MAKROEKONOMIA
Katedra Ekonomii
Bud. L-29, Pok. 252D
Tel. 17-8651529, 17-8651403 (sekr. KE)
E-mail: jstrojny@prz.rzeszow.pl
WWW: http://jacekstrojny.sd.prz.edu.pl/
Dr Jacek Strojny
Politechnika Rzeszowska
Rynek pracy i bezrobocie
Zasoby siły roboczej
Zasoby siły roboczej – osoby w wieku produkcyjnym, zdolne do
pracy i gotowe do jej podj
ę
cia w typowych dla siebie warunkach
(głównie
płacowych)
wyst
ę
puj
ą
cych
w
danym
systemie
gospodarczym
Na zasoby siły roboczej składaj
ą
si
ę
:
Zatrudnieni – osoby, które wykonuj
ą
prac
ę
najemn
ą
b
ą
d
ź
pracuj
ą
na
własny rachunek
Bezrobotni – osoby, które nie maj
ą
miejsca pracy
Bezrobotni – osoby, które nie maj
ą
miejsca pracy
S
r
=Z+B
S
r
– Zasoby siły roboczej
Z
– Zatrudnienie
B
– Bezrobocie
© Copyright by Jacek Strojny
2
Liczba ludno
ś
ci w wieku produkcyjnym w latach
1995-2009 w Polsce i w woj. podkarpackim
Podkarpacie
Polska
O
s
o
b
y
w
w
ie
k
u
p
ro
d
u
k
c
y
jn
y
m
w
t
y
s
.
o
s
ó
b
2
3
5
2
6
4
9
7
2
3
7
8
9
8
0
7
2
4
0
3
8
7
7
7
2
4
2
3
9
5
8
7
2
4
4
0
5
0
3
4
2
4
4
8
1
6
7
0
2
4
5
4
5
2
5
4
2
4
5
9
0
4
7
5
2
4
6
2
4
4
4
3
2
4
6
1
5
2
4
8
23 500 000
24 000 000
24 500 000
25 000 000
1
2
7
3
0
1
1
1
2
8
8
2
0
2
1
3
0
1
5
3
9
1
3
1
2
6
4
0
1
3
2
3
0
1
5
1
3
3
3
1
6
9
1
3
4
1
6
3
0
1
3
4
7
6
5
1
1 300 000
1 350 000
1 400 000
© Copyright by Jacek Strojny
3
Ź
ródło: GUS
O
s
o
b
y
w
w
ie
k
u
p
ro
d
u
k
c
y
jn
y
m
w
t
y
s
.
o
s
ó
b
2
2
6
4
7
4
1
7
2
2
8
1
9
9
8
4
2
3
0
1
3
9
7
3
2
3
2
2
6
3
3
9
2
3
0
4
1
0
8
8
2
3
2
6
1
0
0
3
2
3
5
2
6
4
9
7
2
3
7
8
9
8
0
7
2
4
0
3
8
7
7
7
21 500 000
22 000 000
22 500 000
23 000 000
1
1
8
2
9
3
2
1
1
9
6
4
8
5
1
2
0
8
7
7
6
1
2
2
3
4
6
1
1
2
0
8
7
9
4
1
2
2
2
0
2
1
1
2
4
0
9
4
5
1
2
5
9
7
8
4
1
2
7
3
0
1
1
1
2
8
8
2
0
2
1
3
0
1
5
3
9
1
3
1
2
6
4
0
1 100 000
1 150 000
1 200 000
1 250 000
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
2
0
1
0
Pracuj
ą
cy w latach 1995-2009 w Polsce i w woj.
podkarpackim w tys. osób
1
4
7
9
1
1
4
9
6
9
1
5
1
7
7
1
5
3
5
6
1
4
7
5
7
1
4
5
2
6
1
4
5
9
4
1
5
2
4
1
1
5
8
0
0
1
5
8
6
8
8
2
0
8
4
5
8
5
6
8
1
8
7
8
5
7
5
8
7
2
2
7
5
5
7
6
8
7
3
5
7
4
8
7
8
3
8
2
5
8
7
3
8
8
7
500
600
700
800
900
1 000
14 000
14 500
15 000
15 500
16 000
16 500
© Copyright by Jacek Strojny
4
Ź
ródło: GUS
1
4
7
9
1
1
4
7
5
7
1
4
5
2
6
1
4
2
0
7
1
3
7
8
2
1
3
6
1
7
1
3
7
9
5
1
4
1
1
6
1
4
5
9
4
0
100
200
300
400
12 000
12 500
13 000
13 500
14 000
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
POLSKA
PODKARPACKIE
Aktywni zawodowo w Polsce w latach 2005-2010
500
600
700
800
900
1 000
14 500
15 000
15 500
16 000
16 500
© Copyright by Jacek Strojny
5
0
100
200
300
400
12 500
13 000
13 500
14 000
2
0
0
5
.I
2
0
0
5
.I
I
2
0
0
5
.I
II
2
0
0
5
.I
V
2
0
0
6
.I
2
0
0
6
.I
I
2
0
0
6
.I
II
2
0
0
6
.I
V
2
0
0
7
.I
2
0
0
7
.I
I
2
0
0
7
.I
II
2
0
0
7
.I
V
2
0
0
8
.I
2
0
0
8
.I
I
2
0
0
8
.I
II
2
0
0
8
.I
V
2
0
0
9
.I
2
0
0
9
.I
I
2
0
0
9
.I
II
2
0
0
9
.I
V
2
0
1
0
.I
2
0
1
0
.I
I
2
0
1
0
.I
II
2
0
1
0
.I
V
POLSKA
PODKARPACKIE
Trendy zatrudnienia w sektorach ekonomicznych w
Polsce w latach 1995-2009 w tys. osób
1
4
7
9
1
1
4
9
6
9
1
5
1
7
7
1
5
3
5
6
1
4
7
5
7
1
4
5
2
6
1
4
2
0
7
1
3
7
8
2
1
3
6
1
7
1
3
7
9
5
1
4
1
1
6
1
4
5
9
4
1
5
2
4
1
1
5
8
0
0
1
5
8
6
8
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
18 000
© Copyright by Jacek Strojny
6
0
2 000
4 000
6 000
8 000
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
ogółem
sektor rolniczy
sektor przemysłowy
sektor usługowy
Trendy zatrudnienia w sektorach ekonomicznych na
Podkarpaciu w latach 1995-2009 w tys. osób.
