1. SKURCZE BŁONY MIĘSNIOWEJ ŻOŁĄDKA

Pusty żołądek od kilku do kilkunastu godzin po opróżnieniu wykazuje okresowe silne skurcze błony mięśniowej tzw skurcze głodowe. Po dostaniu się pierwszych porcji pokarmu do żołądka następuję chwilowy skurcz mięśni ścian żołądka. Następnie skurcze błony mięśniowej i przyczyniają się zarówno do mieszania się treści pokarmowej z sokiem żołądkowym, jak i do opróżnienia żołądka.

Wyróżniamy 2 rodzaje aktywności ruchowej błony mięśniowej żołądka:

1. wzrost i spadek napięcia całej błony mięśniowej żołądka występujący na przemiennie z czym wiążą się wahania ciśnienia w jamie żołądka.

2. skurcze perystaltyczne rozpoczynające się w okolicy części wypustowej i przesuwającej się wzdłuż ścian żołądka aż do odźwiernika.

W części wpustowej żołądka średnio co 20 sekund dochodzi do kurczów warstwy okrężnej, która przesuwa pokarm w postaci fal perystaltycznych. Fale perystaltyczne przesuwające się wzdłuż ścian żołądka po dotarciu do odźwiernika staje się znacznie silniejsza dzięki skurczowi grubszej warstwy mięśni w tej części żołądka. Silny ucisk wywierany przez skurczową ścianę tej części żołądka przenosi się na treść wypełniająca jamę odźwiernika. Następuje wyciśnięcie treści płynnej do dwunastnicy przez otwierający się odźwiernik i cofnięcie ssie treści stałej do jamy żołądka.

2. KONTROLA SKURCZÓW BŁONY MIĘSNIOWEJ ŻOŁADKA

Na skurcze toniczne błony mięśniowej i perystaltykę żołądka mają wpływ czynniki nerwowe i humoralne. Nerw błędny nerwu X, poprzez przywspółczulne neurony śródścienne nasila skurcze i przyspiesza perystaltykę żołądka. Przeciwnie działają nerwy współczulne. Rozciągniecie ścian dwunastnicy przez pokarm wchodzący z żołądka, czemu towarzyszy zmniejszenie pH, zawartość kw. Tłuszczowych, częściowo strawionych białek i węglowodanów; sekretyna i cholecystokinino-panatyczne treści żołądkowe dostające się do dwunastnicy są ro czynniki, które hamują na drodze odruchowej i humoralnej perystaltykę żołądka i zwalniają jego opróżnianie.

3. RUCHY W JELICIE CIEŃKIM

Błona mięśniowa jelita cienkiego wykazuje”

1. okresowe zmiany napięcia

2. skurcze odcinkowe, zaznaczające się okresowym pojawieniem się i zanikiem okrężnych przewężeń jelita

3. skurcze perystaltyczne

Skurcze perystaltyczne - początek zaczyna się w dwunastnicy i przesuwa się w postaci fal perystaltycznych przez kolejne odcinki aż do odbytu. Przy pełnym nagromadzeniu się treści żołądkowej w części górnej dwunastnicy, następuje przeciętnie raz na minutę okrężny skurcz błony mięśniowej rozpoczynający fale perystaltyczne.

Fala perystaltyczna - występuje w postaci przesuwającego się skurczu błony mięśniowej i jest on zasadniczym czynnikiem zapewniającym przesuwanie się treści jelitowej do odbytnicy. Powstaje ona pod wpływem mechanicznego podrażnienia receptorów znajdujących się w błonie śluzowej i pobudzenia komórek nerwowych splotu warstwy mięśniowej za pośrednictwem komórek dwubiegunowych splotu podśluzowego. Komórki splotu warstwy mięśniowej unerwiając mięśnie gładkie jelita powodują przesuwanie się skurczu perystaltycznego, za którym postępuje skurcz.

