Polityka spójności

(regionalna)

i fundusze strukturalne

Dlaczego konieczna jest
polityka regionalna?

2

Unia Europejska jest jedną z najbogatszych stref

gospodarczych świata, ale wciąż jeszcze występują znaczne
różnice pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi
Unii, a jeszcze większe pomiędzy około 250 regionami.

Po obliczeniu i porównaniu wysokości PKB per capita widać

duże różnice. Np. przed rozszerzeniem przeciętna wysokość

PKB per capita w Grecji, Portugalii i Hiszpanii nie osiągała

80% przeciętnej unijnej.

W Luksemburg wskaźnik przekraczał o 60% przeciętną

wysokość PKB w Unii.

Regiony cieszące się największym dobrobytem to ośrodki

miejskie – Londyn, Hamburg i Bruksela.

3

Warszawa, 15.12.2006 r.

4

Warszawa, 15.12.2006 r.

5

Warszawa, 15.12.2006 r.

6

Jak funkcjonuje polityka
regionalna?

Polityka regionalna Unii Europejskiej opiera

się na solidarności finansowej – jej realizacja

finansowana jest z budżetu UE.

7

8

Cele polityki regionalnej
(2000-2006):



Cel 1 - regionalny –

PKB per capita ponizej 75%

średniej unijnej



Cel 2 (regionalny)

- wspieranie ekonomicznej i

społecznej konwersji regionów przeżywających

trudności strukturalne



Cel 3 (tematyczny) -

p

omoc na rzecz adaptacji i

modernizacji polityki i systemów oświaty, kształcenia

zawodowego oraz zatrudnienia.

9

Fundusze Strukturalne: Strefy objęte
Celem 1 i 2 w latach 2000-2006 w
UE25

10

Zasady polityki regionalnej

11

1.

Partnerstwa – ścisła współpraca KE z władzami
kraju, oraz w ramach kraju - na współpracy władz
samorządów i obywateli. Uzgadnianie wszystkich
ustaleń w procedurze programowania.

2.

Zgodność – programów objętych wsparciem
unijnym
z kompleksowymi koncepcjami rozwoju regionu i
kraju oraz założeniami i przepisami innych polityk
UE.

3.

Koncentracja – środków i działań na obszarach,
uznanych za kwalifikujące się do udzielenia
pomocy.

Zasady polityki regionalnej

12

4.

Współfinansowanie – środki z funduszy

strukturalnych pokrywają część kosztów, mają

być uzupełnieniem w kosztach przedsięwzięcia.

5.

Planowanie – perspektywiczne programów

rozwiązywania problemów regionów poprzez

tworzenie wieloletnich planów rozwoju i

programów operacyjnych,  

6.

Subsydiarność – zgodnie z tą zasadą

Wspólnota podejmuje działania jedynie

wówczas, kiedy cele zamierzonego działania

nie mogą zostać zrealizowane przez państwa

członkowskie

Instrumenty polityki
regionalnej

13

1. Fundusze strukturalne:



Europejski Fundusz Rozwoju

Regionalnego



Europejski Fundusz Społeczny

2. Funduszu Spójności

Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego

14



Powstał w 1975 r.



Zakres działalności EFRR jest najszerszy,

finansuje:



inwestycje produkcyjne służące tworzeniu i

utrzymywaniu miejsc pracy,



inwestycje w dziedzinie infrastruktury



różne inicjatywy zmierzające do zwiększenia

miejscowego potencjału gospodarczego,

Europejski Fundusz Społeczny

15



Powołany do życia w 1960 r.



Najważniejsze działania:



realizacja akcji aktywizacji na rynku pracy, w tym

przezwyciężanie długotrwałego bezrobocia i jego

społecznych skutków,



promowanie równego dostępu do rynku pracy i

zwalczanie społecznej degradacji grup

dyskryminowanych, w tym kobiet, wspieranie i

poprawa kształcenia, szkolenia i doradztwa,

sprzyjające lepszej adaptacji zawodowej i większej

mobilności,



promowanie wysoko kwalifikowanej siły roboczej,

postaw innowacyjnych, umiejętności dostosowywania

się do nowych wymogów organizacyjnych oraz ducha

przedsiębiorczości,

Fundusz Spójności

16



Został utworzony w roku 1993



Jest instrumentem polityki regionalnej, lecz nie zalicza się do

funduszy strukturalnych. Zakres działania FS obejmuje pomoc

o zasięgu krajowym, a nie regionalnym jak to ma miejsce w

przypadku funduszy strukturalnych.



Przedsięwzięcia wspomagane przez FS muszą należeć do

jednego z dwóch sektorów:



Sektor środowiska – projekty zapewniające osiągnięcie celów

polityki Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska.



Sektor transportu – projekty ustanawiające i rozwijające

infrastrukturę transportową w ramach sieci transeuropejskiej lub

projektów zapewniających dostęp do tej sieci.



Pomiędzy projektami z zakresu ochrony środowiska i

infrastruktury transportowej musi być zachowana równowaga

podziału funduszy, która została ustanowiona na poziomie 50%

dla każdego sektora.

Podział środków

finansowych
z funduszy
strukturalnych
według celów
i krajów (mln €,
poziom cen z 1999
r.)

17

18

Konkretne korzyści dla
obywateli

19

Niektóre główne korzyści dla
Hiszpanii:

20



- silny wzrost PKB, znacznie przewyższający

średnią unijną (z 77,6% w 1994 r. do 87% w

2003 r.) i zmniejszenie o połowę stopy

bezrobocia (z 24,1% w 1994 r. do 11,4% w

2002 r.);



- imponujące rezultaty we wszystkich

wspieranych sektorach, szczególnie w zakresie

modernizacji transportu (drogi, autostrady,

tory kolejowe) zapewniające lepszą dostępność

oraz znaczne skrócenie czasu podróży i

zmniejszenie liczby wypadków.

Niektóre główne korzyści dla
Irlandii:

21



- transformacja irlandzkiej gospodarki: stopa wzrostu zwiększa

się od 3% do 4% rocznie i przeszła z poziomu znacznie

niższego (58%) do poziomu znacznie wyższego (132%) od

średniej unijnej.



- zdobycie licznej, młodej i wykwalifikowanej siły roboczej

dzięki dużym inwestycjom w kapitał ludzki (zmniejszenie o

połowę stopy bezrobocia, która spadła z 11,9% w 1994 r. do

4,3% w 2002 r.) 



- przyspieszenie modernizacji podstawowych infrastruktur

(stymulując rozwój gospodarczy, przyciągając bezpośrednie

inwestycje zagraniczne), szczególnie w dziedzinie

telekomunikacji (systemy telefoniczne, Internet na terenach

wiejskich, itd.)

Przykłady otwarcia regionów
transgranicznych:

22



- budowa autostrady Huelva-Lagos i

mostu na rzece Guadiana na granicy
pomiędzy Hiszpanią a Portugalią;



- budowa mostu Öresund łączącego

Kopenhagę z Malmö w regionie duńsko-
szwedzkim.

1. Wzrost spójności w
rozszerzonej Unii

23



Rozszerzenie Unii Europejskiej do 27 państw
członkowskich lub więcej, stworzyło nowe wyzwania dla
konkurencji
i wewnętrznej spójności Unii.



Rozszerzenie doprowadziło do pogłębienia różnic w
rozwoju gospodarczym, szczególnie na Wschodzie, do
większych trudności na rynku pracy: dwukrotnie
zwiększą się różnice społ-gospodarcze i średni PKB w
Unii spadnie blisko o 12,5%.

2. Wzmocnienie priorytetów
Unii

24



Realizacja Strategii Lizbońskiej



Polityka spójności jest potrzebna w sytuacji, w której inne

polityki wspólnotowe przynoszą znaczące korzyści związane

z ograniczonymi kosztami, ale w konkretnym regionie.

Pomaga ona wówczas w rozdzielaniu zysków.



Poprzez uprzedzanie przemian i ułatwianie adaptacji,

polityka spójności wciela w życie cele lizbońskie. Jest

narzędziem realizacji krajowych i regionalnych programów

rozwojowych.

3. Wzrost jakości w celu bardziej
zrównoważonego i trwałego rozwoju

25



Wzmocnienie konkurencyjności regionalnej poprzez:



dobrze wybrane inwestycje unijne



stworzenie możliwości gospodarczych, które pomogą
ludziom zaspokoić ich potrzeby, spowoduje rozwój
gospodarczy UE w sposób, który skonsoliduje potencjał
gospodarczy UE jako całości.

