Formy organizacji

kształcenia

• Proces kształcenia może być

realizowany w postaci różnych form
organizacyjnych.

• O efektach pracy dydaktycznej

decydują nie tylko stosowane przez
nauczyciela metody i środki, ale
również różnorodne rodzaje zajęć
dydaktycznych, określane jako
formy organizacji kształcenia.

• Formy organizacyjne kształcenia

wskazują, jak organizować pracę

stosownie do tego, kto, gdzie, kiedy i w

jakim celu ma być przedmiotem

kształcenia.

• C. Kupisiewicz do głównych kryteriów

podziału form organizacyjnych zalicza:

– liczbę uczniów uczestniczących w procesie

nauczania - uczenia się (formy jednostkowe

i zbiorowe pracy uczniów),

– miejsce uczenia się (zajęcia szkolne i

pozaszkolne),

– czas trwania zajęć dydaktycznych (zajęcia

lekcyjne i pozalekcyjne)

…

• Zależnie od miejsca i czasu trwania

zajęć uczniów wyróżniamy
następujące formy kształcenia, w
których uczestniczą uczniowie szkół
ogólnokształcących (schemat)

System klasowo lekcyjny

• System klasowo-lekcyjny polega na tym,

że wszystkich uczniów w szkole dzieli się

na grupy, tworzące odrębne klasy.

• Pojęcie „klasa” oznacza zbiór uczniów, zwykle

rówieśników, uczących się w danej izbie,

najczęściej według tego samego programu.

Klasę tworzy grupa uczniów w tym samym lub

zbliżonym wieku życia, o zbliżonym zasobie

wiedzy i doświadczeń oraz na podobnym

etapie rozwoju umysłowego.

• Dzięki temu można prowadzić zajęcia

zbiorowe na jednakowym poziomie, prawie z

jednakową korzyścią dla wszystkich uczniów.

…

• Każda klasa pracuje zgodnie z

przeznaczonym dla niej rocznym planem

nauczania, który określa tygodniową liczbę

godzin dla każdego przedmiotu lub bloku

przedmiotów nauki szkolnej. Zgodnie z tym

planem każda klasa realizuje roczny

program nauczania, przy czym program

każdego przedmiotu dzieli się na

tematy, jednostki treściowe opracowywane

na kolejnych lekcjach.

• Lekcja jest podstawową formą nauczania i

uczenia się w systemie klasowo-lekcyjnym i

określa, jak organizowany i realizowany

powinien być proces kształcenia.

…

• System klasowo-lekcyjny, stanowiący do

dzisiaj aktualną i zarazem powszechnie

stosowaną formę nauczania, jest

ekonomiczny, gdyż nauczyciel pracuje

równocześnie z dość dużą grupą uczniów.

• Lekcja, jako forma organizacji kształcenia,

jak dotąd najskuteczniej zapewnia realizację

zasady systematyczności oraz opanowanie

przez uczniów podstawowego zasobu wiedzy

i umiejętności. W lekcji ponadto tkwią pewne

walory dotyczące wychowawczych,

uspołeczniających aspektów pracy zbiorowej.

Struktura lekcji

• Budowa lekcji, zgodnie z poglądem K.

Sośnickiego, składa się z trzech części:

powtarzającej, postępującej i zbierającej.

• Część powtarzająca służy przypomnieniu,

rozszerzeniu i powtórzeniu dawniej

opanowanego materiału, sprawdzeniu pracy

domowej oraz przygotowaniu do nowej lekcji.

• Część postępująca obejmuje podanie

tematu i planu całego zagadnienia oraz jego

opracowanie.

• Część zbierająca ma za zadanie zebrać w

całość i uporządkować wiadomości uzyskane

przez uczniów, zwrócić uwagę na sprawy

istotne, ułatwić zapamiętanie.

…

• Lekcja - według K. Sośnickiego - to

sposób organizowania procesu
nauczania i uczenia się, wyrażający
się w zachowaniu określonego układu
składowych elementów tego procesu,
zwanych ogniwami lekcji.