8
2
0
8
4
5
8
5
6
8
1
8
7
8
5
7
5
8
7
2
2
7
5
5
7
6
8
7
3
5
7
4
8
7
8
3
8
2
5
8
7
3
8
8
7
500
600
700
800
900
1 000
© Copyright by Jacek Strojny
7
0
100
200
300
400
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
ogółem
sektor rolniczy
sektor przemysłowy
sektor usługowy
Bezrobotni w latach 2003-2010 w Polsce i w woj.
podkarpackim w tys. osób.
150 000
200 000
250 000
2 000 000
2 500 000
3 000 000
3 500 000
© Copyright by Jacek Strojny
8
Ź
ródło: GUS
0
50 000
100 000
0
500 000
1 000 000
1 500 000
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
POLSKA
PODKARPACKIE
Aktywno
ść
zawodowa
Współczynnik aktywno
ść
zawodowej to relacja zasobów siły
roboczej do ludno
ś
ci w wieku produkcyjnym
a
z
=S
r
/L
p
a
z
– Współczynnik aktywno
ś
ci zawodowej
S
r
– Siła robocza
L
p
– Ludno
ść
w wieku produkcyjnym (dla kobiet: 18-59 lat, dla m
ęż
czyzn 18-64 lat)
© Copyright by Jacek Strojny
9
Współczynnik aktywno
ś
ci zawodowej w latach 2003-
2009 w Polsce i w woj. podkarpackim
W
s
p
ó
łc
z
y
n
n
ik
a
k
ty
w
n
o
ś
c
i
z
a
w
o
d
o
w
e
j
w
ę
d
e
m
l
u
d
n
o
ś
c
i
w
w
ie
k
u
p
ro
d
u
k
c
y
jn
y
m
)
5
8
,8
5
8
,2
5
7
,7
5
7
,3
5
6
,7
5
6
,6
6
3
,5
6
3
,0
6
1
,3
5
9
,5
5
7
,4
5
7
,4
5
8
,3
5
7
,5
5
6
,6
56,0
58,0
60,0
62,0
64,0
66,0
© Copyright by Jacek Strojny
10
Ź
ródło: GUS
W
s
p
ó
łc
z
y
n
n
ik
a
k
ty
w
n
o
ś
%
(
w
z
g
l
ę
d
e
m
l
u
d
n
o
ś
p
ro
d
u
k
c
y
jn
y
m
)
5
7
,7
5
7
,3
5
6
,7
5
6
,6
5
6
,3
5
5
,4
5
4
,7
5
4
,7
5
4
,9
5
4
,0
5
3
,7
5
4
,2
5
4
,9
5
7
,4
5
7
,4
5
7
,5
5
6
,1
5
3
,8
5
4
,2
5
4
,0
5
4
,5
5
4
,7
5
6
,6
48,0
50,0
52,0
54,0
56,0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
POLSKA
PODKARPACKIE
Współczynnik aktywno
ś
ci zawodowej kobiet i
m
ęż
czyzn w Polsce w latach 1995-2009
6
6
,8
6
6
,2
6
5
,9
6
5
,4
6
4
,4
6
4
,1
6
3
,8
6
2
,9
6
2
,2
6
2
,3
6
2
,8
6
2
,1
6
1
,9
6
2
,7
6
3
,4
5
1
,5
5
1
,0
5
0
,3
5
0
,0
4
9
,6
4
9
,7
4
9
,5
4
8
,6
4
8
,0
4
7
,8
4
7
,7
4
6
,6
4
6
,3
4
6
,6
4
7
,3
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
© Copyright by Jacek Strojny
11
0,0
10,0
20,0
30,0
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
m
ęż
czy
ź
ni
kobiety
Model rynku pracy
ę
b
io
rs
tw
a
i
i
n
s
ty
tu
c
je
S
p
o
łe
c
z
e
ń
Rynek pracy
L
u
d
n
o
ść
w
w
ie
ku
n
ie
p
ro
d
u
kcy
jn
y
m
Osoby
zatrudnione
P
o
p
ro
d
.
