów

prz

em

y

sá

ow

y

ch

)

31(1,2,3)

32(1,2,3)

5

8910

6*

6227

6

àą

czni

e zasoby z

áo

Īa 876

996

876

996

876

996

* w t

y

m strat

y

zasobów

przem

y

sá

ow

y

ch 11718

3

47

powoduje bowiem,

Īe informacje o zasobach kopalin w Polsce są nie porównywalne z po-

dawanymi w innych krajach stosuj

ących klasyfikacje miĊdzynarodowe. Ilustruje to sche-

matycznie przyk

áad zasobów wĊgla kamiennego: w kopalni Halemba (tab. 3) przedsta-

wiony w uj

Ċciu klasyfikacji polskiej i UNFC.

6. Uwagi ko

Ĕcowe i wnioski

Mi

Ċdzynarodowe klasyfikacje zasobów nie są wprowadzane za poĞrednictwem ak-

tów prawnych, ale na zasadzie porozumienia zainteresowanych ich stosowaniem jako
zrozumia

áego sposobu przekazu informacji. Wymagane są teĪ przez miĊdzynarodowe in-

stytucje finansowe (banki, gie

ády).

Klasyfikacje mi

Ċdzynarodowe mogą byü porównywane miĊdzy sobą oraz z klasyfi-

kacj

ą polską i moĪliwe jest stosowanie odpowiedniej symboliki UNFC dla oznaczenia

poszczególnych kategorii i klas wyró

Īnianych w nich zasobów. Istnieje jednak potrzeba

modyfikacji sposobu przedstawiania danych o zasobach z

áóĪ polskich i jego dostosowa-

nie do wymaga

Ĕ miĊdzynarodowych. W bilansie zasobów powinny byü podawane in-

formacje odr

Ċbnie o zasobach:

— w

z

áoĪach zagospodarowanych – przemysáowych (UNFC 21x), nieprzemysáowych

(UNFC 31x), bilansowych nie kwalifikowanych do przemys

áowych i nieprzemy-

s

áowych (UNFC 22x), oraz pozabilansowych (32x),

— w

z

áoĪach niezagospodarowanych: bilansowych (UNFC 23x) i pozabilansowych

(33x). Wyró

Īniane powinny byü takĪe zasoby prognostyczne 234 lub 334.

Zwróci

ü tez wypada uwagĊ na potrzebĊ wáaĞciwego uĪywania terminów „reserves”

i „resources” w t

áumaczeniach danych o zasobach na jĊzyk angielski: „Reserves” to za-

soby wydobywalne w sposób ekonomicznie uzasadniony z pomini

Ċciem strat i z uwzglĊd-

nieniem zubo

Īenia – odpowiadają polskiemu pojĊciu „zasoby eksploatacyjne” lub opera-

tywne, je

Ğli zuboĪenie nie wystĊpuje lub moĪe byü zaniedbane. „Resources” – to zasoby

geologiczne nie obejmuj

ące zasobów wydzielonych jako „reserves”.

LITERATURA

[1]

Al-Tayyeb, A. Dahmani: The outcome of the seminar on the application of the UN Framework Classifi-
cation on Energy Reserves/Resources to OPEC Member Coutries. OPEC Bull. May/June 2003, p. 17 – 22.

[2]

Diehl P., David M.: Classification of ore reserves – resources based on geostatistical methods. CIM
Bull. No 2, 1982, p. 127 – 136.

[3]

Fettweis G.B.: Historical Developements of resources/reserves classifications with emphasis on the
United Nations Classification of Mineral Resources of 1979 and its consequences for the Austrian Norm
– Classification of 1989. Workshop on Reassesment of Coal and Mineral Deposits under Market Econ-
omy Conditions. Proc., Berlin 1994, p. 36 – 62.

[4]

Groupe de Reflexion on financial analysis and ore reserve evaluation. Texts 1 – 15. Centre de Geostati-
stique, Ecole des Mines, Fontainebleau 1991 – 1994.

