Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 1 z 12

BADANIE POŁOŻNICZE

Teoretyczne i techniczne podstawy badania

Badanie położnicze jest badaniem podmiotowym (wywiad) i przedmiotowym

(oglądanie, obmacywanie, opukiwanie, osłuchiwanie). W badaniu podmiotowym uwzględnia
się specyficzny wywiad dotyczący ewentualnie przebytych ciąż jak również dotyczący
obecnej ciąży. Badanie przedmiotowe wewnętrzne, tj. badanie ginekologiczne przez pochwę
(per vaginam), jest wzbogacone o te elementy położnicze, które w zależności od wieku ciąży
istotne są dla oceny przebiegu ciąży i rozwoju płodu.

Czemu służy badanie?

Badanie położnicze umożliwia rozpoznanie wielu patologii związanych z rozwojem

ciąży, a w początkowym stadium porodu służy rozpoznaniu, czy rzeczywiście rozpoczął się
poród i pozwala prognozować jego przebieg.

Wskazania do wykonania badania

Badanie kontrolne w czasie ciąży. Wykonywane jest w czasie każdej planowej wizyty u
lekarza ginekologa, czyli przeciętnie raz na miesiąc. Wskazaniem do częstszych badań w
ciąży są wszystkie stany budzące niepokój kobiety ciężarnej (np. słabsze odczuwanie
ruchów płodu, plamienie z dróg rodnych).

Badanie w przebiegu porodu. Wykonywane jest w różnych odstępach czasu, a częstość
badań uwarunkowana jest przebiegiem porodu.

BADANIE MOŻE BYĆ WYKONANE BEZ ZLECENIA LEKARZA!

Sposób przygotowania do badania

Nie ma specjalnych zaleceń. Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania

wcześniej innych badań.
Opis badania

Badanie przedmiotowe obejmuje badanie zewnętrzne i badanie wewnętrzne przez

pochwę. W badaniu zewnętrznym do oceny ciężarnej macicy i płodu badający układa ręce na
brzuchu badanej w określony sposób - zgodnie z tzw. 4 chwytami Leopolda (ryc. 4 – 7) oraz
chwytami dodatkowymi (5. zwanym chwytem Zangemeistera i 6.), które służą do
wyjaśnienia, czy można podejrzewać niewspółmierność porodową (tzn. czy wielkość główki
pozostaje w dysproporcji do wielkości tkanek kostnych kanału rodnego) i oceny stopnia
przygięcia główki płodu poprzez ustalenie przebiegu bruzdy szyjnej płodu. Badający w tym
chwycie układa palce rąk nad spojeniem łonowym prostopadle do powłok brzusznych
rodzącej. Badanie zewnętrzne informuje także o spoczynkowym napięciu mięśnia macicy, co
ma duże znaczenie w ocenie zagrożenia porodem przedwczesnym.

Badanie wewnętrzne, zwykle przez pochwę, odbywa się zawsze przy użyciu

sterylnych narzędzi i rękawiczek. W czasie badania na łóżku porodowym pośladki kobiety

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 2 z 12

ciężarnej powinny być nieco uniesione (np. poprzez podłożenie pod pośladki zwiniętych
pieści lub ułożenie kobiety na basenie), a badanie jest poprzedzone umyciem sromu i okolicy
krocza. Badanie ma na celu ustalenie długości, konsystencji, kierunku przebiegu osi szyjki
macicy, a także ewentualnego rozwarcia ujścia zewnętrznego i wewnętrznego szyjki. Daje
także istotne informacje o części przodującej, szczególnie ważne przy prognozie przebiegu
porodu. Ważnym elementem badania położniczego jest wysłuchanie akcji serca płodu
słuchawką położniczą lub ultradźwiękowym detektorem tętna. Wynik badania należy
udokumentować, a także poinformować o nim pacjentkę.

Czas
Badanie położnicze przedmiotowe trwa kilka minut.

Informacje, które należy zgłosić wykonującemu badanie
W czasie badania:



Wszelkie informacje istotne dla wywiadu położniczego.



Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból) podczas badania przedmiotowego.

Wskazówki po badaniu? - nie ma specjalnych zaleceń.
Możliwe powikłania po badaniu:
Brak powikłań, chociaż może się zdarzyć równoczasowe pęknięcie pęcherza płodowego.
Badanie może być powtarzane wielokrotnie.

Macica

Wysokość dna macicy:

 W końcu 16. tygodnia: 1 - 2 palce nad spojeniem jonowym.
 W końcu 20. tygodnia: 2 - 3 palce poniżej pępka.
 W końcu 24. tygodnia: na wysokości pępka.
 W końcu 28. tygodnia: 2 - 3 palce powyżej pępka.
 W końcu 32. tygodnia: w połowie między pępkiem, a wyrostkiem

mieczykowatym.

 W 36. tygodniu: przylega do łuków żebrowych (najwyższe położenie dna macicy),
 W 40. tygodniu ciąży: 1 - 2 palce poniżej łuków żebrowych, tylko nieco wyżej niż

w 32. tygodniu.

a

b

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 3 z 12

Rysunek 1 Wysokość dna macicy w poszczególnych tygodniach ciąży: a – widok z przodu, b – widok z
boku

Obniżenie dna macicy

Następuje na początku 37. tygodnia ciąży do poziomu z 32. tygodnia. Przyczyny: płód

w całości obniża się w macicy, ponieważ u pierwiastek główka w wyniku silniejszych
skurczów przepowiadających schodzi głęboko do miednicy. U wieloródek główka nie obniża
się do miednicy, lecz jedynie umiejscawia się nad jej wchodem. Jeśli wysokość dna macicy
nie koreluje z wiekiem ciąży, to za pomocą badania ultrasonograficznego poszukuje się
przyczyny.
Wielkość

Rysunek 2 Odległość spojenie łonowe - dno macicy
w ciąży prawidłowej (wartości średnie i odchylenie
standardowe wg Westina)

Ustalenie wysokości dna macicy jako odległość między spojeniem łonowym a dnem

macicy. Pomiaru dokonuje się wzdłuż długiej osi ciała płodu od górnego brzegu spojenia
łonowego do dna macicy za pomocą odpowiedniej, nierozciągliwej taśmy pomiarowej. Przed
pomiarem zleca się opróżnienie pęcherza moczowego, ciężarną układa się na wznak z
wyprostowanymi kończynami dolnymi. Według Westina dokładność tej metody dla płodów z
prawidłową masą ciała i płodów hipotroficznych wynosi 75%.

Rysunek 3 Prawidłowa i nieprawidłowa technika pomiaru odległości spojenie łonowe - dno macicy
przedsta¬wione w projekcji czołowej i strzałkowej (wg Westina)

Obwód brzucha na wysokości pępka

Poza wysokością dna macicy, odległością spojenie łonowe-dno macicy,

wskaźniki odnośnie wielkości macicy daje obwód brzucha. U ciężarnych z prawidłową
budową, przy prawidłowej ilości płynu owodniowego i prawidłowej grubości powłok w
terminie porodu wynosi 100 - 105 cm. Nie stosuje się danych tabelarycznych, ponieważ
występują znaczne różnice indywidualne i dlatego dane te nie są przydatne w praktyce kli-

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 4 z 12

nicznej.
Obwód brzucha w terminie porodu

 Bardzo duży = duży płód, ciąża bliźniacza, wielowodzie.
 Bardzo mały = mały płód (hipotrofia, pomyłka w obliczaniu terminu porodu).

Chwyty Leopolda

Badanie palpacyjne brzucha - ciężarną układa się wyprostowaną na wznak. Podczas wyko-

nywania chwytów 1-3 badający siedzi po jej prawej lub lewej stronie, twarzą zwrócony do jej

twarzy; podczas wykonywania 4. chwytu badający siedzi obok ciężarnej i zwrócony jest do
niej plecami.
Chwyt pierwszy – obie badające dłonie zagłębia się krawędziami łokciowymi w powłoki tak,
aby w pełni obejmowały dno macicy, przy czym czubkami palców prawie stykają się ze sobą,
choć czasem są od siebie mniej lub bardziej oddalone. Chwyt ten wyjaśnia dwa zagadnienia:

Gdzie (na jakiej wysokości) znajduje się dno macicy, co z kolei pozwala na

ustalenie wieku ciąży (wysokość dna macicy zależna od wieku ciąży).

