Badanie pacjenta

pediatrycznego

Oddział Kliniczny Medycyny Ratunkowej dla Dzieci

II Katedry Pediatrii i Kardiologii Dziecięcej UM w

Łodzi

Aby prawidłowo udzielić dziecku
adekwatnej do jego stanu pomocy
przedszpitalnej jak również w
warunkach szpitalnych niezmiernie
ważne przeprowadzenie dokładnego

badania dziecka.

Badanie dziecka

• Badanie podmiotowe - wywiad
• Badanie przedmiotowe pacjenta
• Badanie dodatkowe

Wywiad

• Rozmowa z pacjentem, ukierunkowana na

przyczynę wezwania lub zgłoszenia się do SOR

• Wywiad zbierany jest od rodziców i od dziecka
• Obserwując dziecko podczas rozmowy z

rodzicami można ocenić jego stan ogólny,
rozwój i stan dziecka

- dzieci starsze, młodzież uzupełni informacje w

zakresie okoliczności i rodzaju występujących
dolegliwości

Wywiad

Odmienność postępowania między

dzieckiem a dorosłym

1. Nawiązanie kontaktu z dzieckiem oraz

wzbudzenie zaufania

2. Zbieranie informacji o wieku dziecka,

dolegliwościach dziecka, okolicznościach
zachorowania, przebytych chorobach,
otrzymywanych lekach, alergiach

Jakie pytania zadajemy podczas

przeprowadzenia wywiadu?

1. Co się stało, co jest przyczyną

wezwania pogotowia lub zgłoszenia
się do szpitala

2. Jakie występują w chwili obecnej

dolegliwości u dziecka?

W zależności od uzyskanej
odpowiedzi dalej zadajemy
pytania w kierunku:

W zależności od uzyskanej
odpowiedzi dalej zadajemy
pytania w kierunku:

Procesu
chorobowego

Procesu
chorobowego

Urazu

Urazu

Zatrucia

Zatrucia

Zbieranie wywiadu w kierunku

procesu chorobowego

• Od jak dawna występują dolegliwości?
• Jaka jest dokładna charakterystyka przebiegu choroby,

co dziecko w tej chwili boli?

• Czy towarzyszą im inne dolegliwości bólowe, gorączka,

drgawki, wymioty, biegunka, kaszel, duszność,
niepokój, zaburzenie w oddawaniu moczu lub inne
zauważone przez rodzica niepokojące go objawy?

• Jakie jest natężenie tych dolegliwości i jaki jest ich

przebieg w czasie?

• Czy dziecko dostawało leki z tego powodu, jeżeli tak to

jakie i jaki był efekt?

• AMPLE

Zbieranie wywiadu w przypadku

wystąpienia urazu

• Jakie są następstwa urazu – obrażenia i ich

charakter?

• Jakie były przyczyny, okoliczności oraz

mechanizm urazu?

• Czy oprócz wskazywanej okolicy ciała przez

dziecko istnieją jeszcze inne obrażenia?

W zależności od uzyskanej odpowiedzi kolejne
pytania zadajemy opierając się już na określonej
okolicy ciała

Uraz wielonarządowy

• Jaka była przyczyna, okoliczności oraz mechanizm urazu?
• Wypadek komunikacyjny – liczba uczestników, liczba ofiar

śmiertelnych

• Wypadek samochodowy – sposób przewożenia dziecka
• Wypadek rowerowy, narciarski – czy jechał w kasku
• Bezpośredni uczestnik wypadku , który zarejestrował co

stało się z dzieckiem podczas wypadku

• Jednocześnie ze zbieraniem wywiadu dokonuje się oceny

stanu klinicznego pacjenta ( ABC)

• Sprawdzamy stan świadomości pacjenta
• Pacjentów przytomnych wypytujemy o obecność ,

lokalizację, rodzaj i charakter dolegliwości bólowych oraz
innych dolegliwości związanych z urazem głowy, szyi, klatki
piersiowej, brzucha , miednicy ,kończyn

• Pacjenci nieprzytomni przystępujemy do badania

fizykalnego

Uraz głowy

- Jaka była przyczyna, okoliczności oraz mechanizm urazu?
- Czy byli świadkowie zdarzenia,

jeśli nie, w przypadku dziecka małego(do 2-3 roku życia)
traktujemy jako potencjalne wstrząśnienie mózgu
jeśli tak, to dokładny wywiad dotyczący zachowania się dziecka
po urazie

