POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA
POJĘCIE, CEL POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA
Ochrona środowiska - interwencja władz państwowych skierowana jest na osiągnięcie celów w zakresie ochrony i utrzymania równowagi środowiska, których realizacja nie może być zapewniona przez działanie mechanizmów rynkowych
Cel:
-doprowadzenie do pewnego przebiegu działalności gospodarczej by dało się pogodzić z celami o charakterze społecznym ochrony środowiska ustalonymi przez władze państwowe
POJĘCIE EKOROZWOJU I POLITYKI EKOROZWOJU
Ekorozwój -dostosowywanie celów i zamierzeń rozwojowych jakie nam stwarza środowisko
Polityka ekorozwoju -oznacza że przy formułowaniu zadań społeczno-gospodarczych kryteria ekologiczne mają tę samą rangę co kryteria…….
DRUGA POLITYKA EKOLOGICZNA (CELE ZAŁOŻENIA)
cel nadrzędny- zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa państwa
cel główny- skuteczna regulacja i regumentacja korzystania ze środowiska, aby rodzaj i skala tego przedsięwzięcia nie stwarzały zagrożenia dla jakości i trwałości przyrodniczych zasobów
ZASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ
-praworządność
-likwidacja zanieczyszczeń u źródła
-uspołecznienie
-wykorzystanie mechanizmu rynkowego
-zasada że zanieczyszczający płaci
-regionalizacja
CHARAKTER POLITYKI EKOLOGICZNEJ - BIERNA I AKTYWNA (RELATYWNA I PREWENCYJNA)
Bierna-inicjowanie ogólnych przedsięwzięć w formie deklaracji, a niedocenianie środków i instrumentów ich realizacji
Aktywna- wskazuje cele i zadania, priorytety i narzędzia ich realizacji
-reaktywna - przedsięwzięcia których celem jest eliminacja bądź minimalizacja emisji zanieczyszczeń i odpadów generowanych w procesach produkcji i konsumpcji
-prewencyjna (zapobiegawcza)-polega na takim symulowaniu gospodarki która umożliwia przechodzenie od technologii „brudnych” do „czystych” lub niskoemisyjnych
NARZĘDZIA I KIERUNKI DZIALAŃ
Kierunki działań:
1. racjonalizacja gosp. Ekologicznej (efektywne użytkowanie energii przez Polit. Podatkową)
2. restrukturyzacja przemysłu(wykorzystanie odpadów, technologie mało odpadowe)
3. zmniejszenie uciążliwości transportu(popieranie systemów transportowych)
4. racjonalizacja wykorzystania i zagospodarowania zasobów wodnych (odpowiednia cena wody)
5. racjonalizacja wydobycia i użytkowania kopalin
6. użytkowanie, ochronę i kształtowania żywych zasobów przyrody (tworzenia parków narodowych)
Narzędzia polityki ekologicznej
1. narzędzia prawne i administracyjne( ust. O ochronie przyrody, o lasach, Pr. wodne)
2. narzędzia ekologiczne (subwencje w formie dotacji, ulg podatkowych, kredytów preferencyjnych, kary za nieprzestrzeganie warunków korzystania ze środowiska)
3. system kontroli i monitoringu(państwowy monitoring środowiska)
4. edukacje ekologiczną i badania naukowe
PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE
Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie to wysyłanie i przenoszenie energii na odległość. Energia może byc wysyłana pod postacią ciepła, światła, fal elektromagnetycznych oraz w postaci cząstek.
W naszym otoczeniu znajduje się wiele różnych źródeł promieniowania. Są źródła naturalne, jak Słońce i sztuczne, jak lampa, grzejnik, nadajnik telewizyjny czy radiowy. Promieniowanie jest wszędzie. Jesteśmy zanurzeni w morzu promieniowania.
Szczególnym rodzajem promieniowania jest promieniowanie jonizujące, nazywane tak, ponieważ wywołuje w obojętnych elektrycznie atomach i cząsteczkach materii zmiany w ładunkach elektrycznych czyli jonizację.
Promieniowanie jonizujące nie działa na nasze zmysły, podobnie jak nie odczuwamy promieniowania elektromagnetycznego
Promieniowanie jonizujace pochodzi z przestrzeni kosmicznej, ze skał, gleby, powietrza, a także może byc wytworzone sztucznie.
Ta część promieniowania, która pochodzi ze źródeł naturalnych była obecna wówczas, gdy powstawało życie i jest obecna teraz.
Przykładem promieniowania jonizującego jest:
promieniowanie kosmiczne
promieniowanie rentgenowskie
Jak wspomniano jesteśmy wystawieni na działanie promieniowania jonizującego ze źródeł naturalnych i sztucznych, a więc:
działa na nas promieniowanie naturalnych pierwiastków radioaktywnych obecnych zawsze w glebie, skałach, powietrzu i wodzie, a także promieniowanie kosmiczne przenikające do atmosfery z przestrzeni kosmicznej
ulegamy napromienieniu wewnętrznemu z pierwiastków radioaktywnych, które dostaja się do naszego organizmu wraz z pokarmem, wodą i powietrzem.
