Polityka spójności –
dlaczego?

Zasadnicze cele polityki
ekonomicznej UE – artykuł 2 ust. 3
TEU



The Union shall establish an internal market. It shall work for the
sustainable development of Europe based on balanced
economic growth and price stability, a highly competitive
social market economy, aiming at full employment and social
progress, and a high level of protection and improvement of
the quality of the environment. It shall promote scientific and
technological advance.



It shall combat social exclusion and discrimination, and shall
promote social justice and protection, equality between women
and men, solidarity between generations and protection of the
rights of the child.



It shall promote economic, social and territorial cohesion, and
solidarity among Member States.



It shall respect its rich cultural and linguistic diversity, and shall
ensure that Europe’s cultural heritage is safeguarded and enhanced

Najbardziej ogólna miara
konwergencji gospodaczej



Wzrost gospodarczy – ΔPKB



Ponieważ należy uwzględnić procesy demograficzne –
(1+ΔPKB)/(1+ΔP), ważny jest więc PKB pc



A jak porównywać poziom PKB na obszarach, w których
występują różne ceny?



Polska: PKBpl = Qpl x Ppl Irlandia: PKBir = Qir x Pir



Parytet siły nabywczej polega na ustaleniu siły
nabywczej występującego na określonym obszarze
pieniądza - na innym obszarze – Ppl/Pir



Jeśli nam się to uda, możemy zauważyć, że:



PKBpl x Pir/Ppl = Qpl x Ppl x Pir/Ppl = Qpl x Pir

Koncepcja PKB - od rachunku
zysków i strat …



Materiały



Usługi obce



Wynagrodzenia i

pochodne



Amortyzacja



- Wzrost zapasów



Koszty finansowe



Zysk przed

opodatkowaniem



Przychody ze

sprzedaży



Przychody finansowe



Dochód na sprzedaży

aktywów trwałych

… do rachunku produkcji



Wynagrodzenia i

pochodne



Amortyzacja



Odsetki zapłacone -

odsetki otrzymane



Zysk przed

opodatkowaniem



- Dywidendy

otrzymane



- Dochód na sprzedaży

aktywów trwałych



Produkt brutto



Przychody ze

sprzedaży



Wzrost zapasów

wyrobów gotowych



Wzrost produkcji w

toku



- Zużycie pośrednie



materiały



usługi obce



- wzrost zapasów

surowców

PKB

Produkcja + Import + Podatki

od produktów

- Dotacje

do produktów

=
Zużycie pośrednie + Spożycie + Tworzenie kapitału b. + Eksport



Czyli:

Produkcja - Zużycie pośr. + Podatki

od produktów

– Dotacje

do produktów

=
Spożycie + Tworzenie kapitału brutto + Eksport - Import

Produkcja – Zużycie pośrednie = Wartość dodana (value added)
=
Wynagrodzenia + nadwyżka operacyjna + podatki

od produkcji

PKB a DNB

Dochód Narodowy Brutto
= PKB + pierwotne dochody
zagraniczne rezydentów - pierwotne
dochody krajowe nierezydentów



Dochody pierwotne



Problem „dojeżdżających do pracy”

Trendy



Różnice w PKB pc (PPS) między krajami
maleją, bo kraje uboższe rozwijają się
szybciej



Różnice w PKB pc (PPS) między regionami
w poszczególnych krajach nie maleją



Regiony stołeczne rozwijają się z reguły
znacznie szybciej niż reszta kraju – brak
jest w większości przypadków tzw.
secondary growth poles

Czynniki wzrostu

Produktywność



Mierzona wielkością PKB na 1 zatrudnionego
lub na roboczogodzinę



Różnice strukturalne: w gospodarce regionów
biednych znacznie większy jest udział
działalności generujących niską VA, które
przeważnie charakteryzują się także niską
produktywnością



Z kolei niska produktywność jest zazwyczaj
skojarzona z niską stopą zatrudnienia

Zatrudnienie – standardy
pomiaru



ILO i International Conference of Labour Statisticians



Convention C/160 concerning Labour Statistics, 1985



Resolution concerning statistics of the economically active
population, employment, unemployment and
underemployment (13th ICLS, 1982)



Resolution concerning the measurement of underemployment
and inadequate employment situations (16th ICLS, 1998)



Guidelines on the implications of employment promotion
schemes on the measurement of employment and
unemployment (14th ICLS, 1987)



Guidelines concerning the treatment in employment and
unemployment statistics of persons on extended absences
from work (16th ICLS, 1998)

Siła robocza



Aktywni zawodowo (pracujący i bezrobotni) – EAP
(labor force , currently active population); miara
alternatywna – usually active population



Bierni zawodowo (niepracujący i nieposzukujący pracy
– zniechęcenie, nauka, obowiązki rodzinne, choroba,
niesprawność, niechęć do pracy)



Standardowy limit wieku (15 lat) może być różny w
różnych krajach



Stopa aktywności zawodowej – udział aktywnych
zawodowo w ludności powyżej 55 roku



Stopa zatrudnienia: udział zatrudnionych w ludności w
wieku 15-64

Definicja zatrudnionego



Osoby powyżej limitu wieku ustalonego dla potrzeb EAP,
które w ciągu określonego krótkiego okresu były



(a) zatrudnione za wynagrodzeniem i pracowały (a1) lub (a2) nie
pracowały (niekoniecznie formal job attachment)