Jaka część płodu znajduje się w dnie miednicy?

W dnie mogą znajdować się:

części duże płodu - główka, pośladki, tułów,

części drobne płodu - nóżki, rączki (rączki są rzadko wyczuwane).

W 99% przypadków w dnie macicy wyczuwa się dużą część:

Pośladki (w 94%): mniejsza z dużych części płodu, nierówna, wyczuwane są na
przemian twarde i miękkie miejsca, nie balotuje.

Glówka (w 5%): duża, równomiernie krągła i twarda część, stwierdza się
balotowanie.

Tułów – (w ok. 1%): duża, płaska i twarda walcowata część, (położenie po-
przeczne).

Rysunek 4 Pierwszy i drugi chwyt Leopolda

Chwyt drugi – obie dłonie przemieszcza się z dna macicy na boki brzucha, płasko i
równolegle do siebie układa się je na wysokości pępka. Tym sposobem dłonie ułożone są na
krawędziach macicy. Chwyt ten wyjaśnia:

Po której stronie znajduje się grzbiet płodu, po której części drobne?

Wykonanie. Obie dłonie układa się płasko. Na przemian jedną z badających dłoni,
z przygiętymi nieco palcami, uciska się brzuch, podczas gdy druga, nieruchoma dłoń,

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 5 z 12

wykonuje lekki przeciwucisk.

Grzbiet płodu wyczuwa się jako długą, równomiernie płaską, walcowatą część.

Części drobne wyczuwa się: 1) jako nierówności, 2) zwykle jako częściowo
szpiczaste, częściowo tępe uwypuklenia lub małe, przesuwalne, ruszające się
części, które podczas badania łatwo zmieniają swoje położenie.

Stronę brzuszka (strona części drobnych) wyczuwa się jako zagłębienie między
główką, a pośladkami.

W położeniu poprzecznym po obu stronach brzucha wyczuwa się dużą część
- główkę i pośladki.

Chwyt trzeci - warunek wstępny - część przodująca musi co najmniej częściowo znajdować
się nad wchodem, czyli musi być mniej lub bardziej nad nim ruchoma.

Znajdującą się nad wchodem miednicy część przodującą ująć kleszczowym
chwytem między kciuk i maksymalnie rozszerzony 2 i 3 palec i obmacać ją
(delikatnie, w przeciwnym razie ciężarna się napina). Aby osiągnąć część
przodującą palce badające należy znacznie zagłębić w okolicę nadłonową (tuż
nad spojeniem łonowym).

Balotowanie. Po uchwyceniu części przodującej badającymi palcami wykonuje się
szybkie ruchy na przemian ku obu bokom. Główka balotuje (daje się łatwo
przemieszczać), pośladki nie!

Rysunek 5 Trzeci i czwarty chwyt Leopolda

Chwyt czwarty – warunek wstępny, część przodująca musi zejść do miednicy.

Badający siada lub stoi z boku ciężarnej i jest odwrócony do niej plecami.
Badające dłonie układa się na części przodującej i przesuwa wzdłuż podbrzusza
w głąb miednicy, przy czym czubki palców skierowane są do siebie.

Zagłębianie dłoni we wchód miednicy wykonuje się w dwóch etapach:

Etap pierwszy – wejście we wchód. Delikatnie ostrożnie, lekko uciskając z pozycji

wyjściowej, wsuwa się obie dłonie wolno w głąb wchodu miednicy. Wyczuwa się
opór, który stawia ciężarna napinając mięśnie.