…

• Autor przedstawia strukturę przyjętej

przez siebie lekcji, nazywając ją

lekcją typu ogólnego zawierającą

następujące ogniwa:

– organizacja klasy,
– kontrola pracy domowej i przygotowanie

do nowej lekcji,

– przeprowadzenie nowej lekcji,
– podsumowanie nowych wiadomości,
– zadanie pracy domowej.

…

• Obok tej głównej formy, jaką jest lekcja

typu ogólnego, K. Sośnicki wyróżnia lekcję

– powtórzeniową,
– ćwiczeniową,
– wycieczkową,
– laboratoryjną,
– referatową.

• W wymienionych typach lekcji mogą być

zachowane pewne ogniwa ogólnej

budowy lekcji, ale często tylko niektóre

wybrane i w nieco zmienionej postaci.

Fazy lekcji

• Wg. Z. Klemensiewicza każda lekcja

ma trzy główne fazy: wstęp, część
właściwą i zakończenie.

…

Wykorzystując teorię nauki i organizacji, należy w

lekcji jako całości wyodrębnić następujące po

sobie fazy:

• Faza przygotowawcza, czyli przygotowanie

uczniów do procesu uczenia się na danej lekcji,

poprzez:

– określenie celu uczenia się na danej lekcji,

– przygotowanie warunków niezbędnych do działania

uczniów na lekcji,

– ustalenie planu wykonania działania.

• Faza wykonawcza, czyli proces uczenia się.

• Faza kontrolna, obejmująca:

– porównanie uzyskanych wyników działania z jego

celem i planem,

– wprowadzenie korekty, jeżeli efekt działania nie jest w

pełni zgodny z założonym celem i planem.

…

C. Kupisiewicz ujmuje strukturę lekcji w

formie przygotowanego planu, w którym

wyróżnia:

• czynności przygotowawcze, np.

sprawdzenie pracy domowej lub kon trola

i ocena wyników niektórych uczniów;

• czynności podstawowe, których rodzaj

jest zdeterminowany przez dominującą

funkcję dydaktyczną lekcji;

• czynności końcowe: utrwalenie nowego

materiału, zadanie pracy domowej.

Typy lekcji i ich

charakterystyka

• W. Okoń wyróżnia cztery strategie

nauczania i uczenia, które są
podstawą do wyróżnienia czterech
głównych rodzajów lekcji
odpowiadających czterem strategiom:

– lekcje podające,
– lekcje problemowe,
– lekcje ćwiczeniowe,
– lekcje eksponujące.

Uwaga

• Na poszczególnych lekcjach mogą

występować cztery strategie, przy
dominacji jednej z nich, i taką lekcję
nazwiemy mieszaną.

Rodzaje toków lekcyjnych

Tok lekcji podającej

• Lekcja ta służy do opracowania obszernego materiału,

który ze względów dydaktycznych należy zrealizować w

ramach jednej lekcji. W związku z tym, że na

opracowanie nowego materiału przeznacza się najwięcej

czasu lekcyjnego, należy urozmaicać sposób

zaznajamiania z nim uczniów, poprzez stosowanie

różnych metod i środków dydaktycznych.

• Sztuka nauczania polega na wciągnięciu uczniów w

aktywny proces myślowy opracowania przedstawionego

tematu. O powodzeniu lekcji wprowadzającej nowy

materiał decyduje właściwy dobór faktów, porównań,

umiejętne kierowanie obserwacją uczniów, pobudzenie

wysiłku intelektualnego itp.

• Stosowanie wyłącznie tego typu lekcji jest

przejawem tradycjonalizmu dydaktycznego i

zbytniej jednostronności.

J. Półturzycki, zaproponował następującą lekcję

zawierającą wszystkie ogniwa nauczania:

• I. Część przygotowawcza:

– wstępna organizacja i przygotowanie lekcji,

– sprawdzenie pracy domowej,

– powtórzenie materiału i nawiązanie do nowego

tematu.

• II. Część podstawowa:

– podanie nowych treści,

– zrozumienie,

– opracowanie i zebranie.

• III. Część końcowa:

– powtórzenie i utrwalenie,

– omówienie zadania domowego,

– wykorzystanie i wzbogacanie poznanych zagadnień.

Uwaga

• Niewątpliwą zaletą podającego toku

nauczania jest prosta struktura oraz
szybkie przekazywanie uczniom
gotowej wiedzy do zapamiętania.