(b) samozatrudnione i pracowały (b1) dla zysku lub korzyści
rodziny albo (b2) nie pracowały będąc związane z
przedsiębiorstwem (business, gospodarstwo, usługi)



Koncepcja „wykonywania pracy” odpowiada granicy
produkcji w rachunkach narodowych



Przeciwieństwem „total lack of work” jest „some work”
(wystarczy 1 godzina w okresie referencyjnym)



Volume of employment a employment head count



Zatrudnienie a niewystarczające dochody

Definicja bezrobotnego



Osoba powyżej limitu wieku ustalonego dla
potrzeb mierzenia EAP, która w okresie
referencyjnym:



była (a) „bez pracy” (poza nie była zatrudniona ani
samozatrudniona)



była zdolna (b) do świadczenia pracy (current
availability for work)



(c) poszukiwała pracy, tzn. podejmowała określone
czynności w określonym okresie w celu zatrudnienia
lub samozatrudnienia



Wyjątek – future starters

Underemployment i
inadequate employment



Underemployed – osoba, która w okresie referencyjnym:



Chciała świadczyć dodatkowe godziny pracy



Była zdolna do wykonywania dodatkowych godzin pracy



Przy czym całkowita liczba godzin przepracowanych była niższa od
określonego poziomu (w praktyce najczęściej 40 lub 35)



Underemployment in volume and in head counts



Inadequate employment – sytuacja w której zatrudniony
chce zmienić pracę wskutek określonych przyczyn



Trzy podstawowe typy



Skill related



Income related (organizacja pracy, produktywność, wyposażenie,
szkolenia, niewystarczająca infrastruktura)



Inadequate employment related to excessive hours

Konwencje pomiaru
bezrobocia w Polsce



BAEL: osoba w wieku 15–74, która w okresie badanego tygodnia
nie pracowała, aktywnie poszukiwała pracy w ciągu ostatnich 4
tygodni przed badaniem i była gotowa do podjęcia pracy w
przeciągu 2 tygodni następujących po tygodniu badania



Bezrobocie rejestrowane (oficjalne) – osoba w wieku 18–59/64,
niezatrudniona i niewykonująca pracy zarobkowej, zdolna i
gotowa do podjęcia pracy, nie ucząca się w szkole (z wyjątkiem
szkół dla dorosłych i wyższych w systemie wieczorowym i
zaocznym), nie posiadająca prawa do emerytury lub renty z tytułu
niezdolności do pracy, nie będąca właścicielem gospodarstwa
rolnego oraz nie uzyskująca dochodów w wysokości
przekraczającej miesięcznie połowę minimalnego wynagrodzenia
za pracę oraz przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej



Bezrobocie a liczba osób „w szczególnej sytuacji na rynku pracy”

Trendy



Stopy zatrudnienia wzrastają
nierównomiernie – zwłaszcza na
poziomie regionalnym



W wielu krajach stopy różnią się
znacząco dla pań i mężczyzn (gender
employment gap) podobnie jak płace
(gender pay gap)



Występują duże różnice stóp bezrobocia
na poziomie regionalnym

„Szoki” zewnętrzne



Tradycyjna struktura gospodarki w
wielu regionach (tekstylia, przemysł
stalowy, elektronika i ICT) podnosi
ich wrażliwość na negatywny wpływ
globalizacji



Rosnące ceny energii



Zmiany klimatyczne, powodzie,
susze, fale upałów

Wyzwania spójności
terytorialnej



Rozwój i upadek wielkich miast,
dezurbanizacja, city sprawl



Niskie stopy zatrudnienia i wysokie
stopy bezrobocia w centrach



Problemy obszarów wiejskich

Czynniki determinujące wzrost
konkurencyjności, zatrudnienia i
rozwój gospodarczy regionów



Rozsądna polityka fiskalna i monetarna zapewniają stabilność cen, co
wpływa korzystnie na poziom stóp procentowych, te z kolei stymulują
inwestycje generujące wzrost produktywności i zatrudnienia



Skuteczność i efektywność działania sektora publicznego



Infrastruktura sensu largo (tzw. trzy formy akumulacji kapitału:
fizycznego – transport, telekomunikacja, itp., ludzkiego – umiejętności
i wiedza siły roboczej, społecznego – usługi społeczne)



Rola services of general economic interest (zob. art. 14 TFEU)



Kluczowe dla rozwoju biznesu sieci transportowe, telekomunikacyjne i
energetyczne, usługi w zakresie ochrony zdrowia



Inwestycje dla ochrony środowiska



Dostępność regionu, podstawowa infrastruktura, odpowiednio
wykształcona siła robocza, infrastruktura ICT, wydatki na R&D

More and better jobs



Poziom wykształcenia a
zatrudnienie i relatywna wysokość
dochodów



Rola kształcenia ustawicznego

Podstawowe pojęcia i
zasady polityki spójności

Polityka spójności w Traktacie



Art. 2 ust. 3 TEU



Tytuł XVIII Spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna



Unia będzie dążyć do harmonijnego rozwoju,
podejmując działania w celu wzmocnienia jej spójności
ekonomicznej, społecznej i terytorialnej, w
szczególności dla zmniejszenia różnic w poziomach
rozwoju poszczególnych regionów i „odstawania”
(backwardness) regionów w trudnej sytuacji (least
favoured regions); szczególną uwagę zwraca się na
obszary wiejskie, obszary podlegające przekształceniom
przemysłu oraz regionom, które mają poważne i trwałe
naturalne lub demograficzne handicaps (słabo
zaludniona północ, wyspy, regiony górskie) - 174

Polityka spójności w
Traktacie – c.d.