P
rz
e
d
p
ro
d
.
Osoby
bezrobotne
O
so
b
y
n
ie
n
a
le
ż
ą
ce
d
o
si
ły
ro
b
o
cz
e
j
© Copyright by Jacek Strojny
12
S
iła
ro
b
o
cz
a
L
u
d
n
o
ść
w
w
ie
ku
p
ro
d
u
kcy
jn
y
m
P
rz
e
d
s
i
ę
b
io
rs
tw
a
i
i
n
s
ty
tu
c
je
Ź
ródło: Opracowanie własne.
S
p
o
łe
c
z
e
ń
s
tw
o
P
o
d
a
ż
P
o
p
y
t
Cena
(Wynagrodzenie)
Ocena atrakcyjno
ś
ci
Popyt na rynku pracy
Popyt na prac
ę
(od strony pracodawców) – wielko
ść
zgłaszanego
przez
pracodawców
zapotrzebowania
na
sił
ę
robocz
ą
w
okre
ś
lonych warunkach rynkowych
Krzywa popytu na prac
ę
ma nachylenie ujemne – popyt na prac
ę
jest malej
ą
c
ą
funkcj
ą
poziomu pracy realnej
Determinanty popytu na prac
ę
:
Płaca – wpływa na konkretn
ą
ilo
ść
po
żą
danej pracy
Wydajno
ść
(inaczej produktywno
ść
) pracy – koszt z zatrudnienia
kolejnego
pracownika
musi
by
ć
mniejszy
od
korzy
ś
ci
z
jego
zatrudnienia
Popyt na produkt b
ę
d
ą
cy wynikiem pracy – popyt na prac
ę
jest
popytem pochodnym popytu na produkt pracy
© Copyright by Jacek Strojny
13
Poda
ż
na rynku pracy
Poda
ż
pracy (ze strony pracowników) – liczba osób ch
ę
tnych do
podj
ę
cia pracy za oferowan
ą
na rynku płac
ę
Krzywa poda
ż
y pracy ma nachylenie dodatnie – poda
ż
na prac
ę
jest rosn
ą
c
ą
funkcj
ą
płacy realnej
Determinanty poda
ż
y pracy:
Wysoko
ść
płacy realnej
Korzy
ś
ci pozapieni
ęż
ne (presti
ż
, samorealizacja itd.)
Uci
ąż
liwo
ść
pracy
Poziom
ś
wiadcze
ń
socjalnych
© Copyright by Jacek Strojny
14
Cena pracy
Cen
ą
pracy jest wynagrodzenie otrzymywane przez pracowników,
wyra
ż
one w warto
ś
ciach realnych. Płaca realna to iloraz płacy
nominalnej i poziomu cen w gospodarce. Dopiero płaca realna
informuje ile dóbr mo
ż
na naby
ć
za dan
ą
płac
ę
nominaln
ą
W
r
=W
n
/P
W
r
– Wynagrodzenie (płaca) realne
W
n
– Wynagrodzenie (płaca) nominalne
P
– Poziom cen w gospodarce
P
– Poziom cen w gospodarce
Kra
ń
cowy produkt pracy (PM
P
) to przyrost produkcji wynikaj
ą
cy z
zatrudnienia dodatkowego pracownika przy danym zasobie kapitału
Pomi
ę
dzy płac
ą
realn
ą
a kra
ń
cowym produktem pracy zachodzi
nast
ę
puj
ą
cy zwi
ą
zek:
Je
ś
li PM
p
>W
r
, wówczas ka
ż
da dodatkowa jednostka pracy zwi
ę
ksza
zysk przedsi
ę
biorstwa
Je
ś
li PM
p
<W
r
, wówczas ka
ż
da dodatkowa jednostka pracy zmniejsza
zysk przedsi
ę
biorstwa
© Copyright by Jacek Strojny
15
Neoklasyczny model rynku pracy
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
R
i
R
r
D
zg
D
zr
S
zg
S
zr
P
o
z
io
m
p
ła
c
y
r
e
a
ln
e
j
(W
r
)
w
t
y
s
.
P
L
N
W
r1
W
r2
Bezrobocie
przymusowe
© Copyright by Jacek Strojny
16
Ź
ródło: M. Nasiłowski, System rynkowy, Key Text, Warszawa
1998, s. 288.