• Ujemną zaś stroną jest niski stopień

aktywności i samodzielności uczniów.

Lekcja utrwalająca

• Lekcja utrwalająca, zwana inaczej

powtórzeniową, stosowana jest po

opracowaniu pewnej części programu,

stanowiącej wyraźną całość w celu

zintegrowania, usystematyzowania materiału

oraz uzupełnienia ewentualnych luk.

• Na lekcjach tych również należy wprowadzać

element nowości, co pogłębia i rozszerza

zakres wiadomości uczniów. Lekcja

powtórzeniowa zapewni dobre efekty, tylko

wtedy, gdy uczniowie będą do niej rzetelnie

przygotowani, stąd muszą być wcześniej

informowani o tym, jaki materiał mają

przygotować.

…

• Lekcje te mogą mieć różną strukturę,

najczęściej występują następujące ogniwa:

– część wstępna (sprawdzanie pracy domowej,

wprowadzenie itp.),

– powtórzenie wiadomości według

określonego planu,

– uzupełnienie luk przez nauczyciela, analiza i

ocena wiadomości uczniów,

– zadanie pracy domowej.

• Konstrukcja lekcji powtórzeniowych winna

opierać się na materiale ze wszystkich

lekcji objętych powtórzeniem.

Lekcja sprawdzająca

• Monitorowanie postępów uczniów

jest niezbędne w procesie
dydaktycznym, gdyż inaczej
nauczyciel musiałby przeznaczyć
zbyt wiele czasu na kontrolę na
każdej lekcji.

…

• Budowa tej lekcji może być różnorodna, w

zależności od zastosowanego sposobu

kontroli:

– odpytywanie ustne,

– prace pisemne lub praktyczne,

– testy itp.

• Może ona mieć strukturę lekcji

powtórzeniowej, z tą jednak różnicą, że

odpowiedź każdego ucznia podlega ocenie.

Z tych też względów trudno ustalić jakiś

ogólny model tej lekcji. Lekcja sprawdzająca

winna dotyczyć kontroli zarówno

opanowania przez uczniów wiadomości jak

również umiejętności i nawyków.

Tok lekcji problemowej

• W nowym systemie edukacji szkolnej

podkreśla się wartość problemowego

myślenia. Bardzo ważną sprawą jest, aby

uczniowie wzbogacali swoją wiedzę nie

tylko poprzez przyswajanie jej, lecz

również poprzez odkrywanie. Można

przyjąć, że sens przyswajania wiedzy

polega na takim wzbogaceniu ucznia w

nową wiedzę, aby mógł się nią

posługiwać w toku samodzielnego

rozwiązywania problemów.

Stosunkowo najpełniej strukturę lekcji problemowej

przedstawił J. Półturzycki, wyróżniając część

przygotowawczą, podstawową i końcową.

• I. Część przygotowawcza:

– wstępna organizacja i przystąpienie do lekcji,
– sprawdzenie pracy domowej,
– powtórzenie materiału i nawiązanie do nowego

tematu inicjującego stworzenie sytuacji
problemowej.

…

• II Część podstawowa:

– zetknięcie uczniów z trudnością, jej odczucie i

uświadomienie,

– określenie trudności i sformułowanie problemów,

pytań lub zagad nień,

– ustalenie pomysłu rozwiązania, planu wykonania

zadania lub hipo tez do sprawdzenia,

– wykonanie zadań, realizacja pomysłów, weryfikacja

hipotez przez dobór i analizę danych i ich

interpretację.

• III Część końcowa:

– usystematyzowanie, powtórzenie i utrwalenie

materiału,

– omówienie zadania domowego,

– zastosowanie, wykorzystanie i wzbogacenie

poznanych zagadnień

32

. Jest to plan pełnej lekcji,

który może ulegać modyfikacji w zależności.

Tok lekcji ćwiczeniowej

• Tok lekcji ćwiczeniowej, określanej przez W. Okonia

jako „operacyjnej”, ma na celu kształcenie u

uczniów umiejętności językowych,

matematycznych, technicznych czy innych, a tym

samym rozwijanie sprawności intelektualnych lub

praktycznych.