Kraje członkowskie prowadzą swoje polityki gospodarcze i
koordynują je tak, aby osiągnąć powyższe cele; wszystkie
polityki Unii i wdrażania rynku wewnętrznego mają te cele
uwzględniać i przyczyniać się do ich osiągnięcia; Unia
wspiera realizację tych celów przez działania w ramach
Funduszy Strukturalnych (European Agricultural Guidance
and Guarantee Fund, Guidance Section; European Social
Fund; European Regional Development Fund), EIB i
pozostałych istniejących instrumentów finansowych; co trzy
lata Komisja przedstawia Parlamentowi, Radzie, ESC i
Komitetowi Regionów raport na temat postępów w osiąganiu
spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej i sposobu,
w jakim wskazane instrumenty do tego się przyczyniły;
dopuszczalność działań poza Funduszami - 175

Polityka spójności w
Traktacie – c.d.



Celem ERDF jest łagodzenie zasadniczych różnic
regionalnych przez udział w rozwoju i strukturalnym
dostosowaniu regionów, których rozwój pozostaje w tyle
(is lagging behind) oraz w przekształceniu regionów z
dominującym udziałem schyłkowego przemysłu – 176



Upoważnienie do wydania regulacji ogólnej oraz
regulacji dotyczących poszczególnych funduszy i
Funduszu Spójności współfinansującego projekty w
zakresie środowiska oraz infrastruktury transportowej w
ramach TEN – 177

Misja polityki spójności



Misja polityki spójności:



Wzmacnianie spójności ekonomicznej i społecznej Unii

po to, by wspierać harmonijny, zrównoważony i trwały

rozwój Wspólnoty



Poprzez niwelowanie różnic gospodarczych, społecznych i

terytorialnych, zwłaszcza w krajach i regionach

opóźnionych w rozwoju w związku z restrukturyzacją

gospodarczą i społeczną oraz starzeniem się ludności



Działania w zakresie spójności powinny

obejmować, na poziomie krajowym i narodowym

priorytety wspierające trwały rozwój poprzez

wzmacnianie wzrostu, konkurencyjności,

zatrudnienia i spójności społecznej oraz przez

ochronę i poprawę jakości środowiska

naturalnego

Polityka strukturalna,
regionalna, spójności



Polityka strukturalna – tradycyjne pojęcie

dotyczące interwencji Wspólnoty, używane

od 1957 roku (Traktat Rzymski)



Polityka regionalna – używane często

zamiennie ponieważ podstawowa część

interwencji Wspólnoty jest zorientowana

regionalnie a kryteria wyboru sfer

interwencji są także regionalne



Polityka spójności – wskazuje na

podstawowy cel interwencji jakim jest

zmniejszenie zróżnicowań we Wspólnocie

Przekroje terytorialne w
jakich mierzy się poziom
spójności



Fundusz Spójności:



Kraje kohezyjne



Fundusze strukturalne



Regiony typu NUTS 2



Regiony typu NUTS 3

NUTS (nomenclature commune des
unités territoriales statistiques)



Rozporządzenie (WE) nr 1059/2003 Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 roku w sprawie

ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do

Celów Statystycznych (NUTS)



Cel - zbieranie, opracowanie i rozpowszechnianie na

obszarze Wspólnoty porównywalnych danych statystyk

regionalnych



Klasyfikacja NUTS = podział obszaru ekonomicznego krajów

członkowskich na jednostki terytorialne z przypisaniem

każdej jednostce kodu i nazwy



Klasyfikacja hierarchiczna: państwo dzieli się na jednostki

poziomu NUTS 1, NUTS 1 dzielą się na NUTS 2, NUTS 2 – na

NUTS 3



Państwo członkowskie może przyjąć kolejne hierarchiczne

szczeble szczegółowości dla dalszego podziału poziomu

NUTS 3

Kryteria zaliczania do
poziomu NUTS



Jednostki administracyjne (obszar geograficzny z

władzami administracyjnymi uprawnionymi do

podejmowania decyzji administracyjnych i

politycznych dla tego obszaru w obrębie prawnych

i instytucjonalnych ram Państwa Członkowskiego)

istniejące w ramach Państw Członkowskich

stanowią pierwsze kryterium stosowane dla

określenia jednostek terytorialnych.



Średnia wielkość klasy jednostek administracyjnych

w Państwie Członkowskim (wg liczby ludności)



NUTS 1: 3 mln - 7 mln



NUTS 2: 800 tys. - 3 mln



NUTS 3: 150 tys. – 800 tys

.

Przykład - polskie NUTS



PL1 REGION CENTRALNY



PL11 Łódzkie



PL113 Miasto Łódź



PL114 Łódzki



PL115 Piotrkowski



PL116 Sieradzki



PL117 Skierniewicki



PL12 Mazowieckie



PL121 Ciechanowsko-płocki



PL122 Ostrołęcko-siedlecki



PL127 Miasto Warszawa



PL128 Radomski



PL129 Warszawski-wschodni



PL12A Warszawski-zachodni



PL3 REGION WSCHODNI



PL31 Lubelskie



PL311 Bialski



PL312 Chełmsko-zamojski



PL314 Lubelski



PL315 Puławski



PL32 Podkarpackie



PL323 Krośnieński



PL324 Przemyski



PL325 Rzeszowski



PL326 Tarnobrzeski



PL33 Świętokrzyskie



PL331 Kielecki



PL332 Sandomiersko-jędrzejowski



PL34 Podlaskie



PL343 Białostocki



PL344 Łomżyński



PL345 Suwalski

Podstawy prawne polityki
strukturalnej – rozporządzenia
wykonujące delegację Traktatu



Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.

ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz

Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999



Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999



Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.

ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr

1164/94



Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i

uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999



Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy

terytorialnej (EUWT)



Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r.

ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady

(WE) nr 1083/2006 oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006

Finansowanie polityki
spójności



Fundusze strukturalne (SF): Europejski Fundusz Rozwoju

Regionalnego (ERDF), Europejski Fundusz Społeczny

(ESF)



Fundusz Spójności (CF) – włączony do głównegu nurtu

programowania (podlega podobnym zasadom, jak SF)



Fundusze wyłączone z bezpośredniego finansowania

polityki spójności



Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich – objęte są w całości

Wspólną Polityką Rolną (ze względu na potrzebę

zapewnienia koordynacji): Europejski Fundusz Rolniczny na

rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EAFRD)



Finansowanie rybołówstwa w ramach wspólnej polityki:

Europejski Fundusz Rybacki (EFF)

Cele funduszy strukturalnych
– „konwergencja”



Konwergencja (priorytet funduszy):



przyspieszenie konwergencji najsłabiej

rozwiniętych państw członkowskich i regionów



poprzez poprawę warunków wzrostu i

zatrudnienia dzięki



zwiększaniu ilości i poprawie jakości inwestycji w

kapitał rzeczowy i ludzki,



rozwojowi innowacyjności i społeczeństwa opartego

na wiedzy,



wzrostowi zdolności adaptacyjnych do zmian

gospodarczych i społecznych,



ochronie i poprawie jakości środowiska naturalnego



zwiększaniu efektywności administracji



Cel finansowany przez ERDF, ESF, CF

Kwalifikowalność terytorialna
w ramach celu
„konwergencja”



Wsparcie z ERDF oraz ESF:



Regiony poziomu NUTS 2, których PKB na mieszkańca, mierzony

parytetem siły nabywczej i obliczony na podstawie danych za okres

2000–2002, wynosi mniej niż 75 % średniego PKB UE-25 w tym samym

okresie odniesienia



Wsparcie z CF



Państwa członkowskie, których DNB na mieszkańca, mierzony

parytetem siły nabywczej i obliczony na podstawie danych za okres

2001–2003, wynosi mniej niż 90 % średniego DNB UE-25 i które mają

program zmierzający do spełnienia warunków konwergencji

gospodarczej, o których mowa w art. 104 (126) Traktatu (EDP)



Komisja ustala wykaz regionów i państw spełniających kryteria

kwalifikowalności terytorialnej



Decyzja Komisji z 4.8.2006 ustalająca wykaz regionów kwalifikujących

się do finansowania z funduszy strukturalnych w ramach celu

Konwergencja w latach 2007–2013 (2006/595/WE)



Decyzja Komisji z 4.8.2006 ustalająca wykaz państw członkowskich

kwalifikujących się do finansowania z Funduszu Spójności w latach

2007–2013 (2006/596/WE)

Wsparcie przejściowe w
ramach celu „konwergencja”



Przyczyna wsparcia przejściowego: wsparcie dla NMS o 166%

większe, zaś dla EU-15 o 30% mniejsze



Regiony poziomu NUTS 2, które kwalifikowałyby się do pomocy w

ramach celu „konwergencja”, gdyby próg kwalifikowalności

pozostał na poziomie 75 % średniego PKB UE-15, ale które tracą

status kwalifikowalności, ponieważ ich nominalny PKB na

mieszkańca przekroczy 75 % średniego PKB w UE-25 mierzonego

parytetem siły nabywczej i obliczonego na podstawie danych za

okres 2000–2002 (regiony efektu statystycznego, phasing-out)



Cypr



Państwa członkowskie kwalifikowalne do finansowania z CF w 2006,

które utrzymałyby ten status, gdyby próg kwalifikowalności

pozostał na poziomie 90 % średniego DNB w UE-15, ale które tracą

status kwalifikowalności, ponieważ ich nominalny DNB na

mieszkańca przekroczy 90 % średniego DNB w UE-25, mierzonego

parytetem siły nabywczej i obliczonego na podstawie danych za

okres 2001–2003



Wykaz regionów i państw spełniających kryteria sporządza Komisja

Cele SF – „konkurencyjność
regionalna i zatrudnienie”



Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie:



zwiększanie konkurencyjności i atrakcyjności regionów,

jak również zatrudnienia dzięki przewidywaniu zmian

gospodarczych i społecznych, w tym związanych z

liberalizacją handlu poprzez:



zwiększenie i poprawę jakości inwestycji w kapitał ludzki,



innowacyjność i promowanie społeczeństwa opartego na wiedzy,



wzrost przedsiębiorczości,



ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego



poprawę dostępności i zdolności adaptacyjnych pracowników i

podmiotów gospodarczych,



rozwój rynków pracy sprzyjających integracji społecznej



Cel finansowany przez ERDF oraz CF



Kwalifikowalność terytorialna



Regiony niekwalifikowane do objęcia wsparciem w ramach celu

„konwergencja”, ani wsparciem przejściowym

Wsparcie przejściowe i szczególne w
ramach celu „konkurencyjność
regionalna i zatrudnienie”



