I KLATKA PIERSIOWA LEJKOWATA

Klatka piersiowa lejkowata określana też jako klatka „szewska” to wada postawy charakteryzująca się zapadnięciem mostka wraz z przyległymi częściami żeber w kierunku kręgosłupa. Szczyt tego lejkowatego zagłębienia przypada najczęściej na wysokości połączenia wyrostka mieczykowatego mostka z trzonem mostka. Żebra od 3 do 9 ulegają kątowemu załamaniu po obu stronach mostka, żebra w przednich i bocznych odcinkach skierowane są nadmiernie ku dołowi, a w tylnych odcinkach ułożone są poziomo. W wadzie tej przykurczone są mięśnie klatki piersiowej, a osłabione są mięśnie grzbietu i brzucha.

Postępowanie korekcyjne obejmuje:

• Wzmocnienie mięśni grzbietu

• Usunięcie przykurczów w obrębie pasa barkowego

• Rozciąganie mięśni klatki piersiowej

• Ćwiczenia oddechowe kształtujące fazę wdechu oraz piersiowy tor oddychania (ramiona w rotacji zewnętrznej pozwalają na uwypuklenie mostka)

Pływanie korekcyjne: klatka piersiowa lejkowata- osnowa lekcyjna:

Grupa: 16 osób

Przybory: deski pływackie, dmuchane rękawki

Czas zajęć: 40 minut

Część zajęć	Rodzaj ćwiczeń	Opis ćwiczenia	Cel ćwiczeń	Ilość powtórzeń
C Z Ę Ś Ć W S T Ę P N A 5 - 7 M I N. C Z Ę Ś Ć W S T Ę P N A 5 - 7 M I N.	Ćwiczenia organizacyjno-porządkowe	- wprowadzenie grupy zbiórka/powitanie - odliczenie, sprawdzenie obecności - wejście do wody	Organizacja grupy
		Zabawa ożywiająca na płytkiej wodzie	„wyścig strzałek” uczniowie ustawieni w 2 szeregach wzdłuż ściany basenu na sygnał prowadzącego odbijają się od ściany basenu i wykonują poślizg na piersiach, w miejscu gdzie płynący się zatrzyma staje na dnie basenu. Wygrywa ten kto wykonał najdłuższy poślizg	Ożywienie grupy przygotowujące do zajęć w wodzie	3 min
	C Z Ę Ś Ć G Ł Ó W N A 25 - 30 M I N. C Z Ę Ś Ć G Ł Ó W N A 25 - 30 M I N. C Z Ę Ś Ć G Ł Ó W N A 25 - 30 M I N.	Ćwiczenia adaptacji do środowiska wodnego	Przepłynięcie długości basenu stylem grzbietowym	Rozgrzanie grup mięśniowych	3×
		Ćwiczenia elongacyjne	Pw: leżenie tyłem na wodzie, ręce wyciągnięte w górę, splecione za kciuk, ruch: odepchnięcie się nogami od ściany basenu, leżenie w maksymalnej elongacji (kilka sekund) Pw: leżenie tyłem, ręce wyciągnięte w górę trzymają nad głową deskę, ruch: nogi wykonują ruch do kraula na grzbiecie	Elongacja kręgosłupa Elongacja kręgosłupa, rozciąganie mięśni piersiowych	3× 4×
		Ćwiczenia korekcyjne właściwe	Pw: leżenie tyłem ręce wykonują symetryczne ruchy do kraula na grzbiecie, nogi wyprostowane między nogami deska Pw: leżenie tyłem, ręce odwiedzione zgięte w st: łokciowych trzymają deskę pod plecami (łokcie pod lustrem wody) nogi wykonują ruchy do kraula na grzbiecie	Rozciąganie mięśni pasa barkowego Rozciąganie mięśni piersiowych, zębatego przedniego, wzmocnienie mięśni pośladkowych (wielki, średni, mały), skośnych brzucha (zewnętrzny, wewnętrzny), prostego brzucha, biodrowo-lędźwiowego	4× 4×
		Ćwiczenia oddechowe	Pw: leżenie tyłem (próba przyjęcia pozycji statycznej na wodzie) ręce wzdłuż tułowia, ruch: wdech - wznos ramion przodem w górę, wydech - ręce wracają do w	Wspomaganie wdechu w oddychaniu torem piersiowym	5×
		Ćwiczenie korekcyjne właściwe	Pw: leżenie tyłem dłonie splecione na karku, łokcie pod lustrem wody (na ramiona dodatkowo założone skrzydełka), ruch: mocne wciskanie skrzydełek pod wodę, nogi wykonują ruchy do kraula na grzbiecie	Rozciąganie mięśni piersiowych (większy, mniejszy), wzmacnianie mięśnia czworobocznego karku, mięśni równoległobocznych, dźwigacza łopatki	4×
		Ćwiczenia oddechowe	Pw: pionowa pozycja w wodzie- wdech, zejście nogami do dna basenu i w czasie wypływania na powierzchnię wydech	Wspomaganie wdechu w oddychaniu torem piersiowym	4×
		Ćwiczenia korekcyjne ogólnoustrojowe	Pw: leżenie tyłem ramiona zgięte w st. Barkowych, dłonie oplatają ramiona nad st. Łokciowymi z tyłu głowy, głowa mocno naciska na przedramiona, nogi wykonują ruch wahadłowe	Rozciąganie mięśni piersiowych (większy, mniejszy), najszerszego grzbietu, mięśni karku, mięśnia czworobocznego	2×
	C Z Ę Ś Ć K O Ń C O W A 5 - 10 M N I.	Zabawa na zakończenie	Grupa w wodzie, stojąc w kole trzyma się za ręce, wymienia głośno dni tygodnia podskakując w wodzie, na słowo „niedziela” wdech (zatrzymują powietrze) wykonują przysiad i powrót do pw		3-4×
		Zbiórka, odliczenie, pożegnanie

