Krwotok z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego



Jest to ostry krwotok jelitowy (j.
cienkie lub grube)



Charakteryzuje się oddawaniem
żywoczerwonej krwi, krwistych
stolców a czasem smolistego stolca



Masywny krwotok → stan zagrożenia
życia → wstrząs hipowolemiczny

Krwotok c.d.



Przyczyny:

- angiodysplazje
- polipy jelita grubego
- żylaki odbytu
- uchyłki jelita grubego
- uchyłek Meckela
- niedokrwienne zapalenie jelit

Krwotok c.d.



Powolna utrata krwi doprowadza
stopniowo do najczęściej niegroźnej
dla życia niedokrwistości (choroby
bakteryjne, pasożytnicze, przewlekłe
choroby zapalne jelit, popromienne
zapalenie jelita grubego, pojedynczy
wrzód

Krwotok c.d.



Wywiady:

- biegunka + żywoczerwona krew →

krwotok z dolnego odcinka

- szybkie chudnięcie → choroba

zakaźna (brak łaknienia i odwodnienie)

- utrzymujące się postępujące

chudnięcie → zapalne choroby jelita
grubego lub proces nowotworowy

Krwotok c.d.



Wywiady c.d.:

przewlekła biegunka z domieszką krwi

i dolegliwościami bólowymi brzucha →
wrzodziejące zapalenie jelita grubego
lub choroba Leśniowskiego – Crohna
lub zapalenie uchyłka jelita grubego

- przebyta antybiotykoterapia →

rzekomobłoniaste zapalenie jelit

Krwotok c.d.



Badania:

- per rectum (żylaki odbytu, rak jelita

grubego)

- rektoskopia
- fibrosigmoidoskopia
- całkowita kolonoskopia

Krwotok c.d.



Leczenie:

- doraźne- dostęp do żyły; pomiar RR i

HR; gdy SBP < 100mmHg, HR >
100/min, blada, wilgotna, zimna skóra
→ 500ml roztworu elektrolitowego lub
płynów krwiozastępczych; zapewnić
zapas 6j. krwi i (lub) preparatów
krwiozastępczych

Krwotok c.d.



Leczenie c.d.:

- doraźne c.d.- leczyć wstrząs

hipowolemiczny; założyć zgłębnik do
żołądka; wykonać ekg; przeprowadzić
badanie gazometryczne krwi tętniczej

Dalsze leczenie zależy od przyczyny i

umiejscowienia zmiany krwawiącej

Krwotok c.d.



Leczenie c.d.

- krwawiące żylaki odbytu- krioterapia,

sklerotyzacja, założenie opasek
gumowych, koagulacja, czasem
konieczne jest chirurgiczne podkłucie
żylaków

- krwawiące polipy jelita grubego-

usunięcie metodą endoskopową

Krwotok c.d.



Leczenie c.d.

- krwotok z raka jelita grubego,

angiodysplazji, popromiennego

zapalenia jelita grubego → plazmowy

koagulator argonowy (gdy nie można

zastosować leczenia operacyjnego)

- krwawienie w chorobie bakteryjnej

lub nieswoistym zapaleniu →

antybiotyki i (lub) leki przeciwzapalne

Krwotok c.d.



Leczenie c.d.

- krwotok z uchyłka Meckela z

niedokrwiennym zapaleniem jelit lub
uchyłkami jelita grubego → pilna
konsultacja chirurgiczna i leczenie
operacyjne

Wymioty



Gwałtowne wyrzucenie treści
pokarmowej w kierunku jamy ustnej



Mogą doprowadzić do odwodnienia,
zaburzeń elektrolitowych i gospodarki
wodno-elektrolitowej, a w skrajnych
przypadkach do wstrząsu
hipowolemicznego

Wymioty c.d.



Przyczyny:

- choroby przewodu pokarmowego-

#zwężenie lub zamknięcie światła

przełyku, żołądka i dwunastnicy, jelita

cienkiego, stany po resekcji żołądka i

wagotomii

#stany zapalne błony śluzowej- ostre i

przewlekłe zapalenia przełyku,

zapalenie żołądka, zatrucia pokarmowe

Wymioty c.d.



Przyczyny c.d.

- choroby przewodu pokarmowego c.d.
#wymioty odruchowe towarzyszące

ostremu zapaleniu wyrostka
robaczkowego, ostremu zapaleniu
trzustki, ostremu zapaleniu pęcherzyka
żółciowego, kolce nerkowej, kolce
żółciowej, ostremu zapaleniu wątroby

Wymioty c.d.



Przyczyny c.d.

