dr Jana Pieriegud

Nowoczesne systemy dystrybucji w

przemy

ś

le i handlu

Efektywno

ść

systemów dystrybucji

PEŁNE WYKŁADY ONLINE

Nie ma przedsiębiorstw efektywnych czy nieefektywnych;
są tylko firmy lepiej lub gorzej zarządzane.

Peter Drucker

Przedsiębiorstwa działające na rynku dążą do osiągnięcia wysokich wyników finansowych i wzrostu
efektywności, gdyż uważa się, że jest ona bezpośrednio związana z konkurencyjnością firmy oraz rozwojem
w przyszłości. Efektywność nie jest jednak pojęciem jednoznacznym i nie łatwo się ją mierzy. Do pomiaru
efektywności stosuje się różnego rodzaju kryteria i wskaźniki. Jedno z pytań, na które należy odpowiedzieć,
brzmi:

czy poj

ę

cie efektywno

ś

ci finansowej i ekonomicznej jest równoznaczne z poj

ę

ciem efektywno

ś

ci systemu

dystrybucji?

Cel wykładu:

przybliżenie studentom podstawowych pojęć, kryteriów i narzędzi związanych z oceną i pomiarem
efektywności systemów dystrybucji oraz przygotowanie się do dyskusji na forum.

Plan wykładu:

Istota efektywności

1.

Ocena efektywności systemu dystrybucji - dobór wskaźników

2.

Efektywność firm transportowo-logistycznych

3.

W teorii ekonomii i zarządzania istnieją różne definicje efektywności. Można mówić o efektywności

WPROWADZENIE

ISTOTA EFEKTYWNOŚCI

Efektywność systemów dystrybucji - Wersja do druku

http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240111/do_druku.php?id_kursu=13...

1 z 7

2014-01-20 21:33

gospodarki, rynku, sektora, przedsiębiorstwa (organizacji) lub jego działań. W Słowniku języka polskiego
PWN

efektywno

ść

definiowana jest jako pozytywny wynik, wydajność, skuteczność, sprawność, rezultat

działalności gospodarczej określony jako stosunek uzyskanego efektu do nakładu.

Porównania efektów z nakładami można dokonać w kontekście ekonomicznym i technicznym.

Efektywno

ść

ekonomiczna

występuje wtedy, gdy dana wielkość produkcji jest osiągana przy najniższych możliwych

kosztach lub nakładach finansowych. Natomiast

efektywno

ść

techniczna

istnieje wówczas, kiedy osiąga się

najwyższą możliwą wielkość produkcji przy wykorzystaniu danych czynników wytwórczych. Efektywność
techniczna jest pojęciem szerszym niż efektywność ekonomiczna. Osiągnięcie efektywności technicznej nie
jest też równoznaczne z osiągnięciem efektywności ekonomicznej, ponieważ efektywność ekonomiczna
uwzględnia również ceny czynników wytwórczych, a nie tylko technologię procesu produkcyjnego.

W naukach o zarządzaniu efektywność oznacza zdolność do realizacji strategii przedsiębiorstwa i jest
ważnym narzędziem pomiaru skuteczności jego działania. Możemy więc mówić o

efektywno

ś

ci w osi

ą

ganiu

postawionych celów

lub po prostu o

efektywno

ś

ci zarz

ą

dzania

. Ponieważ kategoria efektywności odnosi się

zazwyczaj do pojęcia ilościowego, efektywność zarządzania oznacza stosunek tego co jest, do tego, co
powinno być, czyli do pewnego wzorca (benchmarku). Wzorzec ten może być określony w ramach
organizacji lub może powstać w wyniku porównywania się do najlepszych organizacji w otoczeniu.
Efektywność zarządzania podlega również mniej lub bardziej subiektywnej i zwykle niesformalizowanej
ocenie klientów organizacji lub innych interesariuszy. Ocena efektywności zarządzania ma inny wymiar niż
ocena efektywności ekonomicznej i nie może być z nią utożsamiana.

Efektywność ekonomiczna i efektywność zarządzania mają więc zarówno

wymiar wewn

ę

trzny

, koncentrujący

się na efektywności widzianej z perspektywy przedsiębiorstwa (nazywanej również efektywnością X,
efektywnością menedżerską lub techniczną), jak i

wymiar zewn

ę

trzny

, uwzględniający opinie i satysfakcję

klientów (użytkowników) lub wciąż w nielicznych przypadkach ich koszty zewnętrzne (tzw. efektywność
alokacyjna lub społeczna).

Z punktu widzenia kryterium czasu wyodrębnia się efektywność funkcjonowania przedsiębiorstwa, badaną
na podstawie analizy wskaźnikowej i rachunku kosztów, a także efektywność rozwoju (ocena ex ante),
rozumianą głównie jako rachunek efektywności inwestycji.

