J. Wilkin - Ekonomia

Podstawowa analiza rynku

Wprowadzenie do ekonomii

Wykład 4

J. Wilkin - Ekonomia

Co kryje się za pojęciem:

rynek?

• Miejsce styku kupujących i sprzedających
• Miejsce przejawiania się popytu i podaży
• Złożony proces wzajemnego

oddziaływania uczestników wymiany

towarów, usług, kapitału itp.

• Miejsce, gdzie kształtują się ceny
• Mechanizm regulacji i koordynacji

gospodarki

J. Wilkin - Ekonomia

Modele rynków

• Rynek doskonałej konkurencji (rynek

wolnokonkurencyjny)

• Rynek oligopolistyczny (rynek

zdominowany przez kilku producentów)

• Rynek monopolistyczny (rynek

kontrolowany przez jednego producenta)

• Monopson (monopol po stronie popytu,

rynek kontrolowany przez jednego
kupującego)

J. Wilkin - Ekonomia

Inna klasyfikacja rynków

(w zależności od tego, co jest

przedmiotem obrotu)

• Rynek produktów i usług
• Rynek czynników produkcji (siły

roboczej, ziemi itp.)

• Rynek finansowy
- Pieniężny
- Kapitałowy

J. Wilkin - Ekonomia

Popytowa strona rynku

• Potrzeby ludzkie a popyt – różnice i relacje
• Czynniki kształtujące popyt:
- dochody ludności
- ceny
- dobra substytucyjne i komplementarne
- gusty, moda i inne subiektywne czynniki
• Krzywa popytu i prawo popytu
• Dochodowa i cenowa elastyczność popytu

J. Wilkin - Ekonomia

Podażowa strona rynku

• Produkcja a podaż, elastyczność

produkcji a elastyczność podaży

• Czynniki kształtujące podaż:
- dostępność zasobów produkcyjnych
- postęp techniczny
- Ceny
• Krzywa podaży i prawo podaży
• Wpływ postępu technicznego na

przesunięcia krzywej podaży

J. Wilkin - Ekonomia

Niedobór i nadprodukcja na

rynku

cena

podaż

popyt

nadprodukcja

niedobór

J. Wilkin - Ekonomia

Rola cen w gospodarce

• Cena jako rynkowy wyraz wartości towaru
• Cena a wartość towaru, marksistowska

koncepcja wartości

• Cena równowagi
• Cena jako:

- informacja
- czynnik kształtowania dochodu
- narzędzie dystrybucji
- bodziec
- narzędzie rachunku ekonomicznego

J. Wilkin - Ekonomia

Nierównowaga na rynku

• Zjawisko nadprodukcji – podaż większa

od popytu. Kryzysy nadprodukcji w
gospodarce kapitalistycznej

• Zjawisko niedoboru – popyt większy od

podaży. Powszechny niedobór towarów
w gospodarce centralnie planowanej

• Sposoby przywracania równowagi

rynkowej – przykład polskiej gospodarki
w latach 1989-1990

J. Wilkin - Ekonomia

Funkcjonowanie rynku na

przykładzie produktów

żywnościowych

• Popytowa strona rynku żywności:

- wpływ dochodów i cen na popyt, dochodowa i

cenowa elastyczność popytu

- przyczyny zróżnicowania dochodowej i cenowej

elastyczności popytu, w zależności od produktów

- dlaczego na niektóre produkty popyt jest sztywny

i nie reaguje na zmiany ceny czy dochodu?

- dobra Veblena i dobra Giffena
- Prawo Engla: wraz ze wzrostem dochodów,

udział wydatków na żywność w całości wydatków

gospodarstw domowych ma tendencję malejącą

J. Wilkin - Ekonomia

Funkcjonowanie rynku

żywności (2)

• Podażowa strona rynku żywności:

- produkcja a podaż produktów żywnościowych –

różnice

- produkcja naturalna – nietowarowa na przykładzie

polskiego rolnictwa

- elastyczność podaży a elastyczność produkcji w

rolnictwie – kwestia cykli produkcyjnych i
ograniczonej mobilności czynników produkcji

- regulacje rynku rolnego przez państwo i Unię

Europejską

- wpływ protekcjonizmu handlowego na ceny żywności

J. Wilkin - Ekonomia

Pytania (4a)

• Co reguluje rynek (rynek jako

mechanizm regulacyjny)?

• Rodzaje rynków i modele rynków
• Jakie czynniki kształtują popyt?
• Jakie czynniki kształtują podaż?
• Elastyczność popytu i podaży
• Funkcje cen w gospodarce
• Cena a wartość towaru

J. Wilkin - Ekonomia

Pytania (4b)

• Na czym polega „ekonomia skali”? Jak

powiązać ekonomię skali z handlem

zagranicznym?

• Formy nierównowagi na rynku i sposoby

przywracania równowagi

• Jakie specyficzne czynniki kształtują popyt

i podaż na rynku żywności?

• Sposoby oddziaływania państwa na rynek

żywności

• Co to jest „prawo Engla”?