Etap drugi – zagłębianie się. Z chwilą kiedy ustąpi napięcie mięśni, obie badające

dłonie kilkoma „szturchającymi” ruchami kilkakrotnie zagłębiają się we wchód
miednicy, przy czym palce obu dłoni skierowane są ku sobie. Tym sposobem po
części przodującej wchodzi się w głąb miednicy na głębokość zależną od wysokości
jej stania w miednicy.

Różnice między 3, a 4 chwytem: dopóki część przodująca znajduje się nad wchodem

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 6 z 12

miednicy i jest ruchoma, to bada sie ją za pomocą 3 chwytu. Jeśli natomiast część przodująca
zstąpiła w głąb miednicy, to stosuje się 4 chwyt i ustala:

W jakim stopniu główka zstąpiła do miednicy? Im głębiej główka zstępuje do
miednicy, tym mniejsze zastosowanie ma 4 chwyt.

Chwyt czwarty jest jedynym zewnętrznym chwytem, za pomocą którego można

ocenić stopniowe zstępowanie główki do miednicy. Jego znaczenie dla praktycznego
położnictwa jest o wiele większe niż chwytu trzeciego, szczególnie podczas rozpoznania
miednicy zwężonej.

Chwyty dodatkowe

Rysunek 6 Chwyt piąty lub chwyt Zangemeistera

Chwyt piąty zwany też chwytem Zangemeistera, stosowany w celu ustalenia, czy główka

wystaje nad poziom spojenia łonowego. Badający ustawia się np. po prawej stronie leżącej na
wznak rodzącej i układa jedną rękę płasko na spojeniu łonowym, drugą układa płasko na
znajdującą się nad spojeniem łonowym główce. Wynikiem badania mogą być trzy
kombinacje w zakresie ułożenia rąk:

Sytuacja I

Rysunek 7 Brak niewspółmierności – ręka leżąca na
główce znajduje się jeden palec poniżej spojenia
łonowego

Stosunek główki do spojenia wskazuje na brak niewspółmierności porodowej, co jest

korzystnym wynikiem dla rokowania odnośnie ukończenia porodu drogami natury.

Sytuacja II

Rysunek 8 Niewspółmierność miernego stopnia –
obie ręce znajdują się na jednym poziomie

W tej sytuacji główka zahacza o spojenie tonowe, występuje niewspólmiemość

miernego stopnia. Ostateczna decyzja co do porodu drogami natury możliwa jest dopiero po
pęknięciu pęcherza płodowego, ponieważ przy dobrej czynności porodowej i korzystnym
wstawianiu się główki możliwy jest poród samoistny. Nie należy liczyć na samoistny poród,
jeśli przy dobrej czynności skurczowej wynik badania nie zmieni się po pęknięciu pęcherza
płodowego.

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 7 z 12

Sytuacja III

Rysunek 9 Niewspółmierność porodowa znacznego
lub dużego stopnia – ręka ułożona na główce wystaje
nad spojenie łonowe, a tym samym, główka wystaje
nad spojenie łonowe

Jeśli główka wystaje ponad spojenie łonowe mamy do czynienia z niewspółmiernością

porodową znacznego lub dużego stopnia, a poród drogami natury jest niemożliwy. Nie można
liczyć na wstawienie się główki do wchodu miednicy. Dotyczy to także sytuacji, w której
główka tylko nieznacznie wystaje nad spojenie łonowe. Główka wystaje nad spojenie łonowe,
jeśli miednica jest zwężona lub: 1) główka jest za duża, 2) główka nie wstawia się lub
przyjmuje nieprawidłowe ułożenie, 3) główka nie zstąpiła do miednicy, np. z powodu
wodogłowia, przodującej rączki, guza miednicy, jajnika lub macicy.

