2010/2011

Partogram

– prowadzenie karty obserwacji porodu

Opracowanie: mgr Barbara Kotlarz

Zakład Propedeutyki Położnictwa

nadzór merytoryczny: dr n. med. Beata Naworska

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 1 z 12

PLAN METODYCZNY (KONSPEKT)

Nazwa uczelni:

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.

Wydział:

Wydział Opieki Zdrowotnej Zakład Propedeutyki Położnictwa Katedry

Zdrowia Kobiety.

Kierunek:

Położnictwo II rok, studia I stopnia.

Przedmiot:

Techniki położnicze i prowadzenie porodu.

Temat zajęć:

Partogram – prowadzenie karty obserwacji porodu

Typ zajęć:

zajęcia poświęcone opracowaniu nowego tematu.

Czas zajęć:

5h

2010/2011

Partogram

– prowadzenie karty obserwacji porodu

Opracowanie: mgr Barbara Kotlarz

Zakład Propedeutyki Położnictwa

nadzór merytoryczny: dr n. med. Beata Naworska

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 2 z 12

ZAŁOŻENIA DYDAKTYCZNO – WYCHOWAWCZE

Cele kształcenia

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności systematycznej obserwacji i dokumentacji zmian

zachodzących w organizmie rodzącej w przebiegu porodu.

Cele szczegółowe:

Po zrealizowaniu zajęć student:

1. Udokumentuje wykonane czynności odnośnie obserwacji rodzącej i płodu.
2. Postawi diagnozę położniczą.
3. Dokona graficznej oceny postępu porodu.
4. Zna zasady dokumentowania stanu rodzącej.
5. Zna zasady graficznego obrazowania odbytego porodu.
6. Umie opisać stan noworodka po porodzie.
7. Prawidłowo postawi rozpoznanie końcowe w języku polskim i łacińskim.

Metody kształcenia:



metoda podstawowa – pokaz, ćwiczenie,



metoda uzupełniająca – wykład informacyjny, konwersatoryjny

Środki dydaktyczne:



Karta obserwacji porodu,



Dokumentacja położnicza.

Bibliografia:

1. Cekański A. „Wybrane zagadnienia z położnictwa i ginekologii dla położnych”, ŚAM,

Katowice 1999.

2. Troszyński M. „Położnictwo - ćwiczenia”, PZWL, Warszawa 2003,

3. Załącznik nr 10 do Zarządzenia prezesa NFZ nr 32/2008/DSOZ

Netografia:

http://www.nfz.gov.pl/new/index.php?katnr=3&dzialnr=12&artnr=3264&b=1&szukana=+Za

rz%B1dzenie+nr+32/2008/DSOZ

3

Przebieg zajęć na podstawie celów szczegółowych

Wiadomości i

umiejętności do

zdobycia przez

studenta

Treści

Strategia nauczania

Materiały i

środki

dydaktyczne

Ewaluacja

Udokumentowanie
wykonanych
czynności odnośnie
obserwacji rodzącej i
płodu.



Prowadzenie zapisów
dokumentujących stan
rodzącej i płodu;



Wykład
informacyjny,



pokaz



Karta
obserwacji
porodu,



Ocena ustna,

bieżąca w
toku zajęć

Postawienie
diagnozy
położniczej.



Dane położnicze
charakteryzujące
przebieg porodu;



Wykład
konwersatoryjny,



wykład

problemowy,



Dokumentacja
położnicza



Ocena ustna,

bieżąca w
toku zajęć

Graficzna ocena
postępu porodu.



Ocena postępu porodu z
wykorzystaniem
dostępnych metod i
środków;



Pokaz,



ćwiczenie
przedmiotowe



Karta
obserwacji
porodu,



Dokumentacja
położnicza



Ćwiczenie na

zaliczenie

Znajomość zasad
dokumentowania
stanu rodzącej.



Charakterystyka

poszczególnych okresów
porodu;



Wykład
konwersatoryjny,



wykład

problemowy,



Karta
obserwacji
porodu,



Dokumentacja
położnicza



Ocena ustna,

bieżąca w
toku zajęć



aktywność
studentów

Znajomość zasad
graficznego
obrazowania odbytego
porodu.



