System instytucjonalny UE 18.10.2010

1951- EWG

1957- EWG i Europejska Wspólnota energii atomowej EURATOM

(Traktaty Rzymskie)

EWWiS

Nie ma ambasad UE, są tylko reprezentacje wspólnot.

Francja- stała się krajem inicjującym integrację europejską

Po II wojnie światowej doszło do nieformalnego podziału wpływów w Europie pomiędzy Rosję i USA

1947- wystąpienie Marshalla (pomoc dla wszystkich gospodarek europejskich, które poniosły straty w wojnie), Polska nie przyjęła pomocy.

Dziś Polska otrzymuje 60 mld. Euro (2007-2013) i to jest 20% wszystkich beneficjent. Warunkiem otrzymania pomocy było uczestniczenie we wspólnocie gospodarczej. Utworzono wtedy Europejską Wspólnotę Gospodarczą (później OIST)

1950- powstał plan Francji, aby prowadzić wspólną politykę węgla i stali z Niemcami. Mając wspólną kontrolę nad dwoma sektorami mieliby kontrolę nad całą gospodarką.

Niemcy przyjęły propozycję Francji, żeby znowu nie poddać się decentralizacji. Do dziś Niemcy są głównym płatnikiem netto w UE.

Początkowo było 6 państw

I 1973- nastąpiło pierwsze rozszerzenie o:

Wielką Brytanię, Danię, Irlandię

De Gole sprzeciwiał się wejściu Wlk. Brytanii do Wspólnoty.

W wyniku referendum Norwegia nie przystąpiła w 1973 roku do Wspólnoty mimo wcześniejszego podpisania traktatów akcyzyjnych.

I 1981- II rozszerzenie (Grecja) są to tzw. rozszerzenia polityczne, bo te kraje odbiegały od I 1986- Hiszpania, Portugalia poziomu rozwoju gospodarczego Wspólnot i te wspólnoty

brały udział we współfinansowaniu tych państw

I 1995- Austria, Szwecja, Finlandia (Norwegia odrzuciła traktat akcyzyjny w wyniku drugiego referendum)

Wtedy też inne państwa złożyły wnioski o przystąpienie do Wspólnoty. Niemcy najbardziej sprzyjają Polsce i gdy były negocjacje w Kopenhadze komisję reprezentowały Niemcy, dzięki czemu nasz kraj zyskał.

22 języki urzędowe

1 V 2004- 8 państw EŚW, Cypr, Malta

I 2007- Bułgaria, Rumunia

27 państw członkowskich

25.10.2010

System Instytucjonalny UE (1957)

• EWWiS: Wysoka Rada, Rada Ministrów w 1951

• EWG: Komisja, Rada Ministrów (dziś Wspólnota Europejska)

• EURATOM: Komisja, Rada Ministrów

• WSPÓLNE: Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, Trybunał Sprawiedliwości

Traktat Fuzyjny 1965 (weszły w życie w 1967)

• Komisja Wspólnot Europejskich

• Rada Ministrów Wspólnot Europejskich

• Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne

• Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich

Filar III w 1999 roku zmienił nazwę

W jego obrębie są działania państw członkowskich w sprawie policji (EUROPOL), współpracy sądów karnych i cywilnych. Zgodnie z Traktatem Lizbońskim (2009) jest już tylko jeden filar, który obejmuje wszystkie

Instytucje UE

instytucje główne:

1. Rada Europejska

2. Rada Ministrów

3. Komisja Europejska nie stanowią prawa, jest to organ opiniodawczy, wydaje opinie

4. Parlament Europejski w sprawach, których nie chcą poruszać inne jednostki

5. Europejski Trybunał Sprawiedliwości i Sąd I instancji

6. Trybunał Obrachunkowy (Audytorów)- odpowiednik NIK
   
   organy konsultacyjne:

7. Komitet Ekonomiczno- Społeczny

8. Komitet Regionów

Rada Europejska jest tylko instytucją UE, a nie jest instytucją Wspólnoty.

Rada Europejska

Pierwotnie nieformalne forum wymiany poglądów głów państw i szefów rządów państw członkowskich. Wykształciła się pod wpływem realnych potrzeb, w toku postępowania i funkcjonowania wspólnot. Decyzją w sprawie sformalizowania jej roli podjęto na Szczycie w Paryżu (1974), jednakże bez zapisu traktowanego formalnie powołującego tę instytucję.
Po raz pierwszy formalnie podstawy jej funkcjonowania określono w Jednolitym Akcie Europejskim, zaś jej wiodąca rola została określona przez Traktat z Maastricht w 1992 roku.

