P

OLITYKA EKOLOGICZNA

Gospodarka a

ś

rodowisko

Tomasz Poskrobko

P

OLITYKA EKOLOGICZNA

Polityka ekologiczna

to

ś

wiadoma i celowa działalno

ść

pa

ń

stwa,

samorz

ą

dów terytorialnych i podmiotów gospodarczych w zakresie

gospodarowania

ś

rodowiskiem, czyli u

ż

ytkowania jego zasobów i

walorów, ochrony i kształtowania ekosystemów lub wybranych
elementów biosfery.

Przedmiotem polityki ekologicznej

jest

ś

rodowisko przyrodnicze,

jego stan oceniany w punktu widzenia potrzeb biologicznych,

jego stan oceniany w punktu widzenia potrzeb biologicznych,
społecznych i gospodarczych ludzi.

Celem polityki ekologicznej

jest zapewnienia wysokiej jako

ś

ci

ż

ycia i

zdrowia ludzi poprzez skuteczn

ą

ochron

ę

ś

rodowiska.

M

IEJSCE POLITYKI EKOLOGICZNEJ W OGÓLNEJ

POLITYCE PA

Ń

STWA

OGÓLNA POLITYKA PA

Ń

STWA

Polityka

społeczna

Polityka

gospodarcza

Polityka

ekologiczna

Długookresowa strategia trwałego i zrównowa

ż

onego rozwoju

Polityka

społeczna

Polityka

gospodarcza

Polityka

ekologiczna

Polityki

szczegółowe

Polityki

szczegółowe

Polityka

ochrony

ś

rodowiska

Polityka

ochrony

przyrody

Polityka

zachowania

bioró

ż

norodno

ś

ci

Polityka

kształtowania
ekosystemów

i krajobrazu

Polityka zrównowa

ż

onego rozwoju

C

ELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ

CEL NADRZ

Ę

DNY

Cel główny

1

2

3

4

5

6

...

o

ś

re

d

n

ie

e

le

u

b

o

c

z

n

y

z

..

.

Cele podporz

ą

dkowane poziomu pierwszego

1

Cele podporz

ą

dkowane poziomu drugiego

a

b

c

d

e

f

...

C

e

le

p

o

C

e

x

y

2

... – cele bezpo

ś

rednie

x

y

... – cele po

ś

rednie

Z

ASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ

Mo

ż

na wyró

ż

ni

ć

trzy grupy takich zasad:

okre

ś

laj

ą

ce charakter polityki ekologicznej (np. skuteczno

ść

,

obiektywno

ść

, bezstronno

ść

itp.),

okre

ś

laj

ą

ce relacje mi

ę

dzy polityk

ą

ekologiczn

ą

a polityk

ą

gospodarcz

ą

, społeczn

ą

i mi

ę

dzynarodow

ą

,

kierunkuj

ą

ce narz

ę

dzia realizacji polityki ekologicznej.

Z

ASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ

Zasada zrównowa

ż

onego rozwoju

-

Istot

ą

zrównowa

ż

onego rozwoju jest

równorz

ę

dne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych,

co oznacza konieczno

ść

integrowania zagadnie

ń

ochrony

ś

rodowiska z

ogóln

ą

polityk

ą

pa

ń

stwa.

Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi

,

co

oznacza konieczno

ść

uwzgl

ę

dniania w politykach sektorowych celów

ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi.

Zasada równego dost

ę

pu do

ś

rodowiska przyrodniczego

traktowana

w nast

ę

puj

ą

cych kategoriach: sprawiedliwo

ś

ci mi

ę

dzypokoleniowej,

w nast

ę

puj

ą

cych kategoriach: sprawiedliwo

ś

ci mi

ę

dzypokoleniowej,

sprawiedliwo

ś

ci mi

ę

dzyregionalnej i mi

ę

dzygrupowej, równowa

ż

enia szans

pomi

ę

dzy człowiekiem a przyrod

ą

.