Chwyt szósty służy do stwierdzenia bruzdy szyjnej i jej stosunku do płaszczyzny

wchodu. Odległość bruzdy szyjnej od spojenia łonowego świadczy o zaawansowaniu główki
w kanale rodnym. Palce obu rąk kieruje się od spojenia łonowego ku górze aż do wyczucia
zagłębienia charakterystycznego dla szyi, wyżej ku górze natrafia się na barki płodu
stanowiące pewną wyniosłość w stosunku do szyi. Jeżeli bruzda szyjna znajduje się na
szerokość dłoni nad spojeniem, główka zwykle nie jest ustalona we wchodzie. Jeżeli bruzda
szyjna jest wyczuwalna na szerokość dwóch palców nad spojeniem, główka jest już ustalona
we wchodzie, a gdy bruzda znajduje się na szerokość jednego palca nad spojeniem, wówczas
główka znajduje się w próżni. Przy położeniu miednicowym bruzda ta nie istnieje.

Rysunek 10 Szósty chwyt dodatkowy

Szósty chwyt dodatkowy jest chwytem służącym do ustaleniu stopnia przygięcia

główki płodu poprzez ustalenie przebiegu bruzdy szyjnej płodu. Badający w tym chwycie
układa palce rąk nad spojeniem łonowym prostopadle do powłok brzusznych rodzącej.

W badaniu zewnętrznym możemy również ocenić wysokość przebiegu tzw.

pierścienia skurczowego, zwanego też pierscieniem (skurczowym) Bandla. Daje się go
wyczuć palcami płasko ułożonej dłoni powyżej spojenia łonowego jako grubszy fałd
mięśniowy. Jest to granica między częścią bierną a czynną macicy. Jeżeli pierścień
skurczowy przebiega na szerokości dwóch palców poprzecznie nad spojeniem łonowym, to
ujście zewnętrzne macicy jest rozwarte na dwa palce. Jeżeli pierścień skurczowy przebiega na
szerokość dłoni powyżej spojenia łonowego, ujście zewnętrzne jest rozwarte całkowicie.

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 8 z 12

Chwyty położnicze należy wykonywać przy pustym pęcherzu moczowym!

Algorytm badania zewnętrznego rodzącej - chwyty Leopolda

Pierwszy chwyt

Drugi chwyt

Ułóż rodzącą na wznak, nogi wyprostowane

Wyjaśnij pacjentce cel badania i sposób
zachowania się w czasie badania

Stań twarzą w kierunku głowy rodzącej po
jej prawej lub lewej stronie (dotyczy również
chwytu drugiego i trzeciego)

Palce obu rąk zagłębiaj w powłoki brzuszne
tak, by w pełni obejmowały dno macicy

Dokonaj różnicowania wybadanej części
płodu

Obie dłonie prawie stykają się
czubkami palców, czasem są od siebie
mniej lub bardziej oddalone

Pośladki - nierówna powierzchnia,
wyczuwane

na

przemian.

twarde

i miękkie części, nie występuje
balotowanie.
Główka - duża. równomiernie krągła
i twarda część, występuje balotowanie

Sprowadź dłonie z dna macicy na boki
brzucha, płasko i równolegle ułóż je po obu
stronach brzucha na wysokości pępka

Oceń, po której stronie znajduje się tułów, po
której są części drobne

Jedną z badających dłoni obmacujemy
brzuch z przygiętymi nieco palcami,
drugą nieruchomą dłonią wykonujemy
lekki nacisk w przeciwnym kierunku

Położenie podłużne:
Tułów - wyczuwamy jako długą,
walcowatą, płaską część.

Części drobne - jako nierówności

przesuwalne,

których

położenie

zmienia się podczas badania.

Położenie poprzeczne:
Po obu stronach brzucha wyczuwamy

duże części - główkę i pośladki

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 9 z 12

Trzeci chwyt

Czwarty chwyt

Część

przodującą

ujmij

chwytem

deszczowym (między szeroko rozstawiony
kciuk i drugi oraz trzeci palec) i ją dokładnie
obmacaj

Palce badające muszą znacznie zagłębić
się w okolicę tuż nad spojeniem
łonowym

Wykonaj próbę balotowania (szybkie
poruszanie częścią przodującą, tak jakby
odbijanie główki pomiędzy kciukiem i
pozostałymi palcami)

Odpowiedz na pytania:

ł. Czy w ogóle badamy cześć przodującą?