• Uczniowie w toku ćwiczeń na lekcji opanowują

umiejętności ortograficzne, gramatyczne,

rachunkowe, techniczne, muzyczne, plastyczne.

Lekcje tego typu winny występować w nauczaniu

prawie wszystkich przedmiotów. Brak tych lekcji

powoduje, że uczniowie zdobywają tylko

wiedzę o danej umiejętności.

Biorąc pod uwagę propozycje różnych autorów

odnośnie toku lekcji ćwiczeniowej i przyjmując jej

trójdzielny układ, struktura tego typu lekcji możemy

przedstawić następująco:

• I. Część przygotowawcza:

– czynności porządkowo-organizacyjne,
– sprawdzenie zadania domowego,
– nawiązanie do przerobionego materiału.

…

• II. Część podstawowa:

– podanie tematu i uświadomienie uczniom

celu i zadania lekcji,

– omówienie zasad i reguł będących

podstawą umiejętności,

– wzorcowy pokaz danej z objaśnieniem,

– próbne wykonanie czynności przez uczniów

pod kontrolą nauczyciela,

– systematyczne ćwiczenia wdrażające,

– ocena opanowania ćwiczeń.

• III. Część końcowa:

– podsumowanie wyników lekcji,

– zadanie pracy domowej.

Uwaga

• W lekcji tej występują dwie główne fazy:

orientacyjna, która reprezentuje
stosowaną w działaniu teorię i
operacyjna, która reprezentuje bądź
praktykę w jej ścisłym znaczeniu, bądź
działanie o charakterze intelektualnym.
Zlekceważenie strony orientacyjnej
działania, którą stanowi znajomość
zasad, reguł, obniża efekty w
kształtowaniu umiejętności.

Tok lekcji eksponującej

• W procesie kształcenia ważną sprawą jest

obok wyposażenia w wiadomości,
umiejętności, rozwoju zdolności poznawczych -
kształtowanie postaw i uczuć.

• Zachodzi więc potrzeba stosowania

odpowiedniego typu lekcji, który mógłby
służyć rozwojowi procesów emocjonalnych. W
lekcji tego typu istotą jest jednorazowe lub
wielokrotne eksponowanie określonych
wartości, prowadzące w konsekwencji do
emocjonalnej percepcji tych wartości przez
uczniów.

…

• Tego typu lekcje, których głównym

zadaniem jest rozwijanie przeżyć

emocjonalnych, występują w nauczaniu

języka ojczystego, w przedmiotach

artystycznych, jak również w nauczaniu

historii, wychowania obywatelskiego i

innych przedmiotów.

• Chodzi tu o eksponowanie szeroko

rozumianych wartości etycznych,

estetycznych, moralnych, społecznych,

politycznych itp.

Struktura lekcji eksponującej może

przedstawiać się następująco:

• Przygotowanie klasy do pracy na lekcji.

• Poznanie i zrozumienie wiadomości o

eksponowanym dziele, utworze.

• Eksponowanie dzieła, utworu z wykorzystaniem

środków technicznych (audiowizualnych), niekiedy

powtarzanego w całości lub w fragmentach.

• Analiza i pogłębienie zrozumienia dzieła poprzez

dyskusję i wyrażanie własnych odczuć, własnego

stosunku uczniów do głównych walorów dzieła.

• Różne formy wyrażania indywidualnych przeżyć

dzieła potwierdzające właściwy odbiór i

zrozumienie dzieła, utworu.

• Podsumowanie lekcji.

Zajęcia w klasach łączonych

…

• Obok szkół wyżej zorganizowanych

istnieją szkoły niżej zorganizowane, w
których na skutek małej liczby uczniów w
poszczególnych klasach łączy się po dwie
klasy na jednoczesną naukę pod
kierunkiem jednego nauczyciela.
Ponieważ w jednej izbie lekcyjnej uczą się
równocześnie dwie klasy, należy dążyć
do tego, aby praca obu klas była
niezależna.

• Zajęcia w klasie grupującej uczniów

dwóch różnych roczników nauczania są

znacznie trudniejsze do przeprowadzenia

niż zajęcia z klasą jednorodną.