Zasada regionalizacji

rozumiana jako:

uznanie prawa samorz

ą

dów terytorialnych do ustalania regionalnych

wymogów ekologicznych wobec jednostek gospodarczych,

regionalizowanie ogólnokrajowych narz

ę

dzi polityki ekologicznej,

skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w
Europie.

Z

ASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ

Zasada uspołecznienia

polityki ekologicznej oznacza stworzenie

instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału
obywateli, grup społecznych i organizacji pozarz

ą

dowych w procesie

kształtowania modelu zrównowa

ż

onego rozwoju.

Zasada “zanieczyszczaj

ą

cy płaci”

oznacza,

ż

e przedmiot

korzystaj

ą

cy ze

ś

rodowiska jest odpowiedzialny finansowo za

przestrzeganie wszystkich wymaga

ń

w zakresie jego ochrony oraz

za szkody wynikaj

ą

ce z jego działalno

ś

ci, bez wzgl

ę

du na to, czy

działalno

ść

ta jest zgodna z prawem, czy niezgodna.

działalno

ść

ta jest zgodna z prawem, czy niezgodna.

Zasada prewencji

oznacza przestrzeganie nast

ę

puj

ą

cej hierarchii

przedsi

ę

wzi

ęć

ochronnych:

zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze

ń

i innych uci

ąż

liwo

ś

ci,

recykling, tj. zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk
energii, wody i surowców ze

ś

cieków i odpadów oraz gospodarcze

wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania,

ochrona „ko

ń

ca rury” z zastosowaniem zintegrowanego podej

ś

cia

do ograniczania i likwidacji odpadów oraz innych zagro

ż

e

ń

.

Z

ASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ

Zasada przezorno

ś

ci

zakłada,

ż

e wdra

ż

ania nowych rozwi

ą

za

ń

,

szczególnie w zakresie biotechnologii i modyfikowanych
organizmów powinno by

ć

podejmowane dopiero wtedy, gdy istnieje

naukowo udowodniona pewno

ść

efektów i skutków ich wdra

ż

ania

(stosowania).

Zasada stosowania najlepszych dost

ę

pnych, uzasadnionych

ekonomicznie technik i technologii

oznacza stosowanie technologii

ochrony

ś

rodowiska charakteryzuj

ą

cych si

ę

mo

ż

liwie najmniejsz

ą

presj

ą

na

ś

rodowisko, nie powoduj

ą

c

ą

przy tym zbyt wysokich,

presj

ą

na

ś

rodowisko, nie powoduj

ą

c

ą

przy tym zbyt wysokich,

nieuzasadnionych kosztów

Zasada subsydiarno

ś

ci

oznacza umiejscowienie kompetencji i

uprawnie

ń

decyzyjnych dotycz

ą

cych ochrony

ś

rodowiska na takim

szczeblu zarz

ą

dzania (wojewódzkim, powiatowym, gminnym), który

zapewni skuteczne i efektywne podejmowanie decyzji.

P

OLITYKA EKOLOGICZNA PA

Ń

STWA

Polityka ekologiczna pa

ń

stwa

powstaje i funkcjonuje w oparciu o

zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony

ś

rodowiska,

a szczególno

ś

ci na podstawie art. 13 - 17.

Cel polityki ekologicznej pa

ń

stwa

jest okre

ś

lony w art. 13. Jest nim

„stworzenie warunków niezb

ę

dnych do realizacji ochrony

ś

rodowiska”.

Zakres polityki ekologicznej

wyznacza art. 14.1., w którym stwierdza

Zakres polityki ekologicznej

wyznacza art. 14.1., w którym stwierdza

si

ę

,

ż

e polityka ekologiczna pa

ń

stwa, na podstawie aktualnego stanu

ś

rodowiska, okre

ś

la w szczególno

ś

ci:

cele ekologiczne,

priorytety ekologiczne,

rodzaj i harmonogram działa

ń

proekologicznych,

ś

rodki niezb

ę

dne do osi

ą

gni

ę

cia celów, w tym mechanizmy prawno-

ekonomiczne i

ś

rodki finansowe.