48

[5]

Grzybek I.: Mi

Ċdzynarodowa klasyfikacja zasobów kopalin w Ğwietle ustaleĔ genewskiego spotkania

grupy roboczej w

Ċgla EKG ONZ. Bezp. Pracy i Ochrona ĝrodowiska w Górnictwie. r. 14 z. 2, 1995,

s. 97 – 98.

[6]

IAEA: Methods for the estimation of uranium ore reserves. IAEA Technical Rep. Ser. 255, Vienna
1985.

[7]

JORC Code: Australasian Code for Reporting of Minera

á Resources and OreReserves. Joint Ore Reserves

Committee of The Australasian 1MM, Australian Inst. Of Geoscientists and Minerals Counci

á of Australia,

1999.

[8]

Kelter D.: Classifications Systems for Coal Resources – a Review of the Existing Sys – tems and Sug-
gestions for Improvements. Geol. Jb. A 127, 1991, p. 347– 359.

[9]

Kicki J., Nie

ü M.: Na drodze do ujednolicenia klasyfikacji zasobów záóĪ w skali miĊdzynarodowej.

Gosp. Sur. Min. t. 21, Z. Spec. 2, 2006, s. 189 – 203.

[10] Mineral Resources Development with Particular Reference to the Developing Countries. UN Dep.of

Econ.Soc.Aff. N.York 1970.

[11] Nie

ü M.: MiĊdzynarodowa standaryzacja klasyfikacji zasobów. Propozycje Europejskiej Komisji Go-

spodarczej ONZ. V Konf. Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi. Rytro.
CPPGSMiE PAN Symp. i Konf., Nr 18, Kraków 1995.

[12] Nie

ü M.: Polish approach to Resources\Reserves classification. Proc. Workshop on reassesment of coal

and mineral deposits under market economy conditions. Hannover, 1995, p. 137 – 148.

[13] Nie

ü M.: MiĊdzynarodowa klasyfikacja zasobów i problemy jej porównania z klasyfikacją polską.

Przegl. Geol. vol. 46, nr 11, 1998, s. 1130 – 1137.

[14] Nie

ü M.: Problemy klasyfikacji zasobów záóĪ kopalin. Przegl. Górniczy, t. 62, nr 4 (1000), 2006, s. 21 – 27.

[15] Nie

ü M.: Resources and reserves UNFC classification. Problems and case histories. UNECE, Genewa

2008.

[16] Nie

ü M., Piwocki M., Przeniosáo S.: MiĊdzynarodowa klasyfikacja zasobów i jej znaczenie dla gospo-

darki z

áoĪem. Gosp. Sur. Min. T. 18, Z. Spec., 2002, s. 19 – 28.

[17] Piwocki M.: Nowa mi

Ċdzynarodowa klasyfikacja zasobów w odniesieniu do wĊgla brunatnego. WĊgiel

Brunatny 3(32), 2000, s. 19 – 24.

[18] Piwocki M., Przenios

áo S.: Propozycje zastosowania miĊdzynarodowej klasyfikacji zasobów w Polsce.

Przegl. Geol. v. 45, nr 8, 1997, s. 761 – 767.

[19] Prznios

áo S. (red.): Mineral resources of Poland. PIG, Warszawa 2006.

[20] Subelj A.: Draft system of codification of resources/reserves of solid fuels and mineral commodities.

Proc. Workshop on Reassessment of Coal and Mineral Deposits under Market Economy Conditions.
UNECE – BRG, Hannover 1996, p. 185 – 188.

[21] UNECE’s pivotal role in developing a global framework classification for energy and mineral re-

sources. UNECE Weekly No. 76, 2004.

[22] UNFC 1997: United Nations International Framework Classification or Reserves/Resources – Solid Fu-

els and Mineral Commodities. UN Economic and Social Council, Economic Commission for Europe,
Genewa 1997.

[23] UNFC 2004: United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Resources. Se-

cretariat of the Economic Commission for Europe, Genewa 2004.

[24] UNFC 2009: United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Resources. Se-

cretariat of the Economic Commission for Europe, Genewa 2009.

49