Strategia Rozwoju Gminy

Dr. Aleksandra Nowakowska

1. Lokalna polityka rozwoju - pojęcie polityki, cele polityki, zdania, uwarunkowania (2h)

2. Etapy budowania strategii rozwoju - istota strategii, diagnoza strategiczna, identyfikacja wizji rozwoju, selekcja celów strategicznych, monitoring, ewolucja strategii (10h)

3. Funkcje strategii

4. Typologia strategii terytorialnej (2h)

5. Dokumenty strategiczne na poziomie gminy - identyfikacja i współzależność

6. Metody budowania strategii, partycypacja społeczna (1h)

7. Typowe błędy i problemy w gminach

Literatura:

1. J. Kot, Zarządzanie rozwojem gminy a strategia, Łódź 2003

2. T. Kudłana, Programowanie rozwoju regionalnego, PWN, Warszawa 1999

3. Chądzyński, Nowakowska, Przygodzki, Region i jego rozwój w warunkach globalizacji, Cedetu, Warszawa 2007

21 luty

Lokalna Polityka Rozwoju

Polityka rozwoju lokalnego - zespół decyzji i działań, jakie podmiot (władza samorządu - wójt, prezydent, burmistrz, rada gminy) podejmuje dla osiągnięcia celu przy pomocy dostępnych narzędzi i instrumentów.

Podmiot = władze samorządowe

Cel = rozwój lokalny

Instrument = strategie rozwoju gminy

Dwa sposoby kształtowania rozwoju przez władze:

• Oddziaływanie na przestrzeń, bo władze maja pieniądze - sposób bezpośredni (budowanie szkół, dróg, podatki)

• Oddziaływanie na produkty (mieszkańcy, instytucje Publiczne)

Bezpośrednie pośrednie

Podmiot polityki ------------------> cele: rozwój gminy (trwały i zrównoważony) <---------aktorzy lokalni

Instrumenty - prawem dopuszczone środki, sposoby, jakimi dysponuje władza publiczna do realizacji celów

Ul. Piotrkowska - brudna

- bezpośrednio- zatrudnienie ekipy sprzątającej

- pośrednie - mandaty za zatrudnienie

Korki w mieście/ w centrum:

- bezpośrednie - budowa szerszych, lepszych dróg / transport zbiorowy

- pośredni - edukacja/reklamy dla rowerów

Typologia instrumentów

1. Ze względu na środek przymusu

- obligatoryjne - obowiązkowe, ustawowe

- fakultatywne - dobrowolne, połączone z samorządnością, np. Strategia Rozwoju Gminy

2. Ze względu na długość trwania

- operacyjne - krótkookresowe - budżet

- strategiczne - długookresowe, plany - wieloletni plan finansowy

3. Ze względu na oddziaływanie

- pośredni - motywacyjne, edukacyjne

- bezpośredni - twarde nakazy, zakazy

4. Ze względu na adresata

- imienne - do osoby - mandat

- powszechne - od ogółu - ulgi podatkowe

5. Ze względu na charakter

- prawne /administracyjne - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

- finansowe - budżet

- edukacyjne - szkolenie

- informacyjne - internet

- marketingowe - reklama

28 luty

Strategia to fundamentalny instrument kształtowania strategii rozwoju lokalnego

Strategia rozwoju, pojęcie:

1. Definicja z zarządzania: strategia to nadrzędny, długookresowy i podstawowy instrument zarządzania rozwojem lokalnym, który określa, definiuje cele strategiczne oraz priorytetowe zadania

2. Definicja z ekonomii: strategia to optymalna ścieżka wykorzystania zasobów lokalnych w najefektywniejszy sposób zagospodarowania i wkomponowania na rzecz rozwoju lokalnego posiadanych przez gminę zasobów.

Strategia ma nam pokazać to, co najważniejsze w rozwoju jednostki terytorialnej. Ma umożliwić selektywny wybór tego, co najważniejsze. Z punktu widzenia ekonomii to najbardziej optymalna alokacja zasobów.

Dualny charakter planowania rozwoju jednostki terytorialnej:

- Strategia jest planem rozwoju jednostki terytorialnej w długim okresie czasu

- Proces budowania strategii to planowanie strategiczne

- W planowaniu strategicznym rozwoju lokalnego mamy podwójny charakter planowania. -- - Mamy planowanie o charakterze społeczno-gospodarczym i planowanie przestrzenne

- Te dwa typy planowania są względem siebie współzależne i komplementarne

Sfery w strategii lokalnej

- gospodarcza

- społeczna

- przestrzenna

Współzależność procesów rozwojowych spowodowała ze nie można tworzyć osobnych planów dotyczących osobnych sfer. Połączono teraz strategie społeczną i gospodarczą. Teraz występują 2 strategie: społeczno-gospodarczą i strategie przestrzenną. To jest ten dualny charakter planowania rozwoju.

Strategia rozwoju gminy jest komplementarna i współzależna i z studium uwarunkowań i kierunków Zagospodarowania przestrzennego.

Podstawowy plan o charakterze społeczno-gospodarczym nazywa się strategią rozwoju gminy.

A studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego to jest strategia o charakterze przestrzennym.

Etapy budowania strategii rozwoju gminy

1. Etap analityczno-diagnostyczny

2. Planowanie Strategiczne

3. Planowanie Operacyjne

Planowanie strategiczne	Planowanie operacyjne
Długookresowe, (czyli 10+) Planowanie strategiczne identyfikuje cele strategiczne, działania strategiczne Ma charakter planowania koncepcyjnego, jest ogólne Planowanie strategiczne jest nadrzędne względem planowania operacyjnego Jest planowaniem kompleksowym, holistycznym	Krótkookresowe i średniookresowe np. programy europejskie Planowanie operacyjne określa realizację tych celów, określonych w strategii Ma charakter szczegółowy Jest integralnym elementem planowania strategicznego Jest fragmentaryczne lub sektorowe
JEST NA TESCIE!!

6 marca 2012

Szczegółowe etapy budowania strategii rozwoju jednostki terytorialnej

1. 
   
   
   
   Diagnoza stanu rozwoju jednostki terytorialnej

2. 
   Analiza uwarunkowań rozwoju jednostki terytorialnej (Analiza SWOT)

3. 
   Określenie wizji rozwoju jednostki terytorialnej oraz wybór celów strategicznych

4. 
   
   Określenie celów operacyjnych oraz identyfikacja zadań strategicznych

5. Opracowanie planów operacyjnych dla zadań strategicznych

6. 
   Opracowanie systemu monitoringu, kontroli i ewaluacji

Jak mają się te etapy do trzech etapów wymienionych na ostatnim wykładzie?

- Dwa pierwsze etapy odpowiadają etapowi analizy diagnostycznej.

- Kolejne dwa, to jest planowanie strategiczne.

- Natomiast dwa ostatnie to planowanie operacyjne.

Budowanie strategii nie jest jednorazowym przedsięwzięciem, ale działaniem cyklicznym, permanentnym procesem śledzenia i analizowania przemian dokonujących się potencjale rozwojowym jednostki terytorialnej w korelacji z zapisami strategii rozwoju.

Cechy charakterystyczne i istotne, fundamentalne w procesie budowania strategii rozwoju:

• Długookresowość

• Mocne podkreślanie i respektowanie wpływu otoczenia, środowiska, w którym funkcjonuje podmiot na jego rozwój

• Proces cykliczny i permanentny a nie jednorazowa decyzja

• Uwzględnienie wielopodmiotowego i wielopoziomowego uczestnictwa w procesie budowania strategii rozwoju. Inaczej partnerstwo

• Uwzględnienie uspołecznienia procesu budowania strategii rozwoju (konsensus społeczny)

Diagnoza stanu jednostki terytorialnej

Diagnoza stanu ma na celu rozpoznanie procesów zachodzących w jednostce terytorialnej, określenie głównych trendów rozwojowych, identyfikacje przyczyn stanu istniejącego oraz identyfikacje głównych (strategicznych) atutów i barier rozwoju.

Diagnoza powinna określać kluczowe problemy rozwoju jednostki terytorialnej.

W sposób szczególny diagnoza powinna:

1. Rozpoznawać atuty i słabości jednostki terytorialnej, inaczej mówiąc uwarunkowania wewnętrzne rozwoju jednostki terytorialnej

2. Powinna identyfikować specyficzny, niepowtarzalny i unikalny potencjał i cechy jednostki terytorialnej; unikalne zasoby dające jednostce terytorialnej naturalną przewagę konkurencyjną

3. Identyfikować przyczyny stanu istniejącego, czyli określać procesy i zjawiska, które są odpowiedzialne za stan istniejący w danej jednostce terytorialnej

4. Pokazywać dystans dzielący jednostkę terytorialną względem innych jednostek pełniących podobne funkcje w systemie osadniczym

5. Dokonywać holistycznego, kompleksowego opisu i analizy zjawisk zachodzących w jednostce terytorialnej w sposób obiektywny

Diagnoza ma pokazać mocne i słabe strony jednostki terytorialnej. Musi nam pokazać, w jakich elementach my osiągamy przewagę konkurencyjną a w jakich elementach jesteśmy gorsi.

Diagnoza ma pokazać specyficzne i generyczna zasoby danego terytorium, specyficzność i unikalność danego terytorium.

Zidentyfikować przyczyny. Aby zlikwidować skutki należy zlikwidować przyczyny. Myślenie przyczynowo-skutkowe.

Punkty odniesienia są bardzo ważne w badaniu mocnych i słabych stron jednostki terytorialnej. Bez porównań nie możemy dokonać żadnej oceny.

Na daną jednostkę terytorialna musimy patrzeć całościowo, kompleksowo. Musimy analizować każdy element bez względu na to czy jest zbiorowy, publiczny, prywatny itp.

