HISTORIA WYCHOWANIA WYKŁAD VI 12.11.11
Zarys historii Uniwersytetu Jagiellońskiego
Król Kazimierz Wielki funduje uniwersytet 12.05.1364 r.
Dzięki temu chce wprowadzić Polskę w krąg intelektualny Europy ,zjednoczyć kraj, sprowadzić ludzi światłych z Europy.
Na początku jego panowania w Europie działało30 uniwersytetów, nie było żadnego we wschodniej części. Pierwszym był , założony w 1348 r Uniwersytet Karola w Pradze.
Pomimo stosunkowo bliskiej odległości, niewielu mogło podjąć studia w Pradze, ponieważ na ówczesne możliwości transportowe od Krakowa do Pragi było 40 dni drogi.
Papież URBAN V nie wyraził zgody na uniwersytet (właśnie ze względu na bliskość uniwersytetu praskiego) dlatego powstała Akademia Krakowska- bez wydziału teologicznego.
Początkowo były wydziały:
- 7 sztuk wyzwolonych
- medycyna
- prawo świeckie ( system boloński)
W pierwszym okresie dużą rolę odgrywali studenci.
Po śmierci Kazimierza Wielkiego Wielkiego 1370 r, po nikłym zainteresowaniu jego następcy, Ludwika Węgierskiego akademia przestaje działać.
Dopiero starania Królowej Jadwigi , powodują ,że 1397 otrzymuje zgodę na odnowienie uczelni. W związku z jej nagłą śmiercią w 1399 r, uniwersytet otwiera jej mąż Władysław Jagiełło.
Dodatkowo Jagiełło otrzymuje od papieża Bonifacego IX zgodę na wydział teologiczny.
Tak więc w roku 1400 powstaje uniwersytet, zwany też STUDIUM GENERALE , z systemem paryskim.
Uniwersytet Krakowski wzorowała się na systemie uniwersytetu praskiego.
Ważne postacie związane z uniwersytetem
-Stanisław ze Skarbimierza - I rektor
- Paweł Władkowic- rektor
-Mikołaj Gorzowski I dziekan wydziału prawa
Sobór w Konstancji
Na soborze w Konstancji w polskiej delegacji znalazło się kilku przedstawicieli Akademii, z ówczesnym rektorem Pawłem Władkowicem na czele. Całą nasza delegacja, z wyjątkiem Mikołaja Trąby, wystąpiła w obronie Jana Husa. Mimo tego, mimo obietnicy nietykalności, doszło do zasadzenia kary śmierci. Jan Hus spłonął na stosie 1415 r.
Zaraz od początku uniwersytet stał się bardzo popularny w Europie. 50% studentów to byli obcokrajowcy.
W 1410 roku założono katedrę astronomii i matematyki- która osławiła Uniwersytet w całej Europie. Sławy naukowe: Marcin Król,
Ważnym uniwersytetem w naszym obszarze był uniwersytet boloński. Kontakty naszej Akademii z Bolońskim sięgają najwcześniejszych lat. m. in. studiował tam Mikołaj Kopernik
Od XVI w pomimo silnej pozycji nauk ścisłych, ton uniwersytetu zaczynają nadawać humaniści. Wśród studentów są: Mikołaj Rej, Andrzej Frycz Modrzewski, Wespazjan Kochowski, Jan Kochanowski.
Na uniwersytecie w Padwie, można znaleźć ślady polskie, m in są tam pamiątki związane Janem Zamojskim, Janem Kochanowskim.
Akademia krakowska, jak i inne placówki szkolne były oddzielnymi jednostkami. Z czasem jednak Akademia zaczęła odgrywać, teoretycznie nieformalnie, władzę nad innymi miejscami oświaty. Nadzór dotyczył przede wszystkim spraw merytorycznych, treściowych - takie placówki nazywano koloniami akademickimi.
W XVI w nie ma szkolnictwa świeckiego, występują dwa typy szkół- katolickie i protestanckie.
Akademia Krakowska jest szkołą katolicką, która w momencie rozwoju protestantyzmu , zaczyna tracić znaczenie. Zamyka swoje drzwi nie tylko dla protestanckich studentów ale i nauczycieli. Traci przez to większość cudzoziemskich studentów, staje się rdzennie polska.
Alternatywą dla szkół protestanckich stają się szkoły jezuickie. Jezuici zostali sprowadzeni do Polski w 1564 r przez ówczesnego biskupa warmińskiego.
XVII w i pierwsza połowa XVIII w to zastój dla wszystkich uniwersytetów europejskich. Powstawały towarzystwa naukowe, gdzie kształciło się wielu możnych ludzi.
Reforma Kołłątajowska
W czasach Komisji Edukacji Narodowej AK. Krakowska zostaje przemianowana na Szkołę Główną Koronną, lata ok. 1780, Kołłątaj wprowadza następujące zmiany:
- miejsce łaciny zastępuje j. polski
-wymienia grono pedagogiczne, na młodsze i lepiej wykształcone
- powstaje obserwatorium astronomiczne
W Poznaniu powstało Kolegium Jezuickie, Akademia Lubranieckiego. Próbowano też założyć uniwersytet , niestety za sprawą władz Uniwersytetu Jagiellońskiego, w tym także Hugo Kołłątaja, wszelkie decyzje były blokowane przez 200 lat.
Jagiellonka obawiała się konkurencji, zwłaszcza dlatego, że Poznań:
-otwierał drzwi dla innowacji
-był bliżej zachodu
-miał silną myśl reformacyjną
Ważną postacią był jezuita, Józef Rogaliński, fizyk, pierwszy rektor Akademii został nim w 1773, starał się by akademia została uniwersytetem, założył najlepiej w tamtych czasach wyposażone, obserwatorium astronomiczne ( zagrabione przez Kołłątaja, dla potrzeb obserwatorium na Jagiellonce)
11 listopada 1918 r. spotykają się założyciele nowej odsłony uniwersytetu - Heliodor Święcicki, Michał Sołecki, Józef Kostrzewski, Stanisław Kozierowski.
W 1919 powstaje Wszechnica Piastowska, która w roku 1920 zmienia nazwę na Uniwersytet Poznański, od 1955 otrzymuje patrona i odtąd nazywa się UNIWERSYTET im ADAMA MICKIEWICZA
( w roku 2009 tj 90 lat po otwarci uniwersytetu , rektor Jagiellonki, w auli Un. Adama Mickiewicza oficjalnie podnosi i przeprasza za fakt 200 letniego blokowania powstania uniwersytetu w Poznaniu