ZESPOŁY BÓLOWE

KRĘGOSŁUPA LĘDŹWIOWEGO

U DOROSŁYCH

Sylwia Grabowska

Katarzyna Misiak

ETIOLOGIA

Rodzaj bólu zależy od podrażnienia jednego z dwóch układów

nerwowych:



Tranzytowego (rdzeń)



Korzeni

Drażnienie tych układów daje najczęściej objawy rwy

kulszowej, drętwienia lub parestezji w kończynach,
osłabienia siły mm i czucia powierzchownego, a także zaniki
mięśniowe.

Zmiany patologiczne wywołujące dolegliwości bólowe są

bardzo

zróżnicowane

i

uwarunkowane

zarówno

czynnikami

zewnętrznymi

jak wieloma stanami wewnętrznymi i chorobami organizmu.

Zakres

i

lokalizacja

powyższych

objawów

klinicznych w dużej mierze uwarunkowana jest
poziomem uszkodzenia krążka międzykręgowego.
Najczęściej występują zmiany w krążku i stawach
międzywyrostkowych,

ale

mogą

się

one

umiejscawiać również w więzadłach, przyczepach
mięśniowych i mieć swoje źródło w zmianach
około kręgosłupowych.

PRZYCZYNY



Uszkodzenie krążka międzykręgowego,



Wady wrodzone ( sakralizacja L5, lumbalizacja
S1, wady rozwojowe korzeni i pochewek),



Zmiany zapalne ( zakażenia-gruźlicze, durowe,
grzybicze, gronkowcowe oraz zesztywniające
zapalenie stawów kręgosłupa i reumatoidalne
zapalenie stawów),



Zmiany nowotworowe (guzy pierwotne-
szpiczak, kostniak, kostniak kostnawy oraz
przerzuty raka płuc, nerek, gruczołu
krokowego, tarczycy),



Choroby metaboliczne ( osteoporoza, osteomalacja,

choroba Pageta, chondrokalcynoza, nadczynność

gruczołów przytarczycznych),



Zaburzenia statyczne i dynamiczne

( nierówność kończyn, nadmierna kifoza

lub lordoza, skolioza)



Urazy ( złamania trzonów i wyrostków

poprzecznych, przeciążenia),



Kręgoszczelina i kręgozmyk.

PRZYCZYNY

LUMBAGO (POSTRZAŁ)

LUMBAGO (POSTRZAŁ)

To pojawiające się nagle, gwałtowne schorzenie w

okolicy dolnej części kręgosłupa. Łączy się z
niezdolnością do poruszania się, nieodpowiednią
postawą ciała często z groteskowymi wygięciami
kręgosłupa, napięciami mięśni i silnymi bólami,
pojawiającymi się przy każdej próbie zmiany pozycji
albo poruszenia się. Ból postrzałowy jest silny,
pojawia się nagłe, jest rwący, ostry i przeszywający;
obejmuje całą okolicę lędźwiową, przez co ustalenie
punktu, z którego promieniuje, staje się niemożliwe.
Ból ten słabnie nieco w pozycji spoczynkowej i w
cieple, czycha jednak tuz pod progiem bólu i odzywa
się przy najmniejszym poruszeniu.

LUMBAGO (POSTRZAŁ)

Boli cały obszar lędźwiowy, niekiedy ból

promieniuje do obu nóg i może stać się tak

silny, ze wywołuje mdłości. Pojawia się często

w chwili prostowania się po dłuższym

wykonywaniu pracy w pochyleniu. Może go

wywołać podniesienie ciężaru połączone z

jednoczesnym skrętem tułowia, może też być

wynikiem skakania lub uprawiania dyscyplin

sportowych, w których wykonuje się skręty

połączone ze skłonami. Ból powodowany jest

uciskiem na korzonek nerwowy prze

z

krążek

międzykręgowy lub jego oderwany fragment.

LECZENIE

Okres ostry:



zaleca się leżenie w łóżku lub przynajmniej częściowe

ograniczenie ruchu.



jeżeli nie ma charakteru zapalnego, leżenie nie jest

konieczne (przyczyną bólu może być odruchowy

skurcz, któremu towarzyszy obrzęk niezapalny).



Fizykoterapia:

-stosujemy: parafinoterapię, galwanizację, jontoforezę,

prądy diadynamiczne, prądy interferencyjne,

krioterapię, laseroterapię, magnetoterapię,

promieniowanie podczerwone, promieniowanie

nadfioletowe, diatermię krótkofalową, terapuls,

diatermię mikrofalową, ultradźwięki, saunę, kąpiele

solankowe, kąpiele siarczkowo –siarkowodorowe,

okłady borowinowe.