Efektywność systemu dystrybucji można postrzegać w dwóch podstawowych wymiarach:

jako jedną z funkcji przedsiębiorstwa realizującą określone jego cele, związane np. z wielkością
sprzedaży, udziałem w rynku, rentownością, ekspansją geograficzną działalności, satysfakcją klienta
itp., czyli odpowiadającą za skuteczność działania;

1.

oraz

jako wyodrębniony podsystem przedsiębiorstwa, odpowiedzialny za sprawność działania.

2.

W takim ujęciu ocena efektywności sprowadza się do oceny „CELE - NAKŁADY - EFEKTY”, które są
rozpatrywane pod względem kryteriów finansowych, logistycznych oraz marketingowych.

Do pomiaru efektywności stosuje się różnego rodzaju wskaźniki działalności (Performance Indicators - PI).
Najważniejsze wskaźniki określa się mianem kluczowych wskaźników działalności lub efektywności (Key
Performance Indicators - KPI).

OCENA EFEKTYWNOŚCI SYSTEMU DYSTRYBUCJI - KRYTERIA I WSKAŹNIKI

1

Efektywność systemów dystrybucji - Wersja do druku

http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240111/do_druku.php?id_kursu=13...

2 z 7

2014-01-20 21:33

Ocenę efektywności systemu dystrybucji można przeprowadzić za pomocą trzech głównych grup kryteriów:
finansowych, logistycznych oraz marketingowych, które zostały omówione poniżej. Wskaźniki szczegółowe
będą natomiast przedmiotem dyskusji podczas forum, przewidzianego pod koniec semestru.

Kryteria ekonomiczno-finansowe

Ocena efektywności zarówno przedsiębiorstw, jak i ich systemów dystrybucji, dokonywana jest zazwyczaj
w kategoriach finansowych, ujętych w jednostkach pieniężnych. Narzędziem umożliwiającym realizację tej
oceny jest

rachunek ekonomiczny

, który można zdefiniować jako sposób mierzenia nakładów i efektów

działalności gospodarczej. Głównymi kryteriami oceny efektywności funkcjonowania systemu dystrybucji
(zwłaszcza w krótkim okresie działalności) są:

zysk;

przychody ze sprzedaży wyrobów i usług (z uwzględnieniem wielkości, jakości i struktury
asortymentowej produkcji, oraz analiza odbiorców);

koszty własne sprzedaży (z określeniem wysokości, struktury, dynamiki oraz czynników
wpływających na kształtowanie się kosztów).

Analiza finansowa efektywności systemu dystrybucji może dotyczyć wybranych elementów aktywów
obrotowych (jak np. wskaźnik rotacji zapasów) charakteryzujących politykę handlową przedsiębiorstwa.

Wśród wielowymiarowych narzędzi znanych z analizy ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa i
stosowanych do oceny efektywności systemu dystrybucji wymienić należy następujące:

Strategiczny model zysku (SPM) wg L. Sterna,

Analiza wartości ekonomicznej (EVA),

Koncepcja dochodu rezydualnego - RI,

Rachunek kosztów działalności - ABC (Activity Based Costing),

Metoda kalkulacji kosztów łańcucha dostaw (Supply Chain Costing).

Kryteria logistyczne

Ocena efektywności działań logistycznych (przede wszystkim w ramach obsługi zamówień, zarządzania
zapasami, procesów magazynowych i transportowych) w systemach dystrybucji odbywa się za pomocą

trzech podstawowych kryteriów:

czasu wykonania usługi logistycznej,

Efektywność systemów dystrybucji - Wersja do druku

http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240111/do_druku.php?id_kursu=13...

3 z 7

2014-01-20 21:33

jakości tej usługi,

kosztów logistycznych.

Do oceny stosowane są wskaźniki ilościowe oraz wartościowe (bezwzględne i względne).

1

Opracowano na podstawie: M. Frankowska, M. Jedliński, Efektywność systemu dystrybucji, PWE, Warszawa 2011, rozdz. 4-5; M.

Nowicka-Skowron, Efektywność systemów logistycznych, PWE, Warszawa 2000, rozdz. 3.

Ocena marketingowa efektywności systemów dystrybucji jest związana z

pomiarem efektów marketingowych

osiąganych w ramach danego systemu dystrybucji przedsiębiorstwa i pozwala odpowiedzieć na takie
pytania jak:

Czy zaprojektowany system dystrybucji dostarcza produkty, usługi i wartości docelowym klientom
przedsiębiorstwa?

Czy system dystrybucji zaspokaja potrzeby klientów, zarówno dostarczając produkty, jak i świadcząc
usługi posprzedażowe oraz kreując relacje z klientem?

Czy działania marketingowo-logistyczne są skoordynowane wewnątrz przedsiębiorstwa oraz z innymi
ogniwami dystrybucji na rzecz tworzenia łańcucha wartości?

