Leki układu

Leki układu

adrenergicznego

adrenergicznego

Neuroprzekaźniki

Neuroprzekaźniki



Aminy katecholowe

Aminy katecholowe



Noradrenalina

Noradrenalina



Adrenalina

Adrenalina



Dopamina

Dopamina



Syntetyczna katecholamina

Syntetyczna katecholamina



Izoprenalina

Izoprenalina

Synteza neuroprzekaźników

Synteza neuroprzekaźników

Tyrozyna

Tyrozyna

α

α

-

-

metylotyrozyna

metylotyrozyna

Hydroksylaza tyrozynowa

Hydroksylaza tyrozynowa

DOPA (dihydroksyfenyloalanina)

DOPA (dihydroksyfenyloalanina)

α

α

-

-

metyldopa

metyldopa

Dopa-dekarboksylaza

Dopa-dekarboksylaza

Dopamina

Dopamina

Disulfiram

Disulfiram

β

β

- hydroksylaza dopaminowa

- hydroksylaza dopaminowa

(DBH)

(DBH)

Noradrenalina

Noradrenalina

Uwalnianie noradrenaliny

Uwalnianie noradrenaliny



Receptory presynaptyczne

Receptory presynaptyczne

Uwalnianie neuroprzekaźnika na zasadzie

Uwalnianie neuroprzekaźnika na zasadzie

sprzężenia zwrotnego (

sprzężenia zwrotnego (

feed- back)

feed- back)



Receptory postsynaptyczne

Receptory postsynaptyczne

Uwalnianie w narządzie efektorowym

Uwalnianie w narządzie efektorowym

Hamowanie uwalniania NA

Hamowanie uwalniania NA



Wychwyt zwrotny (

Wychwyt zwrotny (

re-uptake)

re-uptake)



Wychwyt I- selektywny dla NA (błony

Wychwyt I- selektywny dla NA (błony

neuronalne)

neuronalne)



Wychwyt II- (mięśnie gładkie, sercowe,

Wychwyt II- (mięśnie gładkie, sercowe,

śródbłonek)

śródbłonek)



Inaktywacja enzymatyczna

Inaktywacja enzymatyczna



COMT (

COMT (

katecholo- O-metylotransferaza)-

katecholo- O-metylotransferaza)-

cytoplazma komórek postsynaptycznych

cytoplazma komórek postsynaptycznych



MAO

MAO

(monoaminooksydaza)

(monoaminooksydaza)

- mitochondria

- mitochondria

komórek nerwowych i postsynaptycznych

komórek nerwowych i postsynaptycznych



Rozmieszczenie:

Rozmieszczenie:



Na powierzchni błony postsynaptycznej

Na powierzchni błony postsynaptycznej

komórek efektorowych układu

komórek efektorowych układu

współczulnego

współczulnego



Najwięcej występuje na

Najwięcej występuje na

komórkach

komórkach

mięśni gładkich naczyń krwionośnych

mięśni gładkich naczyń krwionośnych

skóry i błon śluzowych

skóry i błon śluzowych

Receptory

Receptory

α

α

1

1

-adrenergiczne

-adrenergiczne



Pobudzenie-

Pobudzenie-



skurcz naczyń krwionośnych

skurcz naczyń krwionośnych



Rozkurcz mięśni gładkich przewodu

Rozkurcz mięśni gładkich przewodu

pokarmowego

pokarmowego



Wzmożone wydzielanie śliny

Wzmożone wydzielanie śliny



Pobudzenie glikogenolizy w wątrobie

Pobudzenie glikogenolizy w wątrobie

Receptory

Receptory

α

α

1

1

-adrenergiczne

-adrenergiczne



Rozmieszczenie:

Rozmieszczenie:



Postsynaptyczne receptory występują w

Postsynaptyczne receptory występują w

dużych ilościach na powierzchni

dużych ilościach na powierzchni

komórek pasma samotnego w OUN,

komórek pasma samotnego w OUN,

na trombocytach oraz na

na trombocytach oraz na

mastocytach

mastocytach

Receptory

Receptory

α

α

2

2

-adrenergiczne

-adrenergiczne



Pobudzenie:

Pobudzenie:



Zmniejszenie aktywności układu

Zmniejszenie aktywności układu

współczulnego

współczulnego



Skurcz mięśni gładkich naczyń

Skurcz mięśni gładkich naczyń



Agregacja płytek krwi

Agregacja płytek krwi



Degranulacja mastocytów

Degranulacja mastocytów



Hamowanie uwalniania insuliny

Hamowanie uwalniania insuliny

Receptory

Receptory

α

α

2

2

-adrenergiczne

-adrenergiczne



Rozmieszczenie:

Rozmieszczenie:



Występują w przeważającej ilości w

Występują w przeważającej ilości w

sercu

sercu

oraz

oraz

aparacie przykłębkowym

aparacie przykłębkowym

nerki

nerki

Receptory

Receptory

β

β

1

1

- adrenergiczne

- adrenergiczne



Pobudzenie:

Pobudzenie:



zapoczątkowanie procesu fosforylacji

zapoczątkowanie procesu fosforylacji



Nasilenie glikogenolizy

Nasilenie glikogenolizy



Wzrost stężenia we krwi:

Wzrost stężenia we krwi:



Glukozy

Glukozy



Kwasu mlekowego

Kwasu mlekowego



Wolnych kwasów tłuszczowych

Wolnych kwasów tłuszczowych



Wolnych jonów wapnia

Wolnych jonów wapnia

Receptory

Receptory

β

β

1

1

- adrenergiczne

- adrenergiczne

Receptory

Receptory

β

β

1

1

- adrenergiczne

- adrenergiczne



Pobudzenie:

Pobudzenie:



W sercu- zwiększenie siły i częstości

W sercu- zwiększenie siły i częstości

skurczów oraz ułatwienie przewodzenia

skurczów oraz ułatwienie przewodzenia

w układzie bodźcoprzewodzącym

w układzie bodźcoprzewodzącym



W aparacie przykłębkowym- zwiększenie

W aparacie przykłębkowym- zwiększenie

uwalniania reniny

uwalniania reniny



Rozmieszczenie:

Rozmieszczenie:



Położone postsynaptycznie na komórkach

Położone postsynaptycznie na komórkach

efektorowych układu współczulnego i w

efektorowych układu współczulnego i w

niewielkich ilościach na zakończeniach

niewielkich ilościach na zakończeniach

presynaptycznych neuronów

presynaptycznych neuronów

noradrenergicznych układu współczulnego

noradrenergicznych układu współczulnego



W przeważającej ilości na

W przeważającej ilości na

komórkach

komórkach

mięśni gładkich oskrzeli

mięśni gładkich oskrzeli

oraz

oraz

naczyń

naczyń

krwionośnych mięśni szkieletowych

krwionośnych mięśni szkieletowych

Receptory

Receptory

β

β

2

2

- adrenergiczne

- adrenergiczne



Aktywacja w wątrobie i mięśniach

Aktywacja w wątrobie i mięśniach

szkieletowych wywołuje nasilenie

szkieletowych wywołuje nasilenie

glikogenolizy-

glikogenolizy-

hiperglikemia i

hiperglikemia i

hiperlakcidemia

hiperlakcidemia



Pobudzenie w mięśniach gładkich oskrzeli i

Pobudzenie w mięśniach gładkich oskrzeli i

naczyń krwionośnych- zmniejszenie stężenia

naczyń krwionośnych- zmniejszenie stężenia

wolnych jonów Ca

wolnych jonów Ca

2+

2+

w komórkach jako wynik

w komórkach jako wynik

pobudzenia

pobudzenia

pompy jonowej

pompy jonowej

usuwającej jony

usuwającej jony

Ca

Ca

2+

2+

do przestrzeni pozakomórkowej oraz

do przestrzeni pozakomórkowej oraz

zwiększonego magazynowania Ca

zwiększonego magazynowania Ca

2+

2+

w

w

siateczce endoplazmatycznej

siateczce endoplazmatycznej

Receptory

Receptory

β

β

2

2

- adrenergiczne

- adrenergiczne



Pobudzenie presynaptycznych

Pobudzenie presynaptycznych

receptorów zwiększa uwalnianie

receptorów zwiększa uwalnianie

noradrenaliny z części

noradrenaliny z części

presynaptycznej

presynaptycznej

Receptory

Receptory

β

β

2

2

- adrenergiczne

- adrenergiczne



Występują w komórkach tkanki

Występują w komórkach tkanki

tłuszczowej

tłuszczowej



Pobudzenie:

Pobudzenie:



Zwiększa proces lipolizy- w efekcie wzrost

Zwiększa proces lipolizy- w efekcie wzrost

stężenia wolnych kwasów tłuszczowych

stężenia wolnych kwasów tłuszczowych

we krwi

we krwi

Receptory

Receptory

β

β

3

3

- adrenergiczne

- adrenergiczne



Wybiórczy

Wybiórczy

agonista

agonista



BRL 37344

BRL 37344



Brak selektywnych antagonistów

Brak selektywnych antagonistów

Receptory

Receptory

β

β

3

3

- adrenergiczne

- adrenergiczne



Leki

Leki

sympatykomimetyczne

sympatykomimetyczne

-

-

bezpośrednio pobudzają receptory

bezpośrednio pobudzają receptory

postsynaptyczne lub zwiększają

postsynaptyczne lub zwiększają

przekaźnictwo

przekaźnictwo



Leki

Leki

sympatykolityczne

sympatykolityczne

- blokują

- blokują

receptory postsynaptyczne lub zmniejszają

receptory postsynaptyczne lub zmniejszają

ilość uwalnianego przekaźnika

ilość uwalnianego przekaźnika

Leki układu

Leki układu

adrenergicznego

adrenergicznego

Leki

Leki

α

α

1

1

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Pobudzają bezpośrednio głównie

Pobudzają bezpośrednio głównie

receptory

receptory

α

α

1

1

, znacznie słabiej

, znacznie słabiej

β

β

2

2



Działanie ogólnoustrojowe:

Działanie ogólnoustrojowe:



Zwężenie naczyń krwionośnych skóry i

Zwężenie naczyń krwionośnych skóry i

nerek

nerek



Zwiększenie oporu obwodowego

Zwiększenie oporu obwodowego



Wzrost ciśnienia tętniczego skurczowego

Wzrost ciśnienia tętniczego skurczowego

i rozkurczowego

i rozkurczowego



Może wystąpić odruchowa

Może wystąpić odruchowa

bradykardia

bradykardia

Leki

Leki

α

α

1

1

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Działanie miejscowe:

Działanie miejscowe:



Na błonę śluzową nosa- anemizacja

Na błonę śluzową nosa- anemizacja

błony, zmniejszenie obrzęku i

błony, zmniejszenie obrzęku i

hamowanie wydzielania śluzu

hamowanie wydzielania śluzu



Podane do worka spojówkowego-

Podane do worka spojówkowego-

rozszerzają źrenicę, zmniejszają

rozszerzają źrenicę, zmniejszają

ciśnienie śródgałkowe. Brak zaburzeń

ciśnienie śródgałkowe. Brak zaburzeń

akomodacji

akomodacji

Leki

Leki

α

α

1

1

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Zastosowanie:

Zastosowanie:



Podciśnienie, zapaść

Podciśnienie, zapaść



Nieżyt błony śluzowej nosa

Nieżyt błony śluzowej nosa



Jaskra

Jaskra

Leki

Leki

α

α

1

1

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Działania niepożądane:

Działania niepożądane:



Kołatanie serca

Kołatanie serca



Komorowe zaburzenia rytmu

Komorowe zaburzenia rytmu



Zaburzenia w oddawaniu moczu

Zaburzenia w oddawaniu moczu



Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:



Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy



Phaeochromacytoma

Phaeochromacytoma



Łagodny przerost prostaty z zaleganiem

Łagodny przerost prostaty z zaleganiem

moczu

moczu

Leki

Leki

α

α

1

1

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Fenylefryna

Fenylefryna



Mefentermina

Mefentermina



Metoksamina

Metoksamina



Metaraminol

Metaraminol



Norfenefryna

Norfenefryna

Leki

Leki

α

α

1- adrenomimetyczne

1- adrenomimetyczne



Zastosowanie

Zastosowanie



Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Migrena (profilaktyka)

Migrena (profilaktyka)



Bolesne miesiączkowanie, przekwitanie

Bolesne miesiączkowanie, przekwitanie



Jaskra

Jaskra



Zespół odstawienia w uzależnieniach

Zespół odstawienia w uzależnieniach

opiatowych

opiatowych

Leki

Leki

α

α

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Działania niepożądane:

Działania niepożądane:



Nadciśnienie (efekt odbicia)

Nadciśnienie (efekt odbicia)



Sedacja

Sedacja



Zahamowanie wydzielania śliny i śluzu

Zahamowanie wydzielania śliny i śluzu



Dysregulacja ortostatyczna

Dysregulacja ortostatyczna



Obrzęki

Obrzęki



Obniżenie libido i potencji

Obniżenie libido i potencji

Leki

Leki

α

α

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Klonidyna

Klonidyna



Działając przez

Działając przez

presynaptyczne

presynaptyczne

receptory

receptory

α

α

2

2

(autoreceptory) zmniejsza

(autoreceptory) zmniejsza

uwalnianie NA z zakończeń włókien

uwalnianie NA z zakończeń włókien

współczulnych

współczulnych



Przenika do OUN i działa szczególnie

Przenika do OUN i działa szczególnie

silnie na

silnie na

postsynaptyczne

postsynaptyczne

receptory

receptory

α

α

2

2

w ośrodkach regulujących aktywność

w ośrodkach regulujących aktywność

układu autonomicznego

układu autonomicznego

Leki

Leki

α

α

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Klonidyna

Klonidyna



Rozszerzenie naczyń krwionośnych

Rozszerzenie naczyń krwionośnych



Zwolnienie czynności serca

Zwolnienie czynności serca



Zmniejszenie objętości wyrzutowej serca

Zmniejszenie objętości wyrzutowej serca



Znaczny spadek ciśnienia tętniczego

Znaczny spadek ciśnienia tętniczego

Ma również silne działanie uspokajające

Ma również silne działanie uspokajające

przez ośrodkowe mechanizmy

przez ośrodkowe mechanizmy

α

α

-

-

adrenergiczne

adrenergiczne

Leki

Leki

α

α

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Klenbuterol

Klenbuterol



Guanabenz

Guanabenz



Guanfacyna

Guanfacyna

Leki

Leki

α

α

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Pobudzają receptory

Pobudzają receptory

α

α

1

1

i

i

α

α

2

2



Podaje się wyłącznie miejscowo, głównie na

Podaje się wyłącznie miejscowo, głównie na

błony śluzowe przewodów nosowych

błony śluzowe przewodów nosowych

w

w

celu obkurczenia naczyń krwionośnych

celu obkurczenia naczyń krwionośnych



Zastosowanie

Zastosowanie

:

:



Nieżyt nosa- w celu zmniejszenia

Nieżyt nosa- w celu zmniejszenia

obrzęku błony śluzowej i zmniejszenia

obrzęku błony śluzowej i zmniejszenia

wydzielania śluzu

wydzielania śluzu

Leki

Leki

α

α

1

1

- i

- i

α

α

2

2

-

-

adrenomimetyczne

adrenomimetyczne



Zbyt częste stosowanie może

Zbyt częste stosowanie może

powodować zanik aktywności tych

powodować zanik aktywności tych

leków!!!

leków!!!