Diagnoza musi być dynamiczna. Musi pokazywać trendy i procesy rozwoju, które umożliwiają na podstawie przeszłości określenie przyszłości jednostki terytorialnej.

Nadmiar informacji prowadzi do dezinformacji. Oznacza to, ze analizujemy tylko i wyłącznie te zjawiska i procesy, które maja strategiczny wymiar i warunkują procesy rozwoju w długiej perspektywie czasowej.

27 marzec

Wykład z dr Brzezińskim

Analiza SWOT

Analiza słabych i mocnych stron, szans i zagrożeń.

• Wewnętrzne pozytywne, - czyli walory gminy, które w pozytywny sposób wyróżniają się z otoczenia

• Wewnętrzne negatywne - słabe strony, czyli konsekwencje ograniczeń zasobów i niedostatecznych kwalifikacji. Mogą one dotyczyć całej organizacji jak i jej części.

• Zewnętrzne pozytywne - zjawiska i tendencje w otoczeniu, które gry odpowiednio je wykorzystamy staja się impulsem rozwojowym oraz osłabia zagrożenie.

• Zewnętrzne negatywne - wszystkie czynniki zewnętrzne, które postrzegane są, jako bariery dla rozwoju. Istnienie zagrożeń ma destrukcyjny wpływ na powodzenie przedsięwzięcia.

Analiza SWOT może oceniać od zewnątrz do wewnątrz i odwrotnie. W pierwszym przypadku korzystamy z TOWS a w drugim z SWOT.

W metodzie TOWS chodzi o:

• Czy szanse potęgują mocne strony?

• Czy szanse pozwalają zwyciężyć słabe strony?

• Czy zagrożenia osłabiają mocne strony?

• Czy zagrożenia potęgują słabe strony?

Macierz SWOT pozwala odpowiedzieć na pytania:

• Czy siły pozwalają wykorzystać szanse?

• Czy siły pozwalają dać opór zagrożeniom?

• Czy słabość nie pozwala wykorzystać szans?

• Czy słabości wzmacniają niewykorzystane oddziaływanie zagrożeń?

Analiza SWOT, choć jest relatywnie łatwa, jest obarczona ryzykiem jej spłycenia w sposób osłabiający możliwości wyciągania na jej podstawie racjonalnych wniosków strategicznych. Wśród źródeł tego zagrożenia wymienić można:

• Ograniczanie analizy do sporządzania równoległych list czynników sytuacyjnych z pominięciem etapu koniecznego badania, jakim jest rozpatrzenie występujących pomiędzy nimi powiązań. Ogranicza to możliwości sensownego identyfikowania problemów wymagających rozwiązania.

• Błędna kategoryzacja czynników

• Zastępowanie racjonalnych hipotez na temat przyszłej ewolucji czynników sytuacyjnych, formułowaniem pobożnych życzeń na temat pożądanego stanu rzeczy

• Definiowanie czynników sytuacyjnych zbyt ogólnikowo, co w dalszej kolejności rzutuje na identyfikowanie problemów i nieprecyzyjność proponowanych sposobów rozwiązania

3 kwietnia 2012

Wykład z dr Brzezińskim

Określenie wizji rozwoju jednostki terytorialnej

Wizja - tworzenie idealnego wzorca, idei gminy, do którego władze samorządowe będą starały się dążyć, przy czym jest to tylko idea i nigdy się tego nie da osiągnąć.

Planowanie rozwoju - wizja rozwoju jednostki terytorialnej - obraz przyszłości jednostki, który chcemy osiągnąć, określający rangę i atrakcyjność danej jednostki, profil gospodarczy, jakość życia mieszkańców. Jest to pożądany stan i wyobrażenie przyszłości układu lokalnego/regionalnego.

Dobrze sformułowana wizja powinna spełniać następujące funkcje:

• Ukierunkowującą - dająca podstawę do tworzenia głównych strategicznych celów działania,

• Stabilizującą - dająca pracownikom poczucie stałości wyznawanych wartości i kryteriów oceny realizowanych zadań i obowiązków;

• Uwiarygodniającą - władze samorządowe, tworzące jej pozytywny wizerunek wobec otoczenia

• Wspierająca - pobudzająca pracowników (członków społeczeństwa lokalnego) do wykazywania pomysłowości i innowacyjności w rozwiązywaniu problemów organizacji.

