Ratownictwo 2006/2007

CHOROBY

CHOROBY

TĘTNIC I ŻYŁ

TĘTNIC I ŻYŁ

– STANY NAGŁE

– STANY NAGŁE

WYDZIAŁ NAUKI O ZDROWIU AM W W-WIE

WYDZIAŁ NAUKI O ZDROWIU AM W W-WIE

ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA CHIRURGICZNEGO I

ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA CHIRURGICZNEGO I

TRANSPLANTACYJNEGO

TRANSPLANTACYJNEGO

KLINIKA CHIRURGII OGÓLNEJ I TRANSPLANTACYJNEJ

KLINIKA CHIRURGII OGÓLNEJ I TRANSPLANTACYJNEJ

SZPITAL KLINICZNY DZIECIĄTKA JEZUS

SZPITAL KLINICZNY DZIECIĄTKA JEZUS

Ratownictwo 2006/2007

CHOROBY TĘTNIC

CHOROBY TĘTNIC



OSTRE NIEDOKRWIENIE

OSTRE NIEDOKRWIENIE

KOŃCZYN

KOŃCZYN



TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

Ratownictwo 2006/2007

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

PRZYCZYNY:

PRZYCZYNY:



ZATOR

ZATOR



ZAKRZEP

ZAKRZEP



URAZ TĘTNICY

URAZ TĘTNICY



TĘTNIAK ROZWARSTWIAJĄCY AORTY

TĘTNIAK ROZWARSTWIAJĄCY AORTY



Siniczy bolesny

Siniczy bolesny

obrzęk kończyny

obrzęk kończyny



Rozległe stłuczenie mięśni i zaciśnięcie naczyń

Rozległe stłuczenie mięśni i zaciśnięcie naczyń



Kurcz tętnic

Kurcz tętnic



Ucisk kończyny

Ucisk kończyny



Zmniejszenie przepływu obwodowego (wstrząs, ostra niewydolność serca)

Zmniejszenie przepływu obwodowego (wstrząs, ostra niewydolność serca)

Ratownictwo 2006/2007

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

TYPOWE OBJAWY:

TYPOWE OBJAWY:



BÓL

BÓL



BRAK TĘTNA OBWODOWO OD MIEJSCA PRZEPŁYWU KRWI

BRAK TĘTNA OBWODOWO OD MIEJSCA PRZEPŁYWU KRWI



ZABURZENIA CZUCIA

ZABURZENIA CZUCIA



ZMIANY ZABARWIENIA SKÓRY NA BIAŁE, PÓŹNIEJ KREDOWOBIAŁE

ZMIANY ZABARWIENIA SKÓRY NA BIAŁE, PÓŹNIEJ KREDOWOBIAŁE



OZIĘBIENIE SKÓRY

OZIĘBIENIE SKÓRY



ZAPADNIĘCIE ŻYŁ POWIERZCHOWNYCH

ZAPADNIĘCIE ŻYŁ POWIERZCHOWNYCH



OSŁABIENIE MIĘŚNI

OSŁABIENIE MIĘŚNI

PÓŹNE OBJAWY:

PÓŹNE OBJAWY:



OBRZĘK

OBRZĘK



STĘŻENIE I PRZYKURCZE MIĘŚNI

STĘŻENIE I PRZYKURCZE MIĘŚNI



ZMIANY MARTWICZE

ZMIANY MARTWICZE

Ratownictwo 2006/2007

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

ZATOR TĘTNICZY

ZATOR TĘTNICZY

ZATOR TĘTNICZY-

ZATOR TĘTNICZY-

nagłe zamknięcie światła tętnicy przez czop

nagłe zamknięcie światła tętnicy przez czop

(materiał zatorowy) przeniesiony z prądem krwi

(materiał zatorowy) przeniesiony z prądem krwi

PRZYCZYNY POWSTAWANIA ZATORÓW:

PRZYCZYNY POWSTAWANIA ZATORÓW:



Skrzepliny przeniesione z chorego serca (zatory sercowo-tętnicze)

Skrzepliny przeniesione z chorego serca (zatory sercowo-tętnicze)

– 90%

– 90%



Skrzepliny z żył płucnych, które powstały w następstwie chorób

Skrzepliny z żył płucnych, które powstały w następstwie chorób

narządów

narządów

klatki piersiowej (urazy, nowotwory, zapalenia płuc itp.)

klatki piersiowej (urazy, nowotwory, zapalenia płuc itp.)



Skrzepliny z żył krążenia dużego

Skrzepliny z żył krążenia dużego

(

(

zatory skrzyżowane

zatory skrzyżowane

przy

przy

współistnieniu otworu owalnego w ścianie przedsionków, ubytku w

współistnieniu otworu owalnego w ścianie przedsionków, ubytku w

przegrodzie międzykomorowej lub patologicznych połączeń aorty z

przegrodzie międzykomorowej lub patologicznych połączeń aorty z

układem tętnicy płucnej)

układem tętnicy płucnej)



Ciała obce, które dostały się do lewej połowy serca lub dużych

Ciała obce, które dostały się do lewej połowy serca lub dużych

tętnic

tętnic

(kule, odłamki, oderwane kawałki tkanki nowotworowej)

(kule, odłamki, oderwane kawałki tkanki nowotworowej)



Skrzepliny, które powstały w czasie operacji serca, narządów jamy

Skrzepliny, które powstały w czasie operacji serca, narządów jamy

brzusznej, układu moczowego

brzusznej, układu moczowego

Ratownictwo 2006/2007

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

ZATOR TĘTNICZY

ZATOR TĘTNICZY

LECZENIE ZATORÓW TĘTNIC KOŃCZYN:

LECZENIE ZATORÓW TĘTNIC KOŃCZYN:

1.

