Akademia Humanistyczno - Ekonomiczna w Łodzi
Wydział zamiejscowy w Warszawie
Realizowanie przez pielęgniarkę funkcji edukacyjnej w procesie pielęgnowania położnicy
Praca zaliczeniowa z praktyk zawodowych z zakresu Położnictwa, Ginekologii i Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego
Warszawa 2010
PLAN PRACY
Funkcja edukacyjna Pielęgniarki - str. 2
KRÓTKO O POŁOGU FIZJOLOGICZNYM - str. 3
Rola edukacyjna pielęgniarki WOBEC położnicy - str. 4
Podsumowanie - str. 6
Bibliografia - str.6
funkcja edukacyjna pielęgniarki
Edukacja- pojęcie związane z rozwojem umysłowym i wiedzą człowieka, stosowane w następujących znaczeniach:
proces zdobywania wiedzy, polegający na zdobywaniu jej w szkole lub poza nią.
określenie stanu wiedzy danej osoby, społeczeństwa, narodu;
wychowanie (głównie pod względem umysłowym), wykształcenie;
kształcenie rozumiane jako ogół czynności mających na celu przekazanie wiedzy.
Edukacja nie jest wyłączną domeną nauczycieli. Role edukacyjne pełnią nauczyciele wobec uczniów, ale także rodzice wobec dzieci, kierownicy wobec podwładnych, itp...
Wśród różnych zadań zawodowych pielęgniarka pełni wobec pacjenta, a także jego najbliższych rolę edukacyjną. Funkcja ta w tym przypadku polega na polega na:
wywieraniu zamierzonego wpływu na osobowość pacjenta , promowaniu systemu wartości, nauczaniu;
kształtowaniu pożądanych zachowań prozdrowotnych;
kształtowaniu poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie oraz osób bliskich;
przygotowaniu pacjenta do współpracy w procesie pielęgnowania;
przygotowaniu pacjenta do podjęcia działań w zakresie samoopieki i samopielęgnacji;
nauczaniu rodziny i osób bliskich pacjenta, do sprawowania nad nim opieki w warunkach domowych oraz w szpitalu;
kształtowaniu w pacjencie i jego opiekunach umiejętności takich jak:
- ocena stanu zdrowia
- szybkie reagowanie na ewentualne powikłania
podtrzymywanie biologicznych funkcji życiowych
zapewnienie komfortu życia codziennego
stosowanie terapii farmakologicznej zgodnie z zaleceniami lekarza oraz diety, a także działań usprawniających;
Tak więc edukacja pacjenta jest to proces obejmujący oddziaływania wychowawcze skierowane na niego i jego środowisko, czego celem jest zmiana lub utrwalenie postaw prozdrowotnych.
KRÓTKO O POŁOGU FIZJOLOGICZNYM
Połóg to okres trwający 6 do 8 tygodni po porodzie, w którym organizmu powraca do stanu sprzed ciąży. W tym czasie cofają się prawie wszystkie zmiany, które zaszły w organizmie kobiety w czasie ciąży i porodu:
Cofanie się zmian ciążowych i porodowych;
Gojenie się ran porodowych;
Rozpoczęcie się i utrzymanie laktacji;
Ponowne podjęcie czynności przez jajniki.
Połóg zaczyna się z chwilą urodzenia kompletnego popłodu. Dzieli się na trzy okresy:
Bezpośredni - 24h po porodzie;
Wczesny - trwający 14 dni od porodu;
Późny, trwający od 2 do 6-8 tygodnia po porodzie.
Największe zmiany obserwuje się w obrębie dna macicy, powłok brzusznych, pęcherza moczowego oraz odbytnicy. Fizjologicznym zjawiskiem jest również wydzielanie w obrębie rany tzw. odchodów połogowych, które powinny mieć następujący wygląd :
od 1 do 6 dnia - krwiste;
w końcu 1 tyg. - brązowo - czerwone;
w końcu 2 tyg. - brudno - żółte;
w końcu 3 tyg. - wodnisto - surowicze;
po 4-6 tyg. powinny zaniknąć całkowicie.
W okresie połogu często występują bóle w dole brzucha spowodowane skurczami macicy. Nasilają się one podczas karmienia piersią, ze względu na wzmożone wydzielanie oksytocyny. Natomiast skurcze macicy, występujące również po porodzie, mające na celu zwijanie macicy(inwolucję) - są bolesne tylko w pierwszych kilku dniach. Są one najsilniej odczuwane przez kobiety, u których mięsień macicy jest bardziej rozciągnięty np. po ciąży bliźniaczej czy też wielokrotnych porodach.
