Wykład 1 (12.10.2005)

WSKAŹNIKI I SYSTEMY WSKAŹNIKÓW

W OCENIE SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

Analiza wskaźnikowa → jest prostym i wygodnym sposobem uogólniania dużej ilości informacji, stąd też chętnie stosowana jest w praktyce, a ze względu na wagę i znaczenie jest przedmiotem licznych badań teoretyków.

Pojęcie wskaźników:

• w szerokim znaczeniu: to ilościowa informacja będąca wynikiem celowo powiązanych wielkości, ustalona dla uzyskania założonych wartości poznawczych

• w wąskim znaczeniu: wielkości absolutne lub względne, które w skoncentrowanej formie, w wyrażeniu liczbowym informują o badanych zjawiskach

Indykatory → informują o istniejącym stanie rzeczy, który z pewną trudnością można odzwierciedlić. Indykatory są więc uważane za wielkości zastępcze, których wpływ lub zmiany ostateczne ściśle oddziałują na inne ważne wielkości

Duża ilość wskaźników powoduje, że można je sklasyfikować przyjmując za podstawę odpowiednie kryterium:

1. ze względu na sposób wyrażenia:

• absolutne

• względne

• struktury → pokazują udział, znaczenie danego zjawiska w badanej zbiorowości, np. płaca zasadnicza w kosztach wynagrodzeń, udział kapitału własnego w pasywach

• zależności (np. RoS czyli rentowność ze sprzedaży)

• indeksy (np. wzrost aktywów lub przychodów ze sprzedaży)

2. ze względu na sposób rozpatrywania przedmiotu analizy:

• statyczne → wskazują stan na dany moment, wskaźniki te najczęściej oparte są o bilans

• dynamiczne → pokazują dane za okres, np. rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych

3. z uwagi na stopień pojemności:

• syntetyczne (np. zysk księgowy lub zysk ekonomiczny)

• cząstkowe (np. wydajność jednego zatrudnionego pracownika)

4. ze względu na realizowane zadania:

• wyłącznie analityczne

• na potrzeby sterowania działalnością gospodarczą ilościowe

• na potrzeby sterowania działalnością gospodarczą nieilościowe

ZASADY KONSTRUKCJI WSKAŹNIKÓW

Żeby wskaźniki mogły spełniać wymienione zadania w zakresie sterowania należy przestrzegać pewnych zasad obowiązujących przy budowie wskaźników. Do zasad konstrukcji wskaźników zaliczana jest:

1. zasada celowości → jest podstawową zasadą każdego działania, w zakresie analizy wskaźnikowej oznacza ona, że wskaźniki należy konstruować dla pomiaru i oceny określonego obszaru działalności gospodarczej

2. zasada odpowiedniości → nakłada ona obowiązek wiązania tylko takich wielkości, które pozostają ze sobą w logicznym związku i pozwalają na dokonywanie sensownych interpretacji. Zasada ta nakłada także obowiązek doboru odpowiedniego zestawu wskaźników albo też odpowiedniej miary (w praktyce często stosuje się zbyt dużą ilość wskaźników, co zamiast ułatwiać utrudnia dokonywanie oceny, tzw. „cmentarzysko liczb”)

3. zasada współmierności → wymaga odpowiedniego sposobu wyrażania powiązanych ze sobą wielkości

4. zasada porównywalności → wiąże się z koniecznością zachowania określonych reguł obliczania wskaźników, żeby umożliwić ocenę w ramach nie tylko jednego podmiotu, ale też w ramach określonego sektora

System wskaźników → to uporządkowany zbiór wskaźników, który pokazuje zależności między różnymi wielkościami i w ten sposób tworzy głęboko przemyślany obraz działalności jednostki lub wyodrębnionej jej części

Analityczny system wskaźników i systemy wskaźników sterowania

	Czyste analityczne systemy wskaźników	Systemy wskaźników sterowania
zadania	analityczne poprzedzające fazę planowania	wspierające planowanie, realizację i kontrolę, powiązane z tego tytułu z zadaniami analitycznymi
płaszczyzna hierarchiczna	najczęściej okresowy obszar badań lub ewentualnie przyczyna-skutek	wyodrębniony obszar organizacji problemu, ewentualnie określony obszar badań
typ wskaźników	najczęściej monetarne rzadziej niemonetarne	monetarne i niemonetarne
powiązania pomiędzy wskaźnikami	obliczeniowe (systemy rachunkowe), logiczne (systemy porządkowe)	empiryczne powiązania cel-środek
przykład	model Du-Ponta	hierarchia celów, strategiczna karta wyników

KRYTERIA OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ FIRMY

Dobór wskaźników do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa winien być podporządkowany następującym kryteriom oceny:

• rentowność

• płynność

• ryzyko

• niezależność finansowa

!!! dobór wskaźników musi zawierać wszystkie te kryteria oceny bez względu na przyjętą kolejność rozważań i dopiero wtedy jest to pełna analiza.

3

Zadania wskaźników

Analiza otoczenia

Analiza jednostki

sterowanie

dotyczące przeszłości

dotyczące przyszłości

analiza strategiczna

wczesne rozpoznanie

oceniane wielkości

badanie przyczynowe

Związane z podejmowa-niem decyzji

odnoszące się do zadań

• analiza klientów i rynku

• analiza konkurentów

• benchmarking

• interaktywne systemy kontroli

• wczesne ostrzeganie (porównanie jest/powinno być)

• wczesne rozpoznanie

• przesłanki podejmowania decyzji względnie planowania

• wskaźniki struktury

• porównanie jest/jest (w czasie, z innymi podmiotami)

• benchmarking

• porównanie powinno być/jest

• systemy wskaźników rachunkowo, porządkowe

• systemy wskaźników w zależnościach przyczynowo- skutkowych

• specyficzne do problemu kryteria podejmowania decyzji

• specyficzne do zadań oczekiwane parametry

Wskaźniki Analityczne

Wskaźniki sterowania

Zadania te można odnieść do analizy otoczenia i do analizy jednostki; można je też ująć (z punktu widzenia czasu) na dotyczące przeszłości i przyszłości

Ich zadania można podzielić na:

• ogólne - dokumentacja ex post i ex ante

• w fazie planowania: przesłanka planowania i podejmowania decyzji

• w fazie realizacji: wskaźniki określają nam wielkości planowe i są przedmiotem koordynacji

• w fazie kontroli: spełniają funkcję nadzoru, dają nam sprzężenie zwrotne w konkretnym procesie decyzyjnym, motywacja - od wyników wskaźników (mierników) zależą wynagrodzenia, trzeba więc o nie dbać.

---