Regiony poziomu NUTS 2 objęte w całości

celem 1 w 2006 r. na podstawie art. 3

rozporządzenia (WE) nr 1260/1999, których

nominalny PKB na mieszkańca, mierzony

parytetem siły nabywczej i obliczony na

podstawie danych za okres 2000–2002,

przekroczy 75 % średniego PKB w UE-15

(regiony efektu statystycznego, phasing-in)



Wykaz regionów spełniających kryterium

sporządza Komisja

Cele SF – „europejska
współpraca terytorialna”



Europejska współpraca terytorialna:



umacnianie współpracy transgranicznej

poprzez wspólne inicjatywy lokalne i

regionalne,



umacnianie współpracy transnarodowej za

pomocą działań sprzyjających

zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu

powiązanemu z priorytetami Wspólnoty



umacnianie współpracy międzyregionalnej i

wymiany doświadczeń na właściwym

szczeblu terytorialnym



Cel finansowany przez ERDF

Kwalifikowalność
terytorialna



Współpraca transgraniczna



regiony poziomu NUTS 3 położone wzdłuż wszystkich

wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic

lądowych UE oraz wszystkie regiony poziomu NUTS 3

położone wzdłuż granic morskich, które dzieli, co do

zasady, odległość do 150 kilometrów, z

uwzględnieniem możliwych dostosowań niezbędnych

dla zapewnienia spójności i ciągłości współpracy



Współpraca transnarodowa



Komisja przyjmuje wykaz kwalifikowalnych obszarów

transnarodowych z podziałem na programy



Współpraca międzyregionalna



całe terytorium Wspólnoty

Regiony i państwa spełniających
kryteria kwalifikowalności

Sprawa polska



Całe terytorium Polski kwalifikuje się do

objęcia wsparciem w ramach celu

„konwergencja”



Polska kwalifikuje się do objęcia wsparciem z

CF (45,6% DNB UE-25 pc ppp 2000-2002)



Do celu współpracy transgranicznej kwalifikują

się 44 NUTS 2



Do celów współpracy międzyregionalnej, sieci

współpracy i wymiany doświadczeń kwalifikuje

się całe terytorium Polski (ponieważ kwalifikuje

się całe terytorium Wspólnoty)

Podstawowe zasady
funkcjonowania SF



Komplementarność i spójność



Uzupełnienie działań krajowych (także na poziomie

regionalnym i lokalnym), uzupełnienie innych

instrumentów finansowych Wspólnoty



Spójność pomocy funduszy z działaniami, politykami i

priorytetami Wspólnoty



Obowiązek wykazania spójności w strategicznych

wytycznych, narodowych strategicznych ramach

odniesienia i programach operacyjnych



Koordynacja z pomocą z EFFROW, EFR,

interwencją EBI i innych instrumentów

finansowych

Podstawowe zasady
funkcjonowania SF – c.d.



Ukierunkowanie na priorytety Unii



promowanie konkurencyjności



tworzenie miejsc pracy, w tym osiąganie celów wyznaczonych w

pakiecie Wzrost i zatrudnienie – zintegrowane wytyczne na lata 2005–

2008 określonych decyzją Rady 2005/600/WE (1).



Earmarking: dla państw wchodzących w skład Unii przed 1.5.2004

– 60 % wydatków na cel konwergencja oraz 75 % wydatków na cel

konkurencyjność regionalna i zatrudnienie zostaje przeznaczone na

określone wyżej priorytety (cele Strategii Lizbońskiej)



Wartości docelowe, oparte są na kategoriach wydatków

strukturalnych



Nowe państwa członkowskie mogą, ale nie muszą realizować

powyższej zasady (Polska zobowiązała się zachować pułap)



Klasyfikacja wydatków strukturalnych:



Załącznik IV do rozporządzenia 1083/2004 (wydatki „lizbońskie”)



Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 października 2007 r. w

sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych

Klasyfikacja wydatków
strukturalnych - kwestie
priorytetowe



Badania i rozwój technologiczny

(B+RT), innowacje i

przedsiębiorczość



Społeczeństwo informacyjne



Transport



Energia



Ochrona środowiska i

zapobieganie zagrożeniom



Turystyka



Kultura



Rewitalizacja obszarów miejskich i

wiejskich



Zwiększanie zdolności

adaptacyjnych pracowników,

przedsiębiorstw i przedsiębiorców





Poprawa dostępu do

zatrudnienia i jego trwałości



Poprawa integracji społecznej

osób w niekorzystnej sytuacji

(less-favoured persons)



Poprawa jakości kapitału

ludzkiego



Inwestycje w infrastrukturę

społeczną



Stymulowanie reform w zakresie

zatrudnienia oraz integracji

społecznej



Wzmacnianie zdolności

instytucjonalnych na poziomie

krajowym, regionalnym i lokalnym



Rekompensata za podniesione

koszty rozwoju regionów

peryferyjnych



Pomoc techniczna

Klasyfikacja wydatków
strukturalnych - kategorie



III transport



16. Kolej (poza siecią TEN-T)



17. Kolej (sieci TEN-T)



18. Tabor kolejowy (poza TEN-T)



19. Tabor kolejowy (sieci TEN-T)



20. Autostrady i drogi

ekspresowe (poza TEN-T)