- Czy dziecko od razu po urazie płakało, straciło przytomność
- Czy pamięta okoliczności zdarzenia
- Czy jest senne, apatyczne lub pojawiły się inne różnice w

dotychczasowym zachowaniu dziecka

- Czy ma nudności, zawroty głowy lub wystąpiły wymioty
- Czy wystąpiło bezpośrednio po urazie krwawienie z nosa lub uszu
- Jak zachowuje się obecnie?
- Czy w ostatnim czasie dziecko doznało jakiegoś urazu, chorowało

lub było hospitalizowane

Uraz szyi

- Jaka była przyczyna, okoliczności oraz

mechanizm urazu?

- Czy pamięta okoliczności wypadku?
- Jakie występują objawy: ból przy ruchach

głową, duszność, kaszel, krwioplucie,
zaburzenia połykania, parestezje, zaburzenia
czucia w obrębie kończyn, krwawienie?

- Jaki jest charakter i przebieg tych objawów

w okresie od urazu do chwili zgłoszenia się
do SOR lub przyjazdu pogotowia

Uraz klatki piersiowej

• Jaka była przyczyna, okoliczności oraz mechanizm

urazu?

• Czy dziecko odczuwa ból w klatce piersiowej podczas

oddechu?

• Czy są obecne trudności w oddychaniu , duszność,

kaszel, krwioplucie, trudności w poruszaniu się ?

• Jak zachowywało się od razu po zdarzeniu?
• Jakie jest natężenie objawów w czasie między

zdarzeniem a dotarciem do pomocy?

• Czy przed zdarzeniem zażywało jakieś leki, jeśli tak to

jakie?

Urazy brzucha i miednicy

• Jaka była przyczyna, okoliczności oraz mechanizm urazu
• Dokładna lokalizacja urazu?
• Czy po urazie występuje ból brzucha, jaki ma charakter, jaką ma

lokalizacje, jakie jest promieniowanie?

• Czy po urazie występuje ból w okolicy krocza, u chłopców ból jądra

jaki ma charakter, jaką ma lokalizacje, jakie jest promieniowanie?

• Czy wystąpiła czkawka?
• Czy po urazie wystąpiły wymioty, jeżeli tak to jaką treścią?
• Czy była widoczna krew w stolcu?
• Czy widoczna była krew w okolicach sromu?
• Czy są trudności w oddawaniu moczu, stolca czy odchodzą gazy?
• Czy stwierdzano krwiomocz?
• Czy występują dolegliwości bólowe w obrębie kręgosłupa

piersiowego, lędźwiowego, krzyżowego lub kości guzicznej,
promieniowanie wyżej wymienionego bólu, zaburzenia czucia ,
parestezje w obrębie kończyn dolnych?

Urazy brzucha i miednicy

• U dzieci, u których istnieje

podejrzenie molestowania
seksualnego wywiad należy zbierać
w warunkach intymnych – na
osobności

Uraz kończyn

• Jaka była przyczyna, okoliczności oraz

mechanizm urazu?

• Wcześniejsze złamania kończyny
• Dokładna lokalizacja i charakter bólu
• Możliwość poruszania kończyną ( ograniczona

bólem czy zablokowaniem stawu )

• Odczuwalne inne dolegliwości np.: mrowienie,

drętwienie, zaburzenie czucia, zaburzenia
ruchomości ( ruchy palców) lub zmiany w
uciepleniu w obwodowej części kończyny

Zbieranie wywiadu u dzieci

oparzonych

• Kiedy, czym i w jakim mechanizmie oparzony?
• Jaki był rodzaj oparzenia: termiczny , chemiczny

elektryczny?

• Sposób postępowania rodziców lub opiekunów w

pierwszym okresie po oparzeniu

• Czy dziecku podano leki przeciw bólowe jeśli tak to

jakie i w jakiej dawce?

