Anatomia wykład II. Organizm jako całość

Rodzaje anatomii:

Główne:

-systematyczna - opisuje budowę poszczególnych układów

-topograficzna - zajmuje się badanie poszczególnych części ciała szczególny nacisk kładąc na wzajemne stosunki tworzących je struktur

Inne:

-kliniczna - podstawa praktyczna dla nauk medycznych

-powłok ciała - służy klinicystom i artystom

z anatomii czynnościowej zrodziła się fizjologia

Pozycja anatomiczna - prawidłowa pozycja umożliwiająca funkcjonowanie organizmu nie prowadząca do żadnych zwyrodnień (które najczęściej występują w układzie szkieletowym np. skoliozy, kifozy). Składają się na nią:

-postawa stojąca

-głowa i wzrok zwrócone ku przodowi

-kończyny górne wyprostowane, ułożone wzdłuż tułowia,
-z dłońmi skierowanymi ku przodowi (ułożenie supinacyjne)

-palce rąk wyprostowane, kciuk przywiedziony

-kończyny dolne wyprostowane,
-stopy złączone razem powierzchniami przyśrodkowymi

-palce stóp wyprostowane

(Nie jest to postawa swobodna ani fizjologiczna niemniej jednak użyteczna. Niezależnie od rzeczywistego ułożenia ciała osoby badanej poszczególne struktury anatomiczne i części jej ciała opisuje się i nazywa tak, jakby znajdowała się ona w pozycji anatomicznej.)

Określanie strony ciała i kierunków odnosi się zawsze do pacjenta!

prawy oznacza zawsze znajdujący się po prawej stronie pacjenta, niezależnie od tego czy ten jest do nas obrócony twarzą czy grzbietem.
Góra zawsze jest w stronę głowy a nie stóp, niezależnie od tego czy pacjent leży albo stoi na rękach.

Strzałki niebieskie pokazują stronę boczną ręki a czerwone stronę przyśrodkową.

Płaszczyzny, osie i linie ciała:

x - oś pozioma czyli poprzeczna (axis horizontalis sive transversalis) -
biegnąca z lewa na prawo, zachodzą na niej ruchy zginania i prostowania

y - oś pionowa czyli długa (axis verticalis sive longitudinalis)-
biegnąca z dołu do góry , zachodzą na niej ruch obrotowe

z - oś strzałkowa (axis sagittalis) -
biegnąca od przodu ku tyłowi, zachodzą na niej ruchy odwodzenia i przywodzenia

Osie te wyznaczają główne płaszczyzny:

płaszczyzny czołowe (plana frontalia sive coronalia) -
wyznaczone przez osie pionowe i poziome; płaszczyzna szwu wieńcowego (sutura coronalis)

płaszczyzny strzałkowe (plana sagittalia) -
wyznaczone przez osie pionowe i strzałkowe; płaszczyzna szwu strzałkowego (sutura sagittalis)

płaszczyzny poziome czyli poprzeczne (plana horizontalia sive transversa) -
wyznaczone przez osie poziome i strzałkowe.

W szczególności własnymi nazwami wyróżnione są:

oś główna (axis principalis)

- oś pionowa przechodząca przez szczyt głowy

płaszczyzna pośrodkowa (planum medianum)

- płaszczyzna strzałkowa zawierająca oś główną; płaszczyzna symetrii ciała

płaszczyzna przypośrodkowa (planum paramedianum)

- płaszczyzna strzałkowa równoległa do płaszczyzny pośrodkowej

płaszczyzna przezodźwiernikowa (planum transpyloricum)

- płaszczyzna pozioma, w połowie odległości pomiędzy wcięciem szyjnym mostka
a górnym brzegiem spojenia łonowego; płaszczyzna Addisona

płaszczyzna podżebrowa (planum subcostale)

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez najniższy punkt łuku żebrowego (arcus costalis)

płaszczyzna nadgrzebieniowa (planum supracristale)

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez najwyższy punkt grzebienia biodrowego (crista iliaca)

płaszczyzna międzyguzkowa (planum intertuberculare)

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez guzek biodrowy (tuberculum iliacum)

płaszczyzna międzykolcowa (planum interspinale)

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior superior)

