ETYKA Temat: Moralność jako przedmiot etyki a inne regulatory życia społecznego. Moralność- nie ma definicji są tylko określenia. Zjawisko społeczne, każdorazowo ukształtowane historycznie w określonym społeczeństwie, którego zadaniem jest regulacja całokształtu stosunków między jednostką a jednostką oraz między poszczególnymi jednostkami a grupami społecznymi, są to faktycznie funkcjonujące w społeczeństwie poglądy i przekonania znajdujące odzwierciedlenie w postawach ludzi, ich postępowaniu i współżyciu. Wpływ-religia, kultura, klimat. Moralność- w sensie neutralnym (np. Waffen SS), wartościującym (np. ksiądz na kazaniu) Elementy moralności: Wartość, norma moralna, ocena moralna, sankcje moralne, wzór postępowania Wartość- coś, co człowiek uznaje za cenę (różne rzeczy są dla nas cenne). Indywidualny system wartości kierunkuje nas. Co robimy? Co cenimy? Np. wykształcenie. Zależy od wychowania i doświadczenia życiowego. To, co spotyka nas w życiu modyfikuje te wartości np. zdarzenia, wypadki losowe. Wartości uniwersalne występują wszędzie. To co cenne chronimy służy do tego norma moralna. Norma moralna- dwie formy: zakaz i nakaz Ocena moralna- motyw, czyn, skutki Czyn przez działanie czy przez zaniechanie (dla etyki katolickiej liczy się sam czyn np. nie ważne ukradł z głodu czy ukradł dla zabawy). Według jakich kryteriów trzeba kogo oceniać? Sankcja moralna- konsekwencja, następstwo (do schematu dopisać strzałki) Wzór postępowania- swoista matryca oparta na naszym systemie wartości Rola społeczna: 6-dziecko, 7-uczeń- budowanie roli społecznej Temat: Wzory norm ocen, nakaz, zakaz, wzór postępowania i sankcji kary Obyczaj- stanowiąca pierwotną formę prawa, norma zachowania się zawierająca element zobowiązania oparta głównie na sile tradycji obowiązująca w danej grupie społecznej i aprobowana przez członków tej grupy. Obyczaj- charakter zewnętrzny Moralność- charakter wewnętrzny Moralność a religia- zależności Genetyczna (powstanie religii i moralności) Psychologiczna (religia warunkująca zachowanie się ludzi) Logiczna (zależność od dogmatów wiary) Normotwórcza (wpływ wierzenia na obowiązujące normy) Zakres i charakter obowiązywania- zakres jest administracyjny Formalizm- przejawia się ranga Sankcja karna- jest ściśle określona kara Prawo a moralność- różnice Zakres i charakter obowiązywania Geneza i sposób powstania (moralność powstawała stopniowo) Formalizm prawa Instytucjonalność prawa ( są instytucje tylko dla prawa) Odmienność charakteru i stosowania sankcji Różnice wynikające z budowy normy Etyka- nauka o moralności Struktura etyki Etyka normatywna- jak człowiek powinien postępować Aksjologia- nauka o wartościach Deontologia- nauka o powinnościach, obowiązkach Etyka opisowa- jak człowiek postępuje Socjologia moralności- uwarunkowania społeczne ludzkiego społeczeństwa Psychologia moralności- uwarunkowania psychiczne ludzkiego postępowania Metaetyka- logiczna analiza języka etyki oraz metodologia (to, co poza etyką) Kwestia znaczenia i funkcji orzeczników etycznych, np. dobry Analiza wypowiedzi wartościujących (ocen i norm moralnych) Zagadnienie prawdy w etyce ( analiza sądów wartościowujących) Problem sposobu uzasadnienia ocen i norm moralnych Kwestia naukowości w etyce normatywnej Etyka specjalna- są sfery

zjawisk, które wymagają niestandardowego podejścia Refleksja etyczna obejmująca wyodrębnione ze względu na ich specyfikę sfery zjawisk moralnych Etyka sportu Etyka życia seksualnego: homoseksualizm, sadomasochizm, analny, oralny, antykoncepcja, zdrada fizyczna Etyka stosunków międzynarodowych: solidarność międzyludzka, umowy międzynarodowe Etyka życia rodzinnego Etyka zawodowa- zespół zasad i norm moralnych przyjętych i usankcjonowanych w danym zawodzie charakteryzującym się szczególną odpowiedzialnością wynikającą z bezpośredniego kontaktu z wartościami uznawanymi w społeczeństwie demokratycznym za naczelne, wymagając jednocześnie specyficznej oceny działań takich zawodów, odmiennej od stosowanej wobec osób ich nie wykonujących np. policjant, lekarz. Temat: Etyki profesjonalne a etyka administracji publicznej. Charakterystyczne elementy profesji zawodowych Zezwolenie na wykonywanie zwodu, licencje, certyfikaty Względna autonomia wykonywanej pracy Zorganizowanie członków stowarzyszenie profesjonalne lub samorząd zawodowy, np. izba lekarska Cechy charakteryzujące zawody profesjonalne Coraz szersze i trudniejsze zdobywanie kwalifikacji zawodowych: specjalizacje dodatkowe, szkolenia Ważny składnik intelektualny w praktycznym wykonywaniu pracy: adwokat, dziennikarz Świadczenie ważnych społecznie usług: leczenie, bezpieczeństwo Określenia etyki w administracji Normatywne reguły postępowania wynikające z filozoficznej i religijnej tradycji społeczeństwa i są uwzględnione w działaniach państwa - R.Means Etyka w administracji wypełnia zadanie szczegółowego odzwierciedlenia określonych etapów postępowania przeniesionych z prywatnych działań człowieka, a zawierających założenia Etyka urzędnicza a etyka zawodowa Urzędnicza: Ochrona interesu publicznego Dbałość o interesy i dobre imię organizacji urzędniczej Zawodowa: Ochrona praw i interesów petentów Ochrona i przestrzeganie dyrektyw etyki zawodowej i godności zawodu Administracja a profesjonalizm Urzędnik administracji publicznej: lekarz, inżynier, ekonomista, informatyk, prawnik Podstawowe płaszczyzny aktywności w zakresie etyki zawodowej: Tworzenie kodeksów etycznych i pewien ideał wzorów Dbałoś o przejrzystość działań publicznych, np. przetargi, działalność mediów Powoływanie organów chroniących etyczne postępowanie funkcjonariuszy publicznych, np. izba lekarska, palestra Intensyfikacja działań w zakresie odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych Funkcje etyki w administracji Wzmacniać procesy demokratyzacji życia Zapewnienie odpowiednich warunków realizacji zadań i polityki administracyjnej Tworzenie i podtrzymywanie zaufania do administracji Przeciwdziałanie korupcji i nadużyciom funkcji publicznej Funkcja ochronna w stosunku do urzędników pracujących rzetelnie i uczciwie Funkcja edukacyjna inspirująca doskonalenie procedur administracyjnych Temat: Zależności między moralnością a prawem Teorie Według teologicznej teorii ukształtowania się państwa i prawa cała władza państwowa a więc i prawo jest wieczna i pochodzi od Boga (system wynagrodzeń, premii, świadczeń socjalnych) Cechy osobowościowe kierownika Umiejętność przewidywania (przyszłych zdarzeń, konsekwencji zamierzonych działań) Umiejętność przekonywania Odwaga i zdolność podejmowania decyzji Empatia (wrażliwość w stosunkach międzyludzkich) Poczucie odpowiedzialności (odpowiedzialność za słowo, nie unikanie ważnych i trudnych zadań; ponoszenie konsekwencji Inteligencja (otwarcie na nowe informacje i umiejętności analizy tego samego zdarzenia lub problem z różnych punków widzenia) Sprawiedliwość i obiektywizm w ocenie ludzi Zdolność jasnego i jednoznacznego formułowania myśli w słowie i piśmie Zdolności przystosowawcze- elastyczność w zachowaniu i indywidualizacja postępowania z podwładnymi, przełożonymi w zależności od sytuacji, cech osobowościowych Wiedza i umiejętności negocjacyjne Wzór osobowy- konkretna postać uosabiająca doskonałość (najczęściej moralną) z punktu widzenia danego systemu normatywnego; człowiek godny naśladowania; personifikacja określonych wartości Ćwiczenie z rzeką- zapamiętać! Style przywództwa (czyste formy kierowania) Autokratyczny- polega na narzuceniu swej woli poprzez wydawanie poleceń i rozkazów Demokratyczny- polega na zorganizowaniu działania grupy w oparciu o jej wolę i życzenia wyrażone w toku dyskusji Styl wolnej ręki- liberalny (laisses- fair) polega na unikaniu interwencji i czuwaniu jedynie nad zachowaniami zagrażającymi zdrowiu lub bezpieczeństwu Style te często mieszają się Typy podwładnego - teoria XY Mc Gregora Człowiek X - leniwy, pracę traktuje jako zło konieczne, stara się jej unikać Nastawienie kierownika - nastawienie na autokratyczny styl kierowania, wymagający stosowania twardej ręki, zmuszania do pracy, permanentnego kontrolowania i straszenia karami. Człowiek Y - ceniący pracę i zabawę, potrafiący sam sobą pokierować, kontrolować siebie, uznać cele organizacji za własne, jeśli uczestniczy w ich formułowaniu Nastawienie kierownika - nastawienie na konsultatywny, demokratyczny styl kierowania, angażowanie pracownika, czynienie go współodpowiedzialnym za efekty osiągalne przez organizację Główne błędy popełniane przez kierowników Odkładanie spraw Połowiczne wykonywanie pracy Opracowywanie wszystkiego jednocześnie Załatwianie wszystkiego osobiście Zbytnie zaufanie do własnej wiedzy Moc wszechstronnej kompetencji Przerzucanie winy na innych Nieumiejętność zorganizowania dnia pracy Faworyzowanie niektórych pracowników Tolerowanie istniejących klik Umiejętność w zajmowaniu stanowiska Zbytnia pewność siebie Bezkompromisowość i bezwzględność postępowania Pomijanie kierowników bezpośrednio odpowiedzialnych przy wydawaniu decyzji

Teoria patrymonialna głosi, że władza państwa i prawo wiąże się z własnością ziemi Teoria podboju- prawo tworzy ten, kto podporządkowuje sobie obce plemiona Teoria ograniczania praw- dla własnego bezpieczeństwa zrzekamy się części swoich praw Różnice między prawem a moralnością Moralność jest nieodłączną cechą ludzkich społeczeństw. Istniały społeczeństwa bez ukształtowanego prawa lecz nigdy nie istniało społeczeństwo bez moralności. Prawo ma charakter instytucjonalny i jego respektowanie jest wymuszone. Moralność i wykroczenia przeciwko niej mogą być karane jedynie sankcjami opinii społecznej Prawo w danym państwie ma charakter jednolity, natomiast obok moralności oficjalnej mogą funkcjonować moralności będące w opozycji do tej pierwszej Różnice między normą moralną i prawną Na podstawie ich sformułowania Różnice wynikające z ich genezy Różnice na podstawie warunków w jakich obowiązują Różnice na podstawie sankcji jakie ze sobą niosą Różnica wynikająca ze sposobu w jaki się o ich obowiązywaniu dowiadujemy Różnice na podstawie analizy ich treści Temat: Etyczne problemy funkcjonariuszy administracji państwowej. Przyczyny nieetycznych zachowań pracowników administracji państwowej Władztwo państwowe (kompetencje do jednostronnego, jednoosobowego rozstrzygania sprzyja nadużyciom) Indywidualne predyspozycje urzędników Okoliczności zewnętrzne (zakres ryzyka, np. słabe zarobki i szybki duży zarobek) Kultura organizacyjna: im większy bałagan, tym większa podatność na korupcję, rozmydlenie kompetencji Największy wpływ mają ludzie, miejsce i organizacja pracy. Triada korupcyjna Własność publiczna uważana jako niczyja Szybko zarabiający biznesmen- inwestor W środku mało zarabiający urzędnik, dla którego pieniądze mają coraz większe znaczenie W polskim prawodawstwie przestępstwo stanowi m.in. niegospodarność, spowodowanie niedoboru, spekulacja, sprzedaż towaru własnego, przekupstwo bierne, płatna protekcja, utrudnianie przetargu publicznego, poświadczenie nieprawdy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wykorzystanie poufnych informacji w obrocie papierami wartościowymi, podanie nieprawdziwych lub niepełnych danych o stanie finansowym emitenta wprowadzającego papiery wartościowe do obrotu. Ostatnio pojawiło się wiele nowych rodzajów przestępstw wynikających z ustaw poza K.K., które można sklasyfikować jako przestępstwa urzędnicze: Przestępstwa popełniane w procesie przekształceń własnościowych Przestępstwa o innym kształcie prawnym lecz popełnione przy wykorzystaniu tych samych okazji Odpowiedzialność urzędników Za szkody wyrządzone osobom trzecim odpowiedzialność odszkodowawcza urzędnika w Polsce przyjmuje trzy główne postacie: Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (odpowiedzialność kontraktowa) Odpowiedzialność za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym urzędnika Odpowiedzialność za szkody wyrządzone wydanymi zarządzeniami, orzeczeniami, inną działalnością administracyjną. Jeżeli w postępowaniu nie udowodni się urzędnikowi winy nie ponosi on odpowiedzialności materialnej. Temat: Współczesne anglosaskie teorie organizacji Akcentowanie ilościowych efektów pracy Kultura adaptacyjna Nastawienie na szybkie i skuteczne reagowanie na zmiany w otoczeniu Preferowanie pracowników z inicjatywą Ocenianie pracy na podstawie wyników, nie włożonego wysiłku Dewiza członków organizacji- świadczenie pracy za dobrą płacę Dewiza kierownictwa- opanowanie stosunków poziomych z otoczeniem Kultura dominacji Łączenie pozytywnych ocen i akceptacji organizacji w otoczeniu ze stabilnym układem wartości, norm, wzorów zachowań Działania ukierunkowane na ośrodki władzy i instytucje opiniotwórcze Dominacja, konformizm i przywiązywanie znaczenia do formy, nie do treści Kultura o orientacji na niezależność Tworzenie warunków działania sprzyjających realizacji celów i zainteresowań zawodowych pracowników Silne przekonanie do misji organizacji, a nie do jej doraźnych zysków, czy oceny otoczenia Profesjonalizm sprzyjający wynalazczości i racjonalizacji Preferowana kreatywność, aktywność, oryginalność rozwiązywania problemów Główne funkcje kultury organizacyjnej Funkcja integracyjna- spoiwo zapewniające wysoki stopień zgodności wartości uznawanych przez pracowników i organizację, decydujące o spójności załogi, a w efekcie powodujące dbałość o wizerunek organizacji Funkcja percepcyjna- nadawanie znaczenia społecznego życiu organizacji, koniecznego stopnia samokontroli pracowników i postrzegania określonego porządku i sensu w ramach rzeczywistości, w której organizacja funkcjonuje. Funkcja adaptacyjna- stabilizowanie rzeczywistości poprzez wypracowanie schematów reagowania na zmiany zachowań. Cechy kultury organizacji doskonałych Terminowe załatwianie spraw Ścisły kontakt z klientem, petentem Popieranie autonomii i przedsiębiorczości Maksymalizacja wydajności pracy Bezpośrednie podejście do kierowania jako procesu Biegłość w zakresie merytorycznym Utrzymywanie prostej struktury organizacyjnej Jednoczesne popieranie decentralizacji i centralizacji Otwartość na nowe idee i poglądy Częsta wymiana informacji- wzajemna Kierowanie- proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków zbiorowości społecznej oraz wykorzystywania wszystkich innych jej zasobów w celu osiągnięcia ustalonych celów Funkcje kierowania: Funkcja społeczna- kierownik kształtuje stosunki międzyludzkie Funkcja