• Sposób zaopatrzenia powierzchni oparzonej

bezpośrednio po urazie

• Na poziomie SOR uzupełnienie wywiadu o rodzaj

przetoczonych płynów i podanych lekach

• Wywiad dotyczący przewlekłych i przebytych chorób
• Szczepienia AT

Zbieranie wywiadu u dzieci z

ranami powłok skóry

• Przyczyna, okoliczności, mechanizm zranienia
• Ból i jego promieniowanie
• Zaburzenia czucia drętwienie i parestezje w

częściach obwodowych od zranienia

• Zasinienia i obrzęk części obwodowych od zranienia
• Możliwość obecności ciał obcych w ranie
• Obecność i charakter krwawienia
• Sposób zaopatrzenia rany
• Szczepienia przeciw tężcowi
• W przypadku ugryzienia przez zwierzę szczepienia

zwierzęcia przeciw wściekliźnie

Zbieranie wywiadu w przypadku

zatrucia u dzieci

• Co dziecko spożyło w jakiej ilości i kiedy to było?
• Ile czasu upłynęło po spożyciu lub ekspozycji

na szkodliwą substancję?

• Czy rodzice posiadają opakowanie po substancji

toksycznej, którą dziecko spożyło?

• Jaki jest kontakt z dzieckiem?
• Czy dziecko jest senne, apatyczne, ma zawroty

głowy, drgawki ?

• Czy dziecko wymiotowało , jeżeli tak to jaką

treścią?

Badanie przedmiotowe

Pomimo iż wywiad często może
sugerować rozpoznanie to dla jego
ustalenia niezbędne są informacje
uzyskane z

badania przedmiotowego

dziecka.

Badanie przedmiotowe

W badaniu przedmiotowym (badanie
fizykalne) posługujemy się następującymi
metodami przeprowadzonymi w
odpowiedniej kolejności :

1. Oglądanie
2. Badanie dotykiem (palpacja)
3. Opukiwanie
4. Osłuchiwanie

Badanie przedmiotowe -

oglądanie

•

Na całość badania przedmiotowego dziecka
składają się:

-

ocena podstawowych czynności życiowych oraz
ocena stanu ogólnego dziecka

-

wynik badania poszczególnych narządów lub
układów

•

Obserwowanie dziecka w czasie zbierania
wywiadu , jego zachowania i jego zachowania w
stosunku do matki i innych osób z otoczenia
wiele wnosi do oceny stanu ogólnego dziecka

Badanie przedmiotowe dotykiem

• Przed badaniem należy zadbać o bezpieczeństwo

pacjenta oraz własne – umyć, zdezynfekować ręce

• Wykonywane jest obydwiema rękami:
• Pozwala określić:
- czynnościowy stan narządów (bolesność uciskową,

ucieplenie powłok badanej okolicy, obrzęk tkanek
miękkich)

- jego wymiar, konsystencję (prawidłowy,

powiększony)

• Ruchy powinny być delikatne a „siła ucisku”

adekwatna do masy ciała i wielkości pacjenta

Badanie przedmiotowe – opukiwanie

• Opiera się na zasadzie uderzenia palcem ręki

lub całą ręką w określoną część ciała
badanego dziecka w celu sprawdzenia
występowania bolesności lub wywołania
dźwięku nad daną okolicą ciała

• W badaniu opukowym rozróżnia się odgłosy:
- dźwięczny (np. znad płuc)
- bębenkowy ( znad żołądka i jelit – fazy

gazowa i płynna)

- tępy ( nad wątrobą), stłumiony nad kością

Badanie przedmiotowe -

osłuchiwanie

• Osłuchujemy pacjenta w sposób bezpośredni

/ narządy zmysłu / lub za pomocą sprzętu
/stetoskopu/

• Dźwięki oceniamy pod względem:
- częstość – liczba cykli na minutę
- obecności innych niż fizjologiczne szmery
- intensywność – głośność
- długość trwania – czas utrzymywania się

dźwięku

Badanie pacjenta

urazowego

Dzieci nie są małymi dorosłymi

• Ze względu na różnice w wielkości ciała

oraz odrębności w anatomii i fizjologii
podczas urazu może dojść do cięższych
obrażeń niż u dorosłych

