Budowa wybranych odcinków przewodu pokarmowego i ich funkcja w procesie trawienia i wchłaniania pokarmu
Układ pokarmowy (układ trawienny)
- jest to zespół narządów służących do przyjmowania pokarmów, rozkładania większych substancji pokarmowych na mniejsze za pomocą enzymów trawiennych a następnie wchłaniania ich do krwi.
Przewód pokarmowy zbudowany jest z:
- jamy gębowej - początek układu pokarmowego
- gardzieli,
- przełyku - część przewodu pokarmowego łącząca gardło z żołądkiem
- żołądka - narząd układu pokarmowego, który stanowi przejściowy zbiornik i miejsce częściowego trawienia pokarmu.
- jelita, zróżnicowanego na: dwunastnicę, jelito cienkie i jelito grube.
W jamie gębowej znajduje się język, także zęby, język pełni głównie funkcje zmysłowe, zaś zęby służą do rozdrabniania pokarmu ślinianki wydzielają do światła jamy gębowej ślinę, zawarta w niej amylaza powoduje wstępny rozkład wielocukrów na dwucukry. Z jamy gębowej rozdrobniony pokarm przechodzi przez silnie umięśnioną gardziel. Tu połykanemu kęsowi zostaje nadany kierunek, aby nie dostał się do dróg oddechowych.
Przełyk - skurcze mięśni powodują ruchy robaczkowe przełyku, dzięki czemu jest czynnie transportowany do żołądka.
Żołądek -przedstawia rozszerzoną część przewodu pokarmowego w której pokarm zalega dłuższy czas podlegając trawieniu. Jego środowisko jest kwaśne, dzięki obecności kwasu solnego. Tego rola polega na wyjałowieniu pokarmu, częściowej denaturacji białka i uaktywnieniu enzymów w soku żołądkowym znajdują się enzymy trawienne: Pepsyna - rozkładająca białko do wielocząsteczkowych peptydów. Podpuszczka - powoduje ścinanie się kazeiny - białka mleka. Lipidy żołądkowe rozkładają tłuszcz. Nadtrawiony w żołądku pokarm trafia do jelita jego początkowym odcinkiem jest dwunastnica, do której uchodzą przewody trzustki i wątroby. Strawiony pokarm pod wpływem enzymów soku trzustkowego pokarm przechodzi do jelita cienkiego - główne miejsce trawienia.
Wchłanianie polega na przenikaniu produktów pokarmowych ze światła jelita do światła naczyń krwionośnych lub limfatycznych. Nie strawione i nie wchłonięte w jelicie cienkim składniki pokarmu przechodzą do jelita grubego, gdzie tamowane są z nich masy kałowe. Wchłanianie może być bierne (na zasadzie dyfuzji) albo czynne (z wykorzystaniem pewnych ilości energii).
Zespół upośledzonego wchłaniania, to schorzenie polegające na znacznym upośledzeniu wchłaniania substancji pokarmowych z jelita cienkiego. Prowadzi do zaburzeń żołądkowo-jelitowych (takich jak: nudności, wymioty, niestrawność, biegunki), niedożywienia, niedokrwistości i wyniszczenia. Do schorzeń prowadzących do wtórnego upośledzenia wchłaniania należą: stany po rozległych resekcjach żołądka lub jelita cienkiego, nowotwory przewodu pokarmowego, przetoki żołądkowo-jelitowe, zapalenia jelit.