Maksymy łacińskie by Bruthus

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 1

Plik  ten  napisany  został  na  podstawie  Warsztatów  Prawniczych  wydawnictwa  Od.nowa  z
Krakowa strony 15-36. Główne maksymy lecą alfabetycznie (środkowa kolumna z warsztatów),
jeżeli  coś  nie  jest  alfabetycznie  oznacza  to,  że  są  to  sentencje  dodatkowe  (z  lewej  kolumny
warsztatów),  dodatkowo  stoworzyłem  słowniczek  zwrotów  oraz  słów  kluczowych  (mała
czcionka), warto na te słówka/zwroty zwrócić uwagę ponieważ często siepowtarzają nie tylko w
sentencjach,  lecz  i  podręcznikach  do  prawa  rzymskiego.  Mam  nadzieję,  że  ten  skrypt  ułatwi
naukę na grudniowe kolokwium. Miłej nauki 

Accesio cedit principali – rzecz przyłączona dzieli los (przypada) rzeczy głównej
Accesorium  sequitur  naturam  principalis  –  rzecz  przyłączona  podąża  zgodnie  z  naturą  rzeczy
głównej
Principali accesorium tollitur – rzecz główna likwiduje samodzielność rzeczy przyłączonej
Accesorium  non  ducit,  sed  sequitur  principale  –  rzecz  przyłączona  nie  pociąga  za  sobą  rzeczy
głównej lecz za nią podąża

Accesio – rzecz przyłączona

principali – rzecz główna

non ducit – nie pociągać

Cedit – dzielić los

sequitur – podążać/iść

tollitur – likwidować samodzielność

Actor sequitum forum rei – powód podąża/idzie za sądem pozwanego
Forum est ubi domicilium est – właściwy sąd jest tam gdzie miejsce zamieszkania

actor – powód

forum – sąd

rei – pozwany

ubi – właściwość domicil – miejsce zamieszkania

Ambiguitas contra stipulatorem – sformułowanie dwuznaczne należy rozmieć przeciw
wierzycielowi
In ambigiuitas orationimbus maxime sententia spectanda Est eius eas qui protulisset – w
przypadku dwuznacznego sformułowania uwzględnia się w pierwszej kolejności myśl tego, kto w ten
sposób się wyraził

Ambiguitas – sformułowanie dwuznaczne Stipulator – wierzyciel

Ambulatoria enim Est voluntas defuncti usque ad Vitae supremum exitum – zmienną jest wola
zmarłego aż do samego kresu życia
novissima voluntas servatur – uwzględnia się tę wolę która jest ostatnia
voluntas Est ambulatoria, et non consummatur usque ad mortem testatoris – wola jest zmienna i
nie wyczerpuje się aż do śmierci testatora.

Voluntas - wola ambulatoria – zmienna/e/y consummatur - wyczerpywać

ad Vitae supremum exitum – aż do kresu życia ad mortem – do śmierci

Audiatur et altera pars – niech będzie wysłuchana i druga strona/ należy wysłuchać drugiej strony
Qui statuit aliquid parte inauditia altera, aequum licet statuerit haud aequus fuit – kto wydaje
wyrok bez wysłuchania drugiej strony jest niesprawiedliwy, chociażby nawet wydał wyrok słuszny

Auditio – wysłuchanie altera pars – druga strona licet – niesprawiedliwy fuit – słuszny

Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas larum conservatur – ustawy należy
interpretować tak aby zrealizować ich zamiar/wole (ustawy są wtedy interpretowane właściwiej gdy
zachowuje sięich ducha)
Ius interpretari circa Veritatem – interpretacja prawa powinna uwzględniać to jaka jest prawda

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 2

Scire leges, non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem – znać prawa to nie znaczy
trzymać się słów ustaw, lecz ich treści i mocy działania

Leges – ustawa sunt – należy conservatur – realizować

veritatis – prawda

ius – prawo

Bis de eadem re agi non potest – nie można procesować się dwa razy o to samo
Ne bis in idem contestetur – nie można dwa razy rozpoczynać procesu o to samo
Nemo debet bis vexari – nikt nie powinien być tak samo dwa razy dręczony
Semel absolutus semper absolutus – raz uniewinniony, uniewinniony na zawsze

Absoluto– uniewinnienie

Casum sentit dominus – skutki przypadku ponosi właściciel
Res pertit domino – ryzyko utraty rzeczy ponosi właściciel