1.

LECZENIE OPERACYJNE (EMBOLEKTOMIA):

LECZENIE OPERACYJNE (EMBOLEKTOMIA):



WSKAZANE W ZATORACH:

WSKAZANE W ZATORACH:

tt. podobojczykowych, tt. pachowych, tt.

tt. podobojczykowych, tt. pachowych, tt.

ramiennych, rozwidlenia aorty, tt. biodrowych, tt. udowych, tt. podkolanowych)

ramiennych, rozwidlenia aorty, tt. biodrowych, tt. udowych, tt. podkolanowych)



Zatory tt. przedramienia i goleni można leczyć zachowawczo. W przypadku

Zatory tt. przedramienia i goleni można leczyć zachowawczo. W przypadku

niedrożności 2 tętnic przedramienia lub 3 tętnic goleni konieczne

niedrożności 2 tętnic przedramienia lub 3 tętnic goleni konieczne

leczenie operacyjne

leczenie operacyjne



Embolektomii nie należy wykonywać, gdy kończyna jest pozbawiona

Embolektomii nie należy wykonywać, gdy kończyna jest pozbawiona

czucia i czynności motorycznych

czucia i czynności motorycznych



Bezwzględnym przeciwwskazaniem do embolektomii jest stężenie

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do embolektomii jest stężenie

mięśni

mięśni

świadczące o ich martwicy

świadczące o ich martwicy



Względne przeciwwskazania to:

Względne przeciwwskazania to:

wiek > 80 lat, zły stan ogólny

wiek > 80 lat, zły stan ogólny



Amputacja

Amputacja

kończyny

kończyny

jest konieczna w przypadku rozległej martwicy mięśni

jest konieczna w przypadku rozległej martwicy mięśni

Ratownictwo 2006/2007

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

ZATOR TĘTNICZY

ZATOR TĘTNICZY

LECZENIE ZATORÓW TĘTNIC KOŃCZYN c.d.:

LECZENIE ZATORÓW TĘTNIC KOŃCZYN c.d.:

2.

2.

LECZENIE ZACHOWAWCZE:

LECZENIE ZACHOWAWCZE:



WSKAZANE W ZATORACH TĘTNIC PRZEDRAMIENIA I GOLENI,

WSKAZANE W ZATORACH TĘTNIC PRZEDRAMIENIA I GOLENI,

JEŚLI NIE MA OBJAWÓW ZAGRAŻAJĄCEJ MARTWICY

JEŚLI NIE MA OBJAWÓW ZAGRAŻAJĄCEJ MARTWICY



HEPARYNA NIEFRAKCJONOWANA:

HEPARYNA NIEFRAKCJONOWANA:

bolus 5000jm. i.v., następnie

bolus 5000jm. i.v., następnie

stały wlew kroplowy (20 jm./kg m.c./h) lub powtarzane wstrzyknięcia

stały wlew kroplowy (20 jm./kg m.c./h) lub powtarzane wstrzyknięcia

podskórne (275 jm./kg mc.) co 12 h

podskórne (275 jm./kg mc.) co 12 h

KONTROLA APTT (CZAS KAOLINOWO-KEFALINOWY) 1,5 - 2,5-

KONTROLA APTT (CZAS KAOLINOWO-KEFALINOWY) 1,5 - 2,5-

KROTNE WYDŁUŻENIE

KROTNE WYDŁUŻENIE

Ratownictwo 2006/2007

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE ZAKRZEPY

OSTRE ZAKRZEPY

ZAKRZEPY TĘTNICZE

ZAKRZEPY TĘTNICZE

POWSTAJĄ W NASTĘPSTWIE:

POWSTAJĄ W NASTĘPSTWIE:



CHORÓB TĘTNIC:

CHORÓB TĘTNIC:

-

-

MIAŻDŻYCY – najczęściej

MIAŻDŻYCY – najczęściej

- ZAROSTOWEGO ZAPALENIA

- ZAROSTOWEGO ZAPALENIA

- TĘTNIAKÓW

- TĘTNIAKÓW



OPERACJI NAPRAWCZYCH

OPERACJI NAPRAWCZYCH



URAZÓW TĘTNIC

URAZÓW TĘTNIC

RZADKIE PRZYCZYNY:

RZADKIE PRZYCZYNY:



żebro szyjne

żebro szyjne



używanie aparatury wibracyjnej

używanie aparatury wibracyjnej



niektóre ostre choroby zakaźne z wyniszczającą biegunką i odwodnieniem (zwłaszcza u

niektóre ostre choroby zakaźne z wyniszczającą biegunką i odwodnieniem (zwłaszcza u

dzieci)

dzieci)



długotrwałe unieruchomienie w jednej pozycji (długa jazda samochodem lub samolotem)

długotrwałe unieruchomienie w jednej pozycji (długa jazda samochodem lub samolotem)

WIĘKSZA SKŁONNOŚĆ DO ZAKRZEPÓW TĘTNICZYCH:

WIĘKSZA SKŁONNOŚĆ DO ZAKRZEPÓW TĘTNICZYCH:



chorzy na cukrzycę

chorzy na cukrzycę



nałogowi palacze tytoniu

nałogowi palacze tytoniu

Ratownictwo 2006/2007

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE NIEDOKRWIENIE KOŃCZYN

OSTRE ZAKRZEPY

OSTRE ZAKRZEPY

PRZEBIEG KLINICZNY –

PRZEBIEG KLINICZNY –

trzy stopnie niedokrwienia:

trzy stopnie niedokrwienia:

I.

