Budowa i rozwój aparatu ruchu - poczenia koci (stawy)
Budowa i znaczenie stawów:
koci mog czy si ze sob za pomoc:
pocze cisych (nieruchomych) :,
kociozrosty : zronicie si koci biodrowej, onowej i kulszowej w jedn ko miednicz,
chrzestozrosty : w ukach ebrowych zroniciu ulegaj chrzstki eber,
wizozrosty :
pocze wolnych (ruchomych) czyli stawów,
budowa stawu :
powierzchnie stawowe pokryte chrzstk stawow dwóch lub wicej ssiadujcych koci,
torebka stawowa,
jama stawowa,
ma stawowa wytworzona przez wewntrzn cz torebki stawowej,
wizada wewntrzstawowe i zewntrzstawowe,
kotki, obrbki, kosmki itp.
Rozwój stawów (pocze kostnych)
stawy umoliwiaj przemieszczanie elementów kostnych midzy sob w okrelonym zakresie ruchu,
przebieg rozwoju stawów jest cile zwizany z rozwojem koci w poszczególnych stadiach rozwojowych : boniastej, chrzstnej i kostnej
okres rozwoju boniasty koci :
jest to okres pierwszych 6 tygodni ycia ródmacicznego
z chwil rozwoju szkieletu boniastego zostaje zlokalizowane poczenia midzykostne,
skupia si tkanka pochodzenia mezodermalnego na linii forowania si przyszych stawów, zaznacza si pooenie przyszych mini,
powstawanie pierwotnych pocze midzykostnych :
okoo 8 tygodnia,
nastpuje zastpowanie szkieletu boniastego szkieletem chrzstnym,
powstaje pierwotne poczenie midzykostne tzw. poczenie cise które jest poczeniem nieruchomym,
poczenie to moe by
poczeniem wóknistym tzw. wizozrost (powstae z tkanki cznej),
poczeniem chrzestnym tzw. chrzstk (powstae z chrzstki),
poczenie kostne tzw. kociozrost, ( z wiekiem poczenie wókniste i chrzstne moe kostnie),
powstawanie wtórnych pocze midzykostnych :
w czwartym miesicu ycia podowego zaczynaj si rozbija poczenia midzykostne wtórne (stawy)
jest to poczenie ruchome,
umoliwia przemieszczanie si elementów kostnych wzgldem siebie tzw. ruchomo stawów,
przebieg tego procesu :
w materiale czcym czci embrionalnego szkieletu powstaj mae szczelinowate jamki, które przeksztacaj si w dalszej czci rozwoju w jam stawow,
cz zewntrzna pierwotnego materiau czcego przeksztaca si w torebk stawow,
w nie których stawach w jamie stawowej zachowuje si cz pierwotnego materiau czcego w postaci chrzstki wóknistej (powstaje z przeksztaconej tkanki cznej) np.: w stawie kolanowym powstaj z niej kotki
u noworodka stawy posiadaj ju okrelony stopie rozwoju:
wyranie cz poszczególne elementy kostno - chrzstne,
osonka jest cienka,
powierzchnie stawowe s due w porównaniu ze stawami dorosego czowieka,
nastpuje ksztatowanie powierzchni stawowych :
w stadium chrzstnym :
powierzchnia stawów uchwy i obojczyka pokryta jest chrzstk wóknist,
w pozostaych stawach pokryta jest chrzstk szklist :
skada si ona z 4 warstw,
z wiekiem zewntrzna warstwa formuje si w paskie komórki, charakteryzujce si znaczn elastycznoci i gadkoci.
formowanie torebki stawowej oraz wizade jest cile zwizane z rozwojem mini, które przyczepiaj si w okolicach danego stawu:
pocztkowo miniowe wókna wplataj si w torebk stawow zapewniajc pewn stabilizacj stawów,
w dalszym etapie rozwoju zostaj zastpione przez cigna i wizada,
w kocowym etapie rozwoju minie torebka stawowa oraz wizada stanowi mocny aparat chronicy staw przed uszkodzeniami,
ksztatowanie zakresów ruchu w stawach trwa do okoo 20 roku ycia:
pen sprawno ukadu stawowego osiga czowiek w wieku 14 - 16 lat,
po 40 roku ycia zachodz stopniowo zmiany ograniczajce ruchomo aparatu stawowego.
Rodzaje stawów :
podzia ze wzgldu na ilo koci biorcych udzia w budowie stawu:
stawy proste (dwie koci bior udzia w tworzeniu stawu),
stawy zoone (wicej ni dwie koci),
podzia ze wzgldu na ksztat powierzchni:
staw kulisty wolny i panewkowy (staw ramienny i biodrowy),
staw eliptyczny (promieniowo - nadgarstkowy),
staw zawiasowy (midzypaliczkowy),
obrotowy (promieniowo - okciowy bliszy),
rubowy (szczytowo obrotowy),
siodekowy (nadgarstkowo - ródrczny kciuka),
paski (krzyowo - biodrowy),
Rodzaje ruchów wykonywanych w stawach
ruchy lizgowe,
ruchy toczone i obracanie