Badanie pacjenta

urazowego

• Ocena ABCDE i resuscytacja

A – drożność dróg oddechowych i stabilizacja
kręgosłupa szyjnego
B – oddychanie: natlenowanie , wentylacja
zaopatrzenie odmy prężnej
C- krążenie i zabezpieczenie zewnętrznych
krwawień
D – ocena neurologiczna
E – ekspozycja i otoczenie

• Badanie dalsze

Ac – (Airway/ C-spine)

• Udrażnianie dróg oddechowych tylko przez

manewr uniesienia brody lub wysunięcia żuchwy
stabilizując kręgosłup szyjny

• Jama ustna oczyszczona z odpadków, krwi,

wymiocin i innych wydzielin

• Użycie rurki ustno-gardłowej w celu utrzymania

drożności dróg oddechowych

• Założenie kołnierza szyjnego prawidłowo

dopasowanego do rozmiarów dziecka, wcześniej
badanie szyi poszukując nadmiernie
wypełnionych żył szyjnych, przemieszczenia
tchawicy, ran lub rozedmy podskórnej

Drożność dróg oddechowych i stabilizacja

kręgosłupa

Oddychanie i wentylacja

B - ( Breathing)

• Skuteczność oddychania i wentylacji musi być

oceniona po udrożnieniu dróg oddechowych i
podaniu tlenu

• Oddech nieefektywny - wentylacja workiem

samorozprężalnym podłączonym do źródła 100%
tlenu

• Bez rezerwuaru-50-60% tlenu
• Z rezerwuarem-85-98% tlenu

Unikać hiperwentylacji u dzieci z urazami głowy -

hipokapnia powoduje obkurczenie naczyń

zaopatrujących mózg w krew i nasilenie

niedokrwiennego uszkodzenia OUN

Odma prężna jest stanem zagrożenia życia, musi

być rozpoznana podczas oceny oddychania i

leczona przed rozpoczęciem badania układu

krążenia

Krążenie i zabezpieczenie

zewnętrznych krwawień

C – (Circulation)

•Ocena obwodowego tętna, ocena częstości pracy serca, ciśnienia

tętniczego , nawrotu włośniczkowego

•Zabezpieczenie dostępów naczyniowych: dostęp dożylny , dostęp

doszpikowy

•W warunkach SOR zabezpieczenie próbki krwi na badanie próby

zgodności krzyżowej , inne badania laboratoryjne

•Przywrócenie prawidłowego wypełnienia łożyska naczyniowego
•Zabezpieczenie widocznych krwawień zewnętrznych
Wstrząs u dziecka
•przyspieszona akcja serca
•obkurczenie naczyń obwodowych
•przyspieszony oddech
•spadek ciśnienia tętniczego jest objawem późnym, często

występującym po utracie około 40% objętości krwi /duże rezerwy
fizjologiczne/.

Ocena neurologiczna

dziecka

D – (Disability)

• Skala

A - (Alert) – przytomny

V- (Voice) – reagujące na głos
P- (Pain) – reakcja na bodźce bólowe
U – (Unresponsive) – brak reakcji na
jakąkolwiek stymulację

• Badanie reakcji źrenic na światło -

brak reakcji źrenic na światło, obecność
anizokorii, oczopląsu, zeza

• Ocena ułożenia ciała dziecka

Ocena neurologiczna

dziecka cd

• Obecność objawów oponowych
- sztywność karku- opór i ból przy biernym pochylaniu głowy do

przodu

- objaw Kerniga – odruchowe zginanie kończyn dolnych w

stawach biodrowych i kolanowych przy biernym pochylaniu
tułowia do przodu

• Badanie czucia powierzchownego – twarzy , kończyn górnych i

dolnych

• Badanie czucia głębokiego
• Badanie siły napięcia mięśni
• Ocena koordynacji ruchów np. próba „palec – nos” , „prawa

pięta – lewe kolano”

• Objaw Babińskiego – podczas drażnienia zewnętrznego brzegu

podeszwowej powierzchni stopy dochodzi do grzbietowego
zgięcia palucha oraz rozszerzeniu pozostałych palców
Do 2 r.ż objaw ten może występować fizjologicznie

Do oceny stanu neurologicznego
dziecka po
urazie mózgowo – czaszkowym służy

skala
śpiączki Glasgow

, a dla dzieci poniżej

trzeciego
roku życia –

skala śpiączki dla dzieci

(Children’s
Scale of Coma) – modyfikacja skali
Glasgow dla
małych dzieci i niemowląt