(Artykuł 4, tytuł I, Traktat o UE) w skład Rady Europejskiej wchodzą:

• głowy państw lub szefowie rządów państw członkowskich

• przewodniczący Komisji Europejskiej

• jeden członek Komisji Europejskiej

Zadania i obowiązki Rady Europejskiej:

Rada Europejska nadaje Unii impuls niezbędny dla jej dalszego rozwoju i określa ogólne wytyczne odnośnie jej polityki

Rada Europejska składa Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie po każdym swoim posiedzeniu i roczne pisemne sprawozdanie o postępie osiągniętym przez Unię

Rada Ministrów UE- tworzy prawo

Rada Europejska

• określa ogólne wytyczne w zakresie polityk UE oraz nadaje impuls niezbędny do dalszego rozwoju UE (decyzje „historyczne”)

• jako najwyższa instancja w systemie UE pełni rolę negocjatora (ostatecznego) w kwestiach spornych, których nie udaje się rozwiązać na szczeblu Rady Ministrów UE

• prezentuje na arenie międzynarodowej stanowisko UE w najważniejszych kwestiach polityki międzynarodowej (pełniąc rolę sui generis kolegialnej głowy państwa)

• zatwierdza najważniejsze decyzje i dokumenty UE

• negocjuje zmiany traktatów i inne kluczowe decyzje

W Radzie Europejskiej jest tzw. Prezydencja, czyli przewodniczenie przez pół roku Unii Europejskiej.

Rada Europejska obraduje co najmniej 2 razy w roku, zazwyczaj na dwudniowych sesjach (szczytach) i swoje wnioski wypracowuj w formie Konkluzji Prezydencji. Konkluzje z odbytego szczytu nie są wiążące i z zasady nie są kwestionowane przez instytucje wspólnotowe (Rada i Komisja)- odpowiedzialne za realizację tych postanowień w formie wiążących aktów prawnych.

Parlament Europejski (nazwa od 1962)

Instytucja wspólna na mocy Traktatów Rzymskich

Instytucja przedstawicielska- pierwsze wybory bezpośrednie od 1979

Siedziby: Strasburg, Bruksela

Sekretariat: Luksemburg, Bruksela

do I 2007 :732

po I 2007 :785

Parlament Europejski składa się z posłów wybieranych w wyborach bezpośrednich (od 1979)

na 5-letnią kadencję. W obrębie Parlamentu funkcjonuje:

1. 8 ugrupowań politycznych (+posłowie niezrzeszeni)

2. 20 stałych Komisji Parlamentarnych (możliwość stanowienia Komisji Specjalnych i Śledczych)

Zajmowanie miejsc w izbie- wg afiliacji politycznej, a nie przynależności państwowej.

Mandat posła/ deputowanego do Parlamentu Europejskiego:

• 5-letnia (odnawialna) kadencja

• wygaśnięcie mandatu: śmierć, rezygnacja, nominacja na stanowisko, którego nie można dzielić z mandatem eurodeputowanego, w innych przypadkach określonych przez prawo państwa członkowskiego

• podwójny immunitet (wspólnotowy, narodowy)

• deklaracje majątkowe oraz oświadczenie o spełnianiu wymogów związanych z pełnieniem mandatu posła do Parlamentu Europejskiego

Ugrupowania polityczne w Parlamencie Europejskim w kadencji 2004-2009 08.11.2010

• EEP (Grupa Europejskiej Partii Ludowej)

• PES (Grupa Socjalistyczna)

Sekretariat PE

około 5000 urzędników ze wszystkich krajów członkowskich zatrudnianych w wyniku otwartych konkursów

PE (wybory)

Trzy podstawowe zasady ustanowione przez Akt o powszechnych i bezpośrednich wyborach do PE (1976 z późniejszymi zmianami):

• wybory powszechne i bezpośrednie

• głosowanie tajne

• konieczność stosowania zasady proporcji przez państwa członkowskie

1. głosowanie w tym samym czasie we wszystkich państwach członkowskich (łącznie okres 4 dni)

2. krajowe ordynacje wyborcze (pod warunkiem proporcjonalności systemu)

PE (funkcje)

1. udział w procesie podejmowania decyzji (procedura konsultacji, współpracy instytucjonalnej, współdecydowania oraz zgody)

2. zatwierdzenie składu Komisji Europejskiej oraz prawo uchwalania wotum nieufności (funkcje kontrolne)

3. udział w uchwalaniu budżetu wspólnotowego

4. udzielenie Komisji Europejskiej absolutorium z wykonania budżetu wspólnotowego (funkcje kontrolne)

5. możliwość uchwalania rezolucji i deklaracji

6. zgodnie z art. 192 TWE, możliwość zwracania się do Komisji o przedłożenie projektów aktów prawnych

7. prawo zadawania pytań Radzie i Komisji

8. prawo powoływania na 5-letnią kadencję Rzecznika Praw Obywatelskich (European Ombudsman) (funkcje kontrolne)

9. prawo ustanawiana komisji tymczasowych oraz śledczych

podsumowanie:

Ewolucja pod względem ilościowym i jakościowym:

• od Zgromadzenia Parlamentarnego- EWWiS (78 deputowanych) do PE (dziś 785 deputowanych do końca kadencji w roku 2009)

• - nazwa PE od marca 1962

• od organu o kompetencjach doradczych do realnego prawa weta, procedurze współdecydowania, kluczowa rola w podejmowaniu decyzji o rozszerzeniu (procedura zgody)

PE Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (Haga)

Rada UE- organ decyzyjny, główny organ prawodawczy

1. organ międzynarodowy- główny organ decyzyjne w UE

2. w skład wchodzą ministrowie delegowani przez poszczególne państwa członkowskie wg kompetencji branżowych

3. strażnik interesów państw członkowskich w systemie UE

Systemy głosowania w Radzie UE:

• jednomyślnie

• większością kwalifikowaną- każdy polityk oddaje 1 głos, ale w rzeczywistości oddaje taką liczbę głosów, którą jego kraj ma przypisaną w Radzie UE

• zwykłą większością (w zakresie spraw proceduralnych, np. zatwierdzenie kalendarza spotkań)

Większość kwalifikowana dla UE-27 (Razem 345)

Polska ma 27 głosów

Większość kwalifikowana UE-27 wynosi 255 głosów (minimum 14 państw)- przy głosowaniu na wniosek Komisji; jest to zabezpieczenie dla małych państw przed polityką dużych, które mogłyby przeforsować większość decyzji

Na wniosek państwa członkowskiego niezbędne może być sprawdzenie czy państwa, których głosy decydują o większości kwalifikowanej stanowią jednocześnie 62% ogółu ludności UE

Rada UE:

Bieżące prace Rady prowadzi Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER)

COREPER na bieżąco negocjuje, wypracowuje niezbędne kompromisy, przygotowuje sprawy do dyskusji i podjęcia na forum Rady UE. COREPERZY spotykają się raz na tydzień. Ich zadaniem jest informowanie swojego rządu jakie są zdania innych państw członkowskich na dany temat, jakie są stanowiska instytucji europejskich w konkretnych sprawach

COREPER II- w randze Ambasadora (odpowiadający Radzie ds. ogólnych oraz gospodarki i finansów)

COREPER I- w randze Zastępców Ambasadorów

SPECJALNY KOMITET ds. rolnictwa

Na niższych szczeblach Rady- prace bieżące toczą się na forum komitetów i grup roboczych (jest ich ok. 250). W wielu kwestiach technicznych nie budzących żadnych sporów konsensus osiąga się już na poziomie grup roboczych.

Propozycje legislacyjne Komisji- grupy i komitety robocze- COREPER A- Rada UE w składzie ministrów.

Kwestie „A”- co do których uzyskano zgodę na poziomie COREPER-u zostają tylko formalnie przegłosowane w Radzie

Kwestie „B”- podlegają debacie na forum Rady

gdy na forum Rady nie uda się podjąć decyzji to wtedy odwołuje się do Prezydencji, a gdy tutaj też się nie uda ustalić konsensusu to taką decyzją zajmuje się Rada Europejska.

Prezydencja- rotacyjne przewodnictwo w Radzie, zmieniające się co pół roku- zgodnie z przyjętym przez nią kalendarzem.

Rola państwa przewodniczącego

1. zwoływanie oficjalnych i nieoficjalnych spotkań

2. przewodniczenie wszystkim posiedzeniom Rady (na wszystkich szczeblach)

3. rola rzecznika prasowego wewnątrz Rady i na zewnątrz UE

4. rola głównego pośrednika między aktorami systemu UE (Komisja, Parlament, inne organy)

5. zarządzanie Wspólną Polityką Zagraniczną i Bezpieczeństwa w ścisłej współpracy z Wysokim Przedstawicielem do spraw WZPB

6. zapewnienie realizacji i legalności wszystkich działań UE

7. rola mediatora pomiędzy państwami członkowskimi w procesie negocjacji w ramach Rady

Rada UE (podsumowanie)

Główny organ ustawodawczy (funkcja ustawodawcza częściowo dzielona z PE).

Na forum Rady reprezentowane są interesy narodowe państw członkowskich, wieloszczeblowa struktura (grupy robocze, COREPER, Rada w składzie szefów państw i rządów), podejmowanie decyzji- jednomyślnie lub większością kwalifikowaną (dla spraw proceduralnych zwykłą większością), siedziba: Bruksela.

Spotkania są co najmniej raz w miesiącu, Ecofin też raz w miesiącu, a pozostałe rządy co najmniej raz w roku.

Rada UE Rada Europejska Rada Europy

(głowy państw) (prawa obywatelskie)

Komisja Europejska- organ wykonawczy

Po rozszerzeniu w 2007 roku Komisja liczy po jednym obywatelu z każdego z 27 państw członkowskich (w tym 1 Przewodniczący i 5 Wiceprzewodniczących)

Zgodnie z Traktatem Nicejskim w chwili osiągnięcia przez Unię 27 członków, liczba Komisarzy ma być mniejsza niż liczba państw członkowskich, jednak chwilowo praktyka stanowi inaczej.