- choroby metaboliczne- mocznica,

hiperkalcemia, choroba Addisona
(hiponatremia), choroby miąższu
wątroby, niewyrównana cukrzyca
(kwasica ketonowa)

Wymioty c.d.



Przyczyny c.d.

- leki- glikozydy nasercowe,

sulfonamidy, tetracykliny,
metronidazol, kwas acetylosalicylowy,
NLPZ, chemioterapeutyki, analgetyki,
narkotyki, doustne środki
antykoncepcyjne

Wymioty c.d.



Przyczyny c.d.

- zatrucia- ołowica, rozpuszczalniki
- ciąża
- choroby oun- migrena, wzrost

ciśnienia śródczaszkowego, zaburzenia
czynności błędnika (choroba Meniere’a)

- psychogenne- stany lękowe,

jadłowstręt psychiczny

Wymioty c.d.



Rozpoznanie

- wymioty poranne → ciąża,

poalkoholowe zapalenie żołądka, guzy
mózgu, mocznica, wymioty
psychogenne

- wymioty późne → zaleganie w żołądku

wywołane przeszkodą mechaniczną

- wymioty w godzinach nocnych → wrzód

trawienny żołądka i dwunastnicy

Wymioty c.d.



Rozpoznanie c.d.

- wymioty + bóle → ostre zapalenie

trzustki, ostre zapalenie pęcherzyka
żółciowego, ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego, kolka żółciowa i
nerkowa

- wymioty + bóle przewlekłe → wrzód

trawienny, rak, przewlekłe zapalenie
trzustki

Wymioty c.d.



Rozpoznanie c.d.

- wymioty + bóle głowy → migrena,

zapalenie opon mózgowych,
wzmożone ciśnienie śródczaszkowe

- wymioty kałowe + ból w śródbrzuszu

→ niedrożność jelita

Wymioty c.d.



Badanie fizykalne

- stopień nawodnienia
- zabarwienie skóry (choroba

Addisona)

- tętno (bradykardia w ↑ ciśnieniu

śródczaszkowym)

- obecność blizn pooperacyjnych,

przepuklin i zjawisko stawiania się jelit

Wymioty c.d.



Badanie fizykalne c.d.

- wielkość wątroby
- objaw Chełmońskiego
- objaw pluskania
- guz w jamie brzusznej
- objawy otrzewnowe
- osłuchanie jamy brzusznej
- badanie neurologiczne
- gorączka

Wymioty c.d.



Badania dodatkowe

- morfologia krwi
- badanie ogólne moczu
- jonogram osocza
- aktywność AlAT i AspAT w surowicy

krwi

- stężenie kreatyniny w osoczu
- aktywność amylazy w surowicy

Wymioty c.d.



Badania dodatkowe c.d.

- gazometria krwi tętniczej
- rtg przeglądowe jamy brzusznej
- rtg klatki piersiowej
- ekg
- test ciążowy u kobiet w wieku

rozrodczym

Wymioty c.d.



Badania dodatkowe c.d.

- podejrzenie przyczyny wymiotów w

górnym odcinku przewodu
pokarmowego → badanie
endoskopowe

- przy podejrzeniu choroby oun → KT,

NMR lub EEG

Wymioty c.d.



Leczenie

- chory w pozycji leżącej, pomiar RR, HR,

częstości oddechów, temperatury ciała

- zapewnienie dostępu do żyły
- założenie cewnika do pęcherza

moczowego

- wprowadzenie cewnika do żołądka

(przy utrzymujących się wymiotach)

Wymioty c.d.



Leczenie c.d.

- tlen do oddychania
- wlew i.v. płynu wieloelektrolitowego

lub 0,9% NaCl, wyrównanie zaburzeń

gospodarki wodno-elektrolitowej i

kwasowo-zasadowej

- rozpoczęcia leczenia przyczynowego

choroby (leczenie internistyczne,

chirurgiczne, neurochirurgiczne)

Wymioty c.d.



Leczenie c.d.

Leczenie objawowe wtedy, gdy przyczynowe

nie jest możliwe

Leki przeciwwymiotne:
- przeciwhistaminowe
- pochodne fenotiazyny, leki

przeciwcholinergiczne

- antagoniści receptora dopaminergicznego
- antagoniści receptora serotoninergicznego

(po radioterapii i chemioterapii)

Biegunka



Oddawanie płynnych, półpłynnych lub

papkowatych stolców w liczbie > 3 oraz

o masie > 250 g/d z wydalaniem

tłuszczów >7 g/d



Podział:

- ostra- może doprowadzać do

odwodnienia, zaburzeń wodno-

elektrolitowych i kwasowo-zasadowych

- przewlekła- rzadko zagrożenie życia

Biegunka c.d.