dyspozycyjno-motywacyjna- kierownicy wydają polecenia służbowe, dysponują i utrzymują dyscyplinę pracy. Funkcja planowania pracy- ustalenie planu działania komórek organizacyjnych a także warunków wykonywania tych planów. Funkcja organizacyjno-koordynacyjna- wprowadzenie harmonii przebiegu i podziału zadań Funkcja kontrolna- ujawnić ewentualne błędy, które się pojawią i eliminować je Czynniki, które determinują proces kierowania Grupa społeczna, zespół pracowniczy- poznawanie ludzi, wielkości i rodzaju grupy, układ wzajemnych stosunków, postaw, zdolności Sytuacja zewnętrzna Stosunki międzyludzkie, pracownicze i z kierownikami Fizyczne warunki pracy (pomieszczenia, sprzęt, warunki bezpieczeństwa) Organizacyjne warunki pracy (zakres obowiązków, uprawnień, odpowiedzialność) Ekonomiczne warunki pracy

Szkoła organiczna (E. Mayo, P. Seleznick) Organizacja- to złożona instytucja przystosowująca się do zmieniającego się otoczenia, której istotą są więzi między jej uczestnikami dające poczucie bezpieczeństwa, czemu także podporządkowana jest efektywność Szkoła racjonalna (H. Simon, Ch. Barnard) Istotą organizacji jest jej skuteczne działanie zależne od racjonalnej struktury i racjonalnych mechanizmów zarządzania. Szkoła filozoficzna (U. Thompson, Ch. Hodgkinson) Istotą organizacji są cele i wartości organizacyjne powiązane z motywacją ludzkich działań, słabościami i zaletami konkretnych ludzi. Strukturalne cechy organizacji administracji Podział zadań oparty na specjalizacji Formalny system regulacji prawnej określającej obowiązki, uprawnienia, zadania i sposoby ich realizacji Hierarchiczny podział władzy i kompetencji Uczestnicy działań administracyjnych: Strony postępowania administracyjnego Grupy interesów prawnych i faktycznych Grupy odbiorców usług publicznych Zwierzchnicy i podwładni osób podejmujących decyzję System sądownictwa szczególnie administracyjnego Mass media Uwarunkowania etyczne procesu administrowania prawo etyka organizacyjna etyka profesjonalna moralność osobista etyka społeczna Przyczyny nieetycznego postępowania urzędników Wewnętrzne indywidualne predyspozycje osób wynikające z psychiki, wychowania i doświadczeń życiowych Zewnętrzne: Organizacyjne: zakres ryzyka, formalna odpowiedzialność, kultura organizacyjna, słaba kontrola publiczna, mała jawność działania, brak stabilności organizacyjnej Publiczne: niska kultura polityczna, niestabilność prawa, silna ingerencja państwa w mechanizmy rynkowe, brak wykształconych mechanizmów demokratycznych, społeczny system wartości i norm moralnych Podstawowe płaszczyzny dylematów urzędniczych Polityczne- określenie granic pomiędzy urzędnikami a politykami, parlamentarzystami i radnymi Organizacyjne- określenie stosunku podległości i kompetencji pomiędzy urzędnikami wyższymi i niższymi rangą Funkcjonalna- określenie celów i funkcji pomiędzy organami administracji publicznej a konsumentami efektów jej działań, czyli społeczeństwem Hierarchia podstawowych ról urzędnika administracji publicznej Przedstawiciel społeczeństwa Przedstawiciel państwa Pracownik urzędu administracyjnego Profesjonalista Osoba prywatna Koncepcje dotyczące struktur organizacyjnych Szkoła niemiecka Max Weber- idealny aparat urzędniczy winien być oparty na fachowych zatrudnionych na stałe urzędnikach podzielonych wedle kompetencji rzeczowych i podległych prawu, które jest stosowane powszechnie, obiektywnie i bezosobowo. W obrębie każdej dziedziny władzy istnieje hierarchiczna struktura urzędników, którzy w swej działalności posługują się pisemnymi dokumentami a ich znajomość obowiązujących przepisów winna stać się