Prowadzenie

dokumentacji
położniczej



Pokaz,



ćwiczenie
przedmiotowe



Karta
obserwacji
porodu,



Dokumentacja
położnicza



Ćwiczenie na

zaliczenie

Umiejętność opisu
stanu noworodka po
porodzie.



Ocena stanu noworodka;



Pokaz,



ćwiczenie
przedmiotowe



Karta
obserwacji
porodu,



Ćwiczenie na

zaliczenie

Prawidłowe
postawienie
rozpoznania
końcowego w języku
polskim i łacińskim



Diagnoza położnicza;



Wykład
konwersatoryjny,



wykład

problemowy,



Karta
obserwacji
porodu,



Dokumentacja
położnicza



Ćwiczenie na

zaliczenie

KARTA OBSERWACJI PORODU – PARTOGRAM

4

Na kartę obserwacji porodu (patrz wzór karty) wprowadza się najważniejsze dane dotyczące
przebiegu porodu, stanu rodzącej i płodu oraz postępu porodu.

PUNKTY PARTOGRAMU:
Od 1 – 19 – dane ogólne i diagnoza położnicza:

1. Inicjały pacjentki.
2. Wiek – wpisuje się dwucyfrowo.
3. Data i godzina rozpoczęcia obserwacji - wpisuje się aktualną datę i godzinę.
4. Rozpoznanie przed porodem – należy wpisać rozpoznanie z okresu ciąży: która ciąża,

który poród i tydzień trwania ciąży, ew. mnogość ciąży. Rodzaj patologii – należy
wpisać współwystępującą patologię ciąży lub „brak”. PARA (rodząca) – wpisuje się
kolejno: liczbę przebytych porodów, poronień i lata małżeństwa. Jeżeli rodząca jest
niezamężna, wpisuje się w ostatniej rubryce cyfrę „0”.

5. Grupa krwi i czynnik Rh – wpisuje się kolorem czerwonym tylko na podstawie

dokumentacji medycznej, której rodzaj wpisujemy w rubryce Dok. Można zastosować
przyjęty skrót lub wpisać całą nazwę: karta przebiegu ciąży –

KPC, dowód osobisty –

DO, legitymacja honorowego dawcy krwi - leg. HDK. Czynnik Rh opisujemy
symbolem i dodatkowo słownie:

„

AB”

Rh + (dodatni)

lub

„B”

Rh - (ujemny)

6. Data ostatniej miesiączki – wpisana zgodnie z zapisem w Karcie Przebiegu Ciąży

(KPC).

7. Termin porodu obliczony od daty ostatniej miesiączki według reguły Naegelego. W

przypadku rozbieżności w terminach porodu (np. wg USG, daty koncepcji), wpisuje się
oba terminy porodu z zaznaczeniem metody obliczenia. np.: TP 15.06.2010, (wg USG –
25.05.2010).

8. Rozpoczęcie czynności porodowej – datę i godzinę rozpoczęcia porodu liczy się od

początku regularnych skurczów występujących częściej, niż co 10 minut i trwających
nie krócej, niż 20 sekund.

9. II okres porodu (data, godz.) – liczy się od całkowitego rozwarcia.
10. Skurcze parte (data, godz.) – liczy się od początku wystąpienia skurczów macicy

wspartych siłą tłoczni brzusznej. Udział parcia przy skurczach i wyrabianie skurczów
partych przez czynne stosowanie tłoczni brzusznej w czasie skurczu ma sens dopiero
przy zupełnym rozwarciu ujścia wewnętrznego u pierwiastki lub prawie zupełnym u
wieloródki. Powinno to mieć odzwierciedlenie również w zapisie graficznym: skurcze
parte muszą więc odpowiednio korelować z rozwarciem ujścia szyjki macicy.

11. Poród (data, godz.) – wpisuje się po urodzeniu noworodka, stanowi to kontrolę dla

innych zapisów w dokumentach takich jak: księga porodowa, historia położnicza,
historia noworodka, zgłoszenie do Urzędu Stanu Cywilnego, we wszystkich tych
dokumentach zapisy muszą być zgodne.

12. – 18 - po wykonaniu badania zewnętrznego należy zaznaczyć odpowiednie kratki

dotyczące położenia, ustawienia i ułożenia płodu.