GCS

(dla dzieci powyżej trzeciego roku

życia)

CCS

(dla dzieci poniżej trzeciego roku

życia)

Otwieranie oczu

Odpowiedź oczna

Spontanicznie otwiera oczy

4

Pełna ruchomość gałek ocznych

4

Otwiera oczy na głos

3

Pełna reakcja źrenic

3

Otwiera oczy na ból

2

Niezborne ruchy gałek ocznych

2

Nie otwiera oczu

1

Gałki oczne położone centralnie

1

Skala słowna

Odpowiedź słowna

Zorientowany,

z

logicznym

kontaktem

5

Pobudzony

4

Nieprawidłowe,

pojedyncze

słowa

3

Gaworzenie

3

Niezrozumiałe dźwięki

2

Oddech własny

2

Brak odpowiedzi słownej

1

Bezdech

1

Odpowiedź ruchowa

Odpowiedź ruchowa

Spełnia polecenia

6

Lokalizuje ból

5

Odsunięcie kończyny na ból

4

Aktywnie zgina i prostuje

4

Skurcz toniczny – zgięciowy na

ból

3

Lokalizuje ból

3

Skurcz toniczny – wyprostny na

ból

2

Nadmierne napięcie mięśni

2

Wiotkość; brak odpowiedzi na

ból

1

Wiotkość

1

Ekspozycja i otoczenie

E (Exposure)
• Zdjąć odzież z dziecka i ocenić całą

powierzchnię ciała przetaczając
pacjenta na bok ( wykonuje to cały
zespól ) cały pamiętając
unieruchomieniu pacjenta

• Badanie poszczególnej okolicy ciała

dziecka

Badanie przedmiotowe

głowy

1. Oglądanie

• Wielkość głowy uwzględniając wiek dziecka, proporcje w stosunku

do pozostałych części ciała

• Wielkość i kształt głowy
• Twarz- symetria mimika, skurcze mięśni / porażenie nerwu

błędnego/

• Oczy – szerokość symetria szpar powiekowych, powieki,

ruchomość gałek ocznych – występowanie zeza, oczopląsu ,
zabarwienia białkówek , wielkość źrenic i reakcje na światło

• Jama ustana, nosowa, przewody uszne – obecność śladu

krwawienia lub płynu; obecność ciał obcych, sinicy czerwieni
wargowej, zmian opryszczkowych, nalotów, owrzodzeń, uzębienia

• Gardło – zabarwienie, przekrwienie, wielkość migdałków

Badanie przedmiotowe

głowy

2. Badanie dotykiem
• Oceniamy twardość kości czaszki,

obecność zgrubień, przerwania
ciągłości lub bolesność uciskową
kości czaszki lub wyrostków
sutkowych

• Ocena wielkości ciemiączka

przedniego oraz jego uwypuklenia
lub zapadnięcia

• Obecność objawów złamania kości

czaszki

Objawy złamania podstawy

czaszki

Krwawien

ie z ucha

(lub

płynotok

z

przewodu

słuchowe

go)

Krwiak

okularowy

Krwawienie z

nosa

(lub płynotok z

przewodu

nosowego)

Wybroczy

ny za

uchem

Złamanie przedniego dołu

czaszki

Obustronny krwiak okularowy

Objaw Battla

(pęknięcie piramidy kości

skroniowej z uszkodzeniem
zatoki esowatej)

Wybroczyny za uchem

Badanie przedmiotowe

głowy

3. Opukiwanie

• W pozycji siedzącej lub stojącej uderzając

krótko opuszkami palców jednej ręki w
symetryczne okolice czaszki

• Odgłos bębenkowy – fizjologiczny u dzieci < 3

roku lub występuje w wodogłowiu

• Odgłos nadmiernie dźwięczny – nadciśnienie

śródczaszkowe z rozstępem szwów

• Odgłos tępy – guzy położone blisko pokrywy

czaszki, krwiaki podtwardówkowe

Badanie przedmiotowe szyi

1. Oglądanie
- określamy długość ruchomość szyi / ruchy obrotowe, do

boku, przygięcie do mostka, odgięcie ku tyłowi/

- ocena tarczycy
2. Badanie dotykiem
- zniekształcenia, ruchomość , asymetria/ powiększone