ich techniczną biegłością. Szkoła angielska Dobra organizacja powinna coraz lepiej i skuteczniej eliminować ze spraw urzędowych miłość, nienawiść i czysto osobiste irracjonalne i emocjonalne elementy, które nie podlegają weryfikacji. Istotą struktury administracyjnej jest racjonalność. Duch formalnych bezosobowych stosunków jest konieczny do wyodrębnienia uprawnień i obowiązków organizacyjnych od życia prywatnego urzędników. Działając tylko bezosobowo urzędnicy mogą zapewnić racjonalizm procesu decyzyjnego. Gwarantuje to również równe traktowanie wszystkich podwładnych. Szkoła amerykańska W przeciwieństwie do tak widzianej odhumanizowanej biurokracji koncepcja amerykańska dowodzi, że bez osobistych wartości takich jak: sympatia, entuzjazm, zaangażowanie i poświęcenie wyniki działań organizacji publicznych są dużo słabsze. Temat: Kultura organizacji jako główny element kształtowania się etycznego instytucji Główne instrumenty zarządzania Twarde Program rozwoju zarządzania Struktura organizacyjna Formalne procedury Metody i techniki wytwarzania Formalne instrumenty oddziaływania motywacyjnego Miękkie instrumenty zarządzania przyjęcie wartości sposoby postępowania zachowanie w pracy stosunek do klienta sposób ubierania się stosowany język Kultura organizacji Swoistego rodzaju zestaw wartości, norm, zasad postępowania, które pomagają całej załodze i jej poszczególnym członkom zrozumie za czym organizacja się opowiada, jak pracuje i co uważa za ważne. Elementy kultury w organizacji Wartości- wszystko to, co dla danej organizacji i jej pracowników jest cenne, pozostające w ścisłym związku ze społeczeństwem i kulturą ogólną (gospodarność, oszczędność, rzetelność, pracowitość, zgoda, równowaga) Wierzenia, mity, opowieści, rytuały zbiorowe Normy i wzory społeczne- (wzory psychologiczne- pozytywny, negatywny, przeciętny; wzory fizyczne- wygląd, ubiór, wzajemne odnoszenie się, styl życia, kierowanie się etyką zawodową) Zasady postępowania Postawa wobec pracy, własnego rozwoju, sposób zaspokajania potrzeb. Relacje międzyludzkie, stosunek do porażki- sukcesu (własnego i innych), preferencje pracy indywidualnej lub zespołowej, relacje życie zawodowe- prywatne. Stosunek do firmy, jej celów, hierarchii i władzy. Stosunek do otoczenia organizacji i możliwość jego kształtowania. Pojmowanie prawdy i fałszu w osiąganiu sukcesów przez organizację i jej ewentualną konkurencję Poziomy kultury organizacji Poziom 1 (uświadomiony) Artefakty kulturowe- zwyczaje osób, sposób ubierania się, wyposażenie gabinetów i stanowisk określających status formalny Artefakty werbalne- język- pojęcia fachowe, żargon, własne nazwy; mity, legendy firmy Artefakty behawioralne- właściwe schematy zachowań, rytuały, ceremonie, formy towarzyskie Poziom 2 (częściowo uświadomiony) Obejmuje wartości i normy wskazujące, co dla organizacji jest cenne, piękne i dobre. Obejmuje preferencje w zakresie: komunikowania się, metod rozwiązywania problemów, sposobów podejmowania decyzji, planowania, organizowania, motywowania, kontroli pracowników, animowania i wdrażania innowacji. Poziom 3 (całkowicie nieświadomy, stający się świadomym w przypadku naruszeń) Obejmuje relacje międzyludzkie (kontakty pracowników w procesie pracy, sposoby wykonania pracy, podział pracy- w tym politykę personalną) Typy kultury organizacji pracy według Cz. Sikorskiego Kultura ofensywna Silne przywiązanie do organizacji i jej wewnątrz organizacyjnych norm, wartości, wzorów zachowań podkreślających jej odrębność Preferowanie ładu i porządku organizacyjnego Intensyfikowanie pracy bezpośrednich wykonawców

---