Okres przewlekły (rekonwalescencji):



Masaż

Przeszkodą w wykonywaniu masażu jest

bolesność z tego powodu wskazane jest
wykonanie zabiegów fizykoterapii
bezpośrednio przed masażem.

Wyróżniamy dwa sposoby postępowania:

klasyczny i segmentarny.

RWA KULSZOWA

RWA KULSZOWA



Nerwoból kulszowy, podobnie jak lumbago, jest
skutkiem zmian chorobowych dysków lędźwiowego
odcinka kręgosłupa, do których doszło w wyniku
działania dużych sił ściskających. Ostry ból atakuje
pośladki, tylną powierzchnię uda, zewnętrzną
powierzchnię stawu kolanowego i łydkę, sięgając
czasami aż do kostki zewnętrznej. Mozę również
wystąpić mrowienie w stopie lub drętwienie łydki.
Wszystkie te dolegliwości są objawami wysunięcia się
dysku z jego naturalnego położenia i uciskania przez
niego korzeni nerwów tworzących nerw kulszowy,
który w tym miejscu wychodzi z kolumny kręgosłupa.

RWA KULSZOWA

Ból powodowany jest uciskaniem korzonków

nerwowych w miejscu, w którym nerwy

opuszczają kanał rdzeniowy. Podrażnienie to

prowadzi do zapalenia korzonka nerwowego, jego

obrzęku, a w rezultacie do jeszcze większego

zaciśnięcia go w otworze międzykręgowym. Bóle

rwy kulszowej mogą mieć bardzo różną postać i

zasięg; obejmują najczęściej tylko jedną część

ciała, rzadziej —obie. Ich przyczyną są zawsze

zaburzenia statyki kręgosłupa, toteż można je

zmniejszyć zarówno przez odpowiednie,

odciążające ułożenie ciała, jak i przez korektę

postawy. Szczególnie skutecznym i sprawdzonym

sposobem jest wyciąg ortopedyczny powodujący

samoczynny powrót dysku w jego prawidłowe

położenie. W rezultacie słabnie ucisk, jaki jest

wywierany na korzonki nerwowe.

RWA KULSZOWA

Zakres i lokalizacja powyższych objawów

klinicznych w dużej mierze uwarunkowana jest
poziomem uszkodzenia krążka
międzykręgowego. W zależności od lokalizacji
uszkodzenia zasięg dolegliwości korzeniowych
może być następujący:

LECZENIE



Leczenie zachowawcze zwykłej rwy kulszowej w ostrym
okresie choroby polega na odpoczynku i leżeniu na
wznak na twardym, nieuginającym się podłożu (np.
deska podłożona pod materac), z nogami zgiętymi w
stawach biodrowych i kolanowych, przy podpartych
łydkach. To postępowanie ma na celu stworzenie takiej
sytuacji, aby przesunięte jądro miażdżyste cofnęło się i
uwolniło uciśnięte struktury. Dolegliwości bólowe
łagodzą też ciepłe okłady okolicy krzyżowej. Podaje się
ponadto leki przeciwbólowe i przeciwzapalne witaminy,
leki miorelaksujące (rozluźniające mięśnie), niekiedy
również kortykosteroidy.

Zależnie od stanu i okresu choroby, stosuje się różne

zabiegi rehabilitacyjne: masaż mięśni przykręgosłupowych
i kończyny, ćwiczenia rozluźniające, wyciąg, a także
zabiegi fizykoterapeutyczne: nagrzewania (np. diatermia,
lampy solux), ultradźwięki, specjalne kąpiele.

W późniejszym okresie zaleca się układ regularnych ćwiczeń

korekcyjnych i wzmacniających mięśnie przykręgosłupowe
oraz mięśnie brzucha. Najlepszym ćwiczeniem jest
pływanie, zwłaszcza na plecach.

Leczenie operacyjne polega na usunięciu zwyrodniałego

krążka międzykręgowego. Wskazaniem do leczenia
operacyjnego są częste nawroty dolegliwości bólowych,
uporczywe utrzymywanie się bólów i narastanie objawów
uszkodzenia korzeni nerwowych (zwłaszcza niedowładów),
mimo dłuższego leczenia.

DYSKOPATIA -„WYPADNIĘCIE”

DYSKU



Ból zależy od miejsca i stopnia wypchnięcia dysku

z jego objawów naturalnego położenia. Może on
być ostry i drążący, może też być ciągnący i
promieniujący w kierunku nóg. Może przypominać
ostry ból doznawany w rwie kulszowej, może się
też przejawiać jako mrowienie lub drętwienie nogi.
Ból powodowany jest przez ucisk uszkodzonej
tarczy międzykręgowej na otaczające ją tkanki.
Bóle tego rodzaju są szczególnie gwałtowne
wówczas, gdy oderwany fragment dysku zaklinuje
korzonek nerwowy w otworze międzykręgowym.