II METODY WYKORZYSTYWANE W PROCESIE NAUCZANIA PŁYWANIA OSÓB NIEDOWIDZĄCYCH

Inwalidów z uszkodzonym narządem wzroku dzielimy na niewidzących i niedowidzących.

A) Do grupy niewidzących zaliczamy osoby niewidome i ociemniałe. Niewidomi to osoby niewidzące od urodzenia. Podstawą rehabilitacji tej grupy jest kształtowanie wyobraźni oraz opanowanie takich pojęć jak kształt, sferyczność, odległość. Ociemniali to inwalidzi, którzy utracili wzrok po okresie widzenia, mają wykształconą wyobraźnię przestrzenną, pamięć kształtów i obrazy przedmiotów. Im później nastąpiło kalectwo, tym łatwiejsza rehabilitacja.

B) Niedowidzący to osoby, których pole widzenia ograniczone jest do 1/20-5/20, często z dodatkowo występującymi zaburzeniami w postaci: oczopląsu, braku akomodacji, adaptacji siatkówki, widzenia jednoocznego, ślepoty na barwy, czy podwójnego widzenia. Ograniczenie widoczności uniemożliwia im samodzielne poruszanie się.

Pływanie jako jedna z form rehabilitacji osób niewidzących kształtuje odwagę, siłę woli, systematyczność konsekwencję, poprawia ogólną wydolność i sprawność. Angażowanie w pływaniu mięśni grzbietu, brzucha, pośladków, obręczy barkowej (całej taśmy mięśniowej) daje poczucie dobrego wyglądu zewnętrznego mimo istniejącego upośledzenia.

W procesie nauczania pływania osób niedowidzących wykorzystuje się 4 metody:

1. Szczegółowy opis słowny

2. Obserwację dotykową

3. Kierowanie ruchem ucznia

4. Samodzielne wykonywanie ćwiczeń

1. Opis słowny musi być pełniejszy i obszerniejszy niż normalnie. Informacja słowna powinna być jak najbardziej przystępna i zrozumiała dla ucznia.

2. Obserwacja dotykowa- poprzez nią odbywa się poznanie ruchu. Korzystne jest więc uczenie ruchów metodą analityczną, osobno poszczególnych sekwencji. Przekazywanie informacji o ruchu zbyt skomplikowanym sprawi wiele trudności prowadzącemu, niektóre z nich są wręcz niemożliwe do przekazania drogą dotykową.

3. Kierowanie ruchem ucznia- przy tej metodzie dziecko ma duże możliwości poznania ruchu z uwagi na pełną indywidualizację. Kierowanie ruchem polega na układaniu ramion, nóg, tułowia ucznia przez prowadzącego tak, jak wymaga tego dane ćwiczenie. Metoda ta jest więc fizycznym działaniem na ucznia, którego nauczyciel ustawia, przesuwa, prowadzi.

4. Samodzielne wykonywanie ćwiczeń przez ucznia i stosowanie równoczesnej korekcji. Poznanie ruchu przez zastosowanie 3 poprzednich metod prowadzi do jego samodzielnego wykonania. W większości przypadków ruch jeszcze nie jest prawidłowy i należy go od razu korygować, informując kiedy został wykonany poprawnie. Korekcja odnosi się do szczegółów takich jak: podniesienie ramion wyżej, złączenie palców rąk, wyprostowanie nóg itp. - co prowadzi do dokładnego wykonania ćwiczenia.