węzły, guzy/

- nieprawidłowości w obrębie mięśnia sutkowo- mostkowo-

obojczykowego /kręcz szyi/

- zmiany na skórze, uwypuklenia
- Wypełnienie żył szyjnych / tamponada serca , zator tętnicy

płucnej, odma/

3.Osłuchiwanie
- zwiększony przepływ krwi przez gruczoł – nadczynność

tarczycy

Badanie przedmiotowe klatki

piersiowej

1. Oglądanie
• Kształt / kl. piersiowa szewska zagłębienia w okolicy trzonu

mostka, kl. piersiowa kurza – uwypuklenie i zniekształcenie
mostka/

• Tor oddechowy / u niemowląt i małych dzieci ma charakter

mieszany- piersiowo-brzuszny, z przewagą brzusznego u
niemowląt /

• Częstość oddechów

Wiek dziecka

Ilość oddechów na min

noworodek

40 – 60 /min

niemowlę

37 / min

1 – 2 lata

30 / min

3 – 10 lat

24/min

11-15 lat

20/min

16 -20 lat

18 – 20 /min

Badanie przedmiotowe klatki

piersiowej

• Zaburzenia oddychania
- duszność wdechowa – udział mięśni

pomocniczych wdechowych tj. rozszerzenie
skrzydełek nosa, praca mięśni międzyżebrowych,
obecność świstu wdechowego (stridor)

- duszność wydechowa – polega na utrudnieniu

oddechu z jednoczesnym przedłużeniem fazy
wydechowej / mięsień pomocniczy przepona,
obecność świstów/

- duszność napadowa – ma ostry przebieg np.

napad astmy

Badanie przedmiotowe klatki

piersiowej

• Obecność objawów niewydolności

krążenia: duszność , obrzęki, sinica

- Sinica – zmienione zabarwienie

skóry lub błon śluzowych
(zredukowana hemoglobina >5 g/dl)

- Obrzęki – gromadzenie się płynu

przesiękowego w tkance
śródmiąższowej

Badanie przedmiotowe klatki

piersiowej

2. Badanie dotykiem
- Obecność drżenia głosowego- przykładanie dłoni do klatki

piersiowej pacjenta w trakcie wypowiadania dźwięcznych
wyrazów np. 44
wzmożone – zmiana struktury miąższu płucnego, ale
drożnym oskrzelu (płatowe zapalenie płuc, nowotwór)
osłabienie – upośledzenie drożności oskrzela i niedodmie,
powiększenie odległości pomiędzy płucem a ścianą kl
piersiowej

- Ocena stanu naczyń obwodowych tętniczych i żylnych

określa się tętno na tętnicach symetrycznych: szyjna ,
promieniowa, udowa - oceniamy miarowość i częstość akcji
serca, symetryczność i napięcia ściany naczyń

Badanie przedmiotowe klatki

piersiowej

3. Opukiwanie

- odgłos opukowy jawny – fizjologiczny nad

powietrzna tkanka płuca

- dogłos opukowy stłumiony – nacieczenie tkanki

płucnej, niedodmy, wysięk w jamie opłucnowej

- odgłos opukowy dwufazowy - / środowisko

dwufazowe/ nadpowietrzność rozedma odma

Badanie przedmiotowe klatki

piersiowej

4. Osłuchiwanie –układu oddechowego
- Podczas badania pokazujemy dziecku

jak ma wykonywać prawidłowe
wdechy

- Szmer oddechowy podstawowy –

szmer pęcherzykowy i szmer
oskrzelowy nad polami płucnymi
występuje w stanach patologicznych

- Szmer oddechowy dodatkowy -

rzężenia wilgotne lub suche

Badanie przedmiotowe klatki

piersiowej

4. Osłuchiwanie – serca
- Właściwości tonów serca oraz

odstępy między nimi

- Obecność szmerów nad sercem

Badanie przedmiotowe

brzucha

1.