5

19. Pęcherz płodowy – podaje się, kiedy i o której godzinie pękł lub został przebity i jego

zabarwienie w momencie pęknięcia lub przebicia. W części graficznej zaznaczamy
moment odpłynięcia wód płodowych symbolem w odpowiednim kolorze, który
odpowiada zabarwieniu wód płodowych:

a. niebieski – czysty płyn owodniowy,
b. zielony – płyn owodniowy z obecnością smółki (po dość długim okresie obecności

smółki lub powtarzających się epizodach niedotlenienia płyn owodniowy może
nabrać charakteru „gęsty, zielony”, co stanowi dodatkową cechę odzwierciedlającą
odpływający płyn owodniowy),

c. czerwony – krwisty płyn owodniowy,
d. brązowy – płyn owodniowy o charakterze popłuczyn mięsnych.

Strzałka powinna wskazywać godzinę pęknięcia / przebicia pęcherza płodowego

Od 20 – 35 – przedstawienie przebiegu porodu w diagramie czasowym.
20. Godziny, doby, datę zapisuje się kolejno według zegara 24-godzinnego. Numerację

zawsze zaczynamy od pełnej godziny, a zapis obserwacji od czasu rzeczywistego. W
poniższym przykładzie obserwacja rozpoczęła się o godz. 5.45

5.oo

6.oo

7.oo

8.oo

9.oo

10.oo

21. Poród – notuje się godziny, które upłynęły od rozpoczęcia się porodu, czyli od regularnej

czynności skurczowej mięśnia macicy. Ułatwia to obserwację przedłużającego się
porodu, szczególnie ponad 18-24 godziny, co rokuje niekorzystnie przede wszystkim
dla płodu. Podczas porodu płód jest narażony na niedokrwienie i niedotlenienie podczas
skurczów mięśnia macicy, uraz mechaniczny przy przechodzeniu przez kanał rodny i
zakażenie wstępujące.

22. Odpłynięcie płynu owodniowego – notuje się kolejne godziny od pęknięcia (przebicia)

pęcherza płodowego. Odpłynięcie płynu owodniowego nie zawsze jest łatwo
rozpoznawalne. W razie wątpliwości można wykonać próbę z użyciem barwnego
indykatora (np. papierek lakmusowy) lub test krystalizacji (krystalizujący się płyn
owodniowy tworzy liście paproci, które można zauważyć pod mikroskopem).
Czas, który upływa od momentu pęknięcia pęcherza płodowego do chwili porodu, ma
duże znaczenie ze względu na możliwość rozwinięcia się zakażenia w takim przypadku.

6

5.oo

6.oo

7.oo

8.oo

9.oo

10.oo

1

2 3

4

5

Ułatwieniem podczas obliczania kolejnych godzin może być wpisywanie każdej kolejno
upływającej godziny w rzeczywistym punkcie jej upływania, jak w powyższym
przykładzie dla odpłynięcia płynu owodniowego o godz. 5.45

23. Krwawienie w czasie porodu oznacza się przez zakreślenie czerwonym kolorem

prostokąta odpowiadającego godzinie wystąpienia i ew. dalszych przy utrzymującym
się krwawieniu. Natężenie krwawienia stopniuje się wielkością zakreślonego pola.

24. Tętno rodzącej - wpisuje się wartość tętna rodzącej w liczbie uderzeń na minutę.
25. Ciśnienie tętnicze - wpisuje się wartość ciśnienia tętniczego rodzącej wyrażonego w

mmHg.

26. Temperatura ciała – notuje się ją zazwyczaj, co 2 – 3 godziny. W przypadkach patologii

stan ogólny kontroluje się częściej.

27. Tony serca płodu (tętno płodu – liczba uderzeń na minutę) – zaznacza się na skali, co 15

minut, punktem odpowiadającym wartości tętna na odpowiedniej wysokości i łączy te
punkty linią. W ten sposób powstaje wykres bicia serca płodu. W drugim okresie
porodu tętno płodu kontroluje się po każdym skurczu, nie rzadziej, niż co 5 minut.
Ponadto jednoczasowo, graficznie na partogramie, wykonując badanie wewnętrzne
zaznacza się krzyżykiem rozwieranie ujścia szyjki macicy (od 0 – ujście szyjki
zamknięte do 10 ujście szyjki rozwarte zupełnie) oraz zstępowanie części przodującej
w kanale rodnym w wartościach od – 5 do + 5, łącząc linią poszczególne
punkty ze sobą.