Podział ze względu na patogenezę:

- osmotyczna- substancje czynne

osmotycznie

- nadmierne wydzielanie wody i

elektrolitów (pobudzanie przez

hormony, toksyny bakteryjne)

- upośledzone wchłanianie składników

treści jelitowej przez chorobowo

zmienioną błonę śluzową jelita

Biegunka c.d.



Podział ze względu na patogenezę c.d.:

- następstwo uszkodzenia nabłonka

jelitowego połączonego z wydzielaniem
śluzu i białek krwi

- spowodowana zwiększoną motoryką jelit
Często dochodzi do współdziałania dwóch

lub więcej powyższych czynników

Biegunka c.d.



Biegunki ostre:

- pochodzenia zakaźnego- ostre stany

zapalne żołądka i jelit (bakterie
-Salmonella, Shigella, E. coli, Proteus,
Yersinia, przecinkowiec cholery;
wirusy - odry, grypy, świnki, zapalenia
wątroby; pasożyty – lamblie, pełzak
czerwonki, glista ludzka, tasiemiec)

Biegunka c.d.



Biegunki ostre c.d.:

- pochodzenia toksycznego- toksyny

egzogenne (gronkowiec, posocznice, sole

arsenu, rtęci, chromu, toksyny zawarte w

grzybach), endogenne (mocznica)

- pochodzenia lekowego (antybiotyki,

cytostatyki, diuretyki, środki

przeczyszczające, chinidyna, biguanidy)

Ampicylina, linkomycyna- rzekomobłoniaste

zapalenie jelit

Biegunka c.d.



Biegunki ostre c.d.:

- pochodzenia alergicznego-

nadwrażliwość na składniki pokarmowe
(truskawki, maliny, ryby, jaja)

- pochodzenia psychicznego- po silnych

stresach psychicznych, ustępuje
samoistnie po wygaśnięciu czynnika
sprawczego

Biegunka c.d.



Wywiady:

- liczba stolców na dobę
- czy towarzyszy ból brzucha i gorączka
- wygląd i konsystencja stolca
- czy ktoś z otoczenia ma podobne

objawy

- zażywane leki
- pora dnia występowania
- pobyty w krajach tropikalnych

Biegunka c.d.



Badanie fizykalne:

- stan odżywienia, nawodnienia,

temperatura ciała, HR

- badanie per rectum
- najczęściej 2-3 dni, ostre zapalenie

żołądkowo-jelitowe, temp. < 38,5°C,
nie wymaga skomplikowanego
postępowania diagnostycznego

Biegunka c.d.



Badanie fizykalne c.d.:

- zły stan ogólny chorego, temp. >

38,5°C, obecność krwi w stolcu, cechy
odwodnienia ze skłonnością do
rozwoju wstrząsu hipowolemicznego
→ szybkie postępowanie
diagnostyczne → leczenie
przyczynowe

Biegunka c.d.



Badania dodatkowe:

- morfologia krwi, Htk
- stężenie elektrolitów w osoczu
- gazometria krwi tętniczej
- parametry czynności wątroby i nerek
- badania bakteriologiczne (ew.

parazytologiczne, wirusologiczne,
mikologiczne, immunologiczne)

Biegunka c.d.



Leczenie:

- lekka, niepowikłana biegunka-

objawowe, nie wymaga hospitalizacji
(leki przeciwbiegunowe- Imodium,
nawodnienie doustne- NaCl, KCl,
glukoza; dieta ryżowo-sucharkowa,
spazmolityki; leki wyjaławiajace
przewód pokarmowy)

Biegunka c.d.



Leczenie c.d.:

- ostra biegunka o ciężkim przebiegu:
# hospitalizacja, leżenie, pomiar RR,

HR, temperatura ciała, częstość
oddechów

# dostęp do żyły
# cewnik do pęcherza moczowego +

bilans płynów

Biegunka c.d.



Leczenie c.d.:

- ostra biegunka o ciężkim przebiegu c.d.:
# tlenoterapia
# wlew i.v. płynu Ringera (+ 10-20 mmol/l

potasu)

# wyrównanie zaburzeń gospodarki

elektrolitowej i kwasowo-zasadowej

# leczenie przyczynowe choroby, która

spowodowała biegunkę

Biegunka c.d.



Niektóre antybiotyki mogą
spowodować biegunkę, najczęściej
wystarczy odstawienie antybiotyku



Rzekomobłoniaste zapalenie jelit może
być wywołane przez prawie wszystkie
antybiotyki (najczęściej linkomycyna i
klindamycyna)- choroba
nierozpoznana i nieleczona właściwie
→ duża śmiertelność

Biegunka c.d.