Cele strategiczne:

• Wybór celów strategicznych powinien być uzależniony od:

• Systemu idei, aspiracji i wartości uznawanych za ważne w danej społeczności lokalnej kształtujących tożsamość lokalną

• Potencjału społeczno-gospodarczego, jakim dysponuje gmina/region a w szczególności potencjału specyficznego i niepowtarzalnego, który w sposób naturalny tworzy przewagi konkurencyjne

• Barier i słabości tkwiących w gminie i uniemożliwiających dynamiczny rozwój

• Uwarunkowań zewnętrznych stwarzających pozytywne lub negatywne możliwości rozwoju

• Każdy z celów powinien spełniać przynajmniej jedno z następujących kryteriów:

• Sprzyjać lepszemu wykorzystaniu istniejących zasobów

• Sprzyjać zagospodarowaniu dotychczas niewykorzystanych zasobów

• Łagodzić lub eliminować zagrożenia dla rozwoju, tkwiące w otoczeniu

• Przyczyniać się do kreacji miejsc pracy i ograniczania bezrobocia

Ilość celów strategicznych powinna wynosić: ok. 5!!!

Cele strategiczne są to najistotniejsze cele decydujące o powodzeniu przekształceń w danej jednostce terytorialnej.

Cele strategiczne w zależności od potrzeb [przyjmują horyzont od 5 do 15 lat. Wszystkie cele strategiczne musza przyczyniać się do realizacji celu nadrzędnego.

Proces tworzenia strategii polega na poszukiwaniu pozytywnych rozwiązań lokalnych problemów rozwoju, przy akceptacji sztywnych ograniczeń.

17 kwietnia 2012

Wykład z dr Brzezińskim

Planowanie operacyjne

W celu realizacji zadania strategicznego należy opracować program operacyjny obejmujący:

• Projekty cząstkowe - etapy realizacji zadania strategicznego

• Podmiot odpowiedzialny za realizację poszczególnych etapów zadania

• Implikacje środowiskowe i przestrzenne realizacji zadania

• Zasoby finansowe (kosztorys) potrzebne dla realizacji zadania

• Źródła finansowani zadania strategicznego; finansowania (kredyty, pożyczki, dotacje, emisja obligacji komunalnych, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska)

• Precyzyjny harmonogram realizacji zadania (dla poszczególnych etapów)

• Spodziewane efekty realizacji zadania

• Wskazać skutki środowiskowo-przestrzenne danego projektu

• System informowania o przebiegu prac nad wdrażaniem zadania strategicznego

Cel projektu

Cele projektu powinny być SMART (bystre, mądre):

• S pecific - konkretne, szczegółowe

• M easurable - mierzalne

• A ffirmative - akceptowane, doceniane

• R ealistic - realistyczne

• T imeframed - określone w czasie

Cele operacyjne są wynikiem dekompozycji celów strategicznych przy uwzględnieniu zapisów w analizach SWOT.

Przykład analizy bezrobocia lokalnego metodą drzewa problemów

Wzrost Przestępczości	Słaby rozwój Gospodarczy	Zwiększone wydatki Na pomoc społeczną		Skutki
	Bezrobocie lokalne
Wąski rynek pracy	Niskie kwalifikacje pracowników	Mała aktywność gospodarcza
Upadek największego zakładu pracy Bardzo zła komunikacja publiczna	Niskie wykształcenie pracowników Brak ofert szkoleń zawodowych Niski poziom nauczania w szkołach		Niskie wykształcenie pracowników Brak ofert szkoleń zawodowych Niski poziom nauczania w szkołach
		Słaba kadra nauczycielska Sposób kierowania miejscową szkołą

Przyczyny

Przykład analizy celów

Poprawa bezpieczeństwa	Rozwój gospodarczy		Cele
	Lokalne ożywienie gospodarcze	Zmniejszenie wydatków na pomoc społeczną
Nowe, trwałe miejsca pracy	Wzrost kwalifikacji pracowników
- Rozwój MŚP - Uruchomienie nowych linii autobusowych	- Stypendia dla osób kontynuujących naukę - Wsparcie instytucji kształcenia ustawicznego		Środki

Drzewo celów

			Misja
		C1	C2	C3
	C11	C12	C13
C11	C112	C113

24 kwietnia 2012

Partycypacja społeczna w tworzeniu dokumentów strategicznych dla rozwoju gminy

Charakter udziału społeczeństwa w opracowaniu dokumentów:

• Tradycyjny

Udział społeczeństwa jest formalnym procesem, który ogranicza się do przedstawienia projektu dokumentu, wysłuchania uwago do projektu wprowadzenia postulowanych zmian, ale w znikomym stopniu. Jest to właściwie tylko spełnienie obowiązku prawa, jakie zostało na samorząd narzucone.

• Aktywna współpraca

Społeczność lokalna jest informowana od początku o procesie opracowywania dokumentu, może aktywnie uczestniczyć w zespołach opracowujących i na każdym etapie prac zgłaszać uwagi, które są rozpatrywane. Ewentualne odrzucenie propozycji jest rzeczowo argumentowane. Celem jest aktywizacja różnych środowisko oraz wzmocnienie wśród mieszkańców poczucia odpowiedzialności za podejmowane decyzje.

Działania miasta przy aktywnej współpracy:

• Opublikowanie informacji o projekcie

• Kampania informacyjna dotycząca projektu

• Udostępnienie planów do konsultacji

• Przeprowadzenie sondażu

• Wspólne planowanie i podejmowanie decyzji

• Stworzenie obywatelskich grup doradczych

Partycypacja społeczna to proces, w wyniku, którego mieszkańcy aktywnie uczestniczą w sprawach dla nich istotnych, dzielą się swoimi doświadczeniami oraz podglądami i wypracowują wspólny plan działania. Uczestniczą w decyzjach podejmowanych przez samorząd lokalny.

Formy komunikacji:

• Czynne

• Dwukierunkowa komunikacja miedzy władzą a mieszkańcami, obie strony mają sobie coś do przekazania

Przykłady:

• Spotkania konsultacyjne

• Spotkania prezentacyjne

• Warsztaty

• Debaty publiczne

• Forum społeczności lokalnej

• Ankiety

• E-forum i e-ankiety z zastosowaniem internetu

• Bierne

• Jednokierunkowa komunikacja, tylko władza przekazuje informacje mieszkańcom, zaś mieszkańcy nic nie mówią

Przykłady:

• Audycje radiowe i telewizyjne

• Artykuły prasowe

• Foldery, ulotki

• Plakaty, bilbordy, ogłoszenia

• Tablice informacyjne

Uczestnictwo społeczności lokalnej w działaniach planowania strategicznego JST jest ważne gdyż:

• Głównym i podstawowym założeniem realizowanych przez samorząd zadań jest służenie całej społeczności lokalnej, dlatego też opinia ogółu społeczeństwa nie powinna pozostawać dla władz bez echa.

• Wymogiem coraz większej liczby aplikacji dotyczących finansowania z Unii Europejskiej lokalnej strategii, projektów i programów rozwoju jest udokumentowane formułowanie i konsultowanie tych projektów ze środowiskiem lokalnym

• Opór w zachowaniach społecznych jest tym większy, im większe jest poczucie, że decyzje są narzucane z góry i nie mamy na nie najmniejszego wpływu. Protesty tracą na silne, kiedy decyzje i rozwiązania są efektem wzajemnej współpracy wszystkich zainteresowanych stron.

• Daje szansę weryfikacji tych zamierzeń zanim zostaną uruchomione działania realizacyjne. Oszczędza to czas w następnych etapach działań i pozwala wyeliminować propozycje nietrafione lub niemożliwe do realizacji,

• Mogą służyć ustaleniu listy priorytetowych działań w zakresie realizacji danego planu, wychwyceniu potencjalnych oporów i konfliktów

• Zaangażowanie społeczności lokalnej zwiększa identyfikację mieszkańców z działaniami podejmowanymi przez władze samorządowe i pozwala uzyskać szerszą akceptację przyjętych projektów planów.

Przeszkody partycypacji

• Rzetelnie prowadzona partycypacja społeczna jest kosztowna. Zatrudnienie specjalistów do przygotowania i przeprowadzenia badań ankietowych, organizacji warsztatów czy konsultacji wymaga wyłożenia środków finansowych.

• Przygotowanie oraz przeprowadzenie konsultacji społecznych jest procesem czasochłonnym. Materiały informacyjne, ankiety, wywiady, czy warsztaty trzeba sumiennie przygotować, a także przed przystąpieniem do ich tworzenia racjonalnie się zastanowić, jaki cel chcemy osiągnąć, czemu służyć mają konsultacje społeczne

Zasady partycypacji:

• Dwustronny przepływ informacji

• Rzetelne przekazywanie informacji i obiektywne przedstawienie faktów

• Angażowanie społeczności już na etapie planowania projektu

• Wieloetapowość konsultacji społecznych

• Dobrze przemyślany i zaplanowany udział mieszkańców w podejmowaniu decyzji

• Traktowanie ludzi poważnie

• Jeśli nie zamierzasz niczego zmieniać - nie zaczynaj konsultacji (złe konsultacje są gorsze niż żadne)

8 maj 2012

Techniki partycypacji

• Współuczestniczenie w procesje decyzyjnym

- komitety doradcze

- grupy zadaniowe

• Prowadzenie konsultacji społecznych

• Informowanie społeczności

- ulotki informacyjne

• Pozyskiwanie informacji od społeczności

- sondy

- ankiety

- analiza skarg i wniosków

	Społeczność lokalna
Współdecydowanie		Aktywność w ramach planów i projektów		Podmiotowość zbiorowa
Partycypacja, jako współdecydowanie		Partycypacja, jako współdziałanie		Partycypacja, jako współrządzenie
		Rozwój społeczności lokalnej

Konsultacje powinny być:

• Prowadzone szeroko (minimum 12 tygodniu w przypadku pisemnych konsultacji, mogą być przedłużone, nie powinny być natomiast skracane);

• Rozpoczęte stosunkowo wcześnie tj. na początku procesu tworzenia działań publicznych

• Niezdeterminowane, czyli nie powinno się zakładać, że są części dokumentu, które nie mogą zostać zmienione w wyniku argumentów przedłożonych w toku konsultacji, chyba że istnieją ku temu powody na przykład prawne czy finansowe

Konsultowany dokument powinien być:

• Jasny, zwięzły, łatwo i szeroko dostępny (zaleca się używanie w miarę prostego języka. Nie zawsze jest to możliwe, w związku, z czym należy rozważyć sporządzenie przystępnych streszczeń, słowniczek)

• Możliwy do uzyskania zarówno w tradycyjnej, papierowej formie, CD-ROM, wysyłka bezpośrednia, łatwo dostępne strony internetowe itd.

