PROCES PIELĘGNOWANIA

Proces pielęgnowania jest to taka forma opieki , która obejmuje rozpoznanie stanu biologicznego, psychicznego, społecznego, kulturowego i duchowego podmiotu opieki

( np. pojedynczego człowieka/pacjenta, rodziny czy grupy ludzi) i postawienie diagnozy pielęgniarskiej, a także podjęcie celowych i planowych działań, które mają doprowadzić do utrzymania lub zmiany rozpoznanego stanu ( wyrażonego w diagnozie pielęgniarskiej), oraz ocenę uzyskanych wyników.

Zindywidualizowany proces pielęgnowania jest dostosowany do potrzeb i oczekiwań podmiotu opieki oraz do warunków w jakich prowadzona jest opieka, a zatem proces ten może być realizowany w każdym stanie i sytuacji, w jakiej znajduje się podmiot opieki. Stosować go można zarówno u człowieka zdrowego, w ramach profilaktyki i promocji zdrowia, jak i u człowieka chorego i umierającego- czy to w szpitalu czy w miejscu jego bytowania.

Najistotniejszymi wartościami procesu pielęgnowania są:

• Uniwersalność - nie ma takich warunków, w których proces pielęgnowania nie mógłby być zastosowany.

• Ciągłość i dynamika - to określony ciąg działań, powiązanych ze sobą

i wzajemnie zależnych od siebie. Podjęcie dalszych kroków pielęgniarskich

i ich ocena może być określona tylko wtedy, gdy spełnione są wszystkie poprzedzające warunki. Proces pielęgnowania jest cykliczny, ilość jego powtórzeń jest zależna od zmian zachodzących w stanie zdrowia pacjenta oraz skuteczności i podjętych działań. Dynamikę określa intensywność opieki nad pacjentem i jego środowiskiem.

• Logiczność i czasowe następstwo - są rozumiane jako racjonalne, uzasadnione, konsekwentne przejście kolejno od fazy do fazy i od etapu

do etapu. Zasada logiczności i następstwa czasowego ma dużą wartość praktyczną i teoretyczną. Czas rozwiązywania problemów może być różny

i zależy, m.in. od stopnia ważności problemu, środowiska, wiedzy

i umiejętności pielęgniarki, warunków pracy i innych.

• Całościowe podejście do podmiotu opieki

• Szerokie możliwość realizowania opieki ( ze względu na różny podmiot opieki oraz zakres działań oferowanych przez pielęgniarkę) - proces pielęgnacyjny może być jednocześnie planowy w stosunku do chorego i jego rodziny. Zakres działań pielęgnacyjnych dotyczy m. in. Rozwiązywania problemów w zakresie sfery bio-psycho-społecznej i duchowej chorego, jego rodziny i środowiska. Pielęgniarka określa m.in., czy pacjent posiada odpowiednią wiedzę, umiejętności, motywacje i możliwości podjęcia samopielęgnacji w domu i utrzymania zdrowia.

Proces pielęgnowania składa się z następujących po sobie etapów, które uzupełniają się wzajemnie i wchodzących w ich skład faz.

I ETAP PROCESU PIELĘGNOWANIA

I etap procesu pielęgnowania składa się z 3 podstawowych faz:

1. Systematyczne gromadzenie danych o pacjencie i środowisku

2. Analizowanie i syntetyzowanie danych

3. Formułowanie i stawianie diagnozy pielęgniarskiej.

Faza I . Liczba i charakter danych zależą od stopnia poznania przez pielęgniarkę podmiotu

i opieki - pacjenta i jego środowiska. Pielęgniarka gromadzi dane chorego i jego rodziny

na temat stanu bio-psycho-społecznego i duchowego. Na tej podstawie możemy określić rodzaj wymaganej i oczekiwanej pomocy, jej cel i zakres. Indywidualna współpraca pielęgniarki z chorym pozwala na ciągłe i systematyczne uzupełnianie i analizowanie danych, wyciąganie wniosków i podejmowanie nowych działań. Poziom opieki świadczonej na rzecz podmiotu opieki będzie zależeć głównie od charakteru zgromadzonych działań, obserwacji

i podejmowanych działań pielęgniarskich.

Możliwości gromadzenia danych:

• wywiad,

• obserwacja,

• analiza dokumentów,

• pomiary parametrów.

Źródłem danych jest zarówno pacjent jak i członkowie rodzinny i inne osoby mogące udzielić znaczących informacji. Podczas pobytu chorego w szpitalu należy go dyskretnie obserwować. Równie ważnych źródłem danych jest dokumentacja lekarska oraz codzienne pomiary parametrów ( np. ciśnienie, tętno, temperatura, oddech) dokonywane przez pielęgniarkę.

Wyróżniamy 2 rodzaje danych:

• subiektywne o charakterze jakościowym, niewymierne, np. samoocena zdrowia, samopoczucie, osamotnienie

• obiektywne o charakterze ilościowym, wymierne, porównywalne, np. skład morfotyczny krwi, ciepłota ciała.

Rzeczywistą wartość dla pielęgnowania stanowią fakty i zdarzenia obejmujące pierwszy etap gromadzenia danych. Pielęgniarka ocenia :

• układ nerwowy ( wraz z narządami zmysłów, w tym skórę),

• układ sercowo - naczyniowy,

• układ oddechowy,

• układ pokarmowy,

• układ kostno-stawowo-mięśniowy,

• układ moczowo - płciowy.

W zakresie układów pielęgniarka ocenia występujące ograniczenia i obciążenia dla chorego. Aby dobrze sformułować diagnozę pielęgniarska należy wziąć pod uwagę : wiek, płeć, charakter wykonywanej pracy, warunki mieszkaniowe, stan psychiczny, nałogi i przyzwyczajenia, pełnione role rodzinne i społeczne pacjenta. Zebrane informacje oraz obserwacje są zapisywane w historii pielęgnowania i kartach pielęgnacyjnych.

Faza II. Dokumentacja procesu pielęgnowania jest ważnym elementem współistniejącym

z procesem pielęgnowania. Celem prowadzenia dokumentacji jest dostarczanie jasnego zapisu informacji, które służą do określenia potrzeb i problemów. Zebrane dane powinny być czytelne, zwięzłe i zrozumiałe dla całego zespołu pielęgniarskiego i lekarskiego.

Faza III. Ostatnią fazą pierwszego etapu procesu pielęgnacyjnego jest postawienie diagnozy pielęgniarskiej.

Diagnoza pielęgniarska - wyznacza zadania i działania jakie pielęgniarka powinna podjąć w celu utrzymania lub zmiany zdiagnozowanego stanu człowieka i jego środowiska. Postawienie diagnozy jest zadaniem niełatwym, wymagającym od pielęgniarki dobrego przygotowania, praktyki, logicznego myślenia i prawidłowego wyciągania wniosków.

Prawidłowo zdiagnozowany stan pacjenta bierze pod uwagę zarówno jego potrzeby jak i problemy. Dlatego wszelkie działania i decyzje podejmowane w pielęgnowaniu należy podporządkować potrzebom bio-psycho-społecznym człowieka. Problemy opiekuńcze (pielęgnacyjne) pacjenta są to trudności napotykane przez pacjenta i jego rodzinę.

W pielęgniarstwie możemy dokonać hierarchii problemów w zależności od zakresu

i charakteru wszystkich możliwych problemów podmiotu opieki. Należy je rozwiązywać

w określonej kolejności oraz ustalić zakres i charakter pomocy, jakiej powinna udzielić pacjentowi pielęgniarka, żeby uzyskał on zdolność samodzielnego ich rozwiązywania.

II ETAP PROCESU PIELĘGNOWANIA

II etap procesu pielęgnowania składa się z 3 faz:

1. Ustalenie celu opieki

2. Dobieranie osób, metod do realizacji

3. Sformułowanie planu opieki

W tym etapie zadaniem pielęgniarki jest ustalenie planu zindywidualizowanego pielęgnowania, zadecydowanie, co i w jaki sposób powinno być zrobione dla pacjenta,

z pacjentem. Pielęgniarka musi świadomie dokonywać wyboru najbardziej odpowiednich metod i sprzętu niezbędnych do osiągnięcia zamierzonego stanu. Bardzo duże znaczenie ma wiedza pielęgniarki i jej doświadczenie zawodowe. Pielęgniarka prowadząca powinna informować resztę zespołu o podjętych decyzjach i o stanie zdrowia pacjenta. Planowanie kończy się wówczas, gdy plan pielęgnowania jest wyraźnie i jednoznacznie określony.

III ETAP PROCESU PIELĘGNOWANIA

III etap procesu pielęgnowania składa się z 3 faz:

1. Przygotowania dawców opieki

2. Przygotowanie biorców opieki

3. Realizowanie planu zgodnie z przyjętymi ustaleniami

Realizacja planu opieki pielęgniarskiej powinna być ściśle związana z działaniami zaplanowanymi przez lekarza, w porozumieniu z pacjentem i przy jego akceptacji.

Realizacja planu może dotyczyć bezpośredniej pomocy pielęgniarskiej świadczonej w formie:

• zabiegów wynikających z terapii i zleceń lekarskich,

• zabiegów wynikających ze szczeblowego rozpoznania pielęgniarskiego,

• zabiegów higienicznych,

• pielegnowania skory,

• zapewnienia odżywiania,

• zapienienia poczucia bezpieczeństwa w czynnościach życia codziennego,

• zapewnienia zażywania leków zleconych przez lekarza i nadzór nad tym procesem

• przekazywania wiedzy i umiejętności w samoopiece i samopielęgnacji, a szczególnie: przekazywanie wiedzy o zdrowiu, sposobach i warunkach jego utrzymania, czynnikach zagrożenia, uczenie samokontroli zdrowia, samooceny objawów, uczenie konkretnych czynności opiekuńczych i pielęgnacyjnych, w tym rehabilitacyjnych, wskazanie źródeł i ułatwienie uzyskania pomocy z zewnątrz w zależności od potrzeb,

• pomoc w efektywnym radzeniu sobie z problemami: w czynnościach życia codziennego, w likwidacji przyczyn i ograniczenia stresu, dostarczeniu wsparcia społecznego,

• pomoc w utrzymaniu aktywności fizycznej i społecznej poprzez motywowanie do zwiększenia i zachowania lub przywracania aktywności fizycznej w formie racjonalnego wysiłku fizycznego, motywowanie do wzmocnienia i zachowania lub przywracania aktywności społecznej, wzmacnianie i inspirowanie do integracji z grupami samopomocy.

IV ETAP PROCESU PIELĘGNOWANIA

IV etap procesu pielęgnowania składa się z 3 faz:

1. Ocenianie (i ocena) przyjętych ustaleń teoretycznych

2. Ocenianie (i ocena) zastosowanych rozwiązań praktycznych

3. Ocena uzyskanych wyników ( w stosunku do założonych celów opieki)

Ocena ustaleń teoretycznych i działań praktycznych zawiera porównanie stanu zdrowia pacjenta z etapu początkowego ze stanem, jaki został osiągnięty w wyniku zaplanowanych

i zrealizowanych działań. Ważna jest również ocena w zakresie zlikwidowania, ograniczenia lub zminimalizowania czynników ryzyka, zagrażających lub rokujących pogorszenie stanu zdrowia, nawroty choroby lub powikłania oraz pogorszenie samopoczucia, ograniczenie samodzielności i aktywności chorego. Niezwykle istotna jest ocena wiedzy i umiejętności pacjenta w zakresie samopielęgnacji i samoopieki. Należy również zweryfikować zastosowane metody pracy pielęgniarki oraz udokumentować oceny wyników opieki.

---