Zespoły bólowe kręgosłupa

szyjnego

Monika Szczegot

Funkcje kręgosłupa :



jako narząd
ochronny dla
rdzenia
kręgowego



podpora ciała



narząd ruchu

Anatomia kręgosłupa



7 kręgów szyjnych (vertebrae cervicales)



1,2,7 kręg – cechy szczególne



pozostałe kręgi – stałe elementy budowy:

- trzon
- łuki kręgów
- wyrostek kolczysty
- wyrostki stawowe górne i dolne
- wyrostki poprzeczne

Kręg szczytowy (atlas)



Brak trzonu



Brak właściwego wyrostka kolczystego



Pierścieniowaty kształt



Na przedniej części łuku przedniego

znajduje się guzek przedni



Na powierzchni tylnej – powierzchnia

stawowa zwana dołkiem zębowym



Brak właściwych wyrostków stawowych

na częściach bocznych kręgu



Na stronie górnej i dolnej obu części

bocznych znajdują się powierzchnie

stawowe górne i dolne (dołki stawowe)



Od tyłu ząb kręgu obrotowego

obejmuje więzadło poprzeczne kręgu

szczytowego



Wyrostki poprzeczne są dłuższe,

mocniejsze i znacznie bardziej bocznie

rozstawione

Kręg obrotowy (axis)



Trzon jest dość mocno

wydłużony ku górze



Z górnej powierzchni

trzony wystaje wyrostek

zwany zębem kręgu

obrotowego z powierzchnią

stawową przednią



Na tylnej jego stronie

znajduje się powierzchnia

stawowa tylna do

połączenia stawowego z

więzadłem poprzecznym

kręgu szczytowego



Wyrostek kolczysty jest

długi, rozdwojony na końcu



Typowych wyrostków

stawowych górnych brak

Siódmy kręg szyjny

(prominens)

– kręg wystający



Jako kręg przejściowy

między szyjnym a

piersiowym odcinkiem

kręgosłupa zatraca on

niektóre właściwości

kręgów szyjnych, a

zyskuje inne – kręgów

piersiowych



Trzon jest znacznie

większy



Wyrostek kolczysty nie

jest rozdwojony



Wyrostki poprzeczne

są znacznej wielkości

Więzadła kręgosłupa



Podłużne przednie – biegnie na przedniej

powierzchni trzonów kręgów



Podłużne tylne – tylna powierzchnia trzonów

kręgów wewnątrz kanału kręgowego



Żółte – przylegają od tyłu do torebek stawów

międzykręgowych



Międzypoprzeczne – przebiegają między

wyrostkami poprzecznymi sąsiednich kręgów



Międzykolcowe – między wyrostkami kolczystymi



Nadkolcowe – wzdłuż kręgosłupa



Karkowe – między kością potyliczną a wyrostkami

kolczystymi

Patofizjologia kręgosłupa –

odcinek szyjny - następstwa



Uszkodzenie rdzenia kręgowego wpływa na
zaburzenie czynności wielu narządów i układów
organizmu



Dochodzi nie tylko do zaburzenia funkcji
ruchowych mięśni szkieletowych, zaburzenia
propriocepcji, lecz także do zaburzenia
czynności układów: oddechowego, krążenia,
pokarmowego, narządów wydzielania
wewnętrznego, układu moczowego, zaburzenia
przemiany materii, równowagi elektrolitowej,
białkowej i innych zaburzeń biochemicznych

Skręcenie stawów

międzykręgowych kręgosłupa

szyjnego



Powstaje w następstwie silnego skręcenia lub zgięcia szyi



W wyniku urazu dochodzi do naciągnięcia,

rozwarstwienia lub przerwania więzadeł, torebek

stawowych i mięśni, bez podwichnięcia lub zwichnięcia

stawów międzykręgowych



Objawy:

-

Obrzęk i krwiak wokół korzeni nerwowych mogą stanowić

przyczynę bólów korzeniowych promieniujących do

ramienia i ręki

-

Niekiedy silne dolegliwości bólowe przeplatają się z

okresami remisji

o

konieczne jest badanie RTG w celu wykluczenia

podwichnięcia lub zwichnięcia stawów międzykręgowych

o

Leczenie:

-

Zazwyczaj ma charakter nieoperacyjny

-

Na 6-8 tygodni zakłada się kołnierz ortopedyczny

-

Zaleca się ćwiczenia wzmacniające mięśnie szyi

Podwichnięcie i chwilowe

zwichnięcie stawów

międzykręgowych



Występują częściej niż są rozpoznawane



Powstają najczęściej w wyniku nagłego

zatrzymaniapojazdu



Mechanizm urazu można porównać ze

smagnięciem biczem



W przypadku tego typu obrażeń dochodzi nieraz

do uszkodzenia rdzenia kręgowego pierwotnego

(w czasie działania urazu) lub wtórnego (przez

krwiaki i blizny)