I.

stopień –

stopień –

wyrównane niedokrwienie –

wyrównane niedokrwienie –

umiarkowane bóle spoczynkowe,

umiarkowane bóle spoczynkowe,

nagłe skrócenie dystansu chromania przestankowego; czucie powierzchowne

nagłe skrócenie dystansu chromania przestankowego; czucie powierzchowne

i głębokie oraz ruchy są zachowane.

i głębokie oraz ruchy są zachowane.

II.

II.

stopień –

stopień –

średnio ciężkie niedokrwienie –

średnio ciężkie niedokrwienie –

silne bóle spoczynkowe,

silne bóle spoczynkowe,

osłabienie czucia powierzchownego i głębokiego oraz ruchów czynnych.

osłabienie czucia powierzchownego i głębokiego oraz ruchów czynnych.

III.

III.

stopień –

stopień –

ciężkie niedokrwienie –

ciężkie niedokrwienie –

zaostrzenie bólów w miejscach z

zaostrzenie bólów w miejscach z

jeszcze zachowanym czuciem, marmurkowatość skóry, zniesienie czucia

jeszcze zachowanym czuciem, marmurkowatość skóry, zniesienie czucia

powierzchownego i głębokiego na obwodzie kończyny, brak ruchów czynnych

powierzchownego i głębokiego na obwodzie kończyny, brak ruchów czynnych

LECZENIE:

LECZENIE:



ZACHOWAWCZE – I i czasami na początku II stopnia

ZACHOWAWCZE – I i czasami na początku II stopnia



OPERACYJNE – II i III stopień

OPERACYJNE – II i III stopień

Ratownictwo 2006/2007

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAK (

TĘTNIAK (

aneurysma

aneurysma

) –

) –

poszerzenie tętnicy o co najmniej

poszerzenie tętnicy o co najmniej

50% w porównaniu z jej prawidłową ścianą

50% w porównaniu z jej prawidłową ścianą

Ze względu na patologię rozróżniamy:

Ze względu na patologię rozróżniamy:



Tętniak prawdziwy

Tętniak prawdziwy



Tętniak rzekomy

Tętniak rzekomy



Tętniak rozwarstwiąjacy –

Tętniak rozwarstwiąjacy –

bezpośrednie zagrożenie życia!

bezpośrednie zagrożenie życia!

Ratownictwo 2006/2007

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAKI AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAKI AORTY BRZUSZNEJ

powstają najczęściej poniżej

powstają najczęściej poniżej

odejścia tętnic nerkowych.

odejścia tętnic nerkowych.



TĘTNIAK BEZOBJAWOWY –

TĘTNIAK BEZOBJAWOWY –

rozpoznawany przypadkowo

rozpoznawany przypadkowo

(tętniący guz, CT, USG, rtg przeglądowe jamy brzusznej)

(tętniący guz, CT, USG, rtg przeglądowe jamy brzusznej)



TĘTNIAK OBJAWOWY –

TĘTNIAK OBJAWOWY –

ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej

ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej

lub brzucha promieniujący do krocza

lub brzucha promieniujący do krocza



TĘTNIAK PĘKNIĘTY –

TĘTNIAK PĘKNIĘTY –

nagły, silny ból brzucha i okolicy

nagły, silny ból brzucha i okolicy

lędźwiowej, czasem schodzący do podbrzusza, pachwin lub

lędźwiowej, czasem schodzący do podbrzusza, pachwin lub

jader, połączony z objawami utraty krwi, a nawet wstrząsu

jader, połączony z objawami utraty krwi, a nawet wstrząsu

krwotocznego

krwotocznego

Ratownictwo 2006/2007

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO PĘKNIĘCIA:

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO PĘKNIĘCIA:



ŚREDNICA TĘTNIAKA

ŚREDNICA TĘTNIAKA

(granica bezpieczeństwa dla mężczyzn – 5,5 cm)

(granica bezpieczeństwa dla mężczyzn – 5,5 cm)



SZYBKIE POWIĘKSZANIE SIĘ ŚREDNICY TĘTNIAKA –

SZYBKIE POWIĘKSZANIE SIĘ ŚREDNICY TĘTNIAKA –

o 1 cm

o 1 cm

lub więcej w ciągu roku

lub więcej w ciągu roku



PALENIE TYTONIU

PALENIE TYTONIU



POCHP

POCHP



RODZINNE WYSTĘPOWANIE TĘTNIAKÓW

RODZINNE WYSTĘPOWANIE TĘTNIAKÓW



NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE



OBECNOŚĆ UWYPUKLEŃ (PĘCHERZY) ŚCIANY TĘTNIAKA

OBECNOŚĆ UWYPUKLEŃ (PĘCHERZY) ŚCIANY TĘTNIAKA

Ratownictwo 2006/2007

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

ZALEŻNOŚĆ RYZYKA PĘKNIĘCIA OD ŚREDNICY TĘTNIAKA

ZALEŻNOŚĆ RYZYKA PĘKNIĘCIA OD ŚREDNICY TĘTNIAKA

ŚREDNICA TĘNIAKA

ŚREDNICA TĘNIAKA

(CM)