5.oo

6.oo

7.oo

8.oo

9.oo

10.oo

1

2

3

4

5

7

28. Cechy tętna – zaznaczamy w odpowiedniej kratce przeważającą cechę tętna dla danego

okresu.

29. KTG/NST/rodzaj patologii/mocz – oznacza monitorowanie tętna płodu lub podłączenie

zapisu KTG/ wpisujemy każdą patologię, jaką zaobserwujemy/ zaznaczamy fakt
oddania moczu przez pacjentkę, ew. wpisujemy ilość.

30. Płyn owodniowy – wpisujemy w kratce odpowiadającej godzinie, w której odpłynął –

określamy jego zabarwienie oraz ilość – dużo, mało, barwę zaznaczamy odpowiednim
kolorem.

31. Skurcze macicy – częstość występowania na kwadrans i czas trwania skurczu – czas

trwania skurczów oznacza średni czas trwania skurczu.

32. Napięcie macicy – w czasie skurczu ocenia się je najprościej, ale niedokładnie – ręką

położoną na dnie macicy. Ten przybliżony sposób może wystarczyć do orientacyjnej
oceny napięcia jako: wzmożone, średnie lub słabe.

33. Szew strzałkowy (bruzdę międzypośladkową) – zaznaczamy w odpowiedni sposób

strzałką, zgodnie z ustawieniem płodu i zstępowaniem części przodującej do kanału
rodnego.

oznaczenie szwu strzałkowego w wymiarze poprzecznym w
ustawieniu I

oznaczenie szwu strzałkowego w wymiarze poprzecznym w
ustawieniu II

ω

oznaczenie bruzdy między pośladkowej

W miarę postępu porodu w odpowiedni sposób zaznaczamy rotacje szwu lub bruzdy.

34. Odczuwanie bólu w czasie skurczów – można określić w skali pięciostopniowej:

I - rodząca skurcze znosi dobrze – skurcz nie sprawia dolegliwości bólowych, można z
rodzącą swobodnie rozmawiać;

II

- rodząca odczuwa ból o lekkim nasileniu – skurcz sprawia niewielki ból, który jednak

dobrze znosi;

III – rodząca odczuwa ból o średnim nasileniu – każdy skurcz powoduje koncentrację na
własnych doznaniach, rodząca przerywa rozmowę w czasie skurczu;

IV – rodząca odczuwa silne dolegliwości bólowe – skurcz sprawia ból, który z trudnością
opanowuje;

V – rodząca jest podniecona – w czasie skurczu nie może się opanować, głośno reaguje.

35. Leki podawane – wszystkie leki, które zostały zastosowane. Należy podać nazwę, dawkę

i sposób poznania. W przypadku kroplówki podajemy również ilość i nazwę
podłączonego płynu.

36. Obserwacja – podpis studenta/studentki prowadzącej partogram.
37. Inicjały położnej – należy wpisać tylko inicjały położnej przyjmującej poród.
38. Rozpoznanie po porodzie – po zakończeniu porodu należy na karcie zapisać ostateczne

rozpoznanie, uwzględniając dane dotyczące ciąży, porodu i noworodka. Dane te
wpisujemy po łacinie. Diagnoza łacińska powinna zgadzać się z opisem porodu.

8

39. Dane o noworodku – wpisujemy symbol graficzny płci, masę ciała, długość i liczbę

otrzymanych punktów w skali Apgar. Ew. wpisuje się numer noworodka zgodny z
numerem wpisanym na tasiemkę identyfikacyjną oraz zgodny z numerem matki, jeśli
szpital stosuje jeszcze taki system identyfikacji.

Płeć Płeć
żeńska męska
tzw. lusterko Afrodyty tzw. strzała Amora

OPIS PRZEBIEGU PORODU:
Kończąc obserwację porodu dokonuje się jego opisu, w którym należy uwzględnić poniższe
elementy.