Linie topograficzne - określają umiejscowienie danych punktów na ciele

Z przodu:

-linia pośrodkowa przednia (biegnie od czubka głowy przez czoło, twarzoczaszkę, rękojeść mostka, klatkę piersiową, jamę brzuszną do spojenia łonowego)

-linia środkowo obojczykowa (biegnie od środka obojczyka równolegle do linii pośrodkowej przedniej)

-linia pachowa przednia (biegnie od fałdu pachowego przedniego)

-linia pachowa środkowa (biegnie od fałdu pachowego tylnego)

Z tyłu:

-linia pośrodkowa tylna (od tyłu głowy przez kręgi szyjne, (...) do odbytu)

-linia łopatkowa (od górnej części łopatki równolegle do linii pośrodkowej tylnej)

-linia pachowa tylna

Kończyny:

-bliższe

-dalsze

Części ciała i ich okolice:

Głowy i szyi:

-okolica czołowa

-okolica ciemieniowa

-okolica skroniowa

-okolica nosowa

-okolica ustna

-okolica bródkowa

-okolica oczodołowa

-okolica podoczodołowa

-okolica jarzmowa

-okolica policzkowa

-okolica przyuszniczo-żwaczowa

-okolica przednia szyi

-okolica mostkowo-obojczykowo-sutkowa

-okolica boczna szyi

-okolica tylna szyi

Tułowia i kończyn:

z przodu:

tułowia

-okolica podobojczykowa

-okolica sutkowa

-okolica pachowa

-okolica podżebrowa

-okolica nadbrzuszna

-okolica boczna

-okolica pępkowa

-okolica pachwinowa

-okolica łonowa

kończyny górnej

-okolica naramienna

-okolica przednia ramienna

-okolica łokciowa przednia

-okolica przednia przedramienna

-grzbiet ręki

kończyny dolnej

-okolica przednia uda

-okolica przednia kolana

-okolica przednia goleni

-grzbiet stopy

z tyłu

tułowia

-okolica kręgowa

-okolica krzyżowa

-okolica łopatkowa

-okolica podłopatkowa

-okolica lędźwiowa

kończyna górna

-okolica naramienna

-okolica tylna ramienna

-okolica tylna łokciowa

-okolica tylna przedramienia

-dłoń

kończyna dolna

-okolica pośladkowa

-okolica tylna uda

-okolica tylna kolana

-okolica tylna goleni

-podeszwa stopy

Jamy ciała:

1.jama klatki piersiowej

2.jama brzuszna

3.jama miedniczna

okolice jam ciała

1.

-okolice opłucnowo-płucne prawa i lewa (znajdują się w niej płuca)

-okolice śródpiersia: środkowe

górne

przednie (leży w nim serce)

tylne

Narządy leżące w tej jamie ciała: serce, płuca, żyła ramienno-głowowa prawa i lewa, żyła główna górna, przepona, tchawica, przełyk, IV kręg piersiowy, oskrzele główne prawe i lewe, VII kręg piersiowy

2.

Wnętrze jamy brzusznej wyścielone jest błona surowiczą zwaną otrzewną ścienną. We wnętrzu jamy otrzewnej znajdują się narządy wewnętrzne (trzewia) otoczone otrzewną trzewną.

Narządy mają ścisłe położenie w stosunku do otrzewnej trzewnej:

-jeśli narząd jest otoczony otrzewną najmniej z trzech stron mówimy, że położony jest wewnątrzotrzewnowo

-jeśli otoczony jest otoczony otrzewną z jednej strony mówimy, że położony jest zaotrzewnowo

Narządy leżące w tej jamie ciała: żołądek, śledziona, wątroba, XI kręg piersiowy, I kręg lędźwiowy, nerki, pęcherzyk żółciowy, wątroba, żyła wrotna, okrężnica, jelito czcze itd...

Narządy położone zaotrzewnowo:

nerki, moczowody, pusty pęcherz moczowy, nadnercza, dwunastnica, okrężnica, trzustka, nasieniowody, pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy.

Narządy położone wewnątrzotrzewnowo:

-przełyk, żołądek, jelito czcze, jelito kręte, wątroba, pęcherzy żółciowy, pełny pęcherz moczowy, jądra, jajniki, jajowody, macica.

---