WYKŁAD 4, 15.03.2006

klasa Chrysophyceae - złotowiciowce

• głównie wiciowce

• posiadają jeden fotoreceptor (rzadko 2)

• bardzo mało chloroplastów chloroplastów komórkach (nigdy więcej niż 10)

• chlorofile „a” i „c”, fukoksantyna, β-karoten

• chrysolaminaryna jako materiał zapasowy (najczęściej w postaci ziaren)

• cysty o ścianach wysyconych krzemionką (jest to ich cecha swoista; cysty to inaczej statospory, każda z nich posiada otworek zatkany degradowalnym korkiem)

• izogamia

• środowisko życia to głównie wody słodkie, czyste, natlenione, miękkie

• cechą charakterystyczną ich monad jest obecność zawsze 2 wici, jednej gładkiej, drugiej z rzęskami zbudowanymi z rurkowatych struktur

• większość złotowiciowców ma bardzo wąską skalę ekologiczną

• często wytwarzają „domki” - ochronne struktury niekomórkowe

• możliwość heterotroficznego odżywiania się

• Hydrurus foetidus: gatunek tworzący wysokie cenobia, w bardzo czystych wodach. Wydziela śmierdzący zapach po dotknięciu

• wiciowce krzemionkowe: monady bez ściany komórkowej, jedynie z krzemionkowymi łuseczkami

• bywają formy drapieżne, posiadające struktury do obrony i ataku (mukocysty, trichocysty)

podgromada Diatomae - okrzemki

• jednokomórkowe, kokalne

• dwudzielny krzemionkowy pancerzyk

• diploidalne

• chlorofile „a” i „c”, fukoksantyna, β-karoten

• chrysolaminaryna jako materiał zapasowy

• koniugacja: odrzucenie pancerzyka i kopulacja nagich protoplastów

• symetria promienista i dwuboczna, rzadkie odstępstwa

• w budowie zewnętrznej widoczne węzeł środkowy, 2 bieguny, szczelina, pole środkowe, ornamentacja

• mogą tworzyć cenobia

Fugilariophyceae - okrzemki o symetrii dwubocznej

- bezszczelinowe - rz. Araphidales

- z zaczątkami szczeliny - rz. Raphidioidales

- z jedną szczeliną - rz. Monoraphidales

- z dwiema szczelinami (grupa dominujące) - rz. Biraphidales

Bidulphiophyceae - z symetrią promienistą

Szczelina umożliwia poruszanie się - ruch pełzakowaty lub koziołkowanie.

Okrzemki promieniste najczęściej słonowodne, pierzaste najczęściej słodkowodne.

Promieniste najbardziej pierwotne, z nich wyewoluowały pierzaste.

Wiek okrzemków datowany jest na 200 mln lat - grupa bardzo młoda (jak to ujął profesor „wiek przedszkolny”). Powstały najprawdopodobniej z innych organizmów poprzez. mutację (mogły powstać np. ze statospor złotowiciowców). W jurze występowały jeszcze wyłącznie okrzemki promieniste. W osadach sprzed 130 mln znajduje się niewiele form pierzastych. Największe zróżnicowanie okrzemków w ostatnich kilkudziesięciu milionach lat. Występowały bardzo licznie - pozostawiły złoża tzw. ziemi okrzemkowej (o miąższości do 200 m, a w 1 cm³ znajduje się do 2,5 mld pancerzyków). Ziemię okrzemkową wykorzystuje się np. w pastach do zębów i dynamicie. Współcześnie występują w każdym typie zbiorników wodnych oraz w glebie. Nie stwierdzono jednak powstawania złóż ziemi okrzemkowej w dzisiejszych czasach. Czasem zdarzają się ich zakwity - potrafią szybko wyprodukować duże ilości biomasy. Stanowią biowskaźniki czystości wód, szybko reagują na zmiany czystości wód, niektóre gatunki wymagają bardzo czystej wody, inne potrafią żyć nawet w silnie zanieczyszczonej.

gromada: Bigyra

podgromada: Pseudofungi (nibygrzyby)

klasa: Oomycetes (lęgniowce)

• zoospory o dwóch wiciach

• diploidalna plecha

• istnieją formy jednokomórkowe, tworzą nitkowate struktury podobne do grzybów (tworzą sieci lub jakby plektenchymę)

• celuloza w ścianach komórkowych

• oogamia - oosfera zapładniana przez plemniki, z niej tworzy się oospora, która zawsze ma charakter przetrwalnikowy

• brak wiciowcowych gamet

• brak cytochromu c1

• specyficzne enzymy

Lęgniowce posiadają bogaty zestaw enzymów, wiele z nich występuje tylko u nich. Biosyntetyzują lizynę tak jak rośliny, u grzybów jest to inny szlak.

