ZESPOŁY BÓLOWE ODCINKA

LĘDŹWIOWEGO KRĘGOSŁUPA

Malwina Gralec
fizjoterapia II rok
gr. I

Budowa odcinka lędźwiowego kręgosłupa



Kręgosłup stanowi centralną oś

ciała spełniającą rolę statyczną

i dynamiczną. Zbudowany jest

z odcinków, utworzonych przez

kręgi i krążki międzykręgowe.

Przednia część kręgu to

masywny, walcowaty trzon,

tylna to łuk z siedmioma

wyrostkami (kolczysty, dwa

poprzeczne, dwa parzyste

wyrostki stawowe górne i

dolne). Trzon kręgowy wraz z

łukiem tworzą otwór kręgowy

przez który przechodzi rdzeń

kręgowy.

Budowa odcinka lędźwiowego kręgosłupa



W odcinku lędźwiowym kręgosłupa otwory międzykręgowe

wraz z przebiegającymi przez nie nerwami rdzeniowymi leżą

na wysokości krążków międzykręgowych, w związku z czym

istnieje ścisła korelacja pomiędzy zmianami zwyrodnieniowymi

krążka a korzeniami nerwowymi. Poza tym od tyłu otwory

międzykręgowe sąsiadują z powierzchniami stawów

międzywyrostkowych, z których strony korzenie mogą być

również podrażniane. Czynnikiem wywołującym zmiany

zwyrodnieniowe dolnych segmentów lędźwiowych jest wysokie

obciążenie, jakiemu poddane są krążki międzykręgowe tego

odcinka kręgosłupa(cały ciężar wyżej leżących odcinków

ciała). Ponadto obciążenie to zwiększa się wielokrotnie w

trakcie przesunięcia tułowia poza linię środkową ciała.

Przyczyny niewydolności i bólów kręgosłupa

lędźwiowego



dyskopatie (zmiany chorobowe krążków
międzykręgowych)



procesy zapalne (np.ZZSK)



zmiany struktury kostnej (np.osteoporoza)



bóle pochodzenia urazowego



procesy nowotworowe



wady wrodzone

Dyskopatie



Okres I – zwyrodnienie
jądra miażdżystego

Najwcześniejszą zmianą jest

rozmiękczenie jądra
miażdżystego i tylnej części
pierścienia włóknistego. Tylna
część pierścienia podlega
coraz większym zmianom,
ulega osłabieniu, aby w końcu
pęknąć i tym samym
umożliwić przemieszczenie się
do tyłu zmienionego jądra
miażdżystego.

Dyskopatie



Okres II – przemieszczenie się

jądra miażdżystego

Kiedy pierścień ulega przerwaniu,

jądro wpukla się w powstałą

przerwę i jedyną tamą na jego

drodze pozostaje więzadło podłużne

tylne. Nie jest ono jednak w stanie

zbyt długo powstrzymywać

uwypuklającego się jądra, dochodzi

do odepchnięcia więzadła od trzonu

i powstania przepukliny jądra

(najczęściej z boku). Wyciśnięta

część jądra może też całkiem

przebić się przez więzadło i znaleźć

się w kanale kręgowym. Jeśli zmiany

dotyczą 1 krążka (najczęściej L

4

– L

5

)

- lumbago.

Kierunki wypadnięcia jądra

galaretowatego. Od lewej:
przemieszczenie centralne;
boczne, podkorzeniowe; boczne,
nadkorzeniowe.

Dyskopatie



Okres III – włóknienie krążka

Przewaga procesów włóknienia nad procesami rozpadu jądra i

pierścienia włóknistego. Przemieszczone fragmenty jądra w
miarę upływu czasu tracą elastyczność, twardnieją, zmniejszają
swe rozmiary, a nawet wapnieją lub tworzą wyrośla kostne.
Wyrodnieje tylna część pierścienia włóknistego. Ruchomość
trzonów może zaniknąć. Procesy patologiczne w tym okresie
zmierzają do usztywnienia stawów międzytrzonowych co
powoduje ustąpienie bólu.