Objawy:

-

Mogą być bardzo niewielkie, jednak niekiedy

dochodzi do całkowitego porażenia rdzenia

kręgowego

Złamania i zwichnięcia

kręgosłupa szyjnego



Powstają zwykle w wyniku uderzenia w

głowę



Dotyczą przeważnie kręgów C

5,

C

6,

C

7,

oraz C

1

i C

2



Podział złamań:

1.

Stabilne (powstają zwykle z mechanizmu

zgięciowo – kompresyjnego)

2.

Niestabilne (powstają głównie z

mechanizmu zgięciowo – rotacyjnego,

zgięciowego lub rzadziej wyprostnego)

Złamanie stabilne



złamania struktur nie

mających wpływu na

stabilność kręgosłupa

(złamanie wyrostka

poprzecznego, wyrostka

kolczystego, rzadko

łuku kręgowego przy

zachowanej stabilności

stawów), oraz czyste

złamania kompresyjne

trzonu kręgowego z

niewielkim jego

zgnieceniem

(maksymalnie o 1/3

wysokości trzonu)

Złamanie niestabilne



złamanie wymagające
bezwzględnie leczenia
operacyjnego



celem tego leczenia
jest uzyskanie
stabilnego kręgosłupa
pozwalającego na
uruchamianie chorego
i uwolnienie rdzenia
czy korzeni z ucisku

Złamania i zwichnięcia

kręgosłupa szyjnego – c.d.



Objawy:

-

Jak przy złamaniu

-

- chory często podtrzymuje głowę
rękami

-

Podczas badania klinicznego
dolegliwości bólowe lokalizuje się,
wykonując delikatne ruchy głową i
uciskając wyrostki kolczyste

Złamania i zwichnięcia

kręgosłupa szyjnego – c.d.



Leczenie:

-

Pierwsza pomoc na miejscu

wypadku sprowadza się do

unieruchomienia odcinka szyjnego

kręgosłupa i szybki transport

karetką do szpitala

-

Leczenie zależy od stabilności

złamania

1.W przypadku złamania stabilnego

stosuje się kołnierze szyjne, podaje

się środki przeciwbólowe i

rozluźniające mięśnie;

unieruchomienie utrzymuje się do

ustąpienia dolegliwości, zwykle

przez 8-12 tygodni

2.Złamania niestabilne wymagają

unieruchomienia kręgosłupa za

pomocą wyciągu przymocowanego

do czaszki klamrą Crutchfielda (na

6 tygodni)

Złamania i zwichnięcia

kręgosłupa szyjnego – c.d.



Zwichnięcia obejmujące jeden staw powstają z

mechanizmu zgięciowo-rotacyjnego



Chorzy skarżą się wówczas na przewlekłe dolegliwości

bólowe i ograniczenie ruchomości rotacyjnej



Po nastawieniu zwichnięcia konieczne jest

unieruchomienie kręgosłupa w kołnierzu szyjnym przez

6-8 tygodni



Zwichnięcia obu stawów kręgosłupa charakteryzuje

się ponad 50 % przemieszczeniem trzonów kręgów

względem siebie



Zwykle towarzyszy im poważne uszkodzenie rdzenia

kręgowego



Zazwyczaj nastawia się je metodami operacyjnymi



Przez 6 tygodni po nastawieniu stosuje się wyciąg, przez

kolejne 6 tygodni kręgosłup unieruchamia się w

opatrunku gipsowym

Uszkodzenia w stawie

potyliczno - szczytowym



Są bardzo niestabilne



Chorzy często giną
na miejscu wypadku
z powodu ucisku na
rdzeń przedłużony i
zatrzymania
oddychania



Leczenie polega na
chirurgicznej
stabilizacji szczytowo
– potylicznej

Pooperacyjne zdjęcie

rentgenowskie w projekcji a-p

i bocznej wykazuje stabilizację

potyliczno-kręgosłupową

implantami tytanowymi

Złamania kręgu

szczytowego



Obejmują przedni lub tylny łuk kręgu bądź
masy boczne lub wielofragmentowe
(złamanie Jeffersona)



Powstaje przy upadku na głowę



Leczenie:

-

Jeżeli złamanie stabilne to można leczyć je
za pomocą gipsu

-

Pozostałych przypadkach konieczne jest
leczenie operacyjne

Złamania kręgu C

1

Zwichnięcie kręgu

szczytowego



Najczęściej występuje przednie i
rotacyjne



Uszkodzenia te są wysoce
niestabilne i wymagają
chirurgicznego usztywnienia po
uprzednim odbarczeniu rdzenia
kręgowego

Kręcz szyi



Objawia się przymusowym, bocznym

pochyleniem głowy i szyi



Jego przyczyny mogą być wrodzone lub

nabyte



Przyczyny nabyte:

-

Urazy

-

Stany zapalne

-

Choroby układowe

-

Wady wzroku i słuchu

-

Neurologiczne

-

Reumatoidalne

Kręcz szyi – c.d.