Res – rzecz

pertit – ryzyko utraty

domino – właściciel

Cessante ratione legis, cessat lex ipsa – gdy ustaje przyczyna dla której wydano ustawę, traci moc
sama ustawa
Ubi cessat ratio legis, cessat ipsa lex – tam gdzie ustaje przyczyna dla której wydano ustawę traci
moc sama ustawa

Ratio – przyczyna

cessatur – ustawać/traci

ipsa – moc

Consuetudo Est optima legum Interpres – zwyczaj jest najlepszym interpretatorem ustawy
In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consetudinis – uznaje się za włączone w sposób
milczący do umowy to co jest obyczajem i zwyczajem

Consuetudo – zwyczaj

optimum – optymalny czyli najlepszy

Contractus ab initio voluntatis Est, ex post facta necessitatis – zawarcie umowy jest dobrowolne,
ale następstwa są przymusowe
Contractus ex conventione legem accipere dinoscuntur – kontrakt się tym odróżnia, że w
następstwie porozumienia uzyskuje moc ustawy.

Contractus – umowa/kontrakt initio - zawarcie post factum - następnie neccesio – przymus

Da mihi factum, dabo tibi ius – podaj mi fakty, a ja dam ci prawo/ ty mi fakty ja tobie prawo
Iura novit curia – sąd zna prawo/sędzia zna prawo stosowane
Damnum sine iniuria esse potest – możliwe jest popełnienie szkody bez popełnienia czynu
bezprawnego

Dies interpellat pro homine – termin wzywa zamiast człowieka(wierzyciela)
Dies pro domino interpellat – termin wzywa zamiast właściciela

Dies – termin

interpellat – wzywać

pro – zamiast

Dolo facit, qui petit, quo redditurus Est – działa podstępnie ten kto żąda tego co będzie musiał
zwrócić

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 3

Dolo facit, qui petit quod restituere oportet eundem – działa podstępnie ten, kto żada tego co sam
musi zwrócić
Dolo agit, qui petit, quod statim redditurus Est – występuje ze skargą podstępnie ten, kto żąda tego,
co zaraz będzie zwracał

Dolo facit – działać podstępnie

qui petit – kto żąda

Dolo agit – występować ze skargą

Dolus omnimodo puniatur – działanie w złym zamiarze zawsze musi być ukarane
Dolus semper praestatur – działanie w złym zamiarze zawsze zobowiązuje do świadczenia/za
podstęp zawsze się odpowiada

Dolus – wina / działanie w złym zamiarze

Dura lex, sed lex – twarde prawo ale prawo
Durum Est, sed ita lex scripta Est – jest to twarde ale tak napisana została ustawa

Ei incubit probatio, qui dicit, non qui negat – ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi a nie na
tym kto zaprzecza
Actori incubit onus probanidi – ciężar dowodu obciąża powoda
Actori incubit probatio – ciężar dowodu spoczywa na powodzie
Probatio incubit ei, qui dicit – ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi
Reus In exceptione actor Est – pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem

Incubit – spoczywać probatio – ciężar dowodu qui dicit – kto twierdzi

Emptio tollit locatum – kupno uchyla najem
Emptor  rei  locatae  potest,  expellere  conductorem  ante  tempus,  nisi  Alid  convenit  Inter  eum  et
venditorem  –  kupujący  może  pozbawić  najemcę  rzeczy  oddanej  w  najem  przed  upływem  terminu
najmu, gdy nic innego nie uzgodniono między nim a sprzedawcą

Executio iuris non habet iniuriam – wykonywanie/egzekwowanie prawa nie jest bezprawiem
Non omne quo licet honestum Est – nie wszystko co jest dozwolone jest uczciwe
Non  vide  tur  vim  facere,  qui  utitur  iure  suo  –  nie  jest  uważany  za  stosującego  przemoc  ten,  kto
wykonuje swoje prawo
Qui suo iure utitur Neminem laedit – kto wykonuje swoje prawo nikomu nie szkodzi

Executio iuris – wykonywać/egzekwować prawo

non omne – nie wszystko

utitur iure suo – wykonywać swoje prawo

Ex maleficio non oritur contractus – z bezprawnego działania nie powstaje zobowiązanie umowne
In malis promissis fidem non expedit observari – nie oczekuje się, że niegodziwe przyrzeczenia
będą dochowane
Ex iniuria non oritur ius – z bezprawia nie powstaje prawo