Korzeniowe zespoły bólowe



Ischalgia (rwa kulszowa) –

zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego z

zajęciem korzeni rdzeniowych L

5

– S

1

, częściowo L

4

- S

2

z których

bierze początek n. kulszowy. Przyczyną ischalgii jest wypuklina lub
przepuklina krążka międzykręgowego, ucisk na wysokości chorego
krążka, stenoza boczna kanału kręgowego. Nasilenie choroby zależy
od lokalizacji i stopnia ucisku korzenia (przy zupełnym ucisku
zniesienie czucia w zajętym dermatomie). Występują też skoliozy
bólowe – wywołane odruchowym ustawieniem tułowia przez chorego
mającym na celu odciążenie korzenia nerwowego a tym samym
likwidację bólu.



Zespół korzeniowy L

5

–

ból promieniuje z okolicy lędźwiowo –

krzyżowej wzdłuż tylno bocznej str. uda i na przednio boczną str.
podudzia do kostki bocznej, ból i znieczulica grzbietu stopy i palucha.

Korzeniowe zespoły bólowe



Zespół korzeniowy S

1

–

ból i znieczulica na tylnej str. uda i

podudzia promieniuje do pięty i zewn. brzegu stopy z
palcami III – V, osłabienie lub zniesienie odruchu ze
ścięgna Achillesa.



Górny korzeniowy zespół bólowy (rwa udowa) –

zespół

bólowy z udziałem korzeni nerwowych L

2

– L

4

z których

składa się n. udowy. Ból i znieczulica na przednio –
przyśrodkowej str. uda, i przyśrodkowej podudzia.
Osłabiony m. czworogłowy uda, obniżony odruch z
więzadła rzepki. Ciągnący ból wzdłuż nerwu udowego.

ZZSK – zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa



ZZSK to przewlekły proces zapalno –

kostniejący który prowadzi do

usztywniania stawów kręgosłupa a

następnie stawów obwodowych. Jest

to choroba autoimmunologiczna

zaliczana do gr. chorób tzw.

spondyloartropatii seronegatywnych.

Spowodowana jest czynnikiem

zakaźnym najczęściej w połączeniu z

obecnością antygenu HLAB27.

Choroba rozpoczyna się zajęciem

stawów krzyżowo – biodrowych

następnie kręgów lędźwiowych,

piersiowych i szyjnych. W miejscach

tych toczą się procesy zapalne

dotyczące przyczepów ścięgnistych.

Te zmiany chorobowe nazywamy

entezopatią zapalną.

ZZSK



Poza tym w przebiegu ZZSK są też zmiany w błonie maziowej

stawów i w pierścieniach włóknistych. Proces zapalny zaczyna się

wytworzeniem nacieku zapalnego, potem następuje włóknienie, a

następnie kostnienie stawów i więzadeł kręgosłupa co prowadzi do

ograniczenia ruchomości. Powstają syndesmofity – mosty kostne

łączące trzony kręgów co prowadzi do nadania kręgosłupowi

kształtu kija bambusowego. Chory odczuwa tępy ból dolnego

odcinka kręgosłupa w nocy, może on promieniować wzdłuż

kręgosłupa do tylnej powierzchni ud. Występuje zniesienie lordozy

lędźwiowej, objaw Tomayera (pacjent nie może dotknąć palcami

podłogi), nadmierna kifoza piersiowa, przykurcze w st. biodrowych,

wysunięta do przodu szyja. Objawy narządowe: zapalenia tęczówki,

włóknienie górnych płatów płuc, zapalenie aorty. Wyróżniamy dwie

postacie ZZSK: osiową (zajęty jest tylko kręgosłup) i obwodową

(kręgosłup+st.biodrowe, kolanowe, barkowe).