Sladowe ilości pierwiastków promieniotwórczych, jak potas-40, węgiel-14, rad-226 znajdują sie także w naszej krwi i naszych kościach.
działa na nas również promieniowanie ze źródeł sztucznych, zrobionych i stosowanych przez człowieka, min. radioizotopów, aparatów rentgenowskich, opadu po próbnych wybuchach jądrowych.
Wpływ promieniowania jonizującego na człowieka
Promieniowanie jonizujące jest jednym z wielu czynników, które mają wpływ na przebieg procesów w komórkach w żywych organizmach. Jest to wynikiem procesu jonizacji, który prowadzi do zmian biologicznych oraz chemicznych.
Przykładem może byc proces tworzenia się wolnych rodników wyniku jonizacji. W większości są to rodniki które powstają w wyniku rozpadu cząsteczek wody (woda jest głównym składnikiem organizmów żywych).
H2O --> H. + OH.
Powstałe rodniki w wyniku dalszego oddziaływania z pozostałymi składnikami komórek prowadzą do zmian o których wspomniano wyżej.
Na szczęście organizmy wykazują, w pewnych granicach zdolność do naprawiania niepożądanych zmian. Bez owego mechanizmu naprawiania i odnawiania życie nie byłoby możliwe.
Biologiczne skutki popromienne są różne w zależności od rodzaju i energii promieniowania.
Miarą ryzyka wystąpienia szkody biologicznej jest dawka promieniowania, którą otrzymują tkanki. Dawkę tę mierzymy w siwertach (Sv), a częściej w milisiwertach (mSv) lub mikrosiwertach .
Orientacyjne dawki roczne (w mSv) jakie otrzymuje człowiek z różnych źródeł promieniowania jonizującego wynoszą.
od naturalnych izotopów promieniotwórczych w naszym otoczeniu - 1,9 mSv
badania radiologiczne - 0,8 mSv
odbiorniki telewizyjne i inne przedmioty powszechnego użytku - 0,1 mSv
promieniowanie kosmiczne - 0,4 mSv
opad promieniotwórczy w wyniku próbnych wybuchów jądrowych - 0,02 mSv
źródła sztuczne - 0,9 mSv
Jakie dawki są szkodliwe Skutki dużych dawek promieniowania rzędu kilku Sv ( a więc kilku tysięcy mSv) są dobrze udokumentowane. Bardzo duża dawka otrzymana na całe ciało w ciągu krótkiego czasu powoduje śmierć napromieniowanej osoby w czasie kilku dni.
Jeśli jednak otrzymamy niewielką dawkę promieniowania - rzędu kilkunastu mSv - to trudno określić skutek takiego napromienienia. Przypuszcza się, że organizm może tolerować niskie dawki promieniowania wynikające z tego uszkodzenia niewielkiej liczby komórek.
Efekt popromienny zależy także od czasu w jakim napromienienie wystąpiło oraz od wielkości obszaru i miejsca napromienienia ludzkiego ciała.
Zarówno duże jak i małe dawki promieniowania mogą wywołać skutki, z których najpoważniejszym jest choroba nowotrworowa. Trudno dokładnie ocenić ryzyko zachorowania na raka przy niskich dawkach, ponieważ oprócz promieniowania człowiek styka się z tysiącem substancji, które również mogą wywołać ten sam efekt - chorobę nowotworową. Są wsród nich takie jak np: sadza kominowa, dym tytoniowy, promienie ultrafioletowe, azbest, niektóre barwniki, wirusy, a nawet ciepło.
Bilansując możemy określić, że statystyczny Polak otrzymuje rocznie ze wszystkich źródeł promieniowania dawkę ok. 3.5 mSv, w tym 80% - to dawka ze źródeł naturalnych, a pozostałe 20% - ze źródeł sztucznych.
Normy wynikające z zaleceń międzynarodowych organizacji i instytucji a także polskich przepisów określają, że dodatkowa dawka dla przecietnego człowieka (pomijając dawki jakie otrzymujemy ze źródeł naturalnych i medycznych) nie powinna przekraczać 1 mSv w ciągu roku.
Osoby pracujące zawodowo w arunkach narażenia na promieniowanie: lekarze, dozymetryści, pracownicy laboratoriów izotopowych, itp. są specjalnie szkoleni i instruowani w jaki sposób uniknąć zbędnego napromienienia. Dla tej grupy odób dawkę graniczną określono na 50mSv.
Główna zasada ochrony przed promieniowaniem
jeśli musimy poddac się działaniu promieniowania, to dawki powinny być tak małe, jak jest to w rozsądny sposób osiągalne
nie dotykamy preparatów promieniotwórczych - oznaczonych czerwoną "konczynką" na żółtym tle,
trzymać się jak najdalej od źródeł promieniowania i przebywać w ich pobliżu jak najkrócej
jeżeli jest to możliwe stosować za każdym razem osłony.