0
0,5
0
5
10
15
20
25
30
35
Pełne zatrudnienie
Bezrobocie
naturalne
Bezrobocie
dobrowolne
Z
sr
Opis wykresu:
R
i
;R
r
– Równowaga: R
i
– idealna; R
r
– realna
S
zg
; S
zr
– Poda
ż
pracy: S
zg
– zgłoszona; S
zr
– zrealizowana
D
zg
; D
zr
– Popyt na prac
ę
: D
zg
– zgłoszony; D
zr
– zrealizowany
W
r1
; W
r2
– Wynagrodzenie realne (W
r1
= 2500 PLN; W
r2
=3000 PLN)
Z
sr
– Zasoby siły roboczej
Zasoby siły roboczej w mln osób
P
o
z
io
m
p
ła
c
y
r
e
a
ln
e
j
(
Stany równowagi i nierównowagi na rynku pracy
Równowaga idealna – stan, w którym przy danym wynagrodzeniu
realnym
zgłoszona
poda
ż
pracy
znajduje
zrównuje
si
ę
ze
zgłoszonym popytem
Równowaga realna – stan, w którym przy danym wynagrodzeniu
zrównuj
ą
si
ę
realne (po uwzgl
ę
dnieniu bezrobocia naturalnego):
popyt i poda
ż
Nadwy
ż
ka siły roboczej – liczba poszukuj
ą
cych pracy jest wi
ę
ksza
ni
ż
liczba wolnych miejsc pracy
ni
ż
liczba wolnych miejsc pracy
POPYT NA PRAC
Ę
< PODA
Ż
PRACY
Niedobór siły roboczej – liczba poszukuj
ą
cych pracy jest mniejsza
ni
ż
liczba wolnych miejsc pracy
POPYT NA PRAC
Ę
> PODA
Ż
PRACY
© Copyright by Jacek Strojny
17
Keynesowski model bezrobocia przymusowego
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
P
o
z
io
m
p
ła
c
y
r
e
a
ln
e
j
(W
r
)
w
t
y
s
.
P
L
N
S
D
1
Bezrobocie
przymusowe
D
2
W
r
© Copyright by Jacek Strojny
18
Opis wykresu:
S
– Poda
ż
pracy
D
1
;D
2
– Popyt na prac
ę
: D
1
– popyt załamany przy niewystarczaj
ą
cym popycie zagregowanym; D
2
– popyt
bez wpływu popytu zagregowanego
W
r
– Płaca realna
Z
sr
– Zasoby siły roboczej
Zasoby siły roboczej w mln osób
0
0,5
0
5
10
15
20
25
30
35
P
o
z
io
m
p
ła
c
y
r
e
a
ln
e
j
(
Zatrudnienie przy
danym, niewystarczaj
ą
cym
popycie
Bezrobocie
dobrowolne
Z
sr
Ź
ródło:
R.
Milewski
(red.),
Elementarne
zagadnienia
ekonomii, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 407.
Poj
ę
cie bezrobocia i jego typy
Bezrobocie – to zjawisko ekonomiczne wyst
ę
puj
ą
ce w wi
ę
kszym
lub mniejszym stopniu w gospodarce ka
ż
dego pa
ń
stwa. Oznacza
sytuacj
ę
, w której popyt na sił
ę
robocz
ą
jest mniejszy od jej poda
ż
y,
czyli na rynku pracy wyst
ę
puj
ą
wolne zasoby siły roboczej
Kategorie bezrobocia:
Bezrobocie dobrowolne – wynika z braku akceptacji poziomu płacy
realnej przez cz
ęść
osób poszukuj
ą
cych zatrudnienia
Bezrobocie naturalne (M. Friedman)
•
Bezrobocie frykcyjne – wynika z dynamiki zmian na rynku pracy, odpływu i
napływu siły roboczej oraz zmiany miejsc pracy
napływu siły roboczej oraz zmiany miejsc pracy
•
Bezrobocie strukturalne – wynika z niedopasowa
ń
struktury popytu i
poda
ż
y w aspekcie kwalifikacyjnym, zawodowym czy regionalnym
Bezrobocie przymusowe (koniunkturalne) – wynika z wzgl
ę
dnej
sztywno
ś
ci
płac
w
stosunku
do
produkcyjno
ś
ci
pracy
(teoria
neoklasyczna)
oraz
niedostatecznego
popytu
konsumpcyjnego
i
inwestycyjnego powoduj
ą
cego niski stopie
ń
wykorzystania istniej
ą
cych
zdolno
ś
ci produkcyjnych (teoria keynesowska)
© Copyright by Jacek Strojny
19
Bezrobocie ukryte
Bezrobocie ukryte to pewna, trudna do dokładnego oszacowania
liczba osób, które:
Nie mog
ą
zarejestrowa
ć
si
ę
jako bezrobotne ze wzgl
ę
du na to,
ż
e nie
spełniaj
ą
warunków okre
ś
lonych w ustawie
Wykonuj
ą
prac
ę
,
która
nie
jest
niezb
ę
dna
z
punktu
widzenia
zatrudniaj
ą
cego – głównie w nast
ę
puj
ą
cych bran
ż
ach:
•
Na wsi (nadmiar r
ą
k do pracy)
•
W administracji (przerost administracji).
•
W administracji (przerost administracji).
© Copyright by Jacek Strojny
20
Wielko
ść
bezrobocia
Rozmiary bezrobocia zale
żą
od nast
ę
puj
ą
cych czynników:
Współczynnika aktywno
ś
ci zawodowej
Liczby ludno
ś
ci w wieku produkcyjnym
Rozmiarów zatrudnienia
Pomiar stopy bezrobocia odbywa si
ę
dwoma metodami:
Metoda
wykorzystywana
w
badaniach
aktywno
ś
ci
ekonomicznej
ludno
ś
ci (BAEL)
Stosowana w statystyce urz
ę
dów pracy
© Copyright by Jacek Strojny
21
Pomiar bezrobocia metod
ą
BAEL
Według metody stosowanej w BAEL do bezrobotnych zalicza si
ę
osoby spełniaj
ą
ce jednocze
ś
nie trzy warunki, tzn. osoby, które:
W okresie badanego tygodnia nie pracowały (nawet przez okres jednej
godziny)
Aktywnie poszukuj
ą
pracy
S
ą
gotowe podj
ąć
prac
ę
w badanym lub nast
ę
pnym tygodniu
© Copyright by Jacek Strojny
22
Pomiar bezrobocia przez urz
ę
dy pracy
W rozumieniu urz
ę
dów pracy bezrobotnymi s
ą
osoby:
Zdolne do pracy i gotowe do jej podj
ę
cia w ramach stosunku
pracy
Pozostaj
ą
ce bez pracy i nie ucz
ą
ce si
ę
w szkołach, z wyj
ą
tkiem
szkół wieczorowych i zaocznych
Zarejestrowane w urz
ę
dzie pracy, je
ż
eli:
•
Uko
ń
czyły 18 lat
•
Nie uko
ń
czyły 60 lat (kobiety) lub 65 lat (m
ęż
czy
ź
ni)
•
Nie uko
ń
czyły 60 lat (kobiety) lub 65 lat (m
ęż
czy
ź
ni)
•
Nie nabyły prawa do emerytury
•
Nie s
ą
wła
ś
cicielami lub posiadaczami gospodarstwa rolnego
•
Nie prowadz
ą
pozarolniczej działalno
ś
ci gospodarczej
© Copyright by Jacek Strojny
23
Absolutna i wzgl
ę
dna miara bezrobocia
Bezrobocie wyra
ż
a si
ę
w wielko
ś
ciach absolutnych:
B=a
z
⋅⋅⋅⋅
L
p
-Z
a
z
– Współczynnik aktywno
ś
ci zawodowej
L
p
– Liczba ludno
ś
ci w wieku produkcyjnym
Z
– Liczba zatrudnionych
Bezrobocie
wyra
ż
a
si
ę
w
wielko
ś
ciach
relatywnych
(stopa
bezrobocia) – stosunek liczby bezrobotnych do zasobów siły
bezrobocia) – stosunek liczby bezrobotnych do zasobów siły
roboczej, wyra
ż
ony w procentach, który pokazuje jak
ą
cz
ęść
zasobów siły roboczej stanowi
ą
bezrobotni
b=B/S
r
⋅⋅⋅⋅
100%
b
– Stopa bezrobocia
B
– Liczba bezrobotnych
S
r
– Zasób pracy (liczba aktywnych zawodowo)
© Copyright by Jacek Strojny
24
Stopa bezrobocia w Polsce i na Podkarpaciu w
latach 2004-2009
1
9
,0
1
7
,6
1
4
,8
1
9
,1
1
8
,5
1
6
,4
1
4
,2
1
5
,9
1
5
,8
15,0
20,0
25,0
POLSKA
© Copyright by Jacek Strojny
25
1
4
,8
1
1
,2
9
,5
1
2
,1
1
2
,3
1
4
,2
1
3
,0
0,0
5,0
10,0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
POLSKA
PODKARPACKIE
Zmiany stopy bezrobocia rejestrowanego w Polsce
10
15
20
25
S
to
p
a
b
e
z
ro
b
o
c
ia
r
e
je
s
tr
o
w
a
n
e
g
o
© Copyright by Jacek Strojny
26
Ź
ródło: Opracowanie własne na podstawie: GUS.