2.Co jest częścią przodującą?


3. Położenie główki (pośladków) w stosunku
do wchodu miednicy

Główka - połączona swobodnie szyją
z

tułowiem

daje

się

łatwo

przemieszczać.
Pośladki - „wyhamowują'

”

ruch,

ponieważ nie przesuwają się względem
reszty tułowia

Gdy

nie

wyczuwamy

części

przodującej nad wchodem miednicy,
istnieją dwie możliwości:

-

główka jest głęboko w miednicy,

-

płód

jest

w

położeniu

poprzecznym lub skośnym

Zróżnicuj główkę i pośladki


Gdzie znajduje się główka?
Jaką część główki wyczuwa się nad
wchodem miednicy?
W jakim stopniu główka weszła do
wchodu miednicy?

Stań twarzą w kierunku nóg rodzącej, po jej
prawej lub lewej stronie

Palce obu rak zagłębiaj powyżej pachwin
w kierunku wchodu miednicy

Oceń co jest częścią przodującą oraz
zstępowanie tej części do miednicy (stosunek
do kanału rodnego).

Staraj się zejść wgłąb miednicy po
części przodującej, dłonie badające
próbuj zetknąć ze sobą

Jeżeli palce rąk badających nie schodzą
się ze sobą nad spojeniem łonowym,
wówczas główka jest ustalona we
wchodzie

Odnotuj wyniki badania w karcie położniczej

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 10 z 12

Cztery podstawowe pojęcia położnicze: położenie, ustawienie, ułożenie, wstawianie się

Rysunek 11 Cztery zasadnicze pojęcia położnicze:
położenie, ustawienie, ułożenie, wstawianie

Położenie (situs) - stosunek długiej osi płodu do długiej osi macicy: podłużne, poprzeczne,
skośne (longitudinalis, transversus, obliqus).
Ustawienie (positio) - stosunek grzbietu płodu do wewnętrznej ściany macicy: grzbiet po
stronie lewej i bocznie, po lewej i z przodu, po lewej i z tyłu itd. Ustawienie lewe (sinistra)
określane jest także jako I (prima), prawe (dextra), jako II (secunda). Określenia te dominują
w nazewnictwie polskim.

W położeniach główkowych ustawienie I jest dwa razy częstsze niż II.

Terminy położenie i ustawienie w praktyce są łączone.

Nie stosuje się określenia: położenie podłużne, ustawienie: grzbiet po lewej,

zamiast tego używamy zwrotu: położenie płodu podłużne główkowe (situs foetus
longitudinalis cranialis (cephalicus)), (miednicowe (pelvicus)) lewe lub I (w
położeniach podłużnych).

Położenia podłużne (situs longitudinalis). W położeniach podłużnych rozróżnia się odmianę
(varietas):
Grzbiet po lewej:

Bocznie - ustawienie I. lub lewe,
Z przodu (anterior) - ustawienie Ia, czyli grzbietowo – przednie (dorsoanterior),

Z tyłu (posterior) - ustawienie Ib, czyli grzbietowe – tylne (dorsoposterior).

Grzbiet po stronie prawej:

Bocznie - ustawienie II. lub prawe,
Z przodu (anterior) - ustawienie IIa, czyli grzbietowo – przednie

(dorsoanterior),

Z tyłu (posterior) - ustawienie IIb, czyli grzbietowe – tylne (dorsoposterior).

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 11 z 12

Rysunek 12 Położenie główkowe: I lub lewe – odmiana przednia, II lub prawe – odmiana tylna

Pojęcie „ustawienie” odnosi się nie tylko do grzbietu płodu, lecz także do części przodującej,
a więc główki i pośladków.

Jeśli mówi się:

Główka lub szew strzałkowy ustawiony poprzecznie lub skośnie we wchodzie

miednicy, to określane jest ustawienie części przodującej w kanale rodnym.