Peronosporales wytwarzają aplanospory, brak zoospor, uniezależnienie od wody.

Zaraza ziemniaczana - choroba, która trafiła do Europy z Ameryki Północnej w 1845, spowodowała wielką klęskę głodu i wpłynęła na historię świata (zmusiła miliony Irlandczyków do emigracji). Szybko rozprzestrzeniał się również mączniak winorośli.

Lęgniowce są z reguły pasożytami obligatoryjnymi i wysoko wyspecjalizowanymi. Są wśród nich również pasożyty fakultatywne, które mogą zabijać żywicieli.

klasa: Hyphochytridiomycetes (strzępkowe)

• w ścianie komórkowej chityna i celuloza

• u pływek (zoospor) wić z rzęskami na przednim biegunie komórki

gromada: Haptophyta (= Prymnesiophyta) prymnesiofity

• jednokomórkowe, monady

• obecność haptonemy: krótkiego wyrostka między dwoma wiciami. Pomaga on przylgnąć do podłoża

• dwie wici bez rzęsek; aparat Golgiego u nasady wici

• występowanie kokolitów (CaCO₃)

• chlorofile „a” i „c”, fukoksantyna, β-karoten

• nieliczne plastydy (najczęściej 2)

• chrysolaminaryna jako materiał zapasowy; przechowywana w specjalnych pęcherzykach w tyle komórki

• izogamia

KRÓLESTWO: PLANTAE

podkrólestwo: BILIPHYTA podkrólestwo: VIRIDAEPLANTAE

gromada: Glaucophyta (glaukofity) nadgromada: CHLOROPHYTA

Rhodophyta (krasnorosty) gromada: Chlorophyta (zielenice)

nadgromada: CORMOPHYTA
gromada: Bryophyta (mszaki)
podgromada: Hepaticae (wątrobowce)
Anthocerotae (glewiki)
Musci (mchy)

gromada: Tracheophyta (rośliny naczyniowe)
podgromada: Pteridophytina (paprotniki)
nadklasa: Psilophytae (psyloty)
Lycophytae (widłakowe)
Sphenophytae (skrzypowe)
Filices (paprocie)
podgromada: Spermatophytina
nadklasa: Gymnospermae (nagonasienne)
Angiospermae (okrytonasienne)

podkrólestwo Biliphyta - z barwnikami fikobilinowymi

gromada Glaucophyta (glaukofity):

• jednokomórkowe

• rzadko obecne wici

• tylko chlorofil „a”

• fikocyjanina i allofikocyjanina

• plastydy podobne do komórek sinic

• znanych ok. 20 gatunków, w Polsce 6; grupa rzadka i o niewielkim znaczeniu

gromada Rhodophyta (krasnorosty)

• chlorofil „a” i „d” (charakterystyczny tylko dla nich), fikoerytryna, fikocyjanina

• fikobilisomy - układ specyficznych barwników, na zewnątrz fikoerytryna

• plastydy bez gran

• skrobia krasnorostowa jako materiał zapasowy

• skrobia odkładana w plazmie

• zupełny brak wici (nawet u plemników)

• swoista budowa organów rozmnażania (lęgnia - karpogonium, zawsze posiada włostek - trichogyne, wytwarzana on związki wabiące plemniki)

• specyficzna przemiana pokoleń - 3 pokolenia, w tym 2 sporofitów

• prosta struktura cząsteczek karotenoidów

• tworzenie estrów siarkowych wielocukrów

Zróżnicowana organizacja morfologiczna:

- kokalne: bardzo rzadko

- trychalne

- plektenchymatyczne

- pseudoparenchymatyczne (powstałe przez zrost formy trychalnej)

3 typy przemiany pokoleń:

a) gametofit wytwarza „conchocelis” (stadium przejściowe), które produkuje mejospory, może wytwarzać również mitospory. Proces płciowy: gameto-gametangiogamia.

b) gametofit wytwarza karposporofit (wolnożyjący), powstaje z niego stadium „chantransia”. Wytwarza ono zarodniki (mitospory i mejospory)

Stadia „conchocelis” i „chantransia” były kiedyś opisywane jako osobne gatunki.

c) gametofity (męski i żenski) produkują karsposporofit , który związany jest z gametofitem żeńskim - wyrasta z niego, produkuje 2n mitospory. Z mitospor kiełkuje niezależne pokolenie - tetrasporofit, produkujący mejospory.

(prof. twierdził że najważniejsze o czym mamy pamiętać, to różnorodność cykli a nie ich dokładny przebieg)

Krasnorosty są przede wszystkim morskie i ciepłolubne, w wodach słodkich rzadkie.

Występują grupy ze ścianą inkrustowaną węglanem wapnia - mają rolę skałotwórczą.

1

Botanika - Wykład 4

---