Przechodzenie treści żołądkowej do dwunastnicy powoduje błyskawiczne ruchy perystaltyczne jelita cienkiego, jednocześnie otwieranie się zastawki krętniczo-kątniczej i opróżnienie jelita krętego z treści jelitowej. Otwieranie zastawki krętniczo-kątniczej z chwilą rozpoczęcia opróżniania się żołądka nosi nazwę odruchu żołądkowo-krętniczego, które występuje za pośrednictwem nerwów błędnych

4. KONTROLA SKURCZÓW BŁONY MIĘSNIOWEJ JELITA

W czasie trawienia pokarmów występują zarówno skurcze błony mięśniowej jelita jak i ruchy kosmków jelitowych. W splocie podśluzowym jelita i splocie warstwy mięśniowej jelita występują neurony o różnorodnej funkcji, a są to: *przewodzące pobudzenie od receptorów w błonie śluzowej jelita, * pośredniczące, *unerwiające komórki gruczołowe błony śluzowej, jak również unerwiające, *błonę mięśniową jelita lub *naczynia krwionośne. W tych neuronach transmiterami są: acetylocholina i kwas gamma-aminomasłowy.

Impulsacja przewodzona przez nerwy błędne i nerwy współczulne wywiera swój wpływ za pośrednictwem neuronów splotów jelitowych. Impulsacja nerwu błędnego nasila skurcze błony mięśniowej jelita i ruchy kosmków, a przewodzona przez nerwy współczulne ma działanie hamujące.

5. RUCHY JELITA GRUBEGO

Podobnie jak w jelicie cienkim błona mięśniowa jelita grubego wykazuje okresowe zmiany napięcia, skurcze odcinkowe i skurcze perystaltyczne. Dwa, trzy razy na dobę w wyniku rozciągnięcia się jelita grubego przez wypełniające ją treść pokarmowa, dochodzi wtedy do silnych skurczów perystaltycznych inaczej ruchy masowe, natomiast pobudzane receptory w ścianie odbytnicy odbierane jest przez ośrodek w części krzyżowej rdzenia kręgowego, który z kolei za pośrednictwem przywspółczulnych nerwów trzewnych miednicznych zmniejsza napięcie mięśnia gładkiego - mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu i rozkurcza mięsień poprzecznie prążkowany - zwieracz zewnętrzny odbytu, unerwiany jest przez nerw sromowy.

Jednocześnie z rozluźnienia obu zwieraczy występują skurcze przepony i mięśni brzucha, ciśnienie w jamie brzusznej wzrasta i kał usuwany jest na zewnątrz.

6. CHOROBY WYWOAŁNE ZABURZENIAMI PERYSTALTYKI JELIT są np. ZAPARCIA

Zaparcia stanowią jedną z najczęstszych dolegliwości wielu ludzi, szczególnie starszych. Przez zaparcie rozumiemy spowolnione, utrudnione lub systematycznie niedostateczne wydalanie kału (defekację).

Jelita, pod wpływem impulsów elektrycznych, okresowo poruszaja się.
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje ruchów jelit:

• segmentację

• perystaltykę

Ruchy segmentowe (segmentacja) - to naprzemienne skurcze sąsiadujących ze sobą odcinków jelit prowadzące do dokładnego wymieszania ich zawartości, umożliwiające zwrotne wchłanianie wody, co prowadzi do zagęszczenia kału.
Ruchy perystaltyczne - to skurcze kolejnych, następujących po sobie odcinków jelita przemieszczające zawartość jelita w stronę odbytnicy, a następnie z odbytnicy na zewnątrz.

Zaparcia w wieku starszym i starczym 

U ludzi starszych zaparcia występują ok. 2-krotnie częściej niż u młodych, a u ludzi w podeszłym wieku 2,5 - krotnie częściej. U tych osób zostaje zaburzona perystaltyka jelit, słabną mięśnie tłoczni brzusznej i dna miednicy, biorące udział w wydalania kału.
W wieku starczym dochodzi też do znacznych zmian w składzie drobnoustrojów jelitowych, zwiększa się też ich ilość.
Bakterie korzystne z punktu widzenia prawidłowej funkcji jelit zaczynają tracić swoje pożyteczne właściwości, słabnie ich zdolności metaboliczne, mnożą się drobnoustroje wywołujące gnicie. Zmianom w składzie mikroflory jelitowej towarzyszy z wiekiem zmniejszenie wytwarzania enzymów trawiennych stanowiących ważny czynnik, zapewniający stabilizację składu mikroflory jelit. W wieku starczym zwiększa się ilość zaparć spowodowanych nadużywaniem leków. U osób w podeszłym wieku częściej niż u młodszych dochodzi do tworzenia się kamieni kałowych powodujących owrzodzenia jelita lub jego niedrożność.

RUCHY PERYSTALTYCZNE W PRZEOWDZIE POKARMOWYM

---