We wczesnym połogu mogą pojawić się trudności w oddawaniu moczu lub zaparcia. Są spowodowane najczęściej rozciągnięciem i przejściowym zwiotczeniem mięśni w okolicy dna miednicy i ustępują zwykle samoistnie po 1-2 dniach.
Dość nieprzyjemną dla położnicy dolegliwością wczesnopołogową może być nadmierne pocenie się całego ciała. Jest to objaw zmęczenia poporodowego i zmieniającego się dynamicznie stanu hormonalnego. W ten sposób mogą być również usuwane nagromadzone w czasie ciąży płyny.
Prawidłowa laktacja rozpoczyna się w 48-72 godziny po porodzie, co przejawia się nagłym powiększeniem piersi. Noworodek rozpoczyna ssanie bezpośrednio po porodzie, jednak wówczas ssie tylko siarę. Przez kilka pierwszych dni połogu proces wydzielania pokarmu może podlegać zaburzeniom. Piersi są nadmiernie rozciągnięte, brodawki mogą być wciągnięte i niepodatne na ssanie noworodka. Jeżeli problemy utrzymują się, pomocne może się okazać wyciskanie mleka ręką lub podawanie małych dawek oksytocyny przed karmieniem, co powinno zapoczątkować wypływ mleka i zmniejsza wypełnienie piersi. Wczesne zmniejszenie ilości pokarmu może być następstwem błędów w opróżnianiu piersi, problemów natury psychicznej, lub też chorób ogólnoustrojowych i miejscowych.
Regularne stosunki płciowe można rozpocząć w 4 - 6 tygodni po porodzie. Podjęcie współżycia wcześniej może prowadzić do zakażenia wstępującego. Najpierw jednak kobieta powinna zgłosić się na kontrolne badanie ginekologiczne. Wszelką aktywność fizyczną należy zwiększać stopniowo i powoli.
W okresie połogu mogą także wystąpić objawy wskazujące na wystąpienie powikłań :
obfite krwawienie z dróg rodnych;
cuchnące odchody lub brak wydzieliny;
utrzymujący się ból w dole brzucha, lub w kroczu;
nadmierne zaczerwienienie rany pooperacyjnej lub krocza;
dreszcze, gorączka lub utrzymujący się stan podgorączkowy;
bolesne zgrubienie w piersi;
ból, obrzęk i zaczerwienienie w okolicy kończyn dolnych
Wystąpienie któregokolwiek z wyżej wymienionych objawów powinno skutkować natychmiastową wizyta u lekarza.
ROLA EDUKACYJNA PIELEGNIARKI WOBEC POŁOŻNICY
Głównym zadaniem edukacyjnym pielęgniarki jest poinformowanie położnicy o istocie i przebiegu połogu oraz dolegliwościach, które mogą w tym czasie wystąpić. Położnica powinna wiedzieć, czego się spodziewać, na jakie niepokojące objawy zwrócić uwagę oraz kiedy i w jakim stopniu może podjąć porzuconą na skutek ciąży i porodu aktywność.
Pielęgniarka powinna poinformować położnicę o sposobach dbania o higienę intymną w okresie połogu. Kobieta powinna się często podmywać, najlepiej czystą, przegotowaną wodą, w ostateczności nieperfumowanym płynem do higieny intymnej. Po każdym oddaniu moczu i stolca, krocze, srom i okolica odbytu powinny być umyte ruchem od przodu do tyłu, delikatnie osuszone miękkim materiałem. Świeżą ranę można przemywać płynem odkażającym nie zawierającym alkoholu ( np. Octenisept). Położnica powinna zabezpieczać się przepuszczającymi powietrze wkładkami. Wskazane jest noszenie przewiewnej, bawełnianej bielizny, przy czym należy ją zdejmować, kiedy to tylko jest możliwe, gdyż świeże powietrze ma zbawienny wpływ na proces gojenia się rany. Podpaski powinny być zmieniane nie rzadziej niż co 3 - 4godziny.
