Osobowość i jej zaburzenia

Osobowość

OSOBOWOŚĆ – indywidualny sposób

funkcjonowania (styl reagowania) jednostki

Funkcjonowanie jednostki opiera się na

–procesach adaptacji do świata zewnętrznego
–procesach dziejących się wewnątrz jednostki

Osobowość

OSOBOWOŚĆ wiąże się zatem z:

–indywidualnymi sposobami adaptacji
–indywidualną strukturą powiązań między

czynnościami psychicznymi

OSOBOWOŚĆ – zespół trwałych wzorców

odczuwania, myślenia i zachowania,

charakteryzujący sposób adaptacji jednostki i

indywidualny styl życia

Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości mogą lub nie być

związane z uszkodzeniem somatycznym

Zaburzenia osobowości związane z

uszkodzeniem somatycznym to

charakteropatie

Zaburzenia osobowości

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI NIE ZWIĄZANE

Z USZKODZENIEM SOMATYCZNYM:

1. OSOBOWOŚĆ PARANOICZNA
2. OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA
3. OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNA
4. OSOBOWOŚĆ CHWIEJNA EMOCJONALNIE
5. OSOBOWOŚĆ DYSSOCJALNA
6. OSOBOWOŚĆ ZALEŻNA
7. OSOBOWOŚĆ LĘKOWA
8. OSOBOWOŚĆ ANANKASTYCZNA

Osobowość paranoiczna

• brak tolerancji na niepowodzenia i długotrwałe

przeżywanie przykrości

• nadmierne poczucie własnej wartości
• niewspółmierne domaganie się własnych praw
• zawziętość, bezwzględność i fanatyczna obrona

swoich idei

• podejrzliwość i spiskowe tłumaczenie wydarzeń

OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA

• płytkość, teatralność, niestałość i nieautentyczność

demonstrowanych uczuć,

• egocentryzm
• przesadna emocjonalność
• zależność i łatwość ulegania wpływom otoczenia
• rozległy świat marzeń i fantazji
• dążenie do skupiania uwagi na sobie
• żądania i pretensje wobec ludzi
• tendencja do manipulowania otoczeniem
• nie tolerowanie krytyki
• nieprawidłowości sfery emocjonalnej np. zachowania

uwodzicielskie, potrzeba silnych podniet i admiracji

OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNA

• unikanie kontaktów emocjonalnych i

społecznych, tendencja do izolowania się

• ograniczona zdolność wyrażania uczuć, brak

empatii

• dystans do otoczenia i niewrażliwość na

obowiązujące normy – dziwaczność,

ekscentryczność zachowań

• skłonność do introspekcji
• reakcje lękowe lub odnoszące

OSOBOWOŚĆ CHWIEJNA EMOCJONALNIE

TYP IMPULSYWNY
• niestabilność emocjonalna
• drażliwość
• skłonność do wybuchów złości, gniewu,

nienawiści, itd.

• zachowania gwałtowne, zagrażające

otoczeniu przy braku umiejętności

przewidywania ich skutków

OSOBOWOŚĆ CHWIEJNA EMOCJONALNIE

TYP POGRANICZNY

• niestabilność emocjonalna
• skłonność do wybuchów
• zachowania gwałtowne
• zachowania autodestrukcyjne,

samouszkodzenia i próby samobójcze

• wchodzenie w intensywne i nietrwałe związki z

innymi ludźmi

• poczucie wyższości
• skłonność do manipulacji otoczeniem
• uczucie pustki wewnętrzne

OSOBOWOŚĆ DYSSOCJALNA

• niezdolność do związków uczuciowych, przedmiotowy

stosunek do życia seksualnego

• dążenie do natychmiastowego zaspakajania popędów
• brak poczucia winy i wstydu, brak lęku
• nieodpowiedzialność i lekceważenie norm

społecznych, zachowania antyspołeczne

• nieumiejętność planowania i przewidywania skutków

własnego postępowania

• nietrwałość dążeń, zachowania autodestrukcyjne
• brak umiejętności rozróżniania granic między