Polityka spójności UE w latach
2007-2013

26



 Kluczowe elementy nowej polityki

spójności:



Cel strategiczny: Większy wzrost

gospodarczy i zatrudnienie we wszystkich
regionach i miastach Unii Europejskiej



utrzymanie dotychczasowej wagi i budżetu

polityki spójności (ok. 1/3 budżetu Unii),



2007-2013 – ok. 336 mld euro

Kluczowe elementy nowej polityki
spójności:

27



koncentrację działań na trzech nowych Celach

powiązanych z priorytetami Strategii Lizbońskiej



ograniczenie liczby funduszy finansujących politykę

spójności do trzech: Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu

Społecznego oraz Funduszu Spójności,



rezygnację z kontynuacji Inicjatyw Wspólnotowych

(Equal, Interreg, Leader, Urban) na rzecz włączania ich

specyficznych dziedzin wsparcia do trzech nowych celów,



uproszczenie systemu wdrażania m.in. poprzez nowe

dokumenty programujące, jednofunduszowe programy

operacyjne, zarządzanie na poziomie priorytetów,

bardziej elastyczne reguły kwalifikowalności kosztów,



zachowanie podstawowych zasad: wieloletniego

programowania, partnerstwa, współfinansowania i

ewaluacji.

Cele nowej polityki spójności
(2007-2013)

28



Cel 1 - konwergencja – wspieranie wzrostu i tworzenie

nowych miejsc pracy w państwach i regionach

najbiedniejszych (PKB per capita poniżej 75% średniej

unijnej) oraz regionach tzw. efektu statystycznego (82%

środków na fundusze strukturalne),



Cel 2 - regionalna konkurencyjność i zatrudnienie -

wspieranie zmian strukturalnych w regionach nie

kwalifikujących się do uzyskiwania pomocy w ramach celu 1

ze względu na przekroczenie wskaźnika 75% PKB per capita

UE oraz wspieranie zmian na rynku pracy (16% środków na

fundusze strukturalne),



Cel 3 - europejska współpraca terytorialna - wspieranie

terytorialnej konkurencyjności oraz promowanie harmonijnego

i zrównoważonego rozwoju terytorium Unii, beneficjentami

będą wewnętrzne i zewnętrzne

regiony graniczne.

29

(Kliknij na wybrany fundusz)

Warszawa, 15.12.2006 r.

30

31

Polska:

59 696 mln
Euro

32

33

Warszawa, 15.12.2006 r.

34

Warszawa, 15.12.2006 r.

35



Pojęcie i znaczenie NUTS



Obszar Unii Europejskiej podzielony jest na tzw. NUTS-y, czyli obszary,

których wytypowanie i nazwanie ułatwia wybór regionów, które potrzebują

wsparcia. NUTS, czyli Nomenclature of Units for Territorial Statistics, to

po polsku Nomenklatura Jednostek Statystyki Terytorialnej. W Unii

Europejskiej istnieje pięć poziomów tej klasyfikacji i obejmują one całe

terytorium Unii Europejskiej. Jednostki typu NUTS były także wyznaczane

w krajach starających się o wejście do Unii Europejskiej. Poniżej możesz

zapoznać się ze znaczeniami poszczególnych jednostek NUTS na

przykładzie Polski (w nawiasach podana jest liczba poszczególnych

jednostek każdego z wyżej wymienionych rodzajów w Polsce):



NUTS 1 - regiony - grupujące województwa (6),

NUTS 2 - województwa (16), (makroregiony)

NUTS 3 - podregiony - zgrupowanie kilku powiatów (45),

NUTS 4 - powiaty i miasta na prawach powiatu (379),

NUTS 5 - gminy (2489)



Ten podział jest bardzo ważny, gdyż dzięki niemu możliwe jest

porównywanie różnych danych statystycznych w różnych krajach (np.

bezrobocia, poziomu życia, itp.). Poza tym, to właśnie NUTS

wykorzystywane są do określenia obszarów problemowych, czyli tych,

które mogą otrzymać wsparcie finansowe Unii.

Warszawa, 15.12.2006 r.

36