Ułożenie (habitus) to stosunek części płodu względem siebie. Ułożenie określa stosunek
części ciała płodu względem siebie Wyróżnia się ułożenie główki, nóżek i rączek.
Najważniejsze jest określanie główki w stosunku do tułowia podczas jej przechodzenia przez
kanał rodny:

Prawidłowe jest ułożenie, w którym główka, pokonując górny odcinek kanału

rodnego, jest mocno przygięta (bródka oparta o klatkę piersiową):

Potylicowe (occipitalis),

Wierzchołkowe (verticalis).

Nieprawidłowa jest każda zmiana takiego ułożenia główki, każdy stopień jej odgięcia

(habitus deflexivi):

Ciemieniowe (parietalis),

Czołowe (frontalis),

Twarzyczkowe (facialis).

Wstawianie się. Stosunek części przodującej do kanału rodnego. Wstawiającym się

jest ten fragment części przodującej, na który podczas badania przez odbyt lub przez pochwę
trafia palec badającego, czyli podczas badania wewnętrznego wyczuwany jest jako
przodujący. Wstawia się zatem ten fragment części przodującej, który jest punktem
prowadzącym. Określone wstawianie się główki wynika z jej ułożenia i ustawienia.

Położenie główkowe (situs cranialis). Zależnie od ułożenia (przygięciowe lub

odgięciowe) w położeniu główkowym wstawia się:

 Potylica - ciemiączko małe, wierzchołek - ciemiączko duże.
 Czoło lub twarzyczka.
 Potylica, wierzchołek itd. mogą stać od tylu, od przodu lub bocznie (ustawienie).

Położenie miednicowe (situs pelvicus). Wstawiają się: same pośladki, pośladki i

stopki, pośladki i stopka, pośladki i dwie stopki, jedna stopka, jedno lub oba kolanka.

Położenie poprzeczne (situs transversus). Wstawia się:

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 2.1 Usytuowanie płodu w macicy 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 12 z 12

Jeden bark (jedna rączka).

Statystyka:

Na 100 ciężarnych u 99 płód znajduje się w położeniu podłużnym, tylko u 1
w położeniu poprzecznym.

Na 99 położeń podłużnych w 94 przoduje główka, a u 5 miednica.

Zatem na 99 porodów w 94 występują położenia gtłwkowe i 5 położeń
miednicowych.

Na 94 położeń główkowych w 92 przypadkach punktem prowadzącym jest potylica.

Ze względu na częstość występowania tego ułożenia podczas naturalnego, samoistnie
przebiegającego porodu, ułożenie to określa się, jako prawidłowe lub prawidłowe ułożenie
potylicowe. W 2 na 94 przypadków wstawia się inna część główki (wierzchołek, czoło,
twarzyczka) lub potylica ustawiona od tyłu - takie wstawiania się główki są nieprawidłowe.

Bibliografia:

1. Agrawal P.: Odkrywam macierzyństwo. Wyd. nakładem Autorki, Wrocław 2007;
2. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek.

PZWL, Warszawa 2005;

3. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo i ginekologia. PZWL, Warszawa 2007;
4. Chołuj I.: Urodzić razem i naturalnie. Informator i poradnik porodowy dla rodziców i

położnych. Wyd. Fundacja Źródła Życia, 2008

5. Krajewska – Kułak E. (red.): Badanie fizykalne w praktyce pielęgniarek i położnych,

Czelej, Lublin 2008;

6. Miller A.W.F., Hanretty K.P.: Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000;

7. Pschyrembel W., Dudenhausen J.W.: Położnictwo i operacje położnicze, PZWL, Warszawa

2007;

8. Troszyński M.: Ćwiczenia położnicze.; PZWL, Warszawa 2003;

Netografia:

1.

http://www.maluchy.pl/forum/index.php?showtopic=68225&view=findpost&p=8264868

2.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Chwyty_Leopolda

3.

http://www.zdrowie.med.pl/uk_rozrodczy/badania/pol.html

4.

http://www.zdrowastrona.pl/index.php?site=uklad_rozrodczy_anatomia_i_fizjologia