Oglądanie

- Oceniamy kształt brzucha, skórę, pępek, stanu

odwodnienia

2. Badanie dotykiem
- powierzchowne - delikatne przesuwanie rąk od lewego

dołu biodrowego w górę do śródbrzusza i nadbrzusza i
schodzenie w dół przez okolicę okołopępkową i
nadłonową do dołu biodrowego prawego

- oceniamy: napięcie powłok, objawy otrzewnowe

(napięcie mięśniowe z towarzyszącą bolesnością) ,
ucieplenie, zmiany patologiczne dotyczące skóry,
objaw Blumberga

Badanie przedmiotowe

brzucha

2. Badanie dotykiem
- głębokie – badanie dotykiem głębiej położonych

narządów wątroby , śledziony, trzustki, jelit, nerek,
pęcherza moczowego
Należy rozpocząć od okolic niebolesnych, głębokie
oddychanie przez otwarte usta oraz ugięcie kończyn
dolnych obniżają napięcie powłok brzusznych

Wątroba - wyczuwalna palpacyjnie u prawie wszystkich

zdrowych niemowląt , małych dzieci do 3 lat

• Badanie per rectum

Badanie przedmiotowe

brzucha

3. Opukiwanie
- fizjologiczne występuję odgłos

bębenkowy, odgłos stłumiony
świadczy o obecności tkanki
bezpowietrznej / guzy, płyn, inne
twory patologiczne/

Badanie przedmiotowe

brzucha

4. Osłuchiwanie

Bada się ruchy perystaltyczne i inne
dźwięki jelitowe

- Wzmożenie dźwięków występuje

częściowej niedrożności na skutek
wzmożonych ruchów perystaltycznych

- Bark dźwięków cisza nad jamą brzuszną

oznacza brak perystaltyki – niedrożność
całkowita

Badanie układu moczowo-płciowego

1. Oglądanie

Narządów moczowo-płciowych zewnętrznych u:
Dziewczynek - ocena wydzieliny z pochwy,
obecność stanu zapalnego, kryza płciowa
Chłopców – ocena wielkości, kształtu prącia ,
miejsca ujścia cewki moczowej, obecność
stulejki, wystąpienie stanu zapalnego tej okolicy,
powiększenie jąder.

2. Badanie palpacyjnie - przeprowadzamy

oburącz, ręka lewa pod okolice lędźwiową
dziecka a prawą ręką uciskamy podbrzusze

Badanie układu moczowo-płciowego

3. Opukiwanie

Objaw Goldflama – występuje
bolesność podczas lekkiego
uderzenia brzegiem ręki okolicy
lędźwiowej dziecka / proces
zapalnym układu moczowego lub
kamica nerkowej /

Zasady układania pacjenta

Po wstępnej ocenie pacjenta oraz
zabezpieczeniu podstawowych
funkcji życiowych w celu dalszego
transportu pacjenta przez ZRM lub na
ternie szpitalna istotne jest
adekwatne ułożenie pacjenta
uwzględniając stan ogólny pacjenta i
doznane urazy.

Pacjent urazowy

• Unieruchomienie kręgosłupa

- Każdy pacjent z urazem głowy powinien mieć

unieruchomiony kręgosłup szyjny za pomocą
kołnierza ortopedycznego

- Prawidłowo dobrany i założony kołnierz powinien

eliminować możliwości ruchów

- 5 punktów podparcia: guzy potyliczne, gałęzie

żuchwy, podbródek i barki

- Ułożenia pacjenta na desce ortopedycznej,

zabezpieczenie pasami oraz przymocowanie deski do
noszy na których dziecko jest transportowane

- Zabezpieczenie przed utratą ciepła

Pacjent po utracie

przytomności

• Pacjenta nieprzytomnego po

wykluczeniu urazu z zachowanym
oddechem i akcją serca układamy w
pozycji bezpiecznej,

prowadząc stała kontrolę parametrów

życiowych oraz stanu ogólnego
pacjenta

Pacjent we wstrząsie

• Pozycja przeciwwstrząsowa – nogi

uniesione pod kątem 30 stopni,
zabezpieczenia centralizacji krążenia
i zapewnienia przepływu krwi przez
mózg, serce i płuca

• Zabezpieczenie pacjenta przed

wychłodzeniem - koce
termoizolacyjnie, pościel

Stan po omdleniu

• Położenie pacjenta na twardym

podłożu oraz unoszenie kończyn
powyżej poziomu klatki piersiowej