Zmiany struktury kostnej - osteoporoza



W wyniku osteoporozy kręgi
stają się puste w środku i
zapadają się. Deformacje
trzonów prowadzą do ucisku
na korzenie nerwowe i
powodują ostry ból który
często jest następstwem
złamania. Złamania kręgów w
wyniku osteoporozy mogą
następować powoli lub nagle
np.w wyniku upadku. Złamania
te nie są groźne ale zrastając
się pozostawiają deformacje.

Urazy kręgosłupa lędźwiowego



ZŁAMANIA odcinka lędźwiowego są najczęściej następstwem upadku

na pośladki, plecy, k.dolne, uderzenia w okolice grzbietu, ale także

mogą być spowodowane osteoporozą, chorobą Pageta lub

nowotworami. Najczęściej do złamań dochodzi na poziomie Th

12

– L

1-3

Złamania dzielimy na:

- stabilne

(kompresja kości gąbczastej oraz klinowate

zniekształcenie trzonu kręgu z uszkodzeniem płytek
granicznych, nienaruszone krążki, tylna ściana kręgu i więzadła),

- niestabilne

(podwichnięcia w obrębie segmentu, zwężenie

kanału kręgowego, przerwanie tylnego aparatu więzadłowego,
uszkodzenie krążka).
W wyniku złamania występuje bolesność samoistna i palpacyjna, (+)

objaw szczytowy, krwiak i obrzęk.

Nowotwory kręgosłupa

Nowotwory kręgosłupa i rdzenia kręgowego w odcinku

lędźwiowym zawsze są połączone z bólami krzyża.
Występują głównie u dzieci i młodzieży.



Nowotwory łagodne:

•

Kostniak kostninowy –

umiejscawia się w łuku lub na

blaszce kręgu i daje silny ból krzyża który pojawia się
nocą.

•

Naczyniak –

rozrasta się zewnątrzoponowo, może uciskać

rdzeń kręgowy i dawać bóle krzyża.

•

Oponiak -

rośnie zewnątrzoponowo, powoduje ból

uciskając na rdzeń kręgowy.

Nowotwory kręgosłupa



Nowotwory złośliwe:

•

Szpiczak mnogi –

rozsiany nowotwór, zachorowalność wzrasta

wraz z wiekiem, prowadzi do „rozpuszczenia kości” co jest
powodem częstych złamań.

•

Mięsak Ewinga –

rozwija się wolno, prowadzi do bólu, ograniczenia

ruchomości, szybko daje przerzuty.

Guzy złośliwe mogą być pierwotne – wychodzące z kośćca lub z

tk.nerwowej oraz wtórne – przerzuty raka piersi, prostaty, nerek,
płuc, tarczycy. Częste umiejscawianie się przerzutów w okolicy
lędźwiowej jest wynikiem obecności licznych splotów żylnych w tej
okolicy. Bólu krzyża na tle nowotworowym nie znosi ułożenie
chorego na plecach tak jak jest to w przypadku bólu na tle
przemieszczenia krążka.

Wady wrodzone kręgosłupa



Kręg przejściowy –

upodobnienie się kręgów granicznych do

leżących niżej lub wyżej kręgów sąsiednich. Najczęściej

występuje:

•

Lumbalizacja S

1

–

jeśli 1 kręg krzyżowy nie zrósł się z kością

krzyżową. Następuje zwiększenie ruchomości co powoduje

większe obciążenie i nacisk na staw lędźwiowo – krzyżowy a

w efekcie ból spowodowany przyspieszeniem zużycia krążka.

•

Sakralizacja L

5

–

rzadko doprowadza do bólów krzyża, chyba

że dotyczy ½ kręgu np. przerost i upodobnienie się

wyrostków poprzecznych który tworzy staw z kością

krzyżową przez co zaburza oś ruchów kręgu.

•

Chemisakralizacja -

zrośnięcie się kręgów z 1 strony.