(CM)

RYZYKO PĘKNIĘCIA W

RYZYKO PĘKNIĘCIA W

CIĄGU ROKU (%)

CIĄGU ROKU (%)

< 4

< 4

4 – 5

4 – 5

5 – 6

5 – 6

6 – 7

6 – 7

7 – 8

7 – 8

> 8

> 8

0

0

0,5 – 5

0,5 – 5

3 – 15

3 – 15

10 – 20

10 – 20

20 – 40

20 – 40

30 - 50

30 - 50

Ratownictwo 2006/2007

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

TĘTNIAK AORTY BRZUSZNEJ

LECZENIE:

LECZENIE:



TĘTNIAK BEZOBJAWOWY –

TĘTNIAK BEZOBJAWOWY –

zależnie od średnicy

zależnie od średnicy

(tętniak o średnicy < 5 cm – ryzyko operacji > ryzyka pęknięcia)

(tętniak o średnicy < 5 cm – ryzyko operacji > ryzyka pęknięcia)



TĘTNIAK OBJAWOWY I PĘKNIĘTY –

TĘTNIAK OBJAWOWY I PĘKNIĘTY –

BEZWZGLĘDNIE

BEZWZGLĘDNIE

OPERACJA

OPERACJA



TĘTNIAK PĘKNIĘTY –

TĘTNIAK PĘKNIĘTY –

OPERACJA W TRYBIE

OPERACJA W TRYBIE

NATYCHMIASTOWYM.

NATYCHMIASTOWYM.

ŚMIERTELNOŚĆ OKOŁOOPERACYJNA 50 – 60 %

ŚMIERTELNOŚĆ OKOŁOOPERACYJNA 50 – 60 %

LECZENIE OPERACYJNE POLEGA NA ZASTĄPIENIU PĘKNIĘTEGO

LECZENIE OPERACYJNE POLEGA NA ZASTĄPIENIU PĘKNIĘTEGO

ODCINKA AORTY PROTEZĄ NACZYNIOWĄ

ODCINKA AORTY PROTEZĄ NACZYNIOWĄ

Ratownictwo 2006/2007

CHOROBY ŻYŁ

CHOROBY ŻYŁ



ANATOMIA UKŁADU ŻYLNEGO KOŃCZYN DOLNYCH

ANATOMIA UKŁADU ŻYLNEGO KOŃCZYN DOLNYCH



ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH

ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH



ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-ZATOROWA

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-ZATOROWA



POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ GŁĘBOKICH

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ GŁĘBOKICH



ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ POWIERZCHOWNYCH

ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ POWIERZCHOWNYCH

Ratownictwo 2006/2007

CHOROBY ŻYŁ

CHOROBY ŻYŁ

ANATOMIA UKŁADU ŻYLNEGO KOŃCZYN DOLNYCH

ANATOMIA UKŁADU ŻYLNEGO KOŃCZYN DOLNYCH

Podział żył kończyn dolnych:

Podział żył kończyn dolnych:



żyły powierzchowne

żyły powierzchowne

(skórne/nadpowięziowe/podskórne) – biegną nad

(skórne/nadpowięziowe/podskórne) – biegną nad

powięzią z towarzyszącymi im najczęściej pniami limfatycznymi oraz

powięzią z towarzyszącymi im najczęściej pniami limfatycznymi oraz

gałęziami nerwów; nie mają jednoimiennych tętnic, gdyż takie naczynia

gałęziami nerwów; nie mają jednoimiennych tętnic, gdyż takie naczynia

nigdy im nie towarzyszą;

nigdy im nie towarzyszą;



żyły głębokie

żyły głębokie

(towarzyszące/podpowięziowe) – towarzyszą jednoimiennym

(towarzyszące/podpowięziowe) – towarzyszą jednoimiennym

tętnicom (na podudziu jako parzyste, na udzie jako pojedyncze pnie),

tętnicom (na podudziu jako parzyste, na udzie jako pojedyncze pnie),

biegną często w sąsiedztwie nerwów;

biegną często w sąsiedztwie nerwów;



żyły przeszywające

żyły przeszywające

(bezpośrednie i pośrednie) – żyły stosunkowo krótkie,

(bezpośrednie i pośrednie) – żyły stosunkowo krótkie,

przechodzące przez powięź, łączące układ żył powierzchownych z

przechodzące przez powięź, łączące układ żył powierzchownych z

głębokim; w warunkach prawidłowych umożliwiają przepływ krwi tylko w

głębokim; w warunkach prawidłowych umożliwiają przepływ krwi tylko w

jednym kierunku (na podudziu i udzie z układu powierzchownego do

jednym kierunku (na podudziu i udzie z układu powierzchownego do

głębokiego, a na stopie odwrotnie);

głębokiego, a na stopie odwrotnie);



żyły łączące

żyły łączące

–

–

zapewniają połączenia między głównymi pniami tylko

zapewniają połączenia między głównymi pniami tylko

jednego układu (powierzchownego lub głębokiego);

jednego układu (powierzchownego lub głębokiego);



zatoki żylne

zatoki żylne

–

–

pozbawione zastawek żyły mięśnia płaszczkowatego i

pozbawione zastawek żyły mięśnia płaszczkowatego i

brzuchatego łydki.

brzuchatego łydki.