W partogramie zakończonym porodem lub cięciem cesarskim w prawej górnej części
wykresu opisujemy przebieg porodu, używając symboli:
PSN – poród siłami natury;
CŻD – córka żywa donoszona;
CŻN – córka żywa niedonoszona,
CND – córka nieżywa donoszona,
CNN – córka nieżywa niedonoszona,
SŻD – syn żywy donoszony;

SŻN – syn żywy niedonoszony,
SND – syn nieżywy donoszony,
SNN – syn nieżywy niedonoszony,
CC – cięcie cesarskie.
VE – vacuum extractor.

Przykład opisu porodu:

PSN dn. 01.01.2010 g. 12.05
Urodził się SŻD o m. c. 3240 g i dł. 53 cm.
Popłód urodził się dn. 01.01.2010 o godz. 12.15
samoistnie, mech. Duncana, niekompletny,
o wym.: waga 560 g, 21x23 cm, dł. pępowiny 62 cm.

Nacięcie i szycie krocza.
Instrumentalna kontrola jamy macicy.
Utrata krwi 150 ml.

Poniżej wpisać okresy porodu, np.:
I okr. – 3 h 20’ II okr. – 35’, III okr. – 10’, IV okr. – 2 h (lub 4h)

Przykład opisu cięcia:

C C (cięcie cesarskie) dn. 01.01.2010 g. 13.00
Urodziła się CŻD o m. c. 3320 g i dł. 50 cm.
Wsk.
1. Zagrażająca zamartwica wewnątrzmaciczna płodu.
2. Brak możliwości szybkiego ukończenia porodu.
Popłód kompletny, wydobyto w czasie cięcia.
Wym.: waga 610 g, 22x24 cm, dł. pępowiny 60 cm.
Utrata krwi 500 ml.

9

W przypadku cięcia wykonanego w II okresie uwzględnia się tylko I okres porodu:

I okr. – 5 h 30’

GRAFICZNY ZAPIS PORODU:
Graficzny zapis porodu zaznaczamy strzałką, której środek wyznacza godzinę porodu. W
przykładzie: poród dziecka przez cięcie cesarskie o godz. 8.55

5.oo

6.oo

7.oo

8.oo

9.oo

10.oo

GRAFICZNY ZAPIS PORODU DROGĄ CIĘCIA CESARSKIEGO:
Kolor czerwony oznacza poród odbyty
drogą cięcia cesarskiego. Cała strzałka
zamalowana jest na czerwono, bez
względu na to, czy poród odbył się do
południa czy po południu.

GRAFICZNY ZAPIS PORODÓW ODBYTYCH DROGAMI NATURY:
Strzałka niebieska, zamalowana na niebiesko lub czerwono po jednej stronie:

PSN bez nacięcia krocza w godz.
od 00

01

do 12

00

.

PSN bez nacięcia krocza w godz.
od 12

01

do 00

00

.

Poród Siłami Natury z nacięciem krocza
(lub) instrumentalną kontrolą jamy macicy,

(lub) poród zabiegowy: Vacuum, Kleszcze,
ręczne wydobycie łożyska, pęknięcie
krocza, pęknięcie szyjki macicy, poród

10

martwego płodu – odbyty w godzinach od
00

01

do 12

00

.

Poród Siłami Natury z nacięciem krocza
(lub) instrumentalną kontrolą jamy macicy,
(lub) poród zabiegowy: Vacuum, Kleszcze,
ręczne wydobycie łożyska, pęknięcie
krocza, pęknięcie szyjki macicy, poród
martwego płodu – odbyty w godzinach od
12

01

do 00

00

.

Na partogramie, z boku każdej strzałki dokonuje się charakterystyki porodu stosując
oznaczenia: PSN, poród zabiegowy: vacuum, kleszcze, CC z uwzględnieniem płci
noworodka.

1.oo

2.oo

3.oo

4.oo

5.oo

6.oo

C C g

4

5 5

C Ż N

5.oo

6.oo

7.oo

8.oo

9.oo

10.oo

11.oo

12.oo

13.00

1

2

3

P S N g

8

4 5

S Ż D

CHARAKTERYSTYKA IV OKRESU PORODU – WCZESNEGO POŁOGU:

PSN dn. 21.01.2010 g. 8.