Realizując ćwiczenia ruchowe należy uwzględnić:

A) wiek ćwiczących i sprawność psychoruchową

B) podział na grupy i liczbę osób biorących udział w zajęciach

C) rodzaj ustawienia i sposób poruszania się

D) sygnały i ich rodzaje, miejsce przebywania prowadzącego

E) użycie przyborów

F) miejsce zajęć

G) reguły prowadzonej gry czy zabawy

H) ubiór i wskazania higieniczne

I) zapewnienie bezpieczeństwa

J) punkty i wskazówki orientacyjne na pływalni

Podczas prowadzenia zajęć w wodzie niezbędne są sygnały akustyczne. Sygnały te orientują dzieci w przestrzeni- zastępując wzrok. Na pływalni stosuje się: dźwięk gwizdka, klaskanie, stukanie dłonią o deskę pływacką, bądź w brzeg pływalni, wołanie dzieci po imieniu. Także miejsce pływania jest istotnym elementem. Najlepiej nadaje się do tego pływalnia o niewielkim spadku głębokości, posiadająca na 2/3 swej długości płytką wodę. Zejście do basenu powinno tworzyć tzw. rynnę przez którą można bezpiecznie wejść do wody, stopniowo się zanurzając.

Proces nauczania czynności pływackich osób niewidzących przebiega w dwóch etapach:

1. etap: to uczenie odpowiednich sekwencji ruchowych na sali wraz z koordynacją pracy ramion i nóg w leżeniu na materacu, w staniu, a następnie w marszu w stylach naprzemiennych. Prowadząc zajęcia na sali stosuje się przyjmowanie przez uczniów odpowiednich pozycji lub też „ograniczników” uniemożliwiających błędne wykonanie ruchu. Można też jako wskaźnik poprawnie wykonanego ruchu polecić ćwiczącemu każdorazowe dotknięcie kończyną przedmiotu znajdującego się w odpowiednim punkcie, przez który to kończyna winna przejść wykonując kolejne sekwencje ruchowe. Nie trafienie w przedmiot oznacza błąd.

2. etap: odbywa się w środowisku wodnym. Składa się on z ćwiczeń adaptacyjnych i pływania dynamicznego. Najlepiej dla uczniów jest gdy etap pierwszy przebiega jednocześnie z częścią adaptacyjną etapu drugiego. Gdy ćwiczenia na lądzie zostaną zakończone i dzieci czują się swobodnie w wodzie, przystępuje się do nauczania właściwego pływania stylowego.

III METODA HALLWICKA - FILOZOFICZNY ASPEKT NAUCZANIA CZYNNOŚCI PŁYWACKICH

Metoda Hallwicka została opracowana przez organizację „pływanie lecznicze” (Association of Swimming Therapy), działającą w Anglii od 1950 roku. Jest to metoda nauki pływania i terapii w wodzie dla osób w każdym wieku, zarówno dla niepełnosprawnych, jak i dla zdrowych. Głównym celem tej metody jest nauczenie bezpiecznego i swobodnego poruszania się i przebywania w wodzie, co osiąga się poprzez nauczenie kontrolowania ruchów głowy, oddychania i utrzymywania równowagi w wodzie. Utrzymanie równowagi w wodzie wymaga przystosowania do zmian mechanicznych zacho­dzących w środowisku. Adaptacja jest wynikiem procesu nauki umiejętności psychosenso­rycznych i motorycznych. Proces ten umożliwia opanowanie zdolności utrzymania równowa­gi w niestabilnym środowisku. Po uzyskaniu równowagi (stabilności) można rozpocząć kon­trolowany ruch, który zapewnia niezależność osoby niepełnosprawnej w środowisku wodnym.

Filozofia metody

Zadaniem Koncepcji Halliwick jest umożliwienie uczestnikowi osiągnięcia maksymalnej niezależności zarówno w wodzie jak i na lądzie. Podstawową umiejętnością w opanowaniu pływania jest równowaga. Równowaga zależy od kształtu i gęstości ciała. Pływak, zwłaszcza ze schorzeniami neurologicznymi, może wymagać pomocy, aby uzyskać i utrzymać równowagę. Wsparcia powinien udzielać tylko instruktor współpracujący indywidualnie z jednym uczniem. Nie używa się pomocy wypornościowych, ponieważ sprzyjają uzależnieniu, które może znacznie zahamować dążenie do niezależności. Nauka pływania wymaga także aktywnego uczestnictwa i jest najskuteczniejsza, gdy odbywa się w grupach.

Każdy jest pływakiem! Pływanie to środek do osiągnięcia niezależności, nie cel sam w sobie. Równowaga zależy głównie od kształtu i gęstości ciała. Najważniejsze jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia i asekuracji. Większość zajęć wymaga indywidualnej pracy instruktor - pływak. Nigdy nie używa się pomocy wypornościowych. Pływak aktywnie uczestniczy we wszystkich zajęciach. Większość zajęć prowadzi się w grupach.