Organizacja zajęć w klasach łączonych

jest nieco odmienna, ale w swojej

budowie winna uwzględniać

prawidłowości procesu nauczania -

uczenia się. Struktura zajęć w klasach

łączonych może być następująca:

– zajęcia wspólne dla obu klas, organizowane z

tych tematów, w których jest to możliwe;

– zajęcia, w których występują na przemian

zajęcia „głośne” oraz zajęcia „ciche” obu

klas.

…

• Zajęcia wspólne. Ten typ zajęć stosuje

się w klasach łączonych dość rzadko.
Polega on na tym, że dwie klasy traktuje
się jako jedną całość i opracowuje się
ten sam temat. Jest to możliwe
wówczas, gdy temat zajęć odpowiada
poziomowi obu klas, przy tym należy
różnicować niektóre zadania, ćwiczenia
pod względem stopnia trudności.

…

• Zajęcia głośne i ciche. Większość zajęć w

klasach łączonych wymaga prowadzenia na

przemian zajęć głośnych i cichych.

• Zajęcia głośne są to zajęcia, w których

uczniowie pracują pod bezpośrednim kierunkiem

nauczyciela. Powinny one w sumie obejmować

połowę budżetu czasu pracy ucznia w szkole. Nie

oznacza to, że każde zajęcia muszą być równo

dzielone na zajęcia głośne i ciche. Przy tematach

trudnych można na zajęcia głośne przeznaczyć

większą część czasu. Jednakże ta różnica na

niekorzyść drugiej klasy musi być wyrównana na

następnych zajęciach.

• Zajęcia ciche są to samodzielne prace uczniów

na zajęciach w klasach łączonych. Od stopnia

samodzielności w zajęciach cichych zależą w

dużej mierze wyniki nauczania.

Formy organizacyjne pracy

uczniów

• Zajęcia szkolne uczniów: lekcyjne i

pozalekcyjne wymagają zastosowania
różnorodnych form organizacyjnych uczenia
się. Do najbardziej typowych form
organizacyjnych pracy uczniów należy praca
jednostkowa, zbiorowa i grupowa.

• Kryterium podziału tych form jest sposób

zdobywania przez podmiot wiedzy. Każda z
tych form oddziaływa na ukształtowanie u
uczniów określonych cech osobowości.

…

• Praca zbiorowa korzystnie wpływa

na uspołecznienie uczniów.

• Praca grupowa wdraża do

umiejętnego współżycia i
współdziałania.

• Forma jednostkowa ma wpływ na

wyrobienie indywidualnej aktywności
i samodzielności.

Uwaga

• Uczenie się jest najskuteczniejsze, gdy

odbywa się w trzech formach:
indywidualnie, grupowo i zbiorowo.

• Przemienne ich stosowanie w procesie

dydaktycznym umożliwia nie tylko
właściwe zharmonizowanie treści i
metod z formami organizacyjnymi
pracy, ale pozwala nadto na
urozmaicenie czynności uczenia się.

Praca jednostkowa

• Praca jednostkowa polega na tym, że

poszczególni uczniowie, niezależnie
jeden od drugiego, realizują
określone zadania dydaktyczne
indywidualnie, korzystając przy tym z
bezpośredniej pomocy nauczyciela.

…

• Zaletą pracy jednostkowej jest możliwość

indywidualizacji treści i tempa uczenia się
oraz stałej i zarazem dokładnej kontroli
zarówno przebiegu, jak i efektów pracy
ucznia. Poprzez łączenie nauczania
zbiorowego z nauczaniem indywidualnym
stwarza się spore możliwości
indywidualizowania, jak też wdrażania
uczniów do samodzielnego uczenia się.

..

• Praca indywidualna ma miejsce nie tylko w pracy

domowej, ale również na lekcji. Indywidualnie uczeń

uczy się podczas słuchania wykładu, czytania z

podręcznika, oglądania środków wizualnych itp.

Indywidualnie także uczeń rozwiązuje problemy,

zanim przystąpi do pracy w grupie.

• Konsekwencją pracy zbiorowej powinna być praca

indywidualna i na odwrót. Efektem pracy

indywidualnej powinny być propozycje rozwiązań

problemów sformułowanych przez poszczególnych

uczniów.