P

OLITYKA EKOLOGICZNA PA

Ń

STWA

PEP przyjmuje si

ę

na 4 lata. Procedura tworzenia i aktualizacji

polityki ma charakter „krocz

ą

cy” - przewidziane w niej działania w

perspektywie obejmuj

ą

kolejne 4 lata.

Projekt PEP opracowuje minister wła

ś

ciwy do spraw

ś

rodowiska, po

zasi

ę

gni

ę

ciu opinii marszałków województw.

PEP uchwala Sejm na wniosek Rady Ministrów.

Rada Ministrów przedkłada Sejmowi co 4 lata raport z realizacji
polityki ekologicznej pa

ń

stwa.

H

ISTORIA

PEP

W

P

OLSCE

W 1990 roku opracowano dokument rz

ą

dowy Polityka ekologiczna

pa

ń

stwa.

PEP przyj

ę

to na okres 10 lat

W dokumencie tym jednoznacznie okre

ś

lono,

ż

e obowi

ą

zek ochrony

ś

rodowiska stanowi element prawidłowego gospodarowania, a

wszelka działalno

ść

naruszaj

ą

ca go jest niezgodna z prawem. Ka

ż

dy

przepis prawny odnosz

ą

cy si

ę

do korzystania ze

ś

rodowiska i jego

ochrony w jednakowym stopniu dotyczy wszystkich podmiotów

ochrony w jednakowym stopniu dotyczy wszystkich podmiotów
gospodarczych i musi by

ć

ś

ci

ś

le przestrzegany, bez stosowania

odst

ę

pstw i wyj

ą

tków.

H

ISTORIA

PEP

W

P

OLSCE

W okresie 2000-2003 powstały trzy dokumenty:

Druga polityka ekologiczna pa

ń

stwa na lata 2001-2010

Polityka ekologiczna Pa

ń

stwa na lata 2003-2006 z uwzgl

ę

dnieniem

perspektywy na lata 2007-2010

Program Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa

ń

stwa, na lata

2002-2010

2002-2010

Polityka Ekologiczna Pa

ń

stwa w latach 2009-2012 z perspektyw

ą

do

roku 2016

P

OLITYKA

E

KOLOGICZNA

P

A

Ń

STWA W LATACH

2009-2012

Z PERSPEKTYW

Ą

DO ROKU

2016

Działania priorytetowe:

zako

ń

czenie prac nad wyznaczaniem obszarów siedliskowych w

ramach Natura 2000,

przyj

ę

cie projektu ustawy o organizmach genetycznie

modyfikowanych, zgodnie z prawem UE,

zamkni

ę

cie wysypisk nie spełniaj

ą

cych wymogów UE,

zamkni

ę

cie wysypisk nie spełniaj

ą

cych wymogów UE,

wprowadzenie w

ż

ycie tzw. zielonych zamówie

ń

publicznych,

wzmocnienie kadry inspekcji ochrony

ś

rodowiska, która usprawni

ochron

ę

ś

rodowiska i pozwoli na kontrol

ę

przestrzegania prawa,

wspieranie platform technologicznych i ekoinnowacyjno

ś

ci w

ochronie

ś

rodowiska,

P

OLITYKA

E

KOLOGICZNA

P

A

Ń

STWA W LATACH

2009-2012

Z PERSPEKTYW

Ą

DO ROKU

2016

przywrócenie podstawowej roli miejscowym planom
zagospodarowania przestrzennego, jako podstawy lokalizacji
inwestycji,

zwi

ę

kszenie retencji wody,

opracowanie krajowej strategii ochrony gleb,

promocja wykorzystania metanu z pokładu w

ę

gla,

promocja wykorzystania metanu z pokładu w

ę

gla,

ochrona atmosfery,

ochrona wód,

gospodarka odpadami,

modernizacja systemu energetycznego.

P

OLITYKA

E

KOLOGICZNA

P

A

Ń

STWA W LATACH

2009-2012

Z PERSPEKTYW

Ą

DO ROKU

2016