21. Autostrady (sieci TEN-T)



22. Drogi krajowe



23. Drogi regionalne, lokalne



24. Ścieżki rowerowe



25. Transport miejski



26.Transport multimodalny

(poza TEN-T)



27. Transport multimodalny

(sieci TEN-T)



28. Inteligentne systemy

transportu



29. Porty lotnicze



30. Porty



Śródlądowe drogi wodne

(regionalne i lokalne)



32. Śródlądowe drogi wodne

(sieci TEN-T)



VII Kultura



58. Ochrona i zachowanie

dziedzictwa kulturowego



59. Rozwój infrastruktury

kultury



60. Inne wsparcie dla poprawy

usług w zakresie kultury

Rola wytycznych dla polityk
krajów członkowskich



Strategia lizbońska i jej zasadniczy cel: przekształcenie

UE do 2010 w najbardziej konkurencyjną, opartą na

wiedzy gospodarkę świata, zdolną do utrzymania

zrównoważonego wzrostu gospodarczego, stworzenia

większej liczby lepszych miejsc pracy oraz zachowania

spójności gospodarczej



Odnowiona strategia lizbońska – zobowiązanie Komisji

do włączenia celów lizbońskich do wytycznych polityki

gospodarczej i zatrudnienia



Decyzja Rady z 12 lipca 2005 w sprawie wytycznych

polityki zatrudnienia państw członkowskich (2005/600/EC)



Zalecenie Rady z dnia 12 lipca 2005 r. w sprawie ogólnych

wytycznych polityki gospodarczej państw członkowskich i

Wspólnoty (2005–2008)



Strategiczne wytyczne dla spójności

Podstawowe zasady
funkcjonowania SF – c.d.



Programowanie - system wieloletniego

programowania zorganizowanego w kilku etapach

obejmujących określenie priorytetów, finansowania

oraz systemu zarządzania i kontroli



Partnerstwo



Między Komisją a państwem członkowskim



Między państwem członkowskim a właściwymi władzami

regionalnymi, lokalnymi, miejskimi, partnerami

gospodarczymi i społecznymi, innymi odpowiednimi

podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie



Partnerstwo obejmuje przygotowanie, realizację,

monitorowanie i ewaluację programów

operacyjnych

Podstawowe zasady
funkcjonowania SF – c.d.



Subsydiarność (pomocniczość)



Art. 5 Traktatu: Wspólnota powinna działać w granicach

kompetencji nadanych jej Traktatem oraz w granicach jej

celów określonych Traktatem. W dziedzinach, w których

kompetencja Wspólnoty nie jest wyłączna, Wspólnota

działa w zgodzie z zasadą subsydiarności, ale tylko

wówczas i o ile cele proponowanego działania nie mogą

być w wystarczający sposób osiągnięte przez państwa

członkowskie i w związku z tym – ze względu na skalę lub

efekty proponowanego działania - mogą być osiągnięte w

większym stopniu przez Wspólnotę



Zasada traktatowa dotyczy relacji między Wspólnotą a

państwami członkowskimi (a nie regionami)



Prowadzenie polityki spójności należy do kompetencji

państw członkowskich, zatem interwencja Wspólnota

podlega kryteriom subsydiarności

Podstawowe zasady
funkcjonowania SF – c.d.



Proporcjonalność



Zasoby finansowe i administracyjne
wykorzystywane przez Komisję i państwa
członkowskie do wdrażania funduszy w
odniesieniu do: wyboru wskaźników produktu
i rezultatu, ewaluacji, ogólnych zasad
dotyczących systemów zarządzania i kontroli
oraz sprawozdawczości – powinny być
proporcjonalne do całkowitej kwoty wydatków
alokowanej na dany program operacyjny

Podstawowe zasady
funkcjonowania SF – c.d.



Dodatkowość – wsparcie z SF nie może

zastępować publicznych lub równoważnych

wydatków strukturalnych ponoszonych przez

państwo członkowskie



Dla regionów objętych celem Konwergencja Komisja i

państwa członkowskie określają poziom publicznych

lub równoważnych wydatków strukturalnych, jaki

państwo członkowskie utrzymuje we wszystkich

właściwych regionach w okresie programowania.



Poziom wydatków ponoszonych przez państwo

członkowskie objęty jest decyzją Komisji w sprawie

narodowych strategicznych ram odniesienia



Szczegóły określone w dokumencie

metodologicznym Komisji

Ocena realizacji zasady
dodatkowości



Poziom publicznych (i równoważnych) wydatków

strukturalnych powinien być co najmniej równy kwocie

średniorocznych wydatków realnych poniesionych w

poprzednim okresie programowania



Ponadto poziom wydatków określa się w odniesieniu do

ogólnych warunków makroekonomicznych, w których

realizowane jest finansowanie, oraz z uwzględnieniem

określonych szczególnych lub wyjątkowych okoliczności

gospodarczych, takich jak procesy prywatyzacyjne, jak

również wyjątkowy poziom publicznych lub równoważnych

wydatków strukturalnych poniesionych przez państwo

członkowskie w poprzednim okresie programowania



Weryfikacja zasady dodatkowości dla celu „konwergencja”: ex

ante, w 2011 (możliwa jest modyfikacja wymaganego poziomu

wydatków strukturalnych), ex post (na dzień 31.12.2016)



Obowiązek publikacji przez Komisję wyników weryfikacji z

określeniem metodologii i źródeł informacji

Podstawowe zasady
funkcjonowania SF – c.d.