Skuteczny marketingowo system dystrybucji przedsiębiorstwa to taki, który spośród wszystkich dostępnych
(możliwych) wariantów dystrybucji na rynku będzie najlepiej realizował cele rynkowe przedsiębiorstwa. Z
kolei marketingowa ocena sprawności systemów dystrybucji służy badaniu stopnia wykorzystania zasobów
przedsiębiorstwa w relacji do wyników osiąganych przez jego system dystrybucji.

Badania marketingowe systemu dystrybucji obejmują:

analiz

ę

funkcjonaln

ą

- związaną ze stopniem i efektywnością realizacji funkcji dystrybucji, m.in.:

sprzedaży, magazynowania, transportu, poziom obsługi;

analiz

ę

instytucjonaln

ą

- skoncentrowaną na podmiotach systemu dystrybucji, w tym: pośrednikach

handlowych (detalistach, hurtownikach), agentach (ajentach, brokerach, dealerach), przewoźnikach
transportowych, operatorach logistycznych. Kryteriami w takiej analizie są: skuteczność handlowa,
efektywność finansowa, kompetencje pośrednika, satysfakcja klienta.

Badania wzajemnych relacji między głównymi kategoriami finansowo-marketingowymi (wielkością
sprzedaży, rentownością, liczbą klientów, obszarem geograficznym, asortymentem itp.) można dokonać za
pomocą:

analizy porównawczej poszczególnych kategorii,

OCENA EFEKTYWNOŚCI SYSTEMU DYSTRYBUCJI - KRYTERIA I WSKAŹNIKI
Kryteria marketingowe

Efektywność systemów dystrybucji - Wersja do druku

http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240111/do_druku.php?id_kursu=13...

4 z 7

2014-01-20 21:33

analizy ABC,

analizy LCD (Liderzy - Wyzwania - Dylematy).

Do pomiaru satysfakcji klientów stosowane są następujące narzędzia:

monitorowanie wyników sprzedaży,

badanie „tajemniczy klient”,

analiza poziomu utraty klienta,

badanie satysfakcji klienta (CSR).

W praktyce efektywność dystrybucji jest podporządkowana przyjętym do realizacji celom strategicznym.

Przeczytaj artykuł:

S. Krzemiński, Jak budować efektywne systemy dystrybucji?

Firmy transporotowo-logistyczne, będąc uczestnikami procesów dystrybucji, mają istotny wpływ na
efektywność systemów dystrybucji w przemyśle i handlu.

Zapoznaj się z wynikami dwóch najnowszych rankingów:

TOP-500. Najbardziej efektywne

firmy logistyczne w Polsce

Operator logistyczny roku 2011

EFEKTYWNOŚĆ FIRM TRANSPORTOWO-LOGISTYCZNYCH

Efektywność systemów dystrybucji - Wersja do druku

http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240111/do_druku.php?id_kursu=13...

5 z 7

2014-01-20 21:33

Zastanów się:

Jakie kryteria zostały zastosowane do oceny efektywno

ś

ci działalno

ś

ci firm TSL w tych rankingach?

Czy najbardziej efektywne ekonomicznie firmy TSL s

ą

równie

ż

liderami pod wzgl

ę

dem satysfakcji klientów?

Oceny efektywności systemu dystrybucji można dokonać, analizując wzajemne relacje „CELE -
NAKŁADY - EFEKTY”, stosując szereg kryteriów finansowych, logistycznych oraz
marketingowych.

Pomiar efektywności systemów dystrybucji odbywa się za pomocą różnego rodzaju wskaźników.

Obok analizy wyników finansowych bardzo ważnym miernikiem efektywności dystrybucji jest
poziom satysfakcji i lojalności klienta.

Sprawność działania poszczególnych uczestników procesu dystrybucji determinuje efektywność
funkcjonowania całego systemu dystrybucji przedsiębiorstwa.

Efektywność systemu dystrybucji można osiągnąć wówczas, kiedy traktuje się dystrybucję
całościowo, jako ciągły proces, obejmujący zarówno działania wewnątrz organizacji, jak i relacje
firmy z podwykonawcami i klientami.

M. Frankowska, M. Jedliński,

Efektywno

ść

systemu dystrybucji

, PWE, Warszawa 2011.

1.

M. Nowicka-Skowron,

Efektywno

ść

systemów logistycznych

, PWE, Warszawa 2000.

2.

S. Krzemiński,

Jak budowa

ć

efektywne systemy dystrybucji?

„Fresh & cool market” 2010, nr 2.

3.

PODSUMOWANIE

LITERATURA

SŁOWNIK

Efektywność systemów dystrybucji - Wersja do druku

http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240111/do_druku.php?id_kursu=13...

6 z 7

2014-01-20 21:33

Efektywność - wynik działalności gospodarczej
określony jako stosunek uzyskanego efektu do
nakładu.
Badanie satysfakcji klienta (CSR - Customer
Satisfaction Research) - metoda badawcza używana
do pomiaru stopnia zadowolenia klienta.

Efektywność systemów dystrybucji - Wersja do druku

http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240111/do_druku.php?id_kursu=13...

7 z 7

2014-01-20 21:33