0
5
10
0
1
.1
9
9
2
0
1
.1
9
9
3
0
1
.1
9
9
4
0
1
.1
9
9
5
0
1
.1
9
9
6
0
1
.1
9
9
7
0
1
.1
9
9
8
0
1
.1
9
9
9
0
1
.2
0
0
0
0
1
.2
0
0
1
0
1
.2
0
0
2
0
1
.2
0
0
3
0
1
.2
0
0
4
0
1
.2
0
0
5
0
1
.2
0
0
6
0
1
.2
0
0
7
0
1
.2
0
0
8
0
1
.2
0
0
9
0
1
.2
0
1
0
0
1
.2
0
1
1
S
to
p
a
b
e
z
ro
b
o
c
ia
r
e
je
s
tr
o
w
a
n
e
g
o
Czas
Stopa bezrobocia w Europie w latach 2005-2009 (1)
GEO/TIME
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
European Union (27 countries)
9,1
9,0
8,2
7,2
7,1
9,0
9,6
Euro area (16 countries)
9,0
9,1
8,5
7,6
7,6
9,5
10,1
Belgium
8,4
8,5
8,3
7,5
7,0
7,9
8,3
Bulgaria
12,1
10,1
9,0
6,9
5,6
6,8
10,2
Czech Republic
8,3
7,9
7,2
5,3
4,4
6,7
7,3
Denmark
5,5
4,8
3,9
3,8
3,3
6,0
7,4
Germany (including former GDR from
1991)
9,8
11,2
10,3
8,7
7,5
7,8
7,1
Estonia
9,7
7,9
5,9
4,7
5,5
13,8
16,9
© Copyright by Jacek Strojny
27
Estonia
9,7
7,9
5,9
4,7
5,5
13,8
16,9
Ireland
4,5
4,4
4,5
4,6
6,3
11,9
13,7
Greece
10,5
9,9
8,9
8,3
7,7
9,5
12,6
Spain
10,7
9,2
8,5
8,3
11,3
18,0
20,1
France
9,3
9,3
9,2
8,4
7,8
9,5
9,7
Italy
8,0
7,7
6,8
6,1
6,7
7,8
8,4
Cyprus
4,7
5,3
4,6
4,0
3,6
5,3
6,5
Latvia
10,4
8,9
6,8
6,0
7,5
17,1
18,7
Lithuania
11,4
8,3
5,6
4,3
5,8
13,7
17,8
Luxembourg
5,0
4,6
4,6
4,2
4,9
5,1
4,5
Hungary
6,1
7,2
7,5
7,4
7,8
10,0
11,2
Stopa bezrobocia w Europie w latach 2005-2009 (2)
Malta
7,4
7,2
7,1
6,4
5,9
7,0
6,8
Netherlands
5,1
5,3
4,4
3,6
3,1
3,7
4,5
Austria
4,9
5,2
4,8
4,4
3,8
4,8
4,4
Poland
19,0
17,8
13,9
9,6
7,1
8,2
9,6
Portugal
6,7
7,7
7,8
8,1
7,7
9,6
11,0
Romania
8,1
7,2
7,3
6,4
5,8
6,9
7,3
Slovenia
6,3
6,5
6,0
4,9
4,4
5,9
7,3
Slovakia
18,2
16,3
13,4
11,1
9,5
12,0
14,4
© Copyright by Jacek Strojny
28
Slovakia
18,2
16,3
13,4
11,1
9,5
12,0
14,4
Finland
8,8
8,4
7,7
6,9
6,4
8,2
8,4
Sweden
7,4
7,7
7,1
6,1
6,2
8,3
8,4
United Kingdom
4,7
4,8
5,4
5,3
5,6
7,6
7,8
Croatia
13,7
12,7
11,2
9,6
8,4
9,1
11,8
Turkey
:
9,2
8,7
8,8
9,7
12,5
10,7
Norway
4,3
4,5
3,4
2,5
2,5
3,1
3,5
United States
5,5
5,1
4,6
4,6
5,8
9,3
9,6
Japan
4,7
4,4
4,1
3,9
4,0
5,1
5,1
Zmiany poziomu bezrobocia w 2010 r. (do listopada)
w wybranych krajach
15
20
25
Germany
Ireland
Spain
© Copyright by Jacek Strojny
29
0
5
10
2
0
1
0
.0
1
2
0
1
0
.0
2
2
0
1
0
.0
3
2
0
1
0
.0
4
2
0
1
0
.0
5
2
0
1
0
.0
6
2
0
1
0
.0
7
2
0
1
0
.0
8
2
0
1
0
.0
9
2
0
1
0
.1
0
2
0
1
0
.1
1
Spain
Poland
United States
Japan
Bezrobocie w powiatach woj. podkarpackiego. Stan
na kwiecie
ń
2011
© Copyright by Jacek Strojny
30
Ź
ródło: WUP w Rzeszowie.
Bezrobocie w województwach Polski – stan na
kwiecie
ń
2011
© Copyright by Jacek Strojny
31
Ź
ródło: WUP w Rzeszowie.