Zasady „horyzontalne” (obejmujące

wszystkie polityki), których obowiązek

respektowania wynika przede wszystkim z

Traktatu:



Równe traktowanie kobiet i mężczyzn



Zakaz dyskryminacji w szczególności w dostępie

do SF (dostępność dla osób

niepełnosprawnych)



Zasada zrównoważonego rozwoju – cele SF mają

być osiągane w ramach zrównoważonego rozwoju



Zasada zgodności (compliance)

Podstawowe zasady funkcjonowania
SF w zakresie zarządzania
finansowego



Zarządzanie podzielone – budżet UE w

zakresie SF wykonywany jest przez

państwa członkowskie, z tym że Komisja:



Sprawdza istnienie i funkcjonowanie

systemów zarządzania i kontroli



Zawiesza płatności jeśli systemy zawodzą



Sprawdza płatności na refinansowanie i

decyduje o decommitments



Prawidłowe zarządzanie finansowe

(sound financial management)

Wsparcie z Europejskiego
Funduszu Rozwoju
Regionalnego



Cel: wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej w drodze

korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych przez



wspieranie rozwoju oraz dostosowania strukturalnego gospodarek

regionalnych, w tym przekształcania upadających regionów

przemysłowych i regionów opóźnionych w rozwoju



wspieranie współpracy transgranicznej, transnarodowej i

międzyregionalnej



Przedmiot finansowania:



inwestycje produkcyjne przyczyniające się do tworzenia i ochrony

trwałych miejsc pracy (zwłaszcza pomoc inwestycyjna dla SMEs)



inwestycje w infrastrukturę



działania wspierające rozwój regionalny i lokalny (wsparcie i usługi

dla przedsiębiorstw, zwłaszcza SMEs, tworzenie i rozwój

instrumentów finansowania, tworzenie sieci, współpracy i wymiany

doświadczeń pomiędzy regionami, miastami oraz podmiotami sfery

społeczno-gospodarczej i środowiskowej)



pomoc techniczna

Definicja małych i średnich
przedsiębiorstw



Przedsiębiorstwo – każdy podmiot prowadzący działalność

gospodarczą bez względu na formę prawną (w szczególności

osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz firmy

rodzinne i stowarzyszenia prowadzące regularną działalność

gospodarczą



Mikroprzedsiębiorstwo:



Mniej niż 10 pracowników



Obrót roczny lub suma bilansowa nie przekracza 2 Meuro



Małe przedsiębiorstwo (nie będące mikroprzedsiębiorstwem):



Mniej niż 50 pracowników



Roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza 10 Meuro



Średnie przedsiębiorstwo (nie będące małym

przedsiębiorstwem)



Mniej niż 250 pracowników



Roczny obrót nie przekracza 50 Meuro lub suma bilansowa nie

przekracza 43 Meuro

Definicja SMEs – c.d.



W przypadku przedsiębiorstw partnerskich lub powiązanych

dane ulegają sumowaniu



Przedsiębiorstwa powiązane:



P1 ma większość praw głosu w P2 w roli udziałowca/akcjonariusza

lub członka



P1 ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu

administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego P2 P1 ma

prawo wywierać dominujący wpływ na P2 zgodnie z umową

zawartą z tym przedsiębiorstwem lub postanowieniami w jego

statucie lub umowie spółki



P1 będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego

przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, zgodnie z umową z

innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego

przedsiębiorstwa, większość praw głosu w P2



Przedsiębiorstwo partnerskie



P1 (upstream enterprise) posiada, samodzielnie lub wspólnie z co

najmniej jednym przedsiębiorstwem powiązanym 25 % lub więcej

kapitału lub praw głosu P2 (downstream enterprise)

Tematyczne priorytety wsparcia
z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego – cel
„konwergencja”



BRT, innowacyjność i przedsiębiorczość



Społeczeństwo informacyjne



Inicjatywy lokalne w zakresie rozwoju



Środowisko (zaopatrzenie w wodę, gospodarką wodną i odpadam,

oczyszczanie ścieków, jakość powietrza, zapobieganie pustynnieniu,

rekultywacja środowiska naturalnego, propagowanie różnorodności

biologicznej i ochrony przyrody, w tym inwestycje w tereny NATURA

2000)



Zapobieganie zagrożeniom



Turystyka



Inwestowanie w kulturę



Inwestycje transportowe



Inwestycje energetyczne



Inwestycje w edukację



Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia i infrastrukturę

społeczną, które przyczyniają się do rozwoju regionalnego i

lokalnego oraz podwyższenia jakości życia

Europejski Fundusz
Społeczny



Celem Funduszu powinno być

ułatwianie zatrudnienia oraz

zwiększanie mobilności geograficznej

i zawodowej pracowników, jak

również ułatwianie ich adaptacji do

zmian przemysłowych oraz zmian w

systemach produkcji, w szczególności

w drodze szkoleń zawodowych oraz

służących zmianie zawodu

Wsparcie z Europejskiego
Funduszu Społecznego



Zadanie: realizacja priorytetów Wspólnoty w zakresie

wzmacniania spójności gospodarczej i społecznej przez

poprawę możliwości zatrudnienia i pracy, stymulowanie

wysokiego poziomu zatrudnienia oraz tworzenia liczniejszych

i lepszych miejsc pracy przez:



wspieranie polityki państw członkowskich zmierzającej do

osiągnięcia pełnego zatrudnienia oraz jakości i wydajności

pracy,



wspieranie integracji społecznej, w tym poprawy dostępu do

zatrudnienia osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji



zmniejszenie dysproporcji w zatrudnieniu na poziomie

krajowym, regionalnym i lokalnym



Wspierane działania państw członkowskich powinny być

zgodne z wytycznymi przyjętymi w ramach Europejskiej

Strategii Zatrudnienia i włączonymi do pakietu

zintegrowanych wytycznych w sprawie wzrostu i

zatrudnienia

Priorytety wsparcia z Europejskiego
Funduszu Społecznego – cele
„konwergencja” i „konkurencyjność
regionalna i zatrudnienie”



Zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników i

przedsiębiorstw



kształcenie przez całe życie i zwiększenie inwestowania w zasoby

ludzkie



innowacyjne i wydajniejsze formy organizacji pracy



Zwiększanie dostępu do zatrudnienia oraz trwała integracja na

rynku pracy osób poszukujących pracy i nieaktywnych zawodowo



modernizacja i wzmacnianie instytucji rynku pracy



wczesne rozpoznawanie potrzeb w ramach indywidualnych

planów działania (szkolenia, samozatrudnienie, przedłużenie

aktywności zawodowej)



Poprawa dostępu do zatrudnienia



Zwiększanie udziału migrantów w zatrudnieniu



Zwiększanie integracji społecznej osób w niekorzystnej sytuacji



integracja z rynkiem pracy (zwiększony limit cross-financing – 15%)



akceptacja różnorodności w miejscu pracy

Priorytety wsparcia z Europejskiego Funduszu
Społecznego – cele „konwergencja” i
„konkurencyjność regionalna i zatrudnienie” –
c.d.



Wzmacnianie kapitału ludzkiego



reformy systemów edukacji i szkoleń



tworzenie sieci obejmujących instytucje szkolnictwa

wyższego, centra badawczo-technologiczne oraz

przedsiębiorstwa



Wspieranie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez

tworzenie sieci obejmujących partnerów społecznych i

organizacje pozarządowe, na poziomie

transnarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym w

celu mobilizacji na rzecz reform w obszarze zatrudnienia

i integracji na rynku pracy

Priorytety wsparcia z Europejskiego
Funduszu Społecznego – cel
„konwergencja” (dodatkowo)



Zwiększenie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki



reformy systemów edukacji i szkoleń



zwiększenie uczestnictwa w edukacji i szkoleniach przez

całe życie



rozwój potencjału ludzkiego w dziedzinie badań i innowacji



Wzmacnianie zdolności instytucjonalnej administracji

publicznej oraz służb publicznych w celu

przeprowadzenia reform, lepszych regulacji prawnych i

dobrego zarządzania



opracowywanie, monitorowanie oraz ocena dobrej polityki i

programów



tworzenie zdolności w zakresie realizacji polityk i

programów w odpowiednich dziedzinach

Zasady wsparcia z
Europejskiego Funduszu
Społecznego



Spójność i koncentracja wsparcia



Dobre rządzenie i partnerstwo



Równość płci i równość szans



Wspieranie innowacyjności

Wsparcie z Funduszu
Spójności



Art. 161 Traktatu:



Rada ma ustanowić Fundusz Spójności, który będzie wspierać

finansowo projekty w dziedzinie środowiska oraz sieci

transeuropejskich w zakresie infrastruktury transportowej



Protokół 28 dotyczący spójności gospodarczej i społecznej:



CF ma wspierać projekty z zakresu środowiska i TEN w państwach

członkowskich, w których GNP pc jest niższy niż 90% średniej dla

Wspólnoty i które mają program prowadzący do spełnienia

kryteriów zbieżności gospodarczej określonych w art. 104



Podstawowy warunek dostępu do wsparcia z CF

(conditionality principle): Rada Europejska może zawiesić

commitments z Funduszu Spójnośći dla państwa

członkowskiego



Jeżeli w państwie członkowskim wystąpi nadmierny deficyt i jeżeli



Państwo członkowskie nie podejmie działań w wykonaniu

rekomendacji Rady

Wsparcie z Funduszu
Spójności – c.d.



Wsparcie dotyczy inwestycji infrastrukturalnych w

następujących obszarach:



Sieci TEN-T, a zwłaszcza projektów priorytetowych realizowanych

w interesie Wspólnoty, określonych w decyzji 1692/96



oś kolejowa Gdańsk–Warszawa–Brno/Bratysława–Wiedeń



oś drogowa Gdańsk–Brno/Bratysława–Wiedeń



„Rail Baltica” (oś kolejowa Warszawa–Kowno–Ryga–Tallin–Helsinki



Środowiska, zgodnie z priorytetami ustalonymi w policy and action

programme (Decyzja 1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i

Rady z dnia 22 lipca 2002 r. ustanawiająca szósty wspólnotowy

program działań w zakresie środowiska naturalnego)



Obszarach związanych z trwałym rozwojem, wykazujących

korzyści dla środowiska, tzn.



efektywności energetycznej oraz energii odnawialnej



w zakreie transportu poza sieciami TEN-T – transportu kolejowego,

rzecznego i morskiego, systemów transportu intermodalnego,

zarządzania ruchem drogowym, morskim i powietrznym, czystego

transportu miejskiego i publicznego