Rzekomobłoniaste zapalenie jelit c.d.:

Leczeniem z wyboru jest podanie

wankomycyny lub metronidazolu

Ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego



Najczęstsza przyczyna ostrego brzucha



Szczyt zachorowań 2 i 3 dekada życia



Głównie w krajach wysoko rozwiniętych



Przyczyny:

- zamknięcie światła wyrostka przez drobny

kamień kałowy (rzadziej rozrost tkanki
limfatycznej, pasożyty lub nowotwór)

- owrzodzenie błony śluzowej wyrostka

Ostre zapalenie wyrostka c.d.



Uszkodzenie błony śluzowej wyrostka →
inwazja ściany przez bakterie → zgorzel →
perforacja



Cały proces patologiczny rozwija się w ciągu
12-48 godzin (może trwać do kilku dni)



Jeśli choroba rozwija się wolno → oklejenie
wyrostka przez sąsiednie narządy (kątnica,
jelito kręte, sieć) → naciek lub ropień
okołowyrostkowy

Ostre zapalenie wyrostka c.d.



Objawy:

- ból brzucha- często pierwszy objaw,

najczęściej w nadbrzuszu lub okolicy
okołopępkowej, najczęściej o
charakterze kolkowym, trwa kilka
godzin i ustępuje → pojawia się
ponownie w prawym dole biodrowym

Ostre zapalenie wyrostka c.d.



Objawy c.d.:

- nudności lub niezbyt nasilone

wymioty (ok. 95% chorych)

- ↑ temperatury ciała, najczęściej <

38°C

- bolesność uciskowa, zwiększone

napięcie mięśni powłok brzusznych,

dodatni objaw otrzewnowy w prawym

dole biodrowym (objaw Blumberga)

Ostre zapalenie wyrostka c.d.



Punkt McBurneya

Ostre zapalenie wyrostka c.d.



OBJAW BLUMBERGA – ostry ból brzucha odczuwany

w chwili nagłego zwolnienia ucisku powłok brzucha



– objaw diagnostyczny stwierdzany w badaniu

fizykalnym u chorych z ostrym zapaleniem otrzewnej;

objaw charakteryzuje się brakiem lub słabo nasiloną

bolesnością podczas delikatnego i powolnego

uciskania powłok brzusznych, z charakterystycznym

wywołaniem ostrego, silnego bólu w momencie

gwałtownego zwolnienia ucisku



Występowanie: zapalenie otrzewnej

Ostre zapalenie wyrostka c.d.



Badania dodatkowe

- leukocytoza w morfologii krwi



Leczenie: operacyjne

Rak jelita grubego



Zajmuje 2 miejsce w Polsce wśród
przyczyn zgonów na nowotwory
złośliwe



Rzadko u osób przed 40 r.ż.



Szczyt zachorowań w 8 dekadzie życia

Rak jelita grubego c.d.



Etiologia i patogeneza

Stany przedrakowe: pojedyncze gruczolaki,

zespoły polipowatości rodzinnej, nieswoiste
choroby zapalne jelit

Nabyte mutacje genów
Czynniki środowiskowe: pokarmy bogate w

tłuszcze zwierzęce i czerwone mięso,
ubogie w warzywa, owoce, Ca i Se

Rak jelita grubego c.d.



Obraz kliniczny- zależny od lokalizacji:

- prawa połowa okrężnicy- utajone

krwawienie do jelita – rozwój
niedokrwistości

- lewa połowa okrężnicy i odbytnicy- jawne

krwawienie z dolnego odcinka przewodu
pokarmowego i zmiana rytmu wypróżnień
(biegunka z domieszką śluzu lub zaparcie)

Rak jelita grubego c.d.



Obraz kliniczny c.d.:

- rak odbytnicy- wyczuwalny często w

badaniu per rectum

Pierwszym objawem raka jelita grubego

może być niedrożność

Rak jelita grubego c.d.



Rozpoznanie:

- badania laboratoryjne- niedokrwistość

niedobarwliwa, dodatni wynik testu na
krew utajoną w kale, ↑ stężenie CEA w
surowicy krwi

- kolonoskopia
- badania obrazowe (KT, MR)
- badanie morfologiczne

Rak jelita grubego c.d.



Leczenie

- operacyjne- resekcja jelita z guzem +

regionalne węzły chłonne

- leczenie uzupełniające-

chemioterapia, w raku odbytnicy-
radioterapia