Struktura bezrobocia rejestrowanego
W okre
ś
laniu wpływu bezrobocia na rozwój społeczno-gospodarczy,
a w szczególno
ś
ci w przygotowywaniu polityki przeciwdziałaj
ą
cej
jego skutkom społecznym pomaga analiza jego struktury
Struktura bezrobocia rejestrowanego wykorzystuje kryteria:
Prawo do zasiłku: 1) posiadaj
ą
cy prawo do zasiłku; 2) bez prawa do
zasiłku
Płci: 1) kobiety; 2) m
ęż
czy
ź
ni
Wieku: 1) 15-17 lat; 2) 18-24 lata; 3) 25;34 lata; 4) 35-44 lata; 5) 45-54
Wieku: 1) 15-17 lat; 2) 18-24 lata; 3) 25;34 lata; 4) 35-44 lata; 5) 45-54
lata; 6) 55-59 lat; 7) 60-64 lata
Wykształcenia: 1) wy
ż
sze; 2) policealne,
ś
rednie zawodowe; 3)
ś
rednie
ogólnokształc
ą
ce; 4) zasadnicze zawodowe; 5) gimnazjalne i poni
ż
ej
Sta
ż
pracy: 1) bez sta
ż
u pracy 2) do 1 roku; 3) 1-5 lat; 4) 5-10 lat; 5) 10-
20 lat; 6) 20-30 lat; 7) 30 i wi
ę
cej lat;
Czasu pozostawania bez pracy: 1) 3-m-ce i mniej; 2) 3-6 miesi
ę
cy; 3) 6-
12 miesi
ę
cy; 4) 12-24 miesi
ą
ce; 5) powy
ż
ej 24 miesi
ę
cy
© Copyright by Jacek Strojny
32
Struktura bezrobocia rejestrowanego w Polsce i w
wg płci w latach 1999-2009
1
4
9
1
6
1
3
1
6
4
2
1
0
9
1
6
4
5
7
5
0
1
6
3
4
6
8
9
1
5
6
8
5
3
6
1
4
8
6
4
4
1
1
3
0
5
7
0
4
1
0
1
7
3
4
8
8
3
3
4
3
5
9
6
6
4
2
1
50%
60%
70%
80%
90%
100%
© Copyright by Jacek Strojny
33
Ź
ródło: Opracowanie własne na podstawie: GUS.
1
2
1
0
9
6
3
1
4
7
2
9
4
7
1
5
7
1
2
0
8
1
5
4
0
9
8
5
1
4
3
1
0
6
5
1
2
8
6
5
5
9
1
0
0
3
7
0
6
7
2
9
2
2
5
6
4
0
3
1
7
9
2
6
2
5
9
0%
10%
20%
30%
40%
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
m
ęż
czy
ź
ni
kobiety
Struktura bezrobocia rejestrowanego wg czasu
pozostaw. bez pracy w Polsce w latach 1995-2009
241 081
209 986
380 158
596 269
510 132
429 525
356 316
243 125
180 656
243 246
1 070 602
1 055 164
962 109
783 130
544 118
320 683
245 652
50%
60%
70%
80%
90%
100%
© Copyright by Jacek Strojny
34
Ź
ródło: Opracowanie własne na podstawie: GUS.
620 784
601 571
607 046
525 804
474 067
528 643
649 743
394 503
366 847
369 289
308 575
244 182
233 784
373 881
493 516
465 887
405 031
335 585
241 081
0%
10%
20%
30%
40%
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
3 miesi
ą
ce i mniej
3 - 6 miesi
ę
cy
6 - 12 miesi
ę
cy
12 - 24 miesi
ę
cy
powy
ż
ej 24 miesi
ę
cy
Struktura bezrobocia wg wykształcenia w Polsce w
latach 2002-2009
1 163 611
1 127 421
1 014 420
903 609
713 917
516 563
422 057
547 725
1 044 114
1 028 312
970 563
898 792
751 147
564 569
448 256
544 446
50%
60%
70%
80%
90%
100%
© Copyright by Jacek Strojny
35
126 640
140 242
149 416
152 350
140 718
120 232
124 848
178 328
683 593
673 626
655 806
606 729
508 762
386 232
328 485
418 381
199 000
206 073
209 396
211 520
194 866
158 977
150 106
203 800
0%
10%
20%
30%
40%
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
wy
ż
sze
policealne,
ś
rednie zawodowe
ś
rednie ogólnokształc
ą
ce
zasadnicze zawodowe
gimnazjalne i poni
ż
ej
Struktura bezrobocia według płci w grupie osób z
wykształceniem wy
ż
szym w Polsce w latach 1995-2009
97 036
100 814
94 826
81 294
83 143
115 263
50%
60%
70%
80%
90%
100%
© Copyright by Jacek Strojny
36
52 380
51 536
45 892
38 938
41 705
63 065
0%
10%
20%
30%
40%
2004
2005
2006
2007
2008
2009
m
ęż
czy
ź
ni
kobiety
Ekonomiczne koszty bezrobocia
W ramach ekonomicznych kosztów bezrobocia mo
ż
na wymieni
ć
:
Niepełne
wykorzystanie
czynników
wytwórczych
(marnotrawstwo
zasobów) – dobra i usługi, które mogłyby by
ć
wyprodukowane przez
bezrobotnych nigdy nie zostan
ą
wytworzone
Obni
ż
enie poziomu
ż
ycia osób bezrobotnych i ich rodzin
Obni
ż
anie kwalifikacji osób bezrobotnych
Obci
ąż
enie bud
ż
etu pa
ń
stwa – wzrost bezrobocia powoduje wzrost
wydatków
rz
ą
dowych
na
zasiłki
dla
bezrobotnych