Iniuria – bezprawie maleficio – bezprawne działanie

fide – niegodziwość

Expressio unius Est exclusio alterius – włączenie jednego jest wyłączeniem czegoś innego

Falsa demonstratio non nocet – fałszywe oznaczenie nie szkodzi

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 4

Praesentia corporis tollit errorem nominis – materialna obecność, powoduje, ze błąd w oznaczeniu
jest nieistotny

Fur semper In  mora  facere videtur – złodziej jest zawsze  w zwłoce/ złodziej  jest zawsze uważany
za będącego w zwłoce

Genus pierre non potest – gatunek nie może przepaść
Genera non perunt – rzeczy gatunkowe nie przepadają
Genus numquam perit – gatunek nigdy nie przepada
Genus pierre non consetur – uważa się, ze gatunek nie ginie

Hereditas  nihil  aliud  Est,  Guam  succesia  In  universum  ius,  quo  defunctus  habuerit  –
spadkobranie to nic innego jak sukcesja w całość prawa jakie miał zmarły

Hominum causa omne ius constitutum sit – wszelkie prawa ustanawia się ze względu na człowieka
Homo homini persona – człowiek jest dla drugiego człowieka osoba ludzką
Iura Humana universalia sunt – prawa ludzkie są powszechne

Ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi
Ignorantia facti non nocet – nieznajomość faktów nie szkodzi
Nec  stultes  sollere  securi,  sed  errantibus  –  nie  ma  zwyczaju  przychodzić  z  pomocą  nierozsądnym
ale będącym w błędzie
Ignorantia facti, non iuris excusat – usprawiedliwiona jest nieznajomość faktu a nie prawa

Impossiblum nulla obligatio est – zobowiązanie do niemożliwego jest nieważne
Impossibilitas  superveniens  non  vitiat  obligationem  aut  contractu  –  niemożliwość  następcza  nie
szkodzi zobowiązaniu albo kontraktowi

In  conventionibus  contrahentium  voluntatem  potius  quam  verba  spectari  placuit  –  w  umowach
bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne znaczenie
Plus actum quam scriptum valet – to co zostało zrobione ma większe znaczenie od tego co zostało
napisane
In contractibus rei veritas potius  quam scriptura prospici debet – W kontraktach należy bardziej
brać pod uwagę prawdziwy stan rzeczy, niż to co zostało napisane

In conventionibus – w umowach

In contractibus – w kontraktach

In dubiis benigniora – w sytuacjach dwuznacznych należy przyjąć pogląd bardziej korzystny dla
stron
In dubio pro reo – w sytuacji dwuznacznej należy przyjąć pogląd bardziej korzystny dla pozwanego

In pari delicto, potior est condicio possidentis – w przypadku równej winy, korzystniejsze jest
położenie tego kto posiada
Melior est condicio possidentis – lepsza jest pozycja tego, który posiada
Beati possidentes – szczęśliwy jest ten kto posiada
Probatio onus petitoris, commodum possesoris – ciężar dowodu spoczywa na żądającym a korzyść
ma posiadacz

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 5

Petitor – żądający

posesor – posiadacz

Iuris praecepta sunt haec – nakazy prawa są następujęce:
Honeste vivere – żyć uczciwie
Alterum non leadere – drugiemu nie szkodzić
Suum cuique tribuere – oddać każdemu to co mu sięnależy
Iustitia Est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi – sprawiedliwość jest
niezmienną i trwałą wolą przyznawania tego co się komu należy
Iustitia cernitur in suum cuique tribuendo – sprawiedliwość jest urzeczywistniona, gdy każdy
otrzymuje to co mu się należy

Iustitia – sprawiedliwość

suum – oddać/ przyznać komuś

perpetua – trwały

cuique tribuendo – co się komu należy

Ius civile vigilantibus scriptum Est – prawo cywilne stworzone/napisane jest dla osób starannych
Vigilantibus, non dormientibus iura subveniunt – prawo pomaga starannym a nie opieszałym

Vigilantibus – staranny

dormientibus – opieszały

Ius est ars boni et aqui – prawo jest sztuką tego co dobre i sprawiedliwe
Ius et fraus nunquam cohabitant – prawo i podstęp nigdy nie mogą współżyć ze sobą