45

urodził się SŻD o m. c. 2840 g,
dł. 53 cm. Apg. 10 pkt.
Popłód urodził się mech.
Duncana,
dn. 01.01.2010 o godz. 8.

55

,

samoistnie, kompletny,
wym.: waga 560 g, 21 x 23 cm,
dł. pępow. 62 cm.

11

Na partogramie dokonujemy obserwacji rodzącej bezpośrednio po porodzie:

Obserwację 2 godzinną prowadzimy w przypadku PSN bez nacięcia krocza, porodu siłami
natury z nacięciem krocza (i/lub) instrumentalną kontrolą jamy macicy bez powikłań. W
trakcie obserwacji zwracamy uwagę na następujące parametry rodzącej: wysokość dna
macicy, krwawienie z dróg rodnych (odchody – ich normę wyznacza ilość zużytych przez
rodzącą wkładek w ciągu godziny), stan krocza, temperaturę, tętno, ciśnienie tętnicze krwi,
liczbę oddechów, zabarwienie powłok skórnych. Dokonane pomiary odnotowujemy w karcie
obserwacji porodu.
Wyniki obserwacji dwu- lub czterogodzinnej wpisujemy po prawej stronie partogramu, np.:

1h

2h

(ew. 3h i 4h)

RR: 125/85 mmHg

120/85 mmHg

tętno.: 72 ud/min

76 ud/min

oddechy.: 16 od/min

18od/min

zab. powłok skórnych: różowe

różowe

stan krocz: niewielki obrzęk

prawidłowe

wys. dna macicy: P

_____

1

P

_____

2

krwawienie: 2 wkładki

1 wkładka

laktacja: rozpoczęła się

trwa

Obserwację 4 godzinną z uwzględnieniem wszystkich powyższych pomiarów a także
dodatkowo zleconych, wynikających z indywidualnej diagnozy położniczej, prowadzi się w
sytuacji: porodu zabiegowego – Vacuum Extractor, kleszcze położnicze, ręczne wydobycie
łożyska, manualna kontrola blizny po cięciu cesarskim, manualna kontrola jamy macicy, w
przypadkach zaopatrzenia poważnych ran krocza, np. pęknięcie 3



,

rozległe szycie szyjki.

Przedłużona obserwacja we wczesnym połogu (4 godz.) może być prowadzona również po
porodzie siłami natury, jeśli wymaga tego sytuacja położnicza.

UWAGI DODATKOWE
W obserwacji nie zakończonej porodem, należy wpisać przyczynę / powód przerwania
obserwacji, np.:



Rodzącą w stanie ogólnym i położniczym dobrym przekazano zmianie następnej do

dalszej obserwacji. Tętno płodu prawidłowe, 144 ud./min.



Ciężarną ze względu na brak czynności skurczowej przekazano w stanie ogólnym i

położniczym dobrym na Salę Przedporodową / Salę Obserwacyjną / Oddział Patologii
Ciąży. Tętno płodu prawidłowe, 138 ud./min.

Diagnozy:
Partus maturus spontaneus - poród spontaniczny o czasie siłami natury.
Partus praematurus spontaneus – poród przedwczesny siłami natury.
Inductio partus – poród indukowany.
Partus provocatus – poród prowokowany.

12

Filia viva – córka żywa.
Filius vivus – syn żywy.
Episiotomia et episiorrhaphia perinei – nacięcie i szycie krocza.

Ruptura perinei I



- pęknięcie krocza I



.

Ruptura et sutura coli uteri – pęknięcie i szycie szyjki macicy.
Revisio cavi uteri instrumentalis – instrumentalna kontrola jamy macicy.
Revisio cavi uteri manualis - ręczna kontrola jamy macicy.
Sectio cesarea transperitionealis suprapubica transversa – cięcie cesarskie przezskórne,

nadłonowe poprzeczne.

Placenta incompleta – łożysko niekompletne.
Placenta praevia – łożysko przodujące.
Ablatio placenta praecox – przedwczesne oddzielenie łożyska.
Methrorrhagia postpartum – krwotok poporodowy.