i
realizacj
ę
programów rz
ą
dowych pomocy społecznej
programów rz
ą
dowych pomocy społecznej
© Copyright by Jacek Strojny
37
Bezrobocie a PKB – Prawo Okuna
Ekonomiczne skutki bezrobocia to utracona korzy
ść
w wymiarze
makroekonomicznym, wyra
ż
ona wielko
ś
ci
ą
straty PKB
Prawo Okuna – stanowi,
ż
e na ka
ż
dy punkt procentowy o jaki
faktyczna stopa bezrobocia jest wy
ż
sza od naturalnej stopy
bezrobocia, przypadaj
ą
trzy procenty, o jakie faktycznie osi
ą
gni
ę
ty
realny PKB jest ni
ż
szy od potencjalnego PKB:
(Y-Y
p
)/Y
p
=-3
⋅⋅⋅⋅
(b-b
n
)
Y
– Realny PKB
Y
– Realny PKB
Y
p
– Potencjalny PKB
b
– Stopa bezrobocia
b
n
– Naturalna stopa bezrobocia
© Copyright by Jacek Strojny
38
Społeczne koszty i korzy
ś
ci bezrobocia
W
ś
ród społecznych kosztów bezrobocia mo
ż
na wymieni
ć
Wzrost patologii społecznych
Wykorzystywanie
zjawiska
bezrobocia
przez
nieuczciwych
pracodawców; np. łamanie przepisów prawa pracy i bezpiecze
ń
stwa
pracy
Obni
ż
enie poczucia własnej warto
ś
ci
Izolowanie si
ę
jednostki od otoczenia
Negatywne napi
ę
cia i emocje jakich do
ś
wiadczaj
ą
bezrobotni
Ograniczenie niezale
ż
no
ś
ci i swobody działania
W
ś
ród społecznych korzy
ś
ci bezrobocia mo
ż
na wymieni
ć
:
Wi
ę
ksze poszanowanie pracy
Wi
ę
ksza dyscyplina pracy
Wzrost wydajno
ś
ci
Podnoszenie kwalifikacji, celem zapewnienia konkurencyjno
ś
ci na
rynku pracy
© Copyright by Jacek Strojny
39
Aktywna polityka pa
ń
stwa
Aktywna polityka pa
ń
stwa – ukierunkowana jest na redukcj
ę
bezrobocia
W
kreowaniu
aktywnej
polityki
pa
ń
stwa
wykorzystuje
si
ę
nast
ę
puj
ą
ce instrumenty:
Instrumenty polityki makroekonomicznej – oddziaływanie na popyt
zagregowany:
•
Instrumenty fiskalne (podatki, wydatki bud
ż
etowe)
•
Pieni
ęż
ne (stopy procentowe, poda
ż
pieni
ą
dza)
Instrumenty polityki mikroekonomicznej:
Instrumenty polityki mikroekonomicznej:
•
Publiczne programy zatrudnienia – tworzenie przez pa
ń
stwo dodatkowych
miejsc pracy dla okre
ś
lonych grup zawodowych
•
Polityka
substydiowania
zatrudnienia
–
udzielanie
subsydiów
dla
przedsi
ę
biorstw, które zatrudniaj
ą
nowych pracowników b
ą
d
ź
powstrzymuj
ą
si
ę
od redukcji zatrudnienia
•
Szkolenia zawodowe – zdobywanie i zmiana kwalifikacji zawodowych przez
bezrobotnych
•
Usługi po
ś
rednictwa pracy
•
Zach
ę
ty do zmniejszenia czasu pracy pracowników
© Copyright by Jacek Strojny
40
Pasywna polityka pa
ń
stwa
Pasywna
polityka
pa
ń
stwa
ukierunkowana
jest
na
przeciwdziałanie ekonomicznym i społecznym skutkom bezrobocia
W ramach pasywnej polityki pa
ń
stwa wykorzystuje si
ę
nast
ę
puj
ą
ce
instrumenty:
Zasiłki dla bezrobotnych
Jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy
Dodatki zwi
ą
zane z wcze
ś
niejszym przechodzeniem na emerytur
ę
© Copyright by Jacek Strojny
41
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
E15 Rynek pracy i bezrobocie
8 wyklad rynek pracy WIGE id 47 Nieznany (2)
Rynek pracy i bezrobocie, Obrona
Dokumentowanie pracy organow id Nieznany
Najniższe emerytury i renty, Rynek pracy i bezrobocie
9. Rynek pracy i bezrobocie, Mikroekonomia mgr Grażyna Karwacka
Marginalizacja, Rynek pracy i bezrobocie
Renta socjalna, Rynek pracy i bezrobocie
pisanie pracy magisterskiej id Nieznany
Rynek pracy i bezrobocie
Zasiłek dla bezrobotnych, Rynek pracy i bezrobocie
MAKRO - 12. RYNEK PRACY I BEZROBOCIE, Makroekonomia
Rynek pracy i bezrobocie 2
dr E Kwella 10 wyklad rynek pracy i bezrobocie, Studia, Makroekonomia, Wykłady
Umowy o pracę, Rynek pracy i bezrobocie
Podstawowe definicje, Rynek pracy i bezrobocie
konspekt rynek pracy bezrobocie, WWSI, SEM 3, exam p.przedsiebior. sem lll, przedsiębiorczosc jakieś
Rynek pracy i bezrobocie wyk ad 6
więcej podobnych podstron