Traktat Konstytucyjny- liczba Komisarzy= 2/3 liczby członków UE

Komisja Europejska (tryb powoływania)

• Rada w składzie szefów państw i rządów nominuje większością kwalifikowaną osobę, którą zamierzają powołać na stanowisko Przewodniczącego Komisji, nominacją jest zatwierdzenie przez PE

• Rada działając kwalifikowaną większością i w porozumieniu z PE przyjmuje listę pozostałych kandydatów na Komisarzy wyznaczonych przez rządy państw członkowskich

• kandydat jest zatwierdzany przez PE i później formalnie mianowany przez Radę kwalifikowaną większością głosów

• Komisja działa pod kierownictwem Przewodniczącego, który podejmuje decyzje o jej organizacji wewnętrznej i podziale zakresu obowiązków w trakcie trwania kadencji

• Komisja Europejska jest organem ponad narodowym. W odróżnieniu od członków Rady, Komisarze nie reprezentują interesów krajów pochodzenia, zachowując formalnie pełną niezależność

• W odróżnieniu od Rady, na forum której reprezentowane są interesy narodowe państw członkowskich, Komisja reprezentuje interesy Wspólnoty i Unii jako całości.

Komisja Europejska

Komisarze mają zakaz zwracania się do swoich rządów o jakiekolwiek instrukcje czy wytyczne. Państwa członkowskie zobowiązują się respektować tę zasadę i nie wywierać żadnych nacisków na komisarzy w trakcie trwania ich mandatu. W trakcie trwania mandatu

Komisarze nie mogą prowadzić żadnej działalności zawodowej, zaś po zakończeniu (odnawialnej 5-letniej kadencji) zobowiązują się do ostrożnego obejmowania pewnych stanowisk po zakończeniu kadencji.

Posiedzenia Komisji (tajne) odbywają się przynajmniej raz w tygodniu, w miarę potrzeb zwoływane są dodatkowe posiedzenia. Obecność wszystkich członków jest obowiązkowa, a w posiedzeniach uczestniczy Sekretarz Generalny Komisji (chyba, że Komisja zdecyduje inaczej). Posiedzenie Komisji przygotowywane są przez Szefów Gabinetów- spotkania ich poprzedzają każdorazowe posiedzenia Komisji.

Bieżące prace Komisji sprawdzane są przez Dyrekcje Generalne

1. służby ogólne (EUROSTAT czyli Europejski urząd statystyczny, Urząd ds. publikacji oficjalnych, Służby prasowe Komisji, itd.)

2. Dyrekcje Generalne odpowiadające za poszczególne polityki sektorowe np. Rolnictwo, Gospodarka i Finanse, Edukacja i Kultura, itp.

3. służby wewnętrzne Komisji- Biuro doradców ds. Polityki Europejskiej , DG Budżet

4. stosunki zewnętrzne UE- wspólne służby ds. stosunków zewnętrznych UE, DG

Funkcje Komisji Europejskich

• czuwanie nad ścisłym przestrzeganiem prawa wspólnotowego przez organy UE, państwa członkowskiego oraz ich podmioty, rola „Strażnika Traktatów”

• legalizacja polityki wspólnotowej na podstawie aktorów prawnych wydanych przez Radę (funkcja wykonawcza)

• funkcja wykonawcza w zakresie realizacji...

15.11.2010r.

Funkcje komisji europejskiej:

• czuwanie nad ścisłym przestrzeganiem prawa wspólnotowego przez organy UE, państwa członkowskiego oraz ich podmioty - rola „strażnika traktatów”

• realizacja polityki wspólnotowej na podstawie aktów prawnych wydanych przez Radę - funkcja organu wykonawczego

• funkcje wykonawcze w zakresie realizacji budżetu oraz zarządzanie podstawowymi funduszami UE

• wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej (w filarze I)

• reprezentowanie Wspólnot i Unii w organizacjach międzynarodowych i państwach trzecich

• negocjowanie w imieniu Wspólnot umów handlowych, umów stowarzyszeniowych oraz rola pośrednika w negocjacjach akcesyjnych

• nadzór nad wykonaniem orzeczenie Trybunału sprawiedliwości

podsumowanie:

• organ ponadnarodowy

• wyposażona w wyłączne prawo inicjatywy w I filarze

• organ wykonawczy UE

• strażnik traktatów

• organ zarządzający funduszami UE

• przedstawiciel UE w państwach trzecich i organizacjach międzynarodowych

• siedziba: Bruksela

Organy wymiaru sprawiedliwości

Zgodnie z Traktatem o WE Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji

(z siedzibą w Luksemburgu), każdy w zakresie swojej właściwości, czuwają nad (...)

ETS powołany jako wspólna instytucja 3 wspólnot już w 1957r.

Sąd pierwszej instancji - utworzony w 1989r.