Informowanie o projekcie powinno być:

Przejrzyste: jakie propozycje poddaje się konsultacji, kogo one dotyczą, jakie pytania są zadawane i jaki jest czas na przedłożenie uwag i odpowiedzi. Celowe jest zwrócenie się do biorących udział w konsultacjach o poparcie swoich argumentów danymi statystycznymi, przykładami itp.

Opinie społeczne:

• Zgładzanie uwag może mieć miejsce w sposób tradycyjny oraz elektroniczny, z uwzględnieniem kosztu dla biorącego udział w konsultacji

• Celowe jest wczesne, aktywne identyfikowanie partnerów, a nie jedynie oczekiwanie na ich aktywność, bowiem to jednostce publicznej powinno zależeć, aby zebrać maksimum opinii oraz aby nie spotkać się z zarzutem powinięcia ważnych interesów społecznych

• Należy pamiętać o informacji zwrotnej dotyczącej otrzymanych stanowisk, w tym mówiącej o tym, jak konsultacje wpłynęły na projektowane działanie. Nadesłane stanowiska powinny podlegać wnikliwej analizie bez jakichkolwiek uprzedzeń.

Efekty konsultacji:

• Podsumowanie konsultacji powinno mieć formę dokumentu publicznego i zostać opublikowane w formie tradycyjnej i elektronicznej, a także powinno zawierać omówienie zgłoszonych propozycji

• Konieczne jest monitorowanie efektywności organu prowadzącego konsultacje w trakcie ich przeprowadzania, w tym poprzez wyznaczonego specjalnie w tym celu koordynatora konsultacji. Jego zadaniem jest dopilnowanie, aby konsultacje przebiegały zgodnie z obowiązującym prawem, standardami oraz złożonymi publicznie przyrzeczeniami, co do sposobu i metod ich przeprowadzania.

15 maj 2012

Egzamin 19 czerwca!!

Godzina do ustalenia; okolice 10-12

Monitoring i ewaluacja

• Narzędzie implementacji realizowanych działań lub programów

• Są to nowoczesne instrumenty zarządzania procesami i projektami

• Ewaluacja jest to systematyczne badanie wartości albo cech konkretnego programu lub działania z punktu widzenia przyjętych kryteriów, w celu ich usprawnienia, rozwoju lub lepszego zrozumienia

• Jest to systematyczna i obiektywna ocena programu lub polityki, ich założeń, procesu realizacji i rezultatów pod względem stosowności, skuteczności, trwałości, efektywności, a także użyteczności podjętych działań

• Wyróżnia się trzy podstawowe typy ewaluacji:

• Ewaluacja ex ante, przeprowadzana przed wdrażaniem projektu/programu i koncentrują się na ocenie trwałości z punktu widzenia potrzeb oraz spójności z planowanymi celami

• Ewaluację mid term - średniookresową. Służy ona ocenie, jakości realizacji projektu/programu oraz ocenie dotychczas osiągniętych produktów i rezultatów wdrażania programu/projektu.

• Ewaluacja ex post - przeprowadzana po zakończeniu realizacji projektu/programu. Koncentruje się na ocenie osiągniętych celów, ocenie skuteczności, efektywności oraz trafności i użyteczności podjętych działań

• Elementem kluczowym, procesu ewaluacji jest dobór kryteriów oceny. Najczęściej stosowanymi w praktyce kryteriami są:

• Trwałość/adekwatność (relevence) - kryterium to pozwala ocenić, w jakim stopniu przyjęte cele projektu odpowiadają zidentyfikowanym problemom i/lub realnym potrzebom beneficjentów

• Efektywności (efficiency) - kryterium to pozwala ocenić poziom „ekonomiczności projektu”, czyli stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych wyników i rezultatów. Nakłady rozumiane są tu, jako zasoby finansowe, ludzkie i poświęcony czas

• Skuteczności (effictiveness) - kryterium to pozwala ocenić, do jakiego stopnia cele przedsięwzięcia zostały osiągnięte

• Oddziaływanie/wpływ (impact) - kryterium to pozwala ocenić stopień, w jakim korzyści odniesione przed docelowych beneficjentów miały szerszy ogólny wpływ na większą liczbę w danym sektorze, regionie lub w całym kraju

• Trwałość efektów (sustainability) - kryterium to pozwala ocenić czy pozytywne efekty projektu na poziomie celu mogą trafić po zakończeniu finansowania zewnętrznego