• Celem pracy indywidualnej jest m.in. zmuszenie

niejako wszystkich uczniów do samodzielnego

wysiłku intelektualnego w procesie rozwiązywania

problemów.

…

• Praca indywidualna występuje nie tylko na

lekcjach poświęconych opracowaniu nowego
materiału, ale również na lekcjach
poświęconych kontroli i ocenie postępów
uczniów.

• Przy odpytywaniu pojedynczego ucznia,

szczególnie trwającym dłużej, cała klasa z
reguły nie bierze udziału, nie uważa, gdyż
skazana jest na bierną rolę słuchaczy. Z tego
względu kontrola winna być organizowana tak,
aby zmuszała do aktywności intelektualnej i
werbalnej wszystkich uczniów w klasie.

Praca zbiorowa

• Praca zbiorowa to praca „równym

frontem”, obejmująca swoim
zasięgiem równocześnie wszystkich
uczniów w klasie. Jeżeli wszyscy
uczniowie w klasie uczestniczą
wspólnie z nauczycielem w procesie
nauczania, wówczas mówimy, że
organizacja lekcji ma formę pracy
zbiorowej.

…

• W dotychczasowej praktyce dydaktycznej

dominującą formą pracy uczniów była praca

zbiorowa. Wyłączne lub prawie wyłączne

stosowanie na lekcji pracy zbiorowej nie zawsze

znajduje racjonalne uzasadnienie.

• W trakcie pracy zbiorowej, aczkolwiek w samym

założeniu jest inaczej, nie wszyscy uczniowie w

klasie uczestniczą aktywnie w pracy na lekcji.

Trudności te potęguje dość znaczna różnica między

zdolnościami poszczególnych uczniów w klasie.

Poziom nauczania dostosowany do poziomu

uczniów przeciętnych nie odpowiada ani

najzdolniejszym, ani najsłabszym uczniom. Można

więc zakładać, że z tych czy innych przyczyn

pewna liczba uczniów nie bierze udziału w

nauczaniu zbiorowym.

Uwaga

• Biorąc pod uwagę duże zróżnicowanie uczniów pod

względem uzdolnień, zachodzi potrzeba takiego

organizowania procesu dydaktycznego, aby mogli oni

zgodnie ze swoimi możliwościami aktywnie

uczestniczyć w tym procesie.

• We współczesnej dydaktyce bardzo mocno podkreśla

się potrzebę „indywidualnego podejścia do

ucznia” w warunkach pracy zbiorowej. Pamiętać

należy, że indywidualizacja ma służyć przede

wszystkim do „podciągnięcia” uczniów słabszych, a

jednocześnie nie może hamować rozwoju jednostek

zdolniejszych.

• Indywidualne podejście do uczniów jest jednym z

ważnych czynników warunkujących pomyślne wyniki

w nauce. Ze względu na fakt zróżnicowania klasy

szkolnej należy stosować równolegle z pracą zbiorową

integralnie z nią powiązaną pracę indywidualną.

Praca grupowa

• Praca grupowa jest jedną z istotnych form

pracy uczniów. Forma ta ma
niezaprzeczalne walory dydaktyczne i
wychowawcze, które implikują potrzebę jej
częstego stosowania.

• Praca grupowa stwarza korzystną sytuację

organizacyjną, polegającą na tym, że
wszyscy uczniowie w klasie są
zaangażowani aktywnie w pracę związaną
z tematem lekcji.

…

• Badania wykazały, że forma ta bardzo

korzystnie wpływa na wyniki uczenia się.

• Uczenie się w grupie przebiega dzięki

stosunkom interpersonalnym, interakcji i

interkomunikacji. Przyswajanie i

odkrywanie wiedzy i umiejętności

odbywa się w dużym stopniu pod

wpływem uczestnictwa w grupie.

• Stosunki interpersonalne wpływają na

intensyfikację uczenia się.

…

• Podczas współpracy w grupie

wszyscy uczniowie mogą
wypowiadać się wielokrotnie, a
ponadto zostają zintensyfikowane
inne czynności uczenia się, jak
myślenie, spostrzeganie i działanie.
Praca grupowa umożliwia kontrolę
działania i jego wyniki u wszystkich
uczniów przez kontrolę społeczną.