Na mocy traktatu nicejskiego (art 225a) możliwe jest powoływanie izb orzekających przy SPI - sąd służby publicznej UE

Europejski Trybunał Sprawiedliwości

W skład ETS wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego. Kadencja jest 6 letnia i odnawialna , przy czym co 3 lata następuje odnowienie połowy składu sędziowskiego. Sędziowie wspierani są przez 8 rzeczników generalnych, których rolą jest przedstawiana w sposób bezstronny spraw wnoszonych do TS wraz z analizą stanu prawnego.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Rodzaje spraw rozpatrywanych przez ETS:

1. Skarga o stwierdzenie nieważności (skargi instytucji EBC i skargi państw członkowskich na akty Rady i Parlamentu Europejskiego i Rady)

2. Skarga o stwierdzenie naruszenia prawa wspólnotowego przez państwo członkowskie

3. Skarga na bezczynność

4. Odpowiedzi na pytania prejudycjalne

5. Apelacje od orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji (tylko kwestie prawne)

6. Kontrola orzeczeń SPI w przedmiocie skargi na orzeczenie Sądu ds. Służby Publicznej (funkcja sądu pracy - jedyna ze spraw które mogą być orzekane w 3 instancjach - trzystopniowa struktura odwoławcza)

Organy wymiaru sprawiedliwości UE

W skład SPI wchodzi przynajmniej 1 sędzia z każdego państwa członkowskiego (Art. 224)

Kadencja jest 6 letnia i odnawialna, przy czym co 3 lata następuje odnowienie połowy składu sędziowskiego.

Traktat Nicejski przewiduje także możliwość powołania Rzeczników Generalnych także przy SPI

Immunitet dożywotni, sędzi nie mogą przyjmować żadnej innej pracy i nie wolno im wykonywać żadnych nieodpłatnych i odpłatnych prac

[sąd 1 instancji - indywidualne sprawy - pełni funkcję arbitra]

ETS oraz SPI posiadają cechy właściwe:

• trybunałowi międzynarodowemu - ETS (rozstrzyganie sporów pomiędzy państwami członkowskimi)

• Trybunałowi konstytucyjnemu (orzekanie o zgodności aktów prawa pochodnego z prawem pierwotnym)

• sądowi najwyższemu (ze względu na możliwość odwołania się od orzeczeń niższych instancji)

• sądowi administracyjnemu (rozstrzyganie spraw personalnych oraz zapewnienie ochrony osobom fizycznym i prawnym przed skutkami nielegalnych działań instytucji wspólnotowych)

Nie mylić:

ETS z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka i z

Organy kontroli

Europejski Trybunał Obrachunkowy - został utworzony Na mocy traktatu z 1975r ( w mocy od 1977r) w związku ze zmianą systemu finansowania wspólnot oraz uchwały....

1. W skład Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wchodzi 1 obywatel z każdego państwa członkowskiego

2. Członkowie ETO wybierani są spośród os. Które wchodzą lub wchodziły w swych krajach w skład organów kontroli zewn lub mających szczególne kwalifikacje od zajmowania tego stanowiska. Ich niezależność musi być niekwestionowana

3. członkowie ETO są mianowani na okres 6 lat decyzją Rady po ..........

4. ..........

Organy kontroli

ETO kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków wspólnoty. Kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków wszystkich organów utworzonych przez wspólnotę

ETO kontroluje legalność i prawidłowość dochodów i wydatków oraz upewnia się co należytego zarządzania finansami wspólnoty.

ETO może w każdej chwili przedstawić swoje uwagi i spostrzeżenia w formie sprawozdań specjalnych oraz może wydawać opinie na żądanie innych instytucji Wspólnoty

Kontrole dotyczą dokumentów, a w razie potrzeby przeprowadza się je na miejscu w innych instytucjach Wspólnoty, w pomieszczeniach każdego organu zarządzającego dochodami i wydatkami w imieniu Wspólnoty, oraz w siedzibie każdego beneficjenta środków pochodzących z budżetu Wspólnoty

Trybunał Obrachunkowy

Kontrola może obejmować również oraz wszystkie inne operacje finansowe nie włączone do budżetu np. Kredyty udzielone i zaciągnięte przez Europejski Bank Inwestycyjny

Kontrola w państwach członkowskich realizowana jest wspólnie z właściwymi krajowymi organami kontrolnymi

Kontrola Trybunału rozciąga się również na kraje trzecie które otrzymują pomoc finansową UE

Art. 248 TWE

ETO przedkłada - wraz z Raportem Rocznym Parlamentowi Europejskiemu i Radzie poświadczenie wiarygodności rachunków, jak również prawidłowości i legalności wszelkich operacji leżących u ich podstaw, które to poświadczenie publikowanie jest w Dzienniku Urzędowym UE ( na jego podstawie PE udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu)

ETO sporządza Raport roczny, publikowany w Dzienniku Urzędowym UE.

ETO sporządza także:

Specjalne Sprawozdanie Roczne - dotyczące poszczególnych instytucji i agencji UE

Sprawozdania specjalne - dot. wyników kontroli w poszczególnych obszarach polityk UE

OLAF Europejskie Biuro ds Zapobiegania Nadużyciom - utworzenie w 1999 (w związku z wieloletnimi naciskami ze str PE na Komisję)

Niezależna instytucja poddana kontroli Komitetu Nadzorczego złożonego z 5 niezależnych ekspertów, pozostająca jednak formalnie w strukturach Komisji Europejskiej

Inne instytucje

Komitet Ekonomiczno - Społeczny - powołany Traktatem Rzymskim - dla EU-27-344 członków - powoływanych na 4-letnią, odnawialną kadencję. Polska:21 przedstawicieli

Komitet Regionów - powołany Traktatem z „Maastright”?

Komitet Regionów i ekonomiczno-społ organy konsultacyjne powołane do wspierania głównych instytucji w procesie decyzyjnym poprzez opiniowanie wniosków Komisji (w określonych przypadkach Traktat przewiduje konsultacje obligatoryjne)

konitet ekonom-społ

członkowie KES reprezentują:

• przedstawicieli pracodawców

• przedstawicieli pracowników

• przedstawicieli organizacji pozarządowych, organizacji rolniczych konsumenckich zrzeszeń small biznesu, wolnych zawodów środowisk akademickich itp

Europejski komitet ekonom-społ stanowi instytucjonalne forum na szczeblu europejskim, które ma na celu reprezentowanie, informowanie i konsultowanie się z zorganizowanym społeczeństwem obywatelskim oraz służy wyrażaniu jego opinii, jak również pozwala przedstawicielom organizacji gosp, społ i obywatelskich w procesie kształtowanie polityk i decyzji na szczebli wspólnotowym

Komitet jest zgromadzeniem doradczym, które pełni funkcję konsultacjyjną przy Radzie Unii.......

Zasięganie jego opinii jest obowiązkowe w przypadkach przewidzianych przez Traktaty, jednak coraz częściej główne instytucje Unii zwracają się do Komitetu z prośbą o sporządzenie opinii rozpoznawczych, zanim zatwierdzą wnioski czy podejmą decyzje polityczne. Może in także sam podejmować inicjatywę wydania opinii.

Sekcje tematyczne wuropejskiego komitetu ekomom-społ

Komitet Regionów

Członkowie KR muszą posiadać mandat radnego regionalnego lub lokalnego, albo też odpowiadać politycznie przez organem pochodzącym z wyborów

W trakcie wykonywania swoich obowiązków nie mogą być związani żadnymi instrukcjami

W ogólnym interesie wspólnoty leży, by byli oni w pełni niezależni w wykonywaniu swoich funkcji

członkowie komitetu nie mogą być jednocześnie deputowanymi do Parlamentu Europejskiego

(komisje tematyczne komitetu - 6 komisji)

Grupy polityczne (4) EPP, PES, ALDE, UEN

Delegacje narodowe (27)

Dziedziny, w których zasięgana jest opinia komitetu:

• spójność ekonom - społeczne fundusze strukturalne

• rolnictwo

• sieci transeuropejskie

• ochrona zdrowia, kształcenie

• zagadnienia dot młodzieży i kultury itd.

POLITYKA REGIONALNA

Pojęcie regionu:

• regiony są jednostkami przestrzeni o 1 stopnień niższymi od szczebla krajowego (państwowego)

• region to „umownie wydzielony”, względnie jednorodny obszar odróżniający się od terenów przyległych określonymi cechami naturalnymi lub „nabytymi”

Rodzaje regionów

• rozwinięte i rozwijające się, w tym regiony rozwijające się dynamicznie i harmonijnie, regiony dysponujące warunkami do przyspieszenie procesu wzrostu oraz obszary wymagające harmonizacji procesu rozwoju

• regiony opóźnione w rozwoju (nie przekraczające średniowspólnotowego PKB 75% - cała Polska), w tym regiony niedorozwinięte wymagające aktywizacji oraz

regiony depresyjne (problemowe, dominują przemysły schyłkowe: górniczy, hutniczy, stoczniowy - na skutek swojego kurczenia się uruchamiają bezrobocie strukturalne - wymagają one konwersji)

regiony peryferyjne (w układach krajowych - lokują się w pobliżu stolic, centrum kraju, a także regiony przygraniczne)

regiony z utrudnionym prowadzeniem działalności gospodarczej, ze względu na uwarunkowania środowiskowe - góry

NOMENKLATURA NUTS (nomenklatura jednostek terytorialnych dla potrzeb statystyki )

• została opracowana na początku lat 70-tych z inicjatywy Komisji Europejskiej, w porozumieniu z krajami EWG, przez EUROSTAT

• kategorie NUTS to statystyczne jedn terytorialne UE służące porównaniom w ramach kategorii i wykorzystywanie między innymi przy określaniu struktury i wielkości pomocy finansowej w ramach europejskiej polityki regionalnej (strukturalnej)

29.11.2010r.

POJĘCIE I CZYNNIKI ROZWOJU REGIONALNEGO

• rozwój regionu odnosi się do ujęcia regionu jako jednostki wyodrębnionej, posiadającej określone zasoby

• rozwój regionalny jest natomiast rozumiany jako rozwój kraju w jego podziale na jednostki terytorialne - regiony

CZYNNIKI ROZWOJU REGIONALNEGO - I

• zasoby naturalne

• zasoby pracy

• zasoby kapitału

• postęp naukowo-organizacyjny oraz postęp techniczny i technologiczny

• obecnie za główny czynnik rozwoju regionalnego uważa się mobilizowanie endogenicznego potencjału rozwoju tkwiącego w regionach

CZYNNIKI ROZWOJU REGIONALNEGO - II

• kultura biznesu, wzajemne relacje między instytucjami publicznymi oraz publicznymi i prywatnymi oraz kapitał społeczny regionów (można go mierzyć np. poprzez frekwencję w wyborach)

• sprawność instytucji administracji publicznej jest obecnie postrzegana jako jeden z ważniejszych czynników rozwoju regionu

CZYNNIKI ROZWOJU REGIONÓW WG KOMISJI EUROPEJSKIEJ - I

• nowoczesna struktura działalności gospodarczej - określa jakie siły robocze są dominujące w danym regionie - (mierzona określonymi wpływami PKB danego regionu z różnych działalności gospodarczych)

• intensywność działalności w sferze innowacji (w przeciwieństwie do schyłkowych górnictwa, hutnictwa i przemysłu stoczniowego)

• dostępność regionu do rynków zbytu (powiązania infrastrukturalne, komunikacyjne - nie tylko dostępność fizyczna - również przepływ informacji i prowadzenie działań marketingowo - promocyjnych)

• kwalifikacje siły roboczej

PRZYCZYNY ISTNIENIA DYSPROPORCJI REGIONALNYCH

• niska mobilność siły roboczej

• niska mobilność kapitału

• brak lub niski poziom infrastruktury technicznej

• złe lub trudne warunki geograficzne

• silnie scentralizowana struktura instytucjonalna władz publicznych w danym regionie (im większa decentralizacja władzy tym większa sprawność instytucjonalna - tym łatwiej jest prowadzić określone czynniki rozwojowe)

Irena Pietrzyk „polityka regionalna(...)”

W Chinach produkcja kapitałochłonna i oszczędna, w Szwecji odwrotnie - gospodarka naturalna - każde państwo żyje z tego co samo wyprodukuje.

MIERNIKI ROZWOJU REGIONALNEGO - I

• PKB na 1 mieszkańca - suma wytworzonych w ciągu roku w danym regionie produktów, przypadającego na 1 mieszkańca

• stopa bezrobocia - wyrażony procentowo udział liczby bezrobotnych w zasobach siły roboczej (czynnych zawodowo)

• wskaźnik zatrudnienia - procentowy udział zatrudnionych w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym (grupa wiekowa 15-64 lata)

MIERNIKI RZWOJU REGIONALNEGO - II

• poziom nakładów na sferę badawczo - rozwojową (B+R) w relacji do PKB

• mierniki jakości kapitału ludzkiego

• mierniki poziomu rozwoju infrastruktury podstawowej

SPÓJNOŚĆ - stopień nierówności pomiędzy regionami lub grupami wewnątrz wspólnot europejskich, który jest politycznie i społecznie akceptowalny (nie będzie miał konsekwencji negatywnych na sferę polityczną i społeczną)

07.12.2010

Spójność, gdy nie ma protestów ze strony społecznej i politycznej.

Aspekty spójności:

• spójność gospodarcza (ekonomiczna)- związana z poziomem i dynamiką rozwoju gospodarczego regionów i krajów UE

• spójność społeczna- dotyczy poziomu i dynamiki, np. wskaźnik zatrudnienia ma tutaj duże znaczenie dla porównań

• spójność terytorialna- wszystkie regiony są podobne pod względem rozwoju

Geneza i ewolucja wspólnej polityki regionalnej:

Polityka regionalna UE- tematycznie uporządkowane, wytyczane przez ośrodek decyzji, działanie mające na celu, przy pomocy zespołu instrumentów prawno- finansowych, przeciwdziałanie nadmiernym dysproporcjom, grożącym niepożądanymi skutkami gospodarczymi dla całej UE, jak również zapewnienie trwałego i zrównoważonego wzrostu i podnoszenie konkurencyjności wszystkich jej obszarów oraz UE jako całości.

Polityka strukturalna a polityka spójności UE:

• polityka strukturalna UE ma na celu przebudowę regionalnych i krajowych struktur gospodarczych państw UE, a tym samym ich modernizację ekonomiczną oraz optymalizację wykorzystania zasobów

• polityka spójności ma na celu wzmocnienie ekonomicznej, społecznej i przestrzennej spójności UE

Polityka spójności- polityka regionalna- polityka strukturalna

Ekonomiczne przesłanki prowadzenia europejskiej polityki regionalnej:

• istnienie stosunkowo znanych dysproporcji rozwoju w społeczno- gospodarczych regionów i państw wspólnot Europejskich, które utrudniają pełne wykorzystanie dostępnych zasobów.
  Zmniejszenie dysproporcji między regionami sprzyja pełnemu wykorzystaniu dostępnych zasobów,
  jest tu międzynarodowy podział pracy, np. Brazylia- kawa (klimat), kraje Arabskie- ropa (naturalne), Niemcy- pracooszczędna i kapitałochłonna - uwarunkowania gospodarcze i społeczne determinują rodzaj produkcji danego kraju, Chiny- kapitałooszczędna i pracochłonna. Gdyby nie było tych podziałów byłaby tylko gospodarka naturalna, czyli można korzystać tylko z tego, co się samemu wyprodukuje

• negatywny wpływ innych polityk wspólnotowych na zmniejszanie zróżnicowań regionalnych w obrębie UE

Pierwszą polityką sektorową, w której były zmniejszane dysproporcje była polityka rolna, solidarne finansowanie rolnictwa wszystkich 6-ciu krajów (dominowała tu Francja)- zmalało zatrudnienie w rolnictwie. Przez to regiony bogate stawały się bogatsze a biedne jeszcze biedniejsze.

• Konieczność udzielania pomocy finansowej regionom słabiej rozwiniętym, w celu eliminacji negatywnego wpływu utworzenia Jednolitego Rynku Europejskiego (od 1992) na konkurencyjność i rozwój społeczno-gospodarczy tych regionów (trzeba modernizować struktury zanim otworzą się rynki)

• korzyści dla regionów przygranicznych

Przesłanki do wytworzenia wspólnej polityki:

• wspólny rynek zniósł bariery taryfowe, ale od tego momentu zaczęto chronić produkcję krajową. Zaczęto wykorzystywać bariery parataryfowe, pozataryfowe. Dlatego konieczne było stworzenie jednolitego rynku, aby takich barier nie było

• wsparcie regionów przygranicznych są znaczne różnice między regionami centralnymi a przygranicznymi. Te regiony sąsiadują z innymi regionami przygranicznymi, co prowadzi do powstania dużych regionów znacznie słabiej rozwiniętych, gdzie szerzą się znaczne dysproporcje i antagonizmy.
  III cel- współpraca terytorialna jest dedykowana głównie tym obszarom

Przyczyny społeczne i polityczne:

• realizacja zawartej w Traktacie Rzymskim zasady sprawiedliwości społecznej, która zobowiązuje do wyrównywania różnic i podnoszenia poziomu życia we wszystkich krajach członkowskich UE i ich regionach

• przesłanki polityczne związane z przekładaniem się społecznego uzasadnienia wynikającego z różnic w poziomie życia na rezultaty wyborów w regionach słabiej rozwiniętych

• postęp w dziedzinie spójności społeczno - gospodarczej UE są często postrzegane jako warunek przechodzenia do kolejnych etapów integracji europejskiej
  I etap- strefa wspólnego handlu
  II- wspólna polityka celna
  III- wspólny rynek (swoboda przepływu kapitału, osób i usług)
  IV- unia gospodarcza i walutowa
  V- unia polityczna (wspólna polityka wewnętrzna i zagraniczna)
  UE jest pomiędzy 3 a 5 etapem

• europejska polityka regionalna jest traktowana jako rekompensata udzielana regionom o niższym poziomie rozwoju w zamian za dalsze pogłębianie lub/i poszerzanie procesu integracji europejskiej

Polityka regionalna była utworzona po to, żeby transferować pieniądze do biedniejszych regionów, aby zyskać ich poparcie dla procesów integracyjnych

Ewolucja Europejskiej polityki regionalnej:

• w Traktacie Rzymskim nie brano pod uwagę możliwości prowadzenia polityki regionalnej na szczeblu wspólnotowym

• jedyną instytucją powołaną przez Traktat Rzymski i ukierunkowaną (...) był Europejski Bank Inwestycyjny

Europejski Bank Inwestycyjny wspiera:

1. waloryzację regionów słabiej rozwiniętych

2. tworzenie nowych i modernizacji istniejących małych lub średnich przedsiębiorstw

3. nowelizacja projektów o znaczeniu międzynarodowym

4. środki własne (np. początkowo 1 mld ECU (przedpole dla euro, wirtualny pieniądz) z Wspólnot państw członkowskich- Francja i RFN po 30%, Włochy- 24%, Belgia- 8,65%, Holandia- 7,15%, Luksemburg- 0,2%)

5. środki finansowe pozyskiwane na rynkach kapitałowych

Etapy rozwoju wspólnej polityki regionalnej:

1957-75 „uwertura bez partytury”

• brak wspólnej polityki regionalnej wynikający z braku jednomyślnego stanowiska państw członkowskich w tej dziedzinie

• inicjatywy EBI

• rosnąca świadomość dotycząca konieczności wspólnej prowadzenia polityki regionalnej (raporty PE z lat 60)

• 1973- powstanie tzw. Raportu Komisji Thomsona leżącego u podstaw aktywnej, europejskiej polityki regionalnej

• 1975- powstanie europejskiego funduszu rozwoju regionalnego, początek aktywnej polityki regionalnej

---