Funkcje Ewaluacji:

• Badanie efektywności realizowanych programów - określenie czynników wpływających na poziom realizacji postawionych przez program celów oraz formułowanie rekomendacji na rzecz lepszego wykorzystania zasobów

• Tworzenie pozytywnego klimatu społecznego wokół badanego projektu - poprawę komunikacji pomiędzy grupami zaangażowanymi w badany projektu i w samo badanie, wymianę informacji pozwalających na uzyskanie wieloaspektowego wizerunku projektu

• Wspomaganie zarządzania strategicznego - dostarczanie analiz i rekomendacji będących podstawą dla budowania strategii oraz podejmowania decyzji w przyszłości

Monitoring

• Proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji na temat wdrażania projektu lub programu w aspekcie finansowym i rzeczowym, mającym na celu zapewnienie zgodności i realizacji projektów i programów z wcześniej zatwierdzonymi założeniami i celami.

• Pełni przede wszystkim funkcje informacyjne, umożliwiające dostarczenie realizatorom projektu aktualnych informacji o postępach u stanie wdrażania, umożliwiając tym samym szybką reakcję w przypadku zidentyfikowania zakłóceń i odchyleń od przyjętej ścieżki realizacji.

• Jest to proces systematycznego zbierania i analizowania wiarygodnych informacji finansowych i statystycznych dotyczących wdrażania projektu, którego celem jest zapewnienie zgodności realizacji projektu i programu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami realizacji.

W monitoringu wyróżniamy trzy grupy wskaźników:

• Produktów (outputs) - mierzone w jednostkach naturalnych (np. ilość kilometrów wybudowanej drogi) lub pieniężnych.
  Np. wszystkie produkty materialne i usługi, które otrzymuje beneficjent w trakcie realizacji projektu przy wykorzystaniu zaangażowanych zasobów

• Rezultatu 9results) - oznaczają bezpośrednie i natychmiastowe efekty programu, mierzone zarówno w jednostkach naturalnych jak i pieniężnych (np. redukcja czasu dojazdu w minutach, spadek kosztów transportu)
  Np. zmiany, jakie nastąpiły w wyniku wdrożenia projektu u bezpośrednich beneficjentów pomocy

• Oddziaływania (impact) - obejmują długofalowy, pośredni wpływ programu na innych uczestników rynku (oddziaływania globalne = global impact) oraz wpływ bezpośredni, ale ujawniony po pewnym czasie (specific impact)

22 maj

19 czerwiec godz 9 T1

29 maj 2012

Typy i rodzaje strategii na poziomie lokalnym

• Strategie ogólne - np. strategia rozwoju lokalnego

• Finansowe - np. wieloletni plan finansowy, wieloletni plan inwestycyjny

• Społeczne - strategia rozwiązywania problemów społecznych

• Gospodarcze - np. program rozwoju przedsiębiorczości

• Przestrzenne - studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania gminy

• Strategie miejsca - strategia rozwoju ulicy Piotrkowskiej

• Strategia sektorowa - ukierunkowana na określony sektor (gałąź, branże_ działalności gospodarczej o szczególnym dla gminy/miasta znaczeniu

Do najważniejszych i najczęściej wykorzystywanych należą:

• Strategia rozwoju lokalnego

• Plan rozwoju lokalnego

• Lokalna Strategia Rozwoju

• Studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania gminy

• Wieloletnie Plany inwestycyjne, Wieloletni Plan finansowy

Strategia Rozwoju Gminy

• Strategia to kompleksowa, perspektywiczna koncepcja rozwoju jednostki terytorialnej, określajaca cele rozwoju, oraz zasady i etapy osiągania tych celów. Strategia jest całościową koncepcją, obejmująca wszystkie płaszczyzny życia terytorium, jest koncepcją o długim horyzoncie czasowym, w której określone zostają cele rozwoju oraz drogi i środki ich osiągania

• Strategia ejst nadrzędnym narzędziem zarządzania rozwojem jednostki terytorialnej, jest podstawą długookresowej polityki społeczno - gospodarczej, punktem odniesienia do bieżąco podejmowanych przez władze lokalne decyzji

• Strategia rozwoju gminy jest dokumentem służącym kompleksowemu rozwiązaniu problemów gminy

Plan Rozwoju Lokalnego

• Stwarzany w sytuacji gdy gminy nie maja Strategii Rozwoju Gminy, a chcą uczestniczyć w środkach unijnych

• Jest tzw. Mała strategią, dotyczy tylko inwestycji infrastrukturalnych

• Jest to plan który mus zawierać diagnozę gminy, cele gminy, harmonogram realizacji prac oraz źródła finansowania

• Czasami musi informować o tym czy dane przedsięwzięcie jest zgodny z planem miejscowym czy też go w ogóle nie ma

• Jest to program inwestycyjny, program realizowany w krótszym okresie czasu (kilka lat)