rzeczywistością a fikcją

• tendencja do samouszkodzeń i szantażowania

otoczenia samobójstwem

OSOBOWOŚĆ ZALEŻNA

• bierność, uległość, podporządkowanie się

otoczeniu

• brak aktywności, inicjatywy i samodzielności
• łatwe wycofywanie się
• poczucie niepewności i niekompetencji
• nadmierna obaw przed porzuceniem przez

osoby bliskie

• nadwrażliwość na stresy psychiczne

OSOBOWOŚĆ LĘKOWA

• uczucie napięcia, niepokoju,

niepewności i lęku

• silne pragnienie akceptacji i

nadmierna wrażliwość na krytykę

• dominująca potrzeba zapewnienia

sobie bezpieczeństwa

• przesadna samokontrola i analiza

własnego zachowania

OSOBOWOŚĆ ANANKASTYCZNA

• sztywność zasad moralnych i nietolerancyjność
• przesadne poczucie odpowiedzialności i

obowiązku

• nadmierna sumienność, perfekcjonizm i

pedanteria

• zamiłowanie do porządku i czystości
• pochłonięcie przez szczegóły i organizowanie
• poczucie niepewności i stale nawracających

wątpliwości

• obecność natarczywych i niechcianych myśli

Przeżywanie procesów

psychicznych

Procesy psychiczne

Przeżywanie procesów psychicznych

dokonuje się:

a) w naszej świadomości (zdajemy sobie

z nich sprawę)

b) poza nią (nie zdajemy sobie z nich

sprawy)

Procesy psychiczne

RODZAJE PRZEŻYĆ PSYCHICZNYCH
• uświadamiane – przeżycia, z których zdajemy

sobie sprawę

• nieuświadamiane - przeżycia z których w danym

momencie nie zdajemy sobie sprawy, ale które

są dostępne świadomości

• nieuświadamialne, podświadome - przeżycia z

których nie zdajemy sobie sprawy i które nie są

dostępne świadomości w zwyczajnych

okolicznościach

Procesy psychiczne

Uświadamiane są tylko niektóre

przeżycia psychiczne, większość

pozostaje poza świadomością

Sfery przeżyć psychicznych

ID

EGO

SUPEREGO

Sfery przeżyć psychicznych

ID

• sfera związana z popędowością, z

zaspokajaniem biologicznych potrzeb jednostki.

• jest to sfera związana

z tym co by się chciało

• większość przeżyć tego obszaru zachodzi poza

świadomością

Sfery przeżyć psychicznych

SUPEREGO

• sfera związana z istnieniem socjokulturowych zasad i

norm, określających sposoby zaspokajania potrzeb;

normy te są przyjmowane przez jednostkę za własne,

a nie za narzucone z zewnątrz

• jest to sfera przeżyć związana

z tym co nie można

.

• większość przeżyć tego obszaru zachodzi poza

świadomością

• uświadamiane przeżycia tego obszaru dotyczą sfery

własnego sumienia, systemu wartości, poczucia winy,
itp

Sfery przeżyć psychicznych

ID vs SUPEREGO

Tendencje popędowe (ID) i ograniczenia ich

zaspokajania (SUPEREGO) pozostają między

sobą w sprzeczności

Sfery przeżyć psychicznych

EGO

• sfera przeżyć związana z istnieniem sprzeczności

pomiędzy sferami ID i SUPEREGO, a zatem z

istnieniem konfliktu pomiędzy tym co by się chciało, a

co nie można, czyli związana z tym co jest;

• obejmuje godzenie sprzecznych tendencji, ocenianie i

wartościowanie oraz mechanizmy obronne, związane z

radzeniem sobie w sytuacjach konfliktowych

powodujących napięcie oraz poszukiwanie i

znajdowanie rozwiązań.

• związane są z nią procesy spostrzegawcze

umożliwiające ocenę realiów (tj. zewnętrznej

rzeczywistości) oraz pamięć.

Zaburzenia nerwicowe

ZABURZENIA NERWICOWE - zaburzenia

psychiczne, w których:

– nie ma podłoża organicznego
– nie ma zaburzeń oceny realności
– istnieje krytyczna ocena objawów
– nie ma dezorganizacji osobowości