wykład 3
Zasady finansowania podmiotów i instytucji finansowych
Cechy wspólne:
- własność publiczna
- środki publiczne, którymi dysponują te instytucje (są one przymusowe, pobierane z podatków PODATEK WYNIKA Z USTAWY PODATKOWEJ!!!!!!!!!!!!!!!!!!)
- kontrola(ma różnego rodzaju wymiar - może wynikać z funkcji ustrojowej, demokratycznej: NIK, parlament, organy stanowiące np. Rada Gminy)
- wydatki ponoszone przez te podmioty nie są bezpośrednio związane z gospodarką (mają one pośredni charakter, gwarantują one funkcje podstawowe)
Zasady, które obowiązują wszystkie podmioty sektora finansów publicznych:
zasada jawności (jawność gwarantuje Konstytucja, Ustawa o Finansach Publicznych) - przejawia się ona w publicznych debatach nad ustawą budżetową. Wiąże się z obowiązkiem prezentowania zadłużenia sektora finansów publicznych itp.
zasada przejrzystości - wiąże się z klasyfikacją dochodów, przychodów , wydatków i rozchodów. Z jednej strony są to paragrafy rozdziały i części i ten podział ma wyłącznie zastosowanie w ustawie budżetowej. Warunkiem, który by zwiększył respektowanie zasady przejrzystości są jednolite zasady rachunkowości, jednolity plan kont, zewnętrzna kontrola gospodarki finansowej sektora finansów.
zasada legalności - Konstytucja rozstrzyga o inicjatywie ustawodawczej (ustawy budżetowej), finansowaniu deficytu budżetu państwa (to, że nie można zaciągnąć kredytu w NBP jest zapisane w Konstytucji). Konstytucja stanowi czy można nałożyć podatek (np. nie może Rada Wrocławia, bo to tylko może ustawa, ale Rada ustala stawki)
zasada planowania przychodów i wydatków - każdy musi dokonywać planu finansowego
v wykorzystywanie środków publicznych jako przedmiotów operacji finansowych podmiotów sektora finansów publicznych
Środek publiczny
Przychody będące dochodami:
- podatki i opłaty
- dochody z majątku
- składki na fundusze celowe
- dotacje i subwencje (w jednostce dotowanej)
- darowizny
Przychody nie będące dochodami:
- zaciągnięte kredyty i pożyczki
- spłaty udzielonych pożyczek
- wpływy z obligacji i bonów skarbowych
Rozchody nie będące wydatkami:
- spłaty zaciągniętych kredytów i pożyczek
- udzielone pożyczki
- zakup obligacji i bonów skarbowych
Wydatki nie będące rozchodami:
- koszty obsługi długu publicznego
- wypłaty świadczeń
Formy organizacyjne jednostek sektora budżetowego
Podmioty:
Jednostki budżetowe :
jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
wydatki jednostki budżetowej pokrywane są w całości z budżetu, pobrane dochody są odprowadzane do budżetu
wydatki gromadzone są niezależnie od uzyskanych dochodów
państwowe jednostki budżetowe tworzy i znosi dysponent części (np. Minister Finansów, Wojewoda Dolnośląski)
gminną jednostkę budżetową (podobnie jest z powiatem i województwem) tworzy i znosi Rada Gminy
podstawą gospodarki finansowej są plany finansowe. Ustala je kierownik (np. dyrektor, kierownicy instytucji centralnych)
wydatki są limitami, których nie można przekroczyć; te plany kierownikom przedkładają dysponenci części (jeżeli jest to państwowa jednostka) lub zarządy w jednostkach samorządowych
jednostki budżetowe nie płacą podatków dochodowych, a VAT to już zależy
kierownik może zaciągać kredyt, ale do wysokości wydatków ustalonych w planie finansowym i musi mieć upoważnienie
jednostki budżetowe mogą dysponować mieniem z upoważnienia zarządu tych jednostek samorządu terytorialnego lub dysponenta części
przykłady jednostek budżetowych:
Liceum Ogólnokształcące w Lublińcu
starostwo powiatowe
Zakłady budżetowe:
są to wyodrębnione organizacyjnie jednostki nie posiadające osobowości prawnej, które mogą finansować swoje wydatki własnymi dochodami
mały podział:
państwowe zakłady budżetowe
samorządowe zakłady budżetowe
gminne
powiatowe
wojewódzkie
Ta druga grupa jest dość liczna, znajdują się w niej m.in. zakłady ciepłownicze, zakłady pogrzebowe, żłobki , ośrodki wypoczynkowe itd.
podstawą gospodarki finansowej jest plan finansowy (= stan środków obrotowych na początek planowane przychody w tym dotacje z budżetu państwa, bądź jednostki samorządu terytorialnego planowane wydatki ,w tym wydatki na wynagrodzenia )
zysk podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych
zakłady budżetowe mogą i uzyskują dotacje :
podmiotowe - pomoc finansowa dla instytucji wynikająca z przesłanek politycznych , wysokość dotacji ma charakter uznaniowy
przedmiotowe - kalkulowane są według stawek jednostkowych wytwarzanych towarów i usług
obrotowe - pierwsze wyposażenie w środki obrotowe
inwestycje
Łączna kwota dotacji nie może przekroczyć 50% wydatków zakładów budżetowych
Gospodarstwa pomocnicze przy jednostkach budżetowych:
są one wyodrębnione organizacyjnie i finansowo z jednostki budżetowej
są nimi np.
stołówka
warsztaty przy szkole
zakład poligraficzny przy kancelarii prezydenta
usługi wykonywane na rzecz macierzystej jednostki są inaczej kalkulowane niż dla innych
50% wypracowanego zysku odprowadza do budżetu. Podstawą opodatkowania jest osiągnięty dochód z wyłączeniem wydatków na inwestycje
Środki specjalne przy jednostkach budżetowych
def: środki finansowe gromadzone przy jednostkach budżetowych na wyodrębnionych rachunkach bankowych
tworzenie środków specjalnych:
na podstawie odrębnych ustaw oraz uchwał stanowiących jednostek samorządu terytorialnego
z tytułu odszkodowań i wypłat za utracone mienie oddane w zarząd jednostce budżetowej
z tytułu spadków, zapisów i darowizn na rzecz jednostki budżetowej
z tytułu sprzedaży zapasów mobilizacyjnych
Środek specjalny rozlicza się z budżetem
ogólnie jest to wyodrębnienie finansