biologiczne podstawy, uklad miesniowy, Budowa i rozw�j aparatu ruchu

Budowa i rozw�j aparatu ruchu - ukad miniowy

Budowa mini:

tkanka miniowa jest czynnym elementem narzdu ruchu :

powoduj ruch koci oraz ustalaj poenie jednej koci wzgldem drugiej,
kom�rki tkanki miniowej potrafi si aktywnie si kurczy,
rozkurcz minia nastpuje na skutek dziaania si grawitacji oraz antagonistycznie dziaajcych mini,
dziaaniem tych misni kierujemy za pomoc naszej woli
minie dzielimy ze wzgldu na budow w�kien miniowych na : minie poprzecznie prkowane, misnie gadkie i minie serca.

minie poprzecznie prkowane (minie szkieletowe),

struktura minia :

misie,

stanowi zbi�r pczk�w miniowych
misie otoczony tkanka czna zwana namisn
pczek miniowy

stanowi zbi�r kom�rek miniowych
oto jest omisn kt�ra czy si z namisn otaczajc cay misie
miocyt

kom�rka miniowa
zawiera zbi�r miofibryli (w�kien kurczliwych, 500 - 600),
miofibryl

w�kno miniowe

Budowa kom�rki miniowej (miocyt):

Charakterystyka kom�rki:

ksztat wyduonego cylindra,
szeroko (rednica) 10 - 100 nm
dugo od kilku do 30 cm
kom�rka miniowa zbudowana jest z:

bony kom�rkowej (sarkolemy),
protoplazmy (sarkoplazma)
w�kien miniowych (miofibryli,
jdra kom�rkowego,
Bona kom�rkowa (sarkolema)

bona p�przepuszczalna,
tuszczowo - biakowa
grubo 100 nm
tworzy w niekt�rych miejscach kanaliki (tunele) poprzeczne, kt�re stanowi cz siateczki sarkoplazmatycznej i bior udzia w przenoszeniu pobudzenia na minie.
Protoplazma (sarkoplazma)

jest to substancja wewntrzkom�rkowa,
zawiera substancje energetyczne

ATP - kwas adenozynotr�jfosforowy,
CP - fosfokreatyn,
G - glikogen,
FFA - wolne kwasy tuszczowe

Mioglobina :

jest barwnikiem koloru czerwonego,
tak jak hemoglobina posiadajcym due powinowactwo do tlenu.

Mitochondria:

Elementy w ksztacie ziaren lub paeczek,
penice bardzo wana role w procesach przemiany materii (fosforylacja tlenowa)

siateczka sarkoplazmatyczna:

wypenia kom�rk miniow, posiada struktur kanalikow, peni wan rol w przewodzeniu pobudze.
W�kna kurczliwe (Miofibryle) :

to kurczliwe w�kienko miniowe,
o gruboci 1- 3 nm,
w liczbie 500 - 600 nm
wykazuj porzeczne prkowanie,
zbudowane s z dw�ch rodzaj�w biaek kurczliwych: miozyny i aktyny
budowa aktyny :

aktyna jest biakiem globularnym,
400 czsteczek tego biaka tworzy acuch tzw. aktyn F
dwa acuchy aktyny F splataj si ze sob tworzc filament aktynowy,
filament aktynowy opleciony jest nitka kompleksu biakowego skadajcego si z : tropomiozyny i troponiny

budowa miozyny :

miozyna skada si z g�wki, szyjki miozyny i trzonu miozyny,
ruchomo odcinka szyjka - g�wka pozwala na tworzenie odwracalnych pocze pomidzy aktyna i miozyn oraz wzajemnego przesuwania si filament�w aktyny i miozyny wzgldem siebie.

poprzeczne prkowanie mini (budowa sarkomeru)

nitki aktyny wraz z kompeksem biakowym tropiomiozyna - troponina tworz janiejszy prek miofibryla oznaczany liter I (izotropowy),
w rodku prka I znajduje si ciemniejszy odcinek odpowiadajcy bonie Z (do bony Z przyczepiaj si koce nitek aktyny),
odcinek miofibryla zawarty midzy dwoma bonami Z nazywamy sarkomerem,
midzy ssiednimi prkami I znajduje si ciemniejszy prek oznaczony liter A (anizortopowy) , utworzony jest z nitek miozyny i aktyny z kompleksem tropomiozyny i troponiny,
nitki aktyny w rozlunionym sarkomerze s wsunite w nitki miozyny ok. 40% dugoci ich po�wek z kadej strony, co powoduje, e w rodku odcinka A wystpuje janiejsze pole zwane lini H, kt�re jest zoone tylko z miozyny,
filament miozynowy jest otoczony 6 nitkami aktyny (r�wnolegle).

Rodzaje w�kien miniowych

w�kna wolno kurczce si (ST), (wykorzystywane w sportach wytrzyma�ciowych)
w�kna szybko kurczce si (FT),

Typu FT a (wykorzystywane w sportach siowych)
Typu FT b (wykorzystywane w sprintach)
Typu FT c ( posta przejciowa midzy ST a FT)
Wikszo mini zawiera obydwa typy w�kien lecz w r�nej proporcji u r�nych ludzi,

W�kna wolno kurczce	W�kna szybko kurczce si
ST	FT a	FT b	FT c
predysponuj czowieka do wysik�w wytrzymaociowych	predysponuj czowieka do wysik�w siowych	predysponuj czowieka do wysik�w szybkociowych	stanowi posta przejciowa pomidzy w�knami FT i ST
intensywne wykorzystanie przemian tlenowej	maa intensywno proces�w tlenowych a dua beztlenowych	wykorzystanie przemian tlenowych i g�wnie beztlenowych
kurcz si wolno ale mcz si p�niej - s zdolne do pracy dugotrwaej	dua szybko skurczu mini, szybko si mcz, w miar zuywania glikogenu	kurcz si szybko, mcz si wtedy gdy skurcz utrzymuje si przez duszy czas
s bardzo dobrze ukrwione	saba sie naczy wosowatych nie zapewnia waciwego uzupeniania glikogenu	zawieraj du ilo naczy wosowatych - s dobrze ukrwione,
dua liczb mitochondri�w due zapotrzebowanie na tlen	maa liczba mitochondri�w i mniejsze zapotrzebowanie na tlen
maa liczba miofibryli a dua liczba sarkolemy a w niej mioglobiny	dua liczba miofibryli a maa ilo sarkolemy
nie rozwijaj duego napicia miniowego, przez co nie zak�caj krenia krwi	rozwijaj due napicie miniowe, przez co zak�caj krenia krwi

zasada przenoszenia pobudzenia na misie :

misie jest unerwiany przez zakoczenia nerwowe kt�re czy si z w�knem miniowym w jego rodkowej czci za pomoc pytki motorycznej,
liczba w�kien miniowych unerwianych przez jeden neuron ruchowy alfa zaley od rodzaju w�kien:

w�kna szybko kurczliwe FT : neurony alfa unerwiajce due minie generujce due napicie lub suce kontroli postawy ciaa unerwiaj setki i tysice w�kien nerwowych,
w�kna wykonujce wolno kurczliwe ST : neurony alfa unerwiajce minie wykonujce ruchy precyzyjne zaopatruj zaledwie kilka w�kien nerwowych.
kade w�kno minia szkieletowego jest unerwiane przez pojedyncze zakoczenie nerwowe (pytka motoryczna) znajdujce si we wgbieniu sarkolemy w�kna miniowego (kom�rki) zwanego szczelin synaptyczn, Przenoszenie pobudzenia na zakoczeniach aksonu (na synapsach - pytkach motorycznych),

synapsa zbudowana jest z

zakoczenia presynaptycznego,
bony presynaptycznej,
szczeliny synaptycznej,
bony post synaptycznej,
fady bony postsynaptycznej

w zakoczeniach presynaptycznych znajduj si pcherzyki synaptyczne zawierajce neuroprzekanik ACh (acetylochoplin),
pcherzyki skupiaj si wok� wyspecjalizowanej struktury bony presynaptycznej zwanej stref czynn,
szczelina synaptyczna wypeniona jest sieci kom�rek tkanki cznej i zawiera eksteraz acetylpcholinow (AchE - aza), kt�ra rozkada ACh (acetylocholine),
bona postsynaptyczna ma liczne fady oraz zawiera receptory nikotynowe,
przebieg przekazywania pobudzenia:

chwila dotarcia depolaryzacji (pobudzenia) do zakoczenia presynaptycznego nastpuje uwolnienie ACh do szczeliny synaptycznej,
ACh czy si z receptorem nikotynowym i nastpuje depolaryzacjia bony postsynaptycznej,
ACh odcza si od receptora nikotynowego i zostaje rozozona przez esteraz acetylocholinow, nastpuje powr�t potencjau spoczynkowego,
nastpuje pobudzenie minia.

minie serca.