Pacjentka powinna wiedzieć, że oprócz bolesności w okolicy krocza może odczuwać drętwienie oraz trudność przy chodzeniu i siedzeniu. Ponadto może mieć pewne problemy z oddawaniem moczu i stolca. Pielęgniarka powinna poinformować pacjentkę o konieczności zachowania aktywności ruchowej tuż po porodzie i zachęcić ją do jej podjęcia. Przyspieszy to przezwyciężenie tych dolegliwości.
Pielęgniarka powinna poinformować pacjentkę o przyczynach nadmiernej potliwości i zaproponować sposoby złagodzenia tej dolegliwości. Wskazana jest tu toaleta całego ciała z zastosowaniem ciepłego, lecz nie gorącego natrysku oraz noszenie lekkiej i przewiewnej bielizny osobistej z naturalnych włókien.
Niezwykle istotne jest wsparcie psychiczne matki w podejmowaniu prób karmienia piersią. W okresie karmienia niezwykle istotne jest prawidłowe odżywianie oraz dbałość o higienę. Należy zwrócić uwagę czy brodawki sutkowe są w odpowiedniej czystości. Przed każdym karmieniem i po karmieniu położnica powinna myć ręce i brodawki. Istotne jest również opróżnianie piersi z pokarmu po karmieniu. W przypadku nadmiaru pokarmu, należy go odciągać mechanicznie, przy dłuższym jego zastoju bowiem, może pojawić stan podgorączkowy i stan zapalny gruczołów sutkowych. Nadmierne odciąganie pokarmu może jednak doprowadzić do zwiększonej jego produkcji i dalszych powikłań z tym związanych. O tym wszystkim powinna poinformować położnicę pielęgniarka.
Pielęgniarka powinna tez zwrócić uwagę czy matka prawidłowo przystawia dziecko do piersi: usta dziecka powinny obejmować brodawkę wraz z otoczką. Należy skorygować ewentualne nieprawidłowości, ponieważ grożą one bolesnością brodawek sutkowych, a nawet ich pękaniem Położnica powinna znać sposoby radzenia sobie w razie gdyby taka dolegliwość pojawiła się. Pielęgniarka może jej zaproponować smarowanie brodawek sutkowych pokarmem, a także zastosowanie łagodnej maści z lanoliną i witaminami A i E, którą jednak należy dokładnie zmyć przed każdym karmieniem Położnica powinna stale nosić wygodny biustonosz, na szerokich ramiączkach, zwłaszcza jeżeli karmi piersią.
Pielęgniarka powinna również przeprowadzić rozmowę z położnicą na temat konieczności zaangażowania w aktywność życiową osób trzecich. Opieka nad dzieckiem pochłania wiele czasu i kobieta nie powinna odczuwać dyskomfortu psychicznego z powodu niedostatecznego wywiązywania się z pozostałych ról życiowych: żony, córki, gospodyni, pracownicy, itp... Należy uświadomić położnicy iż powinna wymagać od swoich bliskich wsparcia zarówno psychicznego jak i fizycznego. Pomoże to uniknąć poczucia winy oraz wystąpienia depresji poporodowej.
Położnica, zwłaszcza pierworódka może odczuwać deficyt wiedzy na temat opieki nad noworodkiem. Do pielęgniarki należy rozpoznanie braków w wiadomościach oraz uzupełnienie ich zwłaszcza w zakresie wiedzy dotyczącym pielęgnacji dziecka.
Pielęgniarka może prowadzić swoją działalność edukacyjną poprzez rozmowy z położnicą, a także przez podsuwanie jej różnych poradników, filmów, ulotek, witryn internetowych, itp... Wyniki przeprowadzonego postępowania edukacyjnego należy koniecznie poddać ocenie przed wypisaniem położnicy wraz z dzieckiem z oddziału. Można to zrobić za pomocą obserwacji i rozmowy, lub też za pomocą ankiety.
PODSUMOWANIE
Funkcja edukacyjna jest wpisana w role zawodowe pielęgniarki. W przypadku położnicy w jej zakres wchodzi przekazanie informacji zarówno na temat samego połogu, jak i opieki nad dzieckiem. Informacje te muszą dotyczyć zakresu w jakim pielęgniarka jest specjalistką, a więc szeroko rozumianego pielęgnowania.
BIBLIOGRAFIA
Bręborowicz G. H. (red): Położnictwo, PZWL, Warszawa 2005.
Łepecka - Klusek C. M. (red): Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii. PZWL. Warszawa 2010
6