Ars – sztuka

ars boni – sztuka tego co dobre

ars aqui – sztuka tego co sprawiedliwe

Ius publicum privatorum pacis mutari non potest – prawo publiczne nie może być zmieniane
poprzez umowy osób prywatnych
Privatori conventio iuri publico non derogat – porozumienie między osobami prywatnymi nie
uchyla prawa publicznego

Ius publicum – prawo publiczne

non potest – nie zmienia

non derogat – nie uchyla

conventio - porozumienie

Ius singulare est, quod contra tenorem rationis propter aliquam utilitatem auctoritate
constituentium introductum est – prawem szczególnym jest to co zostało wprowadzone wbrew
ogólnej zasadzie z powodu jakiejś użyteczności, z mocy autorytetu tego, kto może stanowić prawo

Ius singulare – prawo szczególne

constituento – stanowienie prawa

Lege non distiguente nec nostrum est distiguere – nie należy wprowadzać rozróżnień tam gdzie nie
czyni tego ustawa
Ubo lex non distinguit, nec ros distinguere debemus – tam gdzie ustawa nie rozróznia, nie
powinniśmy rozróżniać
Lex posterior derogat (legi) priori – ustawa pózniejsza uchyla (ustawę) wcześniejszą
Posteriores leges ad priores pertinent, nisi centariae sint – późniejsze ustawy oddziaływują na
wcześniejsze, gdy są z nimi sprzeczne
Lex retro non agit – ustawa nie działa wstecz
Constitutio respicit futura et non praetaria – stanowienie prawa odnosi się do tego , co przyszłe, a
nie do tego co przeszłe
Lex prospicit, non respicit – ustawa patrzy w przód/przyszłość a nie wstecz

Posterior – póżniej

prior – wcześniej

futuro – przyszłość

praetario – przeszłość

Mala fides supervenius (non) nocet – późniejsza zła wiara (nie)szkodzi

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 6

Male nostro iure uti non debemus – nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Sic utere tuo at alienum non loades – tak używaj tego, co jest twoje, aby nie szkodzić drugiemu
Nullus videtur dolo facere, qui suo iure utitur – nie uważa się za działającego podstępnie tego, kto
wykonuje swoje prawo
Neminem laedit, qui suo iure utitur – nikomu nie szkodzi ten kto wykonuje swoje prawo
Suo iure uti nemo prohibetur – nikt nie zabrania korzystac ze swojego prawa

Suo/nostro iure – swoje/nasze prawa

neminem – nikomu

dolus facit – działać podstępem

Maltitis non est indulgendum – nie należy tolerować szykan
Maltitia et dolus nemini debent patrocinari – szykany i podstęp nie powinny nikomu dawać
ochrony

Maltitia - szykany

Mater semper certa est, pater vero is est, quem nuptiae demonstrant – matka jest zawsze pewna,
ojcem zaś jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
Pater semper incertus – ociec jest zawsze niepewny

Nuptiae – małżeństwo

demonstratio – wskazywać

Melior est condicio possidentis – lepsza jest pozycja posiadającego (tego, kto posiada)
Beati posidentes – szczęśliwy posiadacz (ten, który posiada)
Probatio onus petitoris, commodum possessoris – ciężar dowodu spoczywa na żądającym, a
korzyść ma posiadacz

Minima non curat praetor – urząd jurysdykcyjny nie troszczy się o drobnostki
De minimis non curat lex – ustawa nie troszczy się o drobnostki

Nasciturus pro iam nato habetur aquotiens de commodis eius agitur – dziecko poczęte uważa się
za narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyść
Conceptus pro iam nato habetur – dziecko poczęte uważa się za narodzone

Nasciturus – dziecko poczęte nienarodzone

iam – poczęte

habetur – narodzone

Ne eat iudex ultra petitia partium – niech sędzia nie wykracza ponad żądania stron
Sententia debet esse conformis libello – wyrok musi odpowiadać skardze

Iudex – sędzia

petitia partium – żadania stron

sententia - wyrok

Nemo audiatur propriam turpitudinem allegans – powołujący się na własny wystepek nie będzie
wysłuchany
Turpitudinem suam allegans non est audiendus – nikt, kto powołuje się na sój wystepek nie jest
wysłuchiwany

Turpitudinem – występek

Nemo ist iudex in propria causa – nikt nie jest sędzią we własnej sprawie

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 7

Nemo iudex in sua causa – nikt nie jest sędzia w swojej sprawie
Nemo simul actor et iudex – nikt nie jest jednocześnie powodem i sędzią