s to minie poprzecznie prkowane, pczki miofibryli s zbudowane z sarkomer�w,
ich praca nie podlega naszej woli,
stanowi ukady kom�rek miniowych, kt�re w miejscach czenia si ich rozwidle z innymi kom�rkami tworz tzw. wstawki (podw�jna poprzecznie bonka)

minie gadkie :

stanowi minie narzd�w wewntrznych np.: odka, pochwy, naczy krwiononych itp,
ich praca nie podlega naszej woli,
kom�rki mini gadkich maja ksztat wrzecionowaty a czasami gwiazdowaty,
w rodku kom�rki miniowej pooone jest owalne jdro,
w sarkoplamie znajduj si mitochondria, aparat Golgiego oraz w�kienka kurczliwe miofibryle, kt�ra zbudowana jest z aktyny i miozyny,
podzia mini szkieletowych :

ze wzgldu na pooenie :

minie powierzchniowe (sk�rne) np.: nie kt�re minie twarzy i gowy ,
minie gbokie (szkieletowe):

wystpuj pod powizi powierzchowna,
przytwierdzaj si do szkieletu,

podzia ze wzgldu na ksztat przebiegu pasm w�kien miniowych i cigien :

minie paskie,
minie wrzecionowate,
minie p�pierzaste,
minie pierzaste,
minie dwubrzucowe,

masa mini przy ciarze ciaa 70 kg wynosi okoo 33 % (koci tylko 14 %),
skad minia :

cz pierwsza minia zwana brzucem :

stanowi kurczliw mas misniow,
posiada ciemnoczerwone zabarwienie,
zbudowana jest z w�kien poprzecznie prkowanych

cz druga minia stanowi cznotkankowe cigno :

znajduje si na kocach minia,
czy misie z kocem,
przenosi na koci prac minia
cz pocztkowa minia nazywa si gow,
cz kocowa minia ogonem,
rozw�j ukadu miniowego :

powstawanie mini :

w�kna miniowe powstaj z zarodkowych kom�rek miniowych mioblast�w,
w trakcie rozwoju w�kna miniowe cza si ze sob, w wyniku czego s kom�rkami wielojdrzastymi,
przyrost iloci w�kien odbywa si w okresie podowym i zaraz po urodzeniu :

midzy 32 tygodniem rozwoju podowego a 4 miesicem po urodzeniu nastpuje podwojenie liczby w�kien miniowych,
w dalszym etapie rozwoju po urodzeniu pogldy na to e wzrasta liczba w�kien miniowych s podzielone :

jedna grupa m�wi, e mnoenie si w�kien miniowych ustaje przed 4 miesicem po urodzeniu,
druga grupa twierdzi e w dalszym okresie ycia jest moliwe mnoenie si w�kien miniowych (do 5 dekady)

po urodzeniu zwiksza wielko mini :

w pierwszym roku ycia nastpuje bardzo intensywny rozw�j masy miniowej i pogrubienie w�kien,
2 - 3 roku ycia nastpuje r�nicowanie w�kien miniowych,
okoo 7 roku ycia znaczny stopie zr�nicowania osigaj minie rki
do 12 roku ycia zr�nicowanie osigaj pozostae minie.
po 12 roku ycia misnie nadal rozrastaj si intensywnie i grubiej,

w wyniku wzrostu masy miniowej zmniejsza si liczba jder na jednostk powierzchni,
w wyniku wzrostu masy miniowej zmniejsza si ilo sarkoplazmy wewntrzkom�rkowej wzgldem masy w�kien miniowych,
w okresie pokwitania nastpuje zaburzenie dysproporcji miedzy mas i si mini a ich dojrzaoci,
wzgldna stabilizacja rozwojowa osigana jest w wieku 18 - 20 lat,

w dalszym okresie ycia mog nastpowa w miniach zmiany zwizane z trybem ycia w zakresie :

skadu chemicznego,
ksztatu,
przebiegu i miejsca przyczepu,
proporcji midzy czci kurczliw minia a wielkoci cigna,

w okresie starzenia nastpuj zmiany inwolucyjne (wsteczne zmiany w budowie mini),
czynniki wpywajce na sprawno ukadu miniowego :

ruch oraz prawidowy tryb ycia:

istniej dua zaleno midzy iloci spoywanego biaka a przyrostem masy miniowej,
aktywnoci ruchowa :

zwiksza si liczba naczy wosowatych w miniach czyli poprawia si ukrwienie mini,
wzrasta zawarto DNA w miniach,
ilo biaek kurczliwych,
wielko i grubo w�kien miniowych,
wzrasta sia mini,
poprawia si przewodnictwo nerwowe minia w zakresie :

pobudliwoci :

to zdolno reagowania skurczem na pobudzenie elektryczne,
miara pobudliwoci jest minimalna sia bodca nerwowego, konieczna do wywoania efektu skurczu,
im bardziej misie jest pobudliwy tym mniejszy jest pr�g pobudliwoci (potrzebna jest mniejsza sia impulsu wywoujcego skurcz),