Objawy:

-

Pochylenie głowy w stronę
przykurczonego mięśnia

-

Odwrócenie twarzy w przeciwną stronę do
przykurczonego mięśnia

-

Pogrubienie i stwardnienie mięśnia
mostkowo-obojczykowo-sutkowego

-

U noworodków rozwija się zazwyczaj w
ciągu 2 tygodni po porodzie

Kręcz szyi – c.d.

W przypadku braku leczenia dochodzi do:

-

Zniekształcenia twarzy, głowy, a nawet tułowia

-

Odkształcenia kości czaszki

-

Wady zgryzu

Leczenie:

-

Masaż

-

Redresyjne ułożenie głowy

-

Łagodne rozciąganie

-

Fizykoterapia

-

Leczenie operacyjne

-

Intensywne ćwiczenia

Żebro szyjne



Szczątkowe żebro występujące zazwyczaj po jednej (prawej)

stronie lub po obu stronach C

7

(bardzo rzadko C

5

i C

6

)



Wykrywa się je zwykle przypadkowo na zdjęciach RTG



Objawy:

-

Ból w okolicy stawu ramiennego, po wewnętrznej stronie ramienia

i łokciowej połowie ręki

-

Bóle promieniujące do klatki piersiowej

-

W ręku zaniki mięśni międzykostnych i odwodziciela krótkiego

kciuka

o

Leczenia:

-

Fizykoterapia (ultradźwięki, masaże, termoterapia)

-

Miejscowe wstrzyknięcia steroidów

-

Leczenie operacyjne (resekcja żebra szyjnego)

Zmiany zwyrodnieniowe

kręgosłupa i stawów

międzykręgowych



Występują po 55 r.ż.



Mogą dotyczyć:

-

Połączeń międzytrzonowych

-

Stawów między wyrostkami stawowymi

-

Stawów znajdujących się na tylno-
bocznych powierzchniach trzonów kręgów
C

4

- C

7

-

Wyrostków kolczystych

-

Więzadeł z ich skostnieniem

Zmiany zwyrodnieniowe

kręgosłupa i stawów

międzykręgowych – c.d.



Przyczyny

-

Niefizjologiczne obciążenia statyczno-

dynamiczne

-

Hiperlordoza

-

Hiperkifoza

-

Długotrwała praca w niefizjologicznych

pozycjach

-

Uszkodzenia pourazowe

-

Zmiany pozapalne

-

Zaburzenia hormonalne

Zmiany zwyrodnieniowe

kręgosłupa i stawów

międzykręgowych – c.d.



Objawy:

-

Bóle miejscowe nasilające się początkowo po wysiłku,

a następnie pojawiające się przy każdym ruchu oraz

w spoczynku

-

Bóle spowodowane uciskiem korzeni nerwowych

-

Bóle imitujące objawy dusznicy bolesnej

-

Zaniki mięśniowe

o

Leczenie:

-

Unikanie nadmiernych obciążeń kręgosłupa

-

Fizykoterapia (diatermia, prądy DD, termoterapia)

-

Kinezyterapia (ćw. Wzmacniające mięśnie grzbietu i

brzucha)

-

Środki przeciwzapalne i przeciwbólowe

-

Operacyjne usunięcie przyczyny ucisku

Zespoły bólowe kręgosłupa

szyjnego



Przyczyny:

-

Zmiany zwyrodnieniowe i wypadnięcie krążka

międzykręgowego

-

Zmiany zwyrodnieniowe stawów międzykręgowych

-

Zmiany reumatoidalne

-

Zmiany wrodzone

-

Zmiany zapalne

-

Urazy kręgosłupa szyjnego

-

Choroby okołokręgosłupowych tkanek miękkich

-

Choroby obręczy barkowej

-

Choroby naczyń

-

Choroby nerwów obwodowych

-

Nowotwory

-

Przeniesienie bólu z głowy lub narządów wewnętrznych tułowia

o

Objawy:

-

Ból o charakterze ostrym, podostrym lub przewlekłym

-

Zaburzenia czucia w obrębie szyi i bliższej części ramienia

-

Niedowłady mięśniowe

Zespoły bólowe kręgosłupa

szyjnego

– c.d.

o

Leczenie:

-

Zwiększenie aktywności ruchowej

-

Wzmocnienie osłabionych mięśni

-

Unikanie przeciążeń

-

Korekcja postawy ciała w czasie pracy

-

Leki przeciwbólowe

-

Leki przeciwzapalne

-

Leki przeciwobrzękowe

-

Leki zmniejszające napięcie mięśniowe

-

Fizykoterapia (termoterapia, Sollux, UV, prądy DD, Interdyn,

ultradźwięki, laseroterapia, fonoforeza, jonoforeza z NLPZ np.

diklofenak)

-

Kinezyterapia – leczenie ułożeniowe, zmniejszające ból, ćw.

Oddechowe i izometryczne kończyn górnych, ćw.

Rozluźniające, wyciągi, ćw. Wzmacniające mięśnie

przykręgosłupowe)

-

Balneoterapia (sanatorium)

-

Leczenie operacyjne – stosowane rzadko

Choroba zwyrodnieniowa

stawów unkowertebralnych

(stawów Luschki)



te niewielkie stawy rozmieszczone są

symetrycznie w tylno-bocznych obrzeżach

przestrzeni międzytrzonowej kręgów szyjnych



Obecność zmian zwyrodnieniowych w tych

stawach manifestuje się zwykle pojawieniem lub

nasileniem bólu karku podczas ruchów

obrotowych głową



Ruchy te mogą również w mechanizmie

podrażnień tętnic kręgowych wywołać zawroty

głowy i zaburzenia równowagi



Na zdjęciu bocznym kręgosłupa osteofity tych

stawów widoczne są na tylnych krawędziach

trzonów kręgowych.

Niestabilność kręgosłupa

szyjnego



Niestabilność kręgosłupa jest to nadmierna ruchomość

kręgosłupa wykraczająca poza fizjologiczne zakresy ruchu,

wywołująca dolegliwości bólowe lub objawy neurologiczne



Niestabilność może być ostra lub przewlekła.



Niestabilność ostra powstaje wskutek urazu - złamania lub

zwichnięcia



Przewlekła niestabilność kręgosłupa może być wywołana:



➔wadą wrodzoną



➔zmianami pourazowymi



➔zmianami zwyrodnieniowymi



➔chorobami niszczącymi elementy stabilizujące kręgu



➔szkodami pooperacyjnymi

Niestabilność kręgosłupa

szyjnego

– c.d.

o

Leczenie niestabilności powodujących
zaburzenia neurologiczne polega na
stabilizacji kręgosłupa i ewentualnym
poszerzeniu kanału kręgowego (o ile
sytuacja tego wymaga)

o

Dolegliwości bólowe związane z
niestabilnością mogą być leczone
rehabilitacyjnie (fizykoterapia bólów
kręgosłupa, wzmocnienie gorsetu
mięśniowego jako profilaktyka bólów).

Test drożności tętnic

szyjnych



Test De Kleyna

Służy do wykrywania utajonej

niedrożności tętnic kręgowych. Badany

leży na plecach tak aby jego głowa

znajdowała się poza stołem. Badający

podtrzymuje głowę i wykonuje nią

(odcinek szyjny) ruch wyprostu, lekkiego

bocznego skłonu i rotacji w tę samą

stronę. W tym układzie głowy i odcinka

szyjnego dochodzi do fizjologicznego

„przyblokowania” drożności tętnicy

kręgowej po stronie rotacji. W przypadku

zaburzeń drożności drugiej rozciągniętej

tętnicy, w przeciągu 30 sekund ujawni się

niedokrwienie centralnego układu

nerwowego, manifestujące się

oczopląsem. W trakcie testowania należy

cały czas utrzymywać kontakt wzrokowy i

słowny z pacjentem.

Literatura:



Tadeusz Sz. Gaździk „ Ortopedia i traumatologia

„ T. 1-2



Adam Bochenek „ Anatomia człowieka „ T. 1



Jerzy Kiwerski „ Schorzenia i urazy kręgosłupa „



Brian C. Bowen „ Diagnostyka obrazowa „



Gerhard Leibold „ Bóle kręgosłupa „



Anna i Andrzej Członkowscy „ Leczenie w

neurologii. Kompendium. „



www.rehabilitacja.pl



www.fizjoterapeutom.pl



www.neurochirurgia.amp.pl



www.ortopedia.edu.pl