Nemo  plus  iuris  ad  alium  transfere  potest,  quam  ipse  haberet  –  nikt  nie  może  przenieść  na
drugiego więcej praw, niż sam posiada
Non plus habere potest, quam habet, qui pognus dedit – nie można dostać, więcej niż ma dający
Nemo  sibi  ipse  causam  possessionis  mutare  potest  –  nikt  nie  może  sobie  zmienić  podstawy
posiadania
Possesionis suae causa nemo mutare potest – swojej podstawy posiadania nikt nie może zmienić

Nemo  pro  parte  testatus,  pro  parte  intestatus  decedere  potest  –  nikt  nie  może  umrzeć
pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo

Nemo potest – nikt nie może

testatus - dziedzic

Non ex regula ius sumatur, sed ex iure quod est regula fiat – nie z reguły powstaje prawo, lecz
regułę tworzy się na podstawie prawa
Non est regula, quin fallit – nie ma niezawodnej reguły
Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset – wszelka
definicja jest w prawie cywilnym niebezpieczna: gdyż rzadko kiedy nie można jej podwazyć

definitio in iure - definicja w prawie

Nulla poena sine lege – nie ma kary bez ustawy
Nullus  iudex  causam  audire  praesumat,  quae  in  legibus  non  continetur  –  żaden  sędzia  nie  śmie
rozpoznać sprawy, która nie jest przewidziana w ustawach
Lex moneat, priusquam feriat – ustawa obowiązuje, jeśli wcześniej została ogłoszona

Nulli(nemini) res sua servit – nie można mieć służebności na własnej rzeczy

Nuptias  non  concubitas,  sed  consensus  facit  –  małżesnstwo  powstaje  przez  porozumienie,  a  nie
przez faktyczne pożycie
Non  enim  caitus  matrimonium  facit,  sed  martitis  afectio  –  bowiem  nie  współżycie  czyni
małżeństwo, ale zamiar pozostawania w małżeństwie

Pacta sund servanda – umów należy dotrzymywać
Pax servetur, pacta custodiantur – przestrzeganie umów służy pokojowi
Ex nudo pacto non oritur actio – z gołej umowy nie powstaje skarga

Prior tempore, potor iure – pierwszy w czasie lepszy w prawie
Qui prior est tempore potior est iure – kto jest pierwszy co do czasu ten jest lepszy co do prawa

Qui tacet, consentire videtur (ubi laqui potuit et debuit) – kto milczy wyraża zgodę (gdy ktoś nie
mógł a powinien był mówić)
Qui tacet non utique fatetur, sed tamen verum est, eum non negare – kto milczy, ten z pewnością
nie potwierdza. Ale jest też prawdą, że on nie przeczy

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 8

Quod ab initio vitosum est, non potest tractu temporis convalescer – co do początku jest wadliwe,
nie może być uzdrowione przez upływ czasu
Ab initio nullum semper nullum – to co jest od początku nieważne, pozostaje nieważnym na zawsze

Ab initio – od początku

non potest – nie może

nullum - nieważne

Quod universitati debetur, singulis debetur – co należy się wspólnocie, nie należy się jej czlonkom
Quod universitatis est, non est singulorum – to co jest wspólnoty, nie jest jej czlonka

Quod principit placuit, legis habet vigorem – co podoba się cesarzowi, zyskuje moc prawa
Rex facit legem – król stanowi prawo

Ratihabitio mandata comparatur – zatwierdzenie równa się zleceniu
Ratihabitio convalescit – zatwierdzenie przywraca moc
Ratihabitio retrotrahitur, et mandato comparatur – zatwierdzenie działa z mocą wsteczną i równa
się zleceniu
Rebus  sic  stantibus  (omnis  contractus  intellegitur)  –  każda  umowa  obowiązuje  na  warunkach  z
momentu jej zawarcia

Reformatio in peius iudici apellato non licet – Sędziemu apelacujnemu nie wolno zmieniać wyroku
na niekorzyść odwołującego się

Res  inter  alios  acta  nocere  non  debet  –  czynność  dokonana  między  określonymi  isibami  nie
powinnna szkodzić innym

Salus populi suprema lex esto – dobro ludu niechaj będzie najwyższym prawem
Salus publica suprema lex – dobro publiczne niech będzie najwyższym prawem
Utilitas  publica  privatae  praefari  debet  –  korzyść  publiczna  powinna  mieć  pierwszeństwo  przed
indywidualnymi