Filozofia Hallwick

Założenia tej metody odnoszą się nie tylko do technicznej strony nauki pływania, ale też do aspektów psychologicznych i społecznych. Tworzą zarazem swoistą filozofię Halliwick, której głównymi wyznacznikami są:

• Początkowo uczymy „radości w wodzie”, nie stylów pływackich,

• Kładziemy nacisk na umiejętności (możliwości), a nie na niepełnosprawność,

• Kładziemy nacisk na radość i przyjemność (większość aktywności jest zabawą),

• Nie używamy żadnych pomocy - pływakom asystują instruktorzy,

• Uczymy w logicznym porządku, upewniając się, że wszystkie kolejne kroki są udoskonalone,

• Uczymy powoli, w tempie odpowiednim dla pływaka, zachęcamy do postępów, ale nie naciskamy,

• Pracujemy w grupach, wtedy pływacy zachęcają się nawzajem, nowym instruktorom pomagają inni z większym doświadczeniem,

• Używamy imion - wszyscy jesteśmy równi w wodzie,

• Uczymy w wodzie każdego na tym samym poziomie,

• Myślimy pozytywnie - wszyscy,

• Cała organizacja opiera się na bazie wolontariatu

Nie używa się pomocy do pływania, ponieważ:

• Pomoce często powodują, że twarz nie ma styczności z wodą, a w związku z tym kontrola oddychania jest niedostatecznie doskonalona;

• Utrzymując głowę w górze prowadzą do nauki utrzymywania nieprawidłowej pozycji ciała, ewentualnie do słabej techniki pływania;

• Pomoce uniemożliwiają (hamują) uczenie i doskonalenie pewnych umiejętności, jak np. nurkowanie, obroty i kontrolę balansu;

• Pomoce nie kompensują asymetrii i bardziej komplikują problemy związane z nauką kontroli niechcianych ruchów rotacyjnych;

• Pomoce mogą prowadzić do fałszywego poczucia bezpieczeństwa i do zbyt dużego zaufania;

• Pomoce mogą być niebezpieczne. Mogą zatrzymać ludzi pod wodą. Mogą także wymknąć się, złamać lub przebić;

• Pomoce nie pomagają w integracji. Pływacy o mniejszych umiejętnościach są od razu zauważalni, jeśli mają ubrane naramienniki (skrzydełka). Tam gdzie jest to potrzebne instruktor może użyć różnych dodatkowych podtrzymań;

• Kiedy podtrzymanie może być stopniowo zmniejszane i jeśli pływak robi postępy wówczas dyskretna pomoc jest najważniejsza;

• Ludzie, którzy na lądzie są uzależnieni od różnych pomocy - w wodzie mogą poczuć się od nich wolni;

Pomoce wypornościowe nie są tak „adoptowalne” jak instruktor:

• instruktor może dostosować podtrzymanie wg indywidualnych potrzeb pływaka,

• podtrzymanie może być zmieniane adekwatnie do aktywności,

• podtrzymanie może być zmieniane w trakcie trwania aktywności, od całkowitego aż do braku w aktywnościach, które pływak może wykonać samodzielnie

Podczas terapii wykorzystywane są różnego rodzaju techniki wspomagań w zależności od rodzaju stopnia niepełnosprawności. Techniki mają na celu m.in. ułatwianie prawidłowego wchodzenia do basenu i opuszczania go, różnych sposobów zmian pozycji z wykorzystaniem rotacji, kontrolowania równowagi, osiągania pozycji bezpiecznego oddychania. Podczas zajęć stosuje się różne formacje i płynnie przechodzi się z jednej do drugiej (np.: koło - wąż - linia - wąż - koło). W tych formacjach instruktorzy i pływacy ustawiają się na przemian obok siebie lub jeden za drugim.

Podczas każdej sesji zwraca się szczególną uwagę na dobre samopoczucie pływaka, musi on w pełni odczuwać zadowolenie z bycia w wodzie. Wszystkie sesje zawierają elementy zabawy, współpracy i współzawodnictwa. Uczy się osiągania tzw. pozycji bezpiecznego oddychania oraz tego, jak je osiągnąć znajdując się w innych pozycjach i jak kontrolować wydech, nawet jeśli twarz jest pod wodą. Równie ważnym aspektem jest nauka kontroli równowagi, specyficzna dla każdego pływaka i zależna m.in. od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. To wszystko prowadzi do osiągnięcia jak największej niezależności oraz absolutnego poczucia bezpieczeństwa, które oparte są na gruntownej znajomości środowiska wodnego i zdolności swobodnego kontrolowania w nim swoich ruchów.

Poprzez zabawy i gry pływacy bardzo szybko przystosowują się do środowiska wodnego. Jest to bowiem przyjemna forma uczenia się, która zachęca do bycia bardziej niezależnym, pozwala na natychmiastowe zrozumienie aktywności oraz przezwycięża zahamowania.

1

---