…

• Jednym z podstawowych warunków prawidłowego i

skutecznego funkcjonowania grupy jest właściwy

dobór do niej uczniów. Grupy powinny powstawać

spontanicznie, samorzutnie, ale nauczyciel czuwa

jednak nad tym, aby tworzące się zespoły były

zróżnicowane pod względem umysłowego rozwoju i

poziomu i aby były równoważne między sobą.

• Zróżnicowane grupy mają równe szanse w osiąganiu

podobnych wyników w nauce, zapewniając ponadto

bezpośrednią pomoc uczniom słabszym ze strony

zdolniejszych członków zespołu. Słabszy uczeń ma

tylko w takim składzie szanse wyrównania swoich

braków. Prowadzi to do niemal równoczesnego

wykonywania zadań przez wszystkie grupy w takim

samym czasie.

…

• Najsprawniej pracują grupy 3-5

osobowe gdyż liczniejsze nie stwarzają
optymalnych możliwości aktywnego
uczestnictwa wszystkich członków
zespołu. W większych grupach
uczniowie rzadziej dochodzą do głosu.
Stały skład grupy usuwa trudności
organizacyjne i sprzyja tworzeniu się
silniejszych więzi w grupie.

…

• Przed rozpoczęciem pracy w grupach

należy uczniów ukierunkować poprzez

określenie zadania i omówienie kolejnych

czynności. Sprawne organizowanie pracy

w zespołach obejmuje:

– dokładne określenie zadania (problemu),
– omówienie sposobu pracy,
– wskazanie lub dostarczenie źródeł i

materiałów,

– kierowanie i sprawdzanie wyników pracy

poszczególnych grup.

…

• W trakcie pracy grupowej nauczyciel

czuwa nad ładem oraz sprawną
organizacją i ingeruje w pracę
określonej grupy na prośbę
grupowego lub z własnej inicjatywy,
gdy dostrzega pojawiające się
trudności, zahamowania w pracy
danej grupy.

…

• Podstawowym warunkiem funkcjonowania

dydaktycznego pracy grupowej jest dyskusja nad

wspólnie rozwiązywanymi zagadnieniami. Przed

rozpoczęciem współpracy w grupie każdy uczeń

rozwiązuje problem indywidualnie. Z kolei następuje

poprzez dyskusję konfrontacja wyników, korekta i

uzupełnienie oraz uzgodnienie wyniku końcowego.

• Wyniki uzyskane przez grupę referuje na polecenie

nauczyciela jeden z uczniów, co zmusza wszystkich

uczniów do intensywnej pracy.

• Po wygłoszeniu sprawozdań, co najmniej przez dwóch

uczniów z różnych grup, następuje ogólna dyskusja,

której zadaniem jest korekta błędów, konfrontacja

wyników, uzupełnienie i ocena sprawozdań (wskazanie

zalet i braków). Ten rodzaj konfrontacji wyników stwarza

właściwą formę kontroli dla wszystkich uczniów. W ten

sposób forma pracy grupowej występuje łącznie z pracą

indywidualną i pracą zbiorową, a tym samym praca

grupowa może przyczynić się do przezwyciężenia

niektórych niedostatków systemu klasowo-lekcyjnego.

…

• Po podsumowaniu wyników pracy grupowej istnieją

realne warunki do oceny pracy uczniów. Ocena

uzyskiwanych efektów przez poszczególnych

uczniów odbywa się wyłącznie indywidualnie.

Natomiast poszczególnym grupom jako całościom

można jedynie wyrazić uznanie lub dezaprobatę, ale

nie wystawia się ocen. Odpowiedzialność za wyniki

pracy grupowej musi być zarówno zbiorowa, jak i

indywidualna.

• Nauczanie grupowe posiada niezaprzeczalne walory

dydaktyczne i wychowawcze i z tego względu ta

forma pracy powinna być stopniowo wprowadzana

już od najmłodszych klas szkoły podstawowej, gdyż

uczniowie tych klas nie zawsze potrafią

współpracować ze sobą przez dłuższy czas w sposób

zorganizowany i niejednokrotnie przedkładają

własne zainteresowania i potrzeby intelektualne nad

potrzeby grupy.

Dziękuję za uwagę