Semel heres, semper heres – kto raz został spadkobiercą, jest nim na zawsze
Qui  semel  est  heres  non  desinit  esse  heres  –  kto  raz  jest  spadkobiercą,  nie  przestaje  być
spadkobiercą

Servitus in faciendo consistiere nequit – służebność nie może polegać na działaniu
Nulla  servitus  in  facienda,  sed  in  patienda  vel  in  non  facienda  consistit  –  żadna  slużebność  nie
polega na działaniu, ale na znoszeniu lub niedziałaniu
Servitutibus civiliter utendum est – służebności należy wykonywać oględnie

Singularia non sunt extendenda – nie należy rozszerzać wyjątków
In dubio interpretario pro regula contra limitationem facienda  – w razie wątpliwości interpretuje
się zgodnie z regułą i nie dopuszcza się do jej ograniczenia
Quod  contra  rationem  iuris  receptum  est,  non  est  ducendum  ad  consequentias  –  to  co  zostało
przyjęte wbrew zasadzie prawa, nie powinno być urzeczywistniane do chwili wystąpienia wszystkich
konsekwencji

Summum ius, summa iniuria – najwyższe prawo najwyższym bezprawiem
Apices iuris non sunt iura – rozwiązania skrajne według prawa nie są prawami

Maksymy

łacińskie by Bruthus

Łacina prawo zaoczne UG

Strona 9

Superficies solo cedit – to, co znajduje się na powierzchni gruntu, staje się jego częścią składową
Ius soli sequitur aedificium – budynek podąża za prawem do gruntu
Quicquid  plantatur  solo,  solo  cedit  –  cokolwiek  zostało  posadowione  na  gruncie,  staje  się  jego
częścią składową

Testis unus testis nullus – jeden świadek, żaden świadek
Ubi  numerus  testium  non  adicitur,  etiam  duo  sufficient  –  tam  gdzie  liczba  świadków  nie  jest
wskazana,  wystarczy dwóch
Unius testimonium non suffcit ad condemnationem – jeden śwaidek nie wysstarcza dla oskarżenia

Tres faciunt collegium – trzech tworzy stowarzyszenie
Universitas  personarum,  quae  quidem  nonnisi  ex  tribus  saltem  personis  constitui  potest,  est
collegialis,  si  eius  actionem  determinant  membra  –  zespół  osób,  który  może  być  ustanowiony  co
najmniej z trzech osób, jest kolegialny, jeśli jego działanie określają członkowie

Tutor rem pupili emere non potest – opiekun nie może kupować rzeczy podopiecznego
Tutor in rem suam  autor esse  non  potest –  opiekun działający  w sowjej sprawie  nie  może  działać
jednocześnie w imieniu podopiecznego

Ubi ius ibi remedium – tam gdzie jest uprawnienie, jest środek jego urzeczywistnienia
Ubi ius incertum, ubi ius nullum – tam gdzie prawo jest nieokreslone tam go nie ma

Ubi societas, ibi ius – gdzie społeczność, tam prawo
Ubi civitas ibi ius – gdzie społeczeństwo zorganizowane, tam prawo
Ius  est  in  natura;  natura  hominis  socialis  est  –  prawo  tkwi  w  naturze;  natura  czlowieka  zakłada
życie w społeczności

Utile per inutile non vitiatur – to co jest właściwe nie jest obciążone wadą tego, co niewłaściwe
Utile  non  debet  per  intule  vitari  –  to  co  jest  właściwe,  nie  powinno  być  obciążone  wadą  tego,  co
niewłaściwe

Utile – to co jest właściwe

Ubi – gdzie

ibi – tam

Vanae voces populi non sunt audiendae – nie należy dawać posłuchu czczym głosom ludu
Vox populi vox deli – głos ludu głosem Boga

Venire contra factum proprium nemini licet – nie wolno występowac przeciw temu, co wynika z
własnych czynów
Nemo contra factum suum venire potest – nikt nie może występować w sprzeczności z własnymi
czynami

Vim vi repellere licet – siłę wolno odeprzeć siłą
Arma in armatos sumere iura sinunt – prawa pozwalają na użycie broni przeciwko uzbrojonym
Vim vi defendere omnes leges omniaque iura permitunt – wszystkie ustawy i prawa pozwalają, aby
bronic się siłą wobec przemocy