Ratownictwo 2006/2007

CHOROBY ŻYŁ

CHOROBY ŻYŁ

ANATOMIA UKŁADU ŻYLNEGO KOŃCZYN DOLNYCH

ANATOMIA UKŁADU ŻYLNEGO KOŃCZYN DOLNYCH

Układ żylny powierzchowny

Układ żylny powierzchowny



Żyła odpiszczelowa –

Żyła odpiszczelowa –

biegnie od kostki przyśrodkowej do pachwiny, gdzie uchodzi do żyły udowej.

biegnie od kostki przyśrodkowej do pachwiny, gdzie uchodzi do żyły udowej.

Posiada zwykle 8-12 zastawek.

Posiada zwykle 8-12 zastawek.



Żyła odstrzałkowa –

Żyła odstrzałkowa –

zaczyna się za kostką boczną i biegnie po tylnej powierzchni goleni, na

zaczyna się za kostką boczną i biegnie po tylnej powierzchni goleni, na

poziomie kolana uchodzi do żyły podkolanowej. Liczba zastawek w tej żyle wynosi przeciętnie 9 –

poziomie kolana uchodzi do żyły podkolanowej. Liczba zastawek w tej żyle wynosi przeciętnie 9 –

10.

10.

Układ żylny głęboki

Układ żylny głęboki

Parzyste

Parzyste

żyły strzałkowe, piszczelowe przednie i piszczelowe tylne

żyły strzałkowe, piszczelowe przednie i piszczelowe tylne

biegną we wspólnej pochewce z

biegną we wspólnej pochewce z

jednoimiennymi tętnicami. Wszystkie te żyły są bogate w zastawki (w każdej z nich występuje od 10 do 15

jednoimiennymi tętnicami. Wszystkie te żyły są bogate w zastawki (w każdej z nich występuje od 10 do 15

zastawek). Po połączeniu tych żył w 1/3 górnej podudzia powstaje pojedyncza

zastawek). Po połączeniu tych żył w 1/3 górnej podudzia powstaje pojedyncza

żyła podkolanowa

żyła podkolanowa

, która w

, która w

1/3 dolnej uda przechodzi w

1/3 dolnej uda przechodzi w

żyłę udową.

żyłę udową.

Żyły przeszywające

Żyły przeszywające

Każda z żył przeszywających przecina powięź głęboką, biegnąc równolegle do małej, jednoimiennej

Każda z żył przeszywających przecina powięź głęboką, biegnąc równolegle do małej, jednoimiennej

tętnicy

tętnicy

oraz nerwu. Liczba żył przeszywających jest zmienna. Z klinicznego punktu widzenia znaczenie mają

oraz nerwu. Liczba żył przeszywających jest zmienna. Z klinicznego punktu widzenia znaczenie mają

następujące żyły przeszywające, inaczej perforatory:

następujące żyły przeszywające, inaczej perforatory:



na podudziu:

na podudziu:

- w przebiegu żyły łukowatej tylnej (pnia żyły odpiszczelowej): perforator Kustera, Cocketta I, II, III,

- w przebiegu żyły łukowatej tylnej (pnia żyły odpiszczelowej): perforator Kustera, Cocketta I, II, III,

Shermana oraz najwyższy, perforator Boyda,

Shermana oraz najwyższy, perforator Boyda,

- w przebiegu żyły odstrzałkowej perforator Bassiego i mięśnia brzuchatego łydki,

- w przebiegu żyły odstrzałkowej perforator Bassiego i mięśnia brzuchatego łydki,



na udzie:

na udzie:

- perforator Dodda (w 1/3 dolnej uda),

- perforator Dodda (w 1/3 dolnej uda),

- perforator Huntera (w ½ uda).

- perforator Huntera (w ½ uda).

Ratownictwo 2006/2007

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-

ZATOROWA

ZATOROWA

DEFINICJA:

DEFINICJA:

jest to określenie obejmujące zakrzepicę żył głębokich i związane z

jest to określenie obejmujące zakrzepicę żył głębokich i związane z

nimi powikłania (zatorowość płucna, przewlekła niewydolność żył kończyn

nimi powikłania (zatorowość płucna, przewlekła niewydolność żył kończyn

dolnych)

dolnych)

PATOFIZJOLOGIA:

PATOFIZJOLOGIA:

Triada Virchowa:

Triada Virchowa:



uszkodzenie śródbłonka

uszkodzenie śródbłonka



zastój żylny

zastój żylny



nieprawidłowości w składzie krwi

nieprawidłowości w składzie krwi

Ratownictwo 2006/2007

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-

ZATOROWA

ZATOROWA

CZYNNIKI RYZYKA:

CZYNNIKI RYZYKA:



Wiek > 40 lat

Wiek > 40 lat



Długotrwałe unieruchomienie

Długotrwałe unieruchomienie



Udar mózgu z porażeniem lub znacznym niedowładem kończyn

Udar mózgu z porażeniem lub znacznym niedowładem kończyn



Przebyta żylna choroba zakrzepowo-zatorowa

Przebyta żylna choroba zakrzepowo-zatorowa



Nowotwory złośliwe i leczenie przeciwnowotworowe

Nowotwory złośliwe i leczenie przeciwnowotworowe



Duże zabiegi operacyjne (zwłaszcza wykonywane z powodu raka płuc,

Duże zabiegi operacyjne (zwłaszcza wykonywane z powodu raka płuc,

żołądka, trzustki, jelita grubego, gruczołu krokowego) – u ok. 50% chorych

żołądka, trzustki, jelita grubego, gruczołu krokowego) – u ok. 50% chorych

z pooperacyjną zakrzepicą zakrzepy powstają już w czasie operacji

z pooperacyjną zakrzepicą zakrzepy powstają już w czasie operacji



Urazy – zwłaszcza złamania miednicy i kości kończyny dolnej

Urazy – zwłaszcza złamania miednicy i kości kończyny dolnej



Otyłość

Otyłość



Żylaki kończyn dolnych

Żylaki kończyn dolnych



Niewydolność serca III i IV klasy NYHA

Niewydolność serca III i IV klasy NYHA



Obecność cewnika w dużych żyłach

Obecność cewnika w dużych żyłach



Choroby zapalne jelit – choroba Leśniowskiego-Crohna, colitis ulcerosa

Choroby zapalne jelit – choroba Leśniowskiego-Crohna, colitis ulcerosa



Zespół nerczycowy

Zespół nerczycowy



Ciąża i połóg (w ciąży ryzyko zakrzepu wzrasta 5 – 6-krotnie)

Ciąża i połóg (w ciąży ryzyko zakrzepu wzrasta 5 – 6-krotnie)



Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych

Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych



Choroby powodujące zaburzenia mechanizmów krzepnięcia (czerwienica

Choroby powodujące zaburzenia mechanizmów krzepnięcia (czerwienica

prawdziwa, nadpłytkowość samoistna, trombofilia wrodzona spowodowana

prawdziwa, nadpłytkowość samoistna, trombofilia wrodzona spowodowana

niedoborem naturalnego inhibitora krzepnięcia – AT III, białka C i S,

niedoborem naturalnego inhibitora krzepnięcia – AT III, białka C i S,

obecność przeciwciał antyfosfolipidowych)

obecność przeciwciał antyfosfolipidowych)



Grupa krwi A

Grupa krwi A

Ratownictwo 2006/2007

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-

ZATOROWA

ZATOROWA

OBJAWY KLINICZNE:

OBJAWY KLINICZNE:



Ból i tkliwość uciskowa

Ból i tkliwość uciskowa



Obrzęk kończyny

Obrzęk kończyny



Zwiększone ucieplenie kończyny

Zwiększone ucieplenie kończyny



Rozszerzenie żył powierzchownych

Rozszerzenie żył powierzchownych



Objaw Homansa – chory odczuwa ból w głębi łydki i w dole podkolanowym

Objaw Homansa – chory odczuwa ból w głębi łydki i w dole podkolanowym

przy biernym, grzbietowym zgięciu stopy (występuje tylko u 39%

przy biernym, grzbietowym zgięciu stopy (występuje tylko u 39%

pacjentów z udokumentowaną zakrzepicą żył głębokich)

pacjentów z udokumentowaną zakrzepicą żył głębokich)



Objaw Mozesa – zwiększone napięcie tkanek pod powięzią goleni

Objaw Mozesa – zwiększone napięcie tkanek pod powięzią goleni



Objaw Payera – głęboka bolesność przy ucisku przyśrodkowej krawędzi

Objaw Payera – głęboka bolesność przy ucisku przyśrodkowej krawędzi

sklepienia stopy

sklepienia stopy

Należy pamiętać, że w wielu przypadkach choroba przebiega
bezobjawowo, a pierwszym jej sygnałem jest dopiero zator tętnicy
płucnej

Ratownictwo 2006/2007

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-

ŻYLNA CHOROBA ZAKRZEPOWO-

ZATOROWA

ZATOROWA

LECZENIE ZAKRZEPICY ŻYŁ GŁĘBOKICH:

LECZENIE ZAKRZEPICY ŻYŁ GŁĘBOKICH:

CELE:

CELE:



Zmniejszenie ryzyka wystąpienia śmiertelnego powikłania – zatoru tętnicy płucnej

Zmniejszenie ryzyka wystąpienia śmiertelnego powikłania – zatoru tętnicy płucnej



Zmniejszenie objawów zespołu pozakrzepowego

Zmniejszenie objawów zespołu pozakrzepowego

METODY:

METODY:



Leżenie w łóżku i elewacja chorej kończyny

Leżenie w łóżku i elewacja chorej kończyny



Leczenie przeciwkrzepliwe

Leczenie przeciwkrzepliwe



Heparyna niefrakcjonowana

Heparyna niefrakcjonowana



Heparyny drobnocząsteczkowe

Heparyny drobnocząsteczkowe



nadroparyna (Fraxiparine)

nadroparyna (Fraxiparine)

– 255j./kg m.c. co 12 h

– 255j./kg m.c. co 12 h



enoksaparyna (Clexane)

enoksaparyna (Clexane)

– 1mg/kg m.c. co 12 h

– 1mg/kg m.c. co 12 h



Leczenie trombolityczne –

Leczenie trombolityczne –

wskazane we wczesnej (<72 h) i rozległej zakrzepicy

wskazane we wczesnej (<72 h) i rozległej zakrzepicy

proksymalnych żył głębokich (najczęściej stosowanym lekiem jest srteptokinaza)

proksymalnych żył głębokich (najczęściej stosowanym lekiem jest srteptokinaza)



Leczenie chirurgiczne:

Leczenie chirurgiczne:



Trombektomia żylna

Trombektomia żylna

– polega na usunięciu skrzepliny z żył głebokich i

– polega na usunięciu skrzepliny z żył głebokich i

przywróceniu prawidłowego odpływu krwi z kończyn dolnych i miednicy;

przywróceniu prawidłowego odpływu krwi z kończyn dolnych i miednicy;

wskazana w konieczności szybkiego odbarczenia

wskazana w konieczności szybkiego odbarczenia

odpływu żylnego u chorych z

odpływu żylnego u chorych z

bolesnym siniczym obrzękiem i zagrażającą zgorzelą kończyny

bolesnym siniczym obrzękiem i zagrażającą zgorzelą kończyny



Embolektomia

Embolektomia



Umieszczenie filtru w żyle głównej dolnej

Umieszczenie filtru w żyle głównej dolnej

Ratownictwo 2006/2007

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

GŁĘBOKICH

GŁĘBOKICH



ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

– nieleczony w 30%

– nieleczony w 30%

kończy się zgonem

kończy się zgonem



ZESPÓŁ POZAKRZEPOWY

ZESPÓŁ POZAKRZEPOWY

Ratownictwo 2006/2007

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

GŁĘBOKICH

GŁĘBOKICH

ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

DEFINICJA:

DEFINICJA:

zatorem tętnicy płucnej lub inaczej zatorowością płucną nazywane

zatorem tętnicy płucnej lub inaczej zatorowością płucną nazywane

jest zamknięcie bądź zwężenie jednego lub wielu odgałęzień tętnicy

jest zamknięcie bądź zwężenie jednego lub wielu odgałęzień tętnicy

płucnej przez materiał zatorowy, najczęściej skrzeplinę, niesiony z prądem

płucnej przez materiał zatorowy, najczęściej skrzeplinę, niesiony z prądem

krwi

krwi

POCHODZENIE MATERIAŁU ZATOROWEGO:

POCHODZENIE MATERIAŁU ZATOROWEGO:



Żyły głębokie kończyn dolnych – 80%

Żyły głębokie kończyn dolnych – 80%



Żyły miednicy małej – 10%

Żyły miednicy małej – 10%



Prawy przedsionek i prawa komora – 10%

Prawy przedsionek i prawa komora – 10%

Ratownictwo 2006/2007

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

GŁĘBOKICH

GŁĘBOKICH

ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

OBJAWY KLINICZNE:

OBJAWY KLINICZNE:

Jeśli materiał zatorowy zatka

Jeśli materiał zatorowy zatka

okolicę rozwidlenia pnia tętnicy

okolicę rozwidlenia pnia tętnicy

płucnej

płucnej

, następuje

, następuje

nagły zgon chorego

nagły zgon chorego

. Jeśli zatkaniu ulega jedna z

. Jeśli zatkaniu ulega jedna z

tętnic płucnych lub jej odgałęzienia, pojawiają się:

tętnic płucnych lub jej odgałęzienia, pojawiają się:



Duszność

Duszność



Przyspieszenie oddechu do powyżej 20/min

Przyspieszenie oddechu do powyżej 20/min



Wzmocnienie drugiego tonu nad tętnicą płucną

Wzmocnienie drugiego tonu nad tętnicą płucną



Częstoskurcz

Częstoskurcz



Objawy zapalenia opłucnej (gorączka, rzężenia, kaszel, ból opłucnej,

Objawy zapalenia opłucnej (gorączka, rzężenia, kaszel, ból opłucnej,

tarcie opłucnowe, krwioplucie) występują rzadziej, głównie przy

tarcie opłucnowe, krwioplucie) występują rzadziej, głównie przy

zawale płuca

zawale płuca



Sinica

Sinica



Ból zamostkowy

Ból zamostkowy



Wstrząs

Wstrząs



U większości chorych (70%) wystąpienie zatoru tętnicy płucnej nie

U większości chorych (70%) wystąpienie zatoru tętnicy płucnej nie

jest poprzedzone żadnymi objawami zwiastującymi

jest poprzedzone żadnymi objawami zwiastującymi

Ratownictwo 2006/2007

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

GŁĘBOKICH

GŁĘBOKICH

ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

ZATOR TĘTNICY PŁUCNEJ

1.

1.

POSTĘPOWANIE NAGŁE W OSTRYM ZATORZE PŁUCNYM:

POSTĘPOWANIE NAGŁE W OSTRYM ZATORZE PŁUCNYM:



Pozycja półsiedząca, ostrożne przewiezienie chorego do szpitala

Pozycja półsiedząca, ostrożne przewiezienie chorego do szpitala



Podanie leków uspokajających (np. 5 mg diazepamu dożylnie), zwalczanie

Podanie leków uspokajających (np. 5 mg diazepamu dożylnie), zwalczanie

bólu

bólu



Podanie tlenu przez zgłębnik nosowy (6 l/min), w niewydolności

Podanie tlenu przez zgłębnik nosowy (6 l/min), w niewydolności

oddechowej intubacja i prowadzenie oddechu wspomaganego

oddechowej intubacja i prowadzenie oddechu wspomaganego



Zabezpieczenie dostępu do żyły

Zabezpieczenie dostępu do żyły



Doraźne wstrzyknięcie dożylne (bolus) dużej dawki heparyny (5000 – 10

Doraźne wstrzyknięcie dożylne (bolus) dużej dawki heparyny (5000 – 10

000 jm.)

000 jm.)