Przekrwienie bon śluzowych

Przekrwienie bon śluzowych



Zwiększenie wydzielania śluzu

Zwiększenie wydzielania śluzu

„

„

zjawisko z odbicia”

zjawisko z odbicia”

po ustąpieniu skurczu naczyń następuje zwiększenie

po ustąpieniu skurczu naczyń następuje zwiększenie

przepływu naczyniowego (odruchowe przekrwienie)- ponowne

przepływu naczyniowego (odruchowe przekrwienie)- ponowne

wysiękanie osocza do przestrzeni międzykomórkowej

wysiękanie osocza do przestrzeni międzykomórkowej

(„zatkany nos”)

(„zatkany nos”)

Leki

Leki

α

α

1

1

- i

- i

α

α

2

2

-

-

adrenomimetyczne

adrenomimetyczne

Leki

Leki

α

α

1

1

- i

- i

α

α

2

2

-

-

adrenomimetyczne

adrenomimetyczne



Stosowanie przewlekłe:

Stosowanie przewlekłe:



Zmiany zanikowe błony śluzowej spowodowane

Zmiany zanikowe błony śluzowej spowodowane

długotrwałą anemizacją (

długotrwałą anemizacją (

rhinitis sicca)

rhinitis sicca)



Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:



Jaskra wąskokątowa- działanie ogólnoustrojowe

Jaskra wąskokątowa- działanie ogólnoustrojowe



U małych dzieci- zaburzenia oddychania,

U małych dzieci- zaburzenia oddychania,

śpiączka

śpiączka



Ksylometazolina

Ksylometazolina

(Otrivin, Xylorin)

(Otrivin, Xylorin)



Oksymetazolina

Oksymetazolina

(Acatar)

(Acatar)



Nafazolina

Nafazolina

(Rhinazin)

(Rhinazin)



Tetryzolina (

Tetryzolina (

Tetryvil)

Tetryvil)



Tymazolina

Tymazolina

(Thymazen)

(Thymazen)

Leki

Leki

α

α

1

1

- i

- i

α

α

2

2

-

-

adrenomimetyczne

adrenomimetyczne

Leki

Leki

β

β

1

1

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Dobutamina (

Dobutamina (

Dobutamine)

Dobutamine)



Przeważające działanie

Przeważające działanie

β

β

1

1

-mimetyczne, słabiej

-mimetyczne, słabiej

pobudza receptory

pobudza receptory

β

β

2

2

i

i

α

α

1

1



w sercu działanie

w sercu działanie

α

α

i

i

β

β

sumują się, dzięki czemu

sumują się, dzięki czemu

występuje działanie inotropowe dodatnie

występuje działanie inotropowe dodatnie



Naczyniowe przeciwstawne skutki

Naczyniowe przeciwstawne skutki

β

β

1

1

i

i

β

β

2

2

równoważą się, dlatego opór obwodowy i

równoważą się, dlatego opór obwodowy i

ciśnienie tętnicze nie ulega zmianie

ciśnienie tętnicze nie ulega zmianie



W dużych dawkach może spowodować wzrost

W dużych dawkach może spowodować wzrost

ciśnienia tętniczego i przyspieszenie rytmu

ciśnienia tętniczego i przyspieszenie rytmu

serca

serca



Zastosowanie:

Zastosowanie:



Ostra niewydolność serca

Ostra niewydolność serca



Niewydolność krążenia pochodzenia

Niewydolność krążenia pochodzenia

sercowego

sercowego



Zabiegi kardiochirurgiczne

Zabiegi kardiochirurgiczne

Leki

Leki

β

β

1

1

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Inne leki:

Inne leki:



Prenarterol

Prenarterol



Ksamoterol

Ksamoterol

Leki

Leki

β

β

1

1

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



W wyniku pobudzenia receptorów

W wyniku pobudzenia receptorów

β

β

2

2

-

-

adrenergicznych następuje:

adrenergicznych następuje:



Rozszerzenie oskrzeli- działanie

Rozszerzenie oskrzeli- działanie

broncholityczne

broncholityczne



Zmniejszenie napięcia i hamowanie

Zmniejszenie napięcia i hamowanie

aktywności skurczowej mięśnia macicy-

aktywności skurczowej mięśnia macicy-

działanie

działanie

tokolityczne

tokolityczne



Pobudzenie receptorów

Pobudzenie receptorów

β

β

2

2

- na powierzchni

- na powierzchni

mastocytów zapobiega ich degranulacji

mastocytów zapobiega ich degranulacji

oraz uwalnianiu zawartych w nich

oraz uwalnianiu zawartych w nich

substancji biologicznie czynnych, silnie

substancji biologicznie czynnych, silnie

kurczących oskrzela

kurczących oskrzela

Leki

Leki

β

β

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Zastosowanie:

Zastosowanie:



Astma, dychawica oskrzelowa, inne

Astma, dychawica oskrzelowa, inne

stany skurczowe oskrzeli

stany skurczowe oskrzeli



Zagrażające poronienie, poród

Zagrażające poronienie, poród

przedwczesny

przedwczesny

Leki

Leki

β

β

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Działania niepożądane:

Działania niepożądane:



Tachykardia

Tachykardia



Drżenia mięśniowe

Drżenia mięśniowe

Leki

Leki

β

β

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne

Leki

Leki

β

β

2

2

- adrenomimetyczne

- adrenomimetyczne



Terbutalina

Terbutalina



Salbutamol

Salbutamol



Fenoterol

Fenoterol



Salmeterol

Salmeterol



Rimeterol

Rimeterol



Prokaterol

Prokaterol



Pirbuterol

Pirbuterol



Reproterol

Reproterol



Bambuterol

Bambuterol



Tulobuterol

Tulobuterol



Formoterol

Formoterol



Bitolterol

Bitolterol



Ritodryna

Ritodryna



Pobudzenie równoczesne receptorów

Pobudzenie równoczesne receptorów

β

β

1

1

- i

- i

β

β

2

2

-adrenergicznych:

-adrenergicznych:



Przyspieszenie czynności serca

Przyspieszenie czynności serca



Zwiększenie objętości wyrzutowej

Zwiększenie objętości wyrzutowej



Rozszerzenie łożyska naczyniowego w

Rozszerzenie łożyska naczyniowego w

skórze i wątrobie

skórze i wątrobie



Ciśnienie skurczowe- niewielki wzrost

Ciśnienie skurczowe- niewielki wzrost



Ciśnienie rozkurczowe- znaczny spadek

Ciśnienie rozkurczowe- znaczny spadek



Rozszerzenie oskrzeli

Rozszerzenie oskrzeli

Leki

Leki

β

β

1

1

- i

- i

β

β

2

2

-

-

adrenomimetyczne

adrenomimetyczne



Zastosowanie:

Zastosowanie:



Zaburzenia przewodnictwa w układzie

Zaburzenia przewodnictwa w układzie

bodźcoprzewodzącym serca

bodźcoprzewodzącym serca



Dychawica oskrzelowa i stany

Dychawica oskrzelowa i stany

skurczowe oskrzeli

skurczowe oskrzeli

Leki

Leki

β

β

1

1

- i

- i

β

β

2

2

-

-

adrenomimetyczne

adrenomimetyczne



Izoprenalina

Izoprenalina



Orcyprenalina

Orcyprenalina

Leki

Leki

β

β

1

1

- i

- i

β

β

2

2

-adrenomimetyczne

-adrenomimetyczne



Podwyższenie ciśnienia:

Podwyższenie ciśnienia:



Obkurczanie naczyń wskutek stymulacji

Obkurczanie naczyń wskutek stymulacji

receptorów

receptorów

α

α



Dodatnie inotropowe i chronotropowe

Dodatnie inotropowe i chronotropowe

działanie na serce po pobudzeniu

działanie na serce po pobudzeniu

receptorów

receptorów

β

β

Leki

Leki

α

α

-

-

i

i

β

β

-

-

adrenomimetyczne

adrenomimetyczne



Etylefryna

Etylefryna



Oksylofryna

Oksylofryna

Leki

Leki

α

α

-

-

i

i

β

β

-

-

adrenomimetyczne

adrenomimetyczne