Wady wrodzone kręgosłupa



Kręgozmyk przedni -

powolne przemieszczanie się kręgu z

wyrostkami stawowymi górnymi i wyrostkami poprzecznymi

ku przodowi względem kręgu sąsiedniego położonego niżej

(najczęściej L

5

względem S

1

) a wraz z nim wyżej położonego

odcinka kręgosłupa. Może wystąpić urazowe zwichnięcie

kręgosłupa, wtedy przemieszcza się ku przodowi cały kręg z

wyrostkami. Ześlizgnięcie kręgosłupa spowodowane jest

kręgoszczeliną która powstaje między wyrostkami

stawowymi górnymi a dolnymi. Rozejściu się kręgoszczeliny

sprzyja uraz, przeciążenie, słaby aparat mięśniowo –

więzadłowy. W wyniku kręgozmyku powstaje hiperlordoza

lędźwiowa, skrócenie tułowia. Może wystąpić konflikt

dyskowo – korzeniowy, rwa kulszowa.

Wady wrodzone kręgosłupa



Kręgozmyk kutyłowy –

cały krąg przesuwa się ku tyłowi przy niezmienionym

łuku kręgowym. Lokalizacja L

5

– L

3

spowodowany zmianami

zwyrodnieniowymi krążka, zwiotczeniem więzadeł kręgosłupa, urazem. Może

dojść do konfliktu dyskowo – korzeniowego, mogą wystąpić objawy ischalgii.



Kręgozmyk rzekomy –

cały kręg przesuwa się do przodu bez przerwania

ciągłości łuku, przyczyną jest dyskopatia, dolegliwości bólowe występują

sporadycznie.

Wady wrodzone kręgosłupa



Rozszczep kręgosłupa –

wada ortopedyczno – neurologiczna, jeśli

dotyka tylko ukł. kostnego mamy do czynienia z rozszczepem

ukrytym. Skóra ponad miejscem rozszczepu łuków kręg. jest

owłosiona, czasem występują przebarwienia, może być uwypuklenie

skóry z powodu tłuszczaka. Defekt ten występuje w okolicy L – S, nie

ma objawów klinicznych. W przypadku rozszczepu jawnego są

zmiany w ukł. kostnym, niedorozwój rdzenia kręgowego i jego osłon.

Występuje wypuklenie się przez ubytek w łukach przepukliny

utworzonej z opon rdzenia kręgowego i wypełnionej płynem

mózgowo – rdzeniowym. Wyróżniamy przepuklinę:

•

Oponową –

uwypuklenie opony twardej i pajęczej przez kanał

rozszczepu, rdzeń pozostaje w kanale kręgowym. Opony rdzeniowe

uwypuklają się na zewnątrz kanału kręgowego przez ubytek jego

ściany w części grzbietowej.

Wady wrodzone kręgosłupa

Przepuklina oponowo - rdzeniowa

•

Rdzeniową –

brak worka

oponowego, zwykle powyżej 2-3
kręgów wynicowany rdzeń
kręgowy wystaje na zewnątrz,
wyciek płynu mózgowo –
rdzeniowego.

•

Oponowo – rdzeniową –

obecność worka
przepuklinowego z opon rdzenia
z zawartym w nim odcinkiem
rdzenia kręgowego, towarzyszy
brak skóry, występują
niedowłady kończyn dolnych.

Wady wrodzone kręgosłupa



Inne wady wrodzone rdzenia kręgowego:

•

Wodordzenie -

pozostałość stanu embrionalnego, szeroki

kanał środkowy.

•

Rozdwojenie rdzenia –

podział rdzenia na dwie odrębne

struktury odpowiadające dwóm połowom rdzenia,
znajdują się one zwykle w 1 czasem 2 oddzielnych
workach opony twardej.

•

Jamnistośc rdzenia –

jamy w rdzeniu umiejscowione

zwykle grzbietowo od kanału środkowego, zajmujące rogi
tylne, dochodzące ku przodowi od spoidła przedniego.