HISTORIA WYCHOWANIA WYKŁAD V 30.10.11
ŚREDNIOWIECZE od V do XV w ne
W średniowieczu mamy do czynienia z dużymi rozbieżnościami czasowymi i terytorialnymi, dlatego trudno jest omówić dokładnie zagadnienia związane z historią wychowania, Niemniej można wyróżnić 3 typy edukacji:
Równolegle z pierwszymi szkołami katedralnymi ( nauka elementarna) istniało wychowanie rycerskie i cechowe. Niezależnie od tego jaki obszar i czas średniowiecza szkoły ogólne były podporządkowane kościołowi, religii chrześcijańskiej, powstawały przy klasztorach.
Uniwersalizm kultury średniowiecza polega na
- dominacja łaciny
-uczono tego samego, podręczniki tych samych autorów ALVAR, IZYRIUSZ z Sewilli
- nauka była oparta na relacji nauczyciel - uczeń . Dominowała metoda wykładowa.
- w całej Europie obowiązywały zasady TRIVIUM i QUADRYVIUM
Były następujące typy szkół:
- klasztorne wewnętrzne i zewnętrzne
- parafialne
-kolegialne lub kolegiackie, TRIWIUM, nazywano je szkołami trywialnymi
- katedralne
-uniwersytet
Wychowanie rycerskie i cechowe polegało na terminowaniu, czyli wysyłaniu ucznia do rycerza, lub majstra na odpowiedni czas nauki , zdobywania doświadczenia.( np. Leonardo da Vinci był terminowany u artysty m którego wybrał ojciec.
Zazwyczaj było tak, że rycerzem został syn rycerza. Dziecko terminowało u innego rycerza, nie u ojca. Dopóki uczył się za rycerza przebywał na dworze rycerskim. Były 3 etapy-paź, giermek, rycerz. Celem wychowania rycerskiego było wyrobienie odwagi, siły fizycznej, umiejętności wojskowych. Rycerz był własnością władcy, a władca to państwo. ( Sansonaria (?)”Życie codzienne w średniowieczu”)
Dla rycerza bardzo ważny był kodeks honorowy. Mówiono „ Jeśli rycerz umierał - Bogu oddawał duszę- królowi życie - damie serce - a sobie chwałę ziemską.
Wychowanie cechowe:
Jest charakterystyczne do wychowania mieszczańskiego. Charakteryzujecie tym, że małego chłopca w wieku ok. 5 lat oddawano na terminowanie do majstra, do jego domu. Małego, który trafił do majstra nazywano TERMINATOREM. Następny etap to CZELADNIK, a później MAJSTER. Często bywało, że czeladnikowanie trwało bardzo długo, ponieważ majster bał się konkurencji, nie chciał stracić swojej pozycji.
SZKOLNICTWO OGÓLNE
Pierwsze powstają szkoły klasztorne. Jako pierwszy Zakon Benedykta z Nursji, benedyktyni, założyli szkołę, budowali także drogi i szpitale. W Polsce pierwszy klasztor Benedyktynów powstał w Trzemesznie X w . Celem wychowania chłopców szkół wewnętrznych było przygotowanie do życia zakonnego, a szkół zewnętrznych przeznaczonych dla chłopców było przygotowanie ministrantów.
Szkoły parafialne miejskie i wiejskie, które powstawały przy parafiach, a nauczycielem był ksiądz, lub kantor( organista) Uczono tam pisania i czytania po łacinie.\
Kolegiackie powstawały przy kolegiatach, poziom wyższy niż w parafialnych, uczono:
Gramatyki kościelnej
Retoryki - w znaczeniu prowadzenia kancelarii parafialnej, czytanie ewangelii
Dialektyki - rozumowe udowadnianie faktów
Katedralne - realizowały Quadryvium
Arytmetyka - dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie
Astronomia - wyznaczanie ruchomych świąt kościelnych tj Zielone świątki ,Zesł. Ducha św, Święto 3 Króli
Muzyka - śpiew kościelny, chorały gregoriańskie
Geometria - rozpoznawanie na mapie miejsc świętych , związanych biblią
Uniwersytety. Kształtowały się w trojaki sposób
fundacje -ufundowanie przez władcę lub osobę duchowną
system boloński - wokół wybitnej jednostki zbiera się młodzież, ruch oddolny
system paryski - trwające spory teologiczne spowodowały do wkroczenia papieża. W systemie paryskim dominuje teologia.
Generalnie papież wyrażał zgodę na powstanie uczelni, kiedy nie wyraził zgody na powstanie oddziału teologicznego powstawała akademia, kiedy wyraził zgodę na oddział teologiczny - powstawał uniwersytet. NA uniwersytecie były 4 wydziały
wydział filozoficzny zwany 7 sztukami wyzwolonymi
prawniczy
medycyna
teologia
Student trafiał na uczelnie w momencie kiedy był do tego przygotowany, nie było określenia wieku. Po ukończeniu III roku zostawał- Bakałarzem, po kolejnych dwóch latach - magistrem. Magister nie był samodzielny dopóki nie wygłosił wykładu(zatwierdzonego przez swojego nauczyciela) Po akceptacji mógł wykładać, lub pozostać na uczelni. Akceptacja była wyażona poprzez złożenie pocałunku ojcowskiego, a następnie uczeń zapraszał nauczyciela na ucztę, najczęściej do łaźni.
SYSTEM BOLOŃSKI
Korporacja studentów wybierała spośród siebie rektora, jemu byli podporządkowani nie tylko studenci, ale także profesorowie. Studenci decydowali kto, kiedy i czego będzie uczył. Studenci mieli swój sąd, w którym osądzali przewinienia ( a nie sąd grodzki) Studenci i jego rodzice byli zwolnieni z oclenia, jeśli studenta okradli, uczelnia rekompensowała mu straty.
SYSTEM PARYSKI
Korporacja profesorska - profesorowie decydują kto, kiedy i gdzie uczy. Studenci mają władzę ograniczoną. Sąd studencki był także, podlegali mu uczniowie, jednak w przypadku pobicia ze skutkiem śmiertelnym- studenci świeccy odpowiadali przed sądem grodzkim, a katoliccy przed sądem kościelnym
Pojawiły się mieszkania dla studentów tzw bursy, fundowane często przez władcę. wynikało to z faktu , ze studenci stanowili najbiedniejszą warstwę społeczną.