• Wskazuje cele i kierunki zaangażowana środków z funduszy strukturalnych, krajowych i własnych danej jednostki. Określa nie tylko cele, lecz konkretne zadania, terminy ich realizacji oraz sposoby finansowania. Służy realizacji projektów infrastrukturalnych. Nie jest strategią kompleksową. Jest to mini strategia o krótkim horyzoncie czasowym

• Plan Rozwoju Lokalnego jest obligatoryjny przy składaniu wniosku o dofinansowanie projektu realizowanego ze środków Funduszy Strukturalnych. W przypadku braku Planu Rozwoju Lokalnego konieczny jest inny dokument równoważny zawierający te same dane co PRL (np. strategia rozwoju lokalnego)

Lokalna Strategia Rozwoju (LSR)

• Jest dokumentem odparowywanym ramach IV osi Programy Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 na nazwie Leader. Dokument ten jest opracowywany przez Lokalne Grupy Działania (LGD) i powinien przyczynić się do poprawy jakości życia na obszarach wiejskich m.in. poprzez wzrost aktywności lokalnych społeczności oraz stymulowanie powstawania nowych miejsc pracy. W ramach LSR, mogą być realizowane projekty dotyczące różnicowania gospodarki wiejskiej w kierunku działalności nierolniczej, tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw, odnowy i rozwoju wsi, oraz innych projektów które przyczyniają się do poprawy jakości życia lub większego zróżnicowania działalności gospodarczej ba obszarze działania LGD

• W odróżnieniu od strategii rozwoju gminy jest to strategia oddolna służąca rozwiązywaniu najistotniejszych problemów społeczności lokalnych

WPI - Wieloletni Plan Inwestycyjny

• Jeden z podstawowych instrumentów polityki finansowej realizowanej rpzez władze lokalne w jednostkach samorządu terytorialnego

• W ramach WPI dokonuje się identyfikacji potrzeb inwestycyjnych oras ustalenia wielkości środków wewnętrznych możliwych do zainwestowania ewentualnych zewnętrznych źródeł finansowania. Posiadając te informacje dokonuje się wyboru zadań inwestycyjnych z podziałem na poszczególne lata funkcjonowania WPI. Wyboru tego dokonuje się według priorytetów pozwalających na wybór inwestycji mogących przynieść najwięcej korzyści dla danej jednostki. Następnie opracowywany zostaje kosztorys i budżet danej inwestycji, wskazujący m.in. źródła jej finansowania. W efekcie powstaje wstępna wersja planu która podlega konsultacjom i ewentualnym poprawkom. Ostatecznie WPI jest przyjmowany przez organ stanowiący - kontrolny w formie uchwały i obejmuje swym zasięgiem najczęściej okres od 3 do 8 lat.

Wieloletni Plan Finansowy

• Jest to prognoza wydatków i dochodów gminy na kilka lat na przód

• Integralnym elementem szeroko rozumianego procesu planowania powinna być prognoza dochodów i wydatków danej jednostki, która pozwala na oszacowanie możliwości finansowania zadań inwestycyjnych i operacyjnych ze środków własnych i zewnętrznych oraz przyjęcie w konsekwencji określonego harmonogramu realizacji zadań wraz z alternatywnymi scenariuszami ich finansowania. WPF jest opracowywany na okres 5-10 lat i ustala na te perspektywę czasową m.in.:

• Niezbędny racjonalny poziom wydatków bieżących pozwalających na wykonanie wszystkich zadań statutowych samorządu lokalnego

• Górny pułap możliwości zadłużenia się jednostki, przy przyjęciu najbardziej prawdopodobnego założenia co do warunków kredytowania

• Ustalenia te powinny być wynikiem analizy sytuacji danej jednostki obejmującej okres przynajmniej kilku poprzednich lat oraz prognoz opartych zarówno na tej analizie, jak i dostępnych informacjach dotyczących samej gminy jak i jej otoczenia. jest to dokument obligatoryjny przy ubieganiu się o dofinansowanie z Funduszy Strukturalnych

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy

• Jest to strategia przestrzennego rozwoju gminy

• Władza wykonawcza, tworząc studium musi wziąć pod uwagę strategie rozwoju województwa, plan zagospodarowania województwa i strategie rozwoju gminy

• Jest to podstawowy dokument gminy określający jej politykę przestrzenną, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego. Jest to dokument obligatoryjny, obejmujący obszar całej gminy. Nie jest aktem prawa miejscowego, lecz jego ustalenia są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych. Wójt, burmistrz, prezydent sporządzając studium uwzględnia strategie rozwoju gminy o ile gmina dysponuje takim dokumentem. Służy koordynacji polityki przestrzennej i stanowi podbudowę dla racjonalnego i celowego wykorzystania przestrzeni, a w powiązaniu z planami miejscowymi pozwala zachować ciągłość, jasność i spójność polityki przestrzennej gminy.

14

---