Dyskopatia

DYSKOPATIA -„WYPADNIĘCIE”

DYSKU

LECZENIE



Zachowawcze (w pierwszym etapie ma na celu
zmniejszenie bólu i napięcia mięśniowego, następnie
poprawę funkcji ruchowej poszczególnych segmentów
kręgosłupa oraz zmniejszenie sił działających na krążek
międzykręgowy.
Stosuje się tutaj:
- terapię manualną
- kinezyterapię
- fizykoterapię
- farmakoterapię (leki przeciwbólowe i przeciwzapalne)
• Operacyjne - podejmowane w sytuacji gdy obserwuje
się objawy deficytu neurologicznego, lub też leczenie
zachowawcze nie przynosi rezultatów.

BÓLE ZWYRODNIENIOWE



Stałe obciążenie krążków powoduje również to, że tracą one
coraz więcej płynu, stają się przez to coraz cieńsze i przestają
pełnić funkcje amortyzujące. W rezultacie nie są one w stanie
dłużej tłumić nacisków i wstrząsów, jakim podlega codziennie
kręgosłup. Spłaszczenie tarcz międzykręgowych prowadzi
ponadto do rozluźnienia całej konstrukcji nośnej kręgosłupa i
do zachwiania statyki stawów międzykręgowych. Rezultatem
opisanych procesów jest nadmierna ruchomość elementów
konstrukcji kręgosłupa, która powoduje większe wychylenia
elementów stawowych i podrażnienia i tak już zmienionych
zapalnie tkanek. Nadmierne obciążenie małych stawów
międzykręgowych prowadzi do ich wzmożonego zużycia, a to z
kolei do ich zwyrodnienia (artrozy), która grozi w każdej chwili
niepożądanymi przesunięciami w obrębie stawów z ich
zablokowaniem włącznie.



W przeciwieństwie do bólów uciskowych

wywołanych przez wysunięte ze swego
właściwego położenia dyski, bóle
zwyrodnieniowe są niezalezne od rodzaju i
sposobu wykonywanych ruchów i dają się we
znaki również po udaniu się na spoczynek. Nie
można wtedy znaleźć żadnej pozycji, która
przyniosłaby ulgę, jak to ma miejsce w
przypadku bólów pochodzenia dyskowego.
Często zdarza się jednak, że znaczne zmiany
zwyrodnieniowe powodują tylko niewielkie
dolegliwości; niestety bywa również
odwrotnie.

WNIOSKI

Leczenie usprawniające osób z zespołem bólów dolnego

odcinka kręgosłupa ma na celu:



usunięcie bólu przez odciążenie uciśniętych korzeni
rdzeniowych,



wzmocnienie mięśni tułowia,



wykształcenie dobrej postawy ciała i rozwinięcie dobrej
sprawności fizycznej.



W doborze zabiegów fizykalnych należy kierować się
reakcją na te zabiegi poszczególnych pacjentów.



Przy stosowaniu wyciągów wymagane jest stopniowanie
siły ciągu, odciążenie kręgosłupa, tj. leżenie przez okres
1 godz. bezpośrednio po wyciągu, oraz wprowadzenie
stopniowe ćwiczeń wzmacniających mięśnie tułowia.



Ćwiczenia stosowane u osób z zespołem bólów

dolnego odcinka kręgosłupa wymagają
usystematyzowania i stopniowania. Ćwiczenia
ruchowe nie mogą nasilać bólu.



Warunkiem utrzymania dobrego stanu zdrowia i

uniknięcia nawrotów dolegliwości u osób z
zespołem bólów dolnego odcinka kręgosłupa jest:



codzienne wykonywanie przez 15—20 min

ćwiczeń ruchowych mięśni tułowia i ogólnie
usprawniających,



utrzymanie prawidłowej wagi ciała, poprawne

wykonywanie (wg otrzymanych wskazówek)

pracy fizycznej obciążającej kręgosłup.

LITERATURA:



„Biomechanika w patogenezie zespołu bólów w
dolnym odcinku kręgosłupa u ludzi pracy” Pod
redakcją prof. Dr med. Wiktora Degi PZWL Warszawa



„Bóle kręgosłupa” Renate Zauner



„Bóle krzyża” doc. Dr hab. Med. Artur Dziak PZWL



„Profilaktyka i zachowawcze leczenie w zespołach
bólów dolnego odcinka kręgosłupa” Pod redakcją
prof. Dr med. Wiktora Degi PZWL Warszawa



„Schorzenia i urazy kręgosłupa” prof. Dr hab. N. med.
Jerzy Kiwerski, dr n. med. Mieczysław Kowalski, dr n.
med. Marek Krasuski PZWL Warszawa

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!