Wykład 8

10 kwietnia 2008

Kodowanie

informacji w pamięci

epizodycznej

Plan wykładu

• Aktywność podmiotu podczas

przyswajania informacji – strategie

a. Powtarzanie
b. Elaboracja
c. Organizowanie
d. Złożone programy strategiczne
• Zapamiętywanie niezamierzone
• Wybiórczy i konstruktywny charakter

pamięci

Kryteria opisu strategii

pamięciowych

• Faza procesu pamięciowego: strategie

zapamiętywania i przypominania

• Stopień aktywności poznawczej:

strategie aktywne i bierne (głębokie i
powierzchniowe)

• Zakres stosowalności: strategie ogólne

i specyficzne

• Ukierunkowanie aktywności: strategie

wewnętrzne i zewnętrzne

Kryteria opisu strategii

pamięciowych c.d.

• Rodzaj działań: strategie

werbalne i niewerbalne

• Poziom złożoności działań:

strategie proste i złożone

• Stopień naturalności: strategie

naturalne i sztuczne

• Poziom racjonalności: strategie

racjonalne i magiczne

Taksonomia strategii uczenia się

(według tzw. „Grupy z

Michigan”)

• Strategie poznawcze:

powtarzanie; elaboracja;
organizowanie

• Strategie metapoznawcze:

planowania; monitorowania;
regulacji

• Strategie zarządzania zasobami

wewnętrznymi i zewnętrznymi

Taksonomia strategii

poznawczych – pamięciowych

Rodzaj
strategii

Rodzaj zadań
– proste

Rodzaj zadań
– złożone

Strategie
powtarzania

Recytowanie

Przepisywanie
Dosłowne
notatki
Podkreślanie

Strategie
elaboracji

Mnemotechniki
Wyobrażenia

Opis własnymi
słowami
Streszczanie

Strategie
organizowani
a

Grupowanie
Mnemotechniki

Plany
Mapy

pojęciowe

Powtarzanie

• Nazywanie – prekursor powtarzania
• Rodzaje powtarzania: wielokrotna

percepcja materiału; próbne reprodukcje;
powtarzanie dosłowne i sparafrazowane;
werbalne i niewerbalne; utrzymujące i
organizujące

• Potęgowe prawo uczenia się
• Prezentacja w postaci krzywych uczenia

się

Werbalizowanie

• Przejaw obrazowo-słownego

charakteru ludzkiej percepcji

• Pozytywny wpływ na zapamiętywanie:
a. Wybiórczość
b. Dokładniejsza analiza danych

spostrzeżeniowych

c. Uaktywnianie wzorców i schematów
d. Podwójne kodowanie (koncepcja Paivio)
e. Większa aktywność poznawcza

Werbalizowanie –

negatywny wpływ na

zapamiętywanie

Werbalizowanie –

negatywny wpływ na

zapamiętywanie

Wyobrażenia

• Rola w procesach zapamiętywania
• Efekty dziwaczności
• Efekty interaktywności
• Interaktywne/Dziwaczne – 74%
• Interaktywne/Nie dziwaczne – 73%
• Nie interaktywne/Dziwaczne – 34%
• Nie interaktywne/Nie dziwaczne – 39%
• Podwójne kodowanie

Strategia powtarzania i

wyobrażenia

Elaboracja

(opracowywanie)

• Elaboracja: aktywne przetwarzanie, ale nie

tylko znaczeniowe; wiązanie nowego

materiału z wiedzą przechowywaną w

pamięci długotrwałej

• Mnemotechniki: wykorzystujące obrazy

zmysłowe (wzrokowe, słuchowe,

kinestetyczne); metoda loci; akronimy;

metoda kołka (haka, wieszaka); słowa-

klucze;

• Materiały złożone: notatki, streszczenia,

stawianie pytań, rysunki, schematy

Efekt generowania i

pokrewne

•

Efekt generowania: informacja generowana

przez uczącego się jest zapamiętywana lepiej

niż informacja podawana z zewnątrz

•

Efekt „aha”, inaczej wgląd, w

rozwiązywaniu problemów: rozwiązanie

znalezione przez samego uczącego się jest

pamiętane lepiej

•

Efekt wykonania: ludzie mają wyższe

osiągnięcia pamięciowe, gdy sami wykonują

jakieś zadanie, w porównaniu do sytuacji,

gdy widzą jak ktoś inny wykonuje to zadanie

Organizowanie

• Materiały proste – listy słów,

zestawy obrazków

• Materiały złożone – teksty
• Organizacja liniowa i

hierarchiczna

• Organizacja według nazw i według

cech

Złożone programy

strategiczne

• SQ3R – survey, question, read,

recite, review

• PQ4R – preview, question, read,

reflect, recite, review

Zapamiętywanie

niezamierzone

• Wczesne poglądy na temat

zamiaru zapamiętania

• Zapamiętywanie zamierzone a

wrażliwość metapamięciowa

• Zamiar zapamiętania jako czynnik

decydujący o rodzaju stosowanego
przetwarzania

Efektywność

zapamiętywania

zamierzonego i

niezamierzonego

Ocena

afektywna

Ocena

sensoryczn
a

Niezamierz
one

68%

39%

Zamierzone 69%

43%

Wybiórczy i

konstruktywny charakter

pamięci

• Badania Bartletta: Wojna duchów
• Jak zmieniają się kolejne odtworzenia?
• Coraz krótsze i zawierające coraz mniej

szczegółów

• Niektóre szczegóły znikają szybciej, inne

wolniej

• Kolejne odtworzenia coraz bardziej

dopasowane do schematów właściwych dla
danej kultury

• Po 5-7 odtworzeniu właściwie brak zmian

Eksperyment Bransforda i

Franksa

• Mrówki zjadły słodką galaretkę, która była

na stole.

• Głaz stoczył się w dół i rozbił małą chatkę.
• Mrówki zjadły w kuchni galaretkę.
• Głaz stoczył się w dół góry i rozbił chatkę

stojącą obok lasu.

• Mrówki zjadły w kuchni galaretkę, która

była na stole.

• Mała chatka stała obok lasu.
• Galaretka była słodka.

Eksperyment Bransforda i

Franksa c.d.

• (zjadły, mrówki, galaretkę)
• (słodka, galaretka)
• (galaretka, na, stół)
• (w, mrówki, kuchnia)
• (stoczył się, głaz, góra)
• (rozbił, głaz, chatka)
• (obok, chatka, las)
• (mała, chatka)

Eksperyment Bransforda i

Franksa c.d.

• Mrówki zjadły w kuchni galaretkę
• Mrówki zjadły słodką galaretkę
• Mrówki zjadły galaretkę obok lasu
• Mrówki zjadły w kuchni słodką

galaretkę, która znajdowała się na
stole

Eksperyment Bransforda i

Johnson

Procedura jest w gruncie rzeczy bardzo prosta.

Najpierw podziel elementy na różne grupy.

Oczywiście jedna porcja może wystarczyć, w

zależności od tego, ile trzeba zrobić. Jeżeli

musisz pójść gdzie indziej z powodu braku

możliwości, to jest to kolejny krok; jeżeli nie,

jesteś dobrze przygotowany. Ważne jest, aby

nie robić za dużo na raz. Czyli lepiej jest wziąć

jednocześnie za mało rzeczy niż za dużo. Na

krótką metę może się to wydawać niezbyt

ważne, ale łatwo mogą pojawić się komplikacje.

Błąd może także okazać się kosztowny.

Eksperyment Bransforda i

Johnson c.d.

Na pierwszy rzut oka cała procedura wydaje się

skomplikowana. Jednak szybko stanie się po

prostu jednym z elementów życia. Trudno jest

przewidzieć jakikolwiek koniec dla

konieczności wykonywania tej pracy w

najbliższej przyszłości, ale nigdy nie można

mieć pewności. Po zakończeniu procedury

należy znowu podzielić materiał na różne

grupy. Wtedy mogą zostać włożone na

właściwe miejsce. W końcu zostaną ponownie

wykorzystane i cały cykl będzie musiał być

powtórzony. Ale jest to częścią życia.

Inny przykład

wnioskowania na

podstawie wcześniejszej

wiedzy

• Carol Harris od urodzenia stwarzała problemy

wychowawcze. Była dzika, uparta i gwałtowna.

Gdy doszła do wieku ośmiu lat, była nadal nie

do okiełznania. Jej rodzice bardzo martwili się

o jej zdrowie psychiczne. Nie było dobrego

ośrodka mogącego podjąć się leczenia dziecka

z tego rodzaju problemami w stanie, w którym

mieszkali. Rodzice dziewczynki w końcu

zdecydowali się działać. Wynajęli dla Carol

prywatnego nauczyciela.

• Czy było w tekście zdanie: Była głucha, niema i

niewidoma?

Badania Elizabeth Loftus

• Czy naoczni świadkowie są

wiarygodni?

• Wpływ pytań naprowadzających
• Schematy i stereotypy