Leczenie ewentualnego wstrząsu

Leczenie ewentualnego wstrząsu



Dopamina (2 – 6 μg/kg m.c./min)

Dopamina (2 – 6 μg/kg m.c./min)



Dobutamina (4 – 8 μg/kg m.c./min)

Dobutamina (4 – 8 μg/kg m.c./min)



W zatrzymaniu krążenia w przebiegu nagłego zatoru płuca – reanimacja

W zatrzymaniu krążenia w przebiegu nagłego zatoru płuca – reanimacja

sercowo-płucna z masażem uciskowym serca, stosowanym przez dłuższy

sercowo-płucna z masażem uciskowym serca, stosowanym przez dłuższy

czas (→ fragmentacja zatoru) + tromboliza

czas (→ fragmentacja zatoru) + tromboliza

2.

2.

POSTĘPOWANIE SWOISTE

POSTĘPOWANIE SWOISTE



ZACHOWAWCZE

ZACHOWAWCZE



Heparyna – początkowo 5 000 – 10 000 j. dożylnie, później 400 –

Heparyna – początkowo 5 000 – 10 000 j. dożylnie, później 400 –

500j./kg m.c./24 h pod

500j./kg m.c./24 h pod

kontrolą APTT przez 7 – 10 dni, na 3 – 5 dni przed odstawieniem heparyny należy rozpocząć

kontrolą APTT przez 7 – 10 dni, na 3 – 5 dni przed odstawieniem heparyny należy rozpocząć

stosowanie doustnego antykoagulantu, które należy kontynuować przez ok. 6 miesięcy

stosowanie doustnego antykoagulantu, które należy kontynuować przez ok. 6 miesięcy



Fibrynoliza

Fibrynoliza



Wskazania: duże zatory płucne

Wskazania: duże zatory płucne



Leki: t-PA, urokinaza, streptokinaza lub APSAC

Leki: t-PA, urokinaza, streptokinaza lub APSAC



OPERACYJNE

OPERACYJNE

(embolektomia tętnicy płucnej) polega na mechanicznym

(embolektomia tętnicy płucnej) polega na mechanicznym

usunięciu materiału zatorowego z tętnicy płucnej

usunięciu materiału zatorowego z tętnicy płucnej

Ratownictwo 2006/2007

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

POWIKŁANIA ZAKRZEPICY ŻYŁ

GŁĘBOKICH

GŁĘBOKICH

ZESPÓŁ POZAKRZEPOWY

ZESPÓŁ POZAKRZEPOWY



OBJAWY:

OBJAWY:



Przewlekła niewydolność zastawek żylnych –

Przewlekła niewydolność zastawek żylnych –

następstwo

następstwo

nieuleczalnego ich zniszczenia w trakcie ostrych epizodów zakrzepicy

nieuleczalnego ich zniszczenia w trakcie ostrych epizodów zakrzepicy



Obrzęk kończyny

Obrzęk kończyny



Miejscowe nadciśnienie w żyłach powierzchownych

Miejscowe nadciśnienie w żyłach powierzchownych

– prowadzi do

– prowadzi do

obrzęków i śródmiąższowego wysięku osocza, komórek krwi i białek

obrzęków i śródmiąższowego wysięku osocza, komórek krwi i białek



Brunatne stwardnienie

Brunatne stwardnienie

w wyniku rozpadu hemoglobiny z obrzęku i

w wyniku rozpadu hemoglobiny z obrzęku i

wysięku

wysięku



LECZENIE:

LECZENIE:



Pończochy o stopniowanym ucisku

Pończochy o stopniowanym ucisku



Leki poprawiające mikrokrążenie, leki przeciwpłytkowe, leki reologiczne, leki

Leki poprawiające mikrokrążenie, leki przeciwpłytkowe, leki reologiczne, leki

naczyniorozszerzające, w okresach zaostrzeń – heparyna

naczyniorozszerzające, w okresach zaostrzeń – heparyna

drobnocząsteczkowa

drobnocząsteczkowa



Chirurgiczne przecięcie perforatorów, operacyjne usunięcie żylaków, z

Chirurgiczne przecięcie perforatorów, operacyjne usunięcie żylaków, z

bardzo dokładnym wypreparowaniem ujścia żyły odpiszczelowej wielkiej i

bardzo dokładnym wypreparowaniem ujścia żyły odpiszczelowej wielkiej i

odstrzałkowej

odstrzałkowej

Ratownictwo 2006/2007

ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ

ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ

POWIERZCHOWNYCH

POWIERZCHOWNYCH

OBJAWY:

OBJAWY:



sznurkowate zgrubienie wzdłuż żyły

sznurkowate zgrubienie wzdłuż żyły



ból

ból



zwiększone ucieplenie i zaczerwienie

zwiększone ucieplenie i zaczerwienie

POSTACI:

POSTACI:



Bakteryjne

Bakteryjne

– jako powikłanie po cewnikach i kaniulach dożylnych

– jako powikłanie po cewnikach i kaniulach dożylnych



Wędrujące zapalenie żył powierzchownych –

Wędrujące zapalenie żył powierzchownych –

może być oznaką obecności

może być oznaką obecności

bezobjawowego nowotworu złośliwego, w szczególności trzustki

bezobjawowego nowotworu złośliwego, w szczególności trzustki



Samoistne zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych

Samoistne zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych

LECZENIE:

LECZENIE:



Niesterydowe leki przeciwzakrzepowe – doustnie i miejscowo

Niesterydowe leki przeciwzakrzepowe – doustnie i miejscowo



Maść heparynowa

Maść heparynowa



Elewacja kończyny

Elewacja kończyny



Okłady rozgrzewające

Okłady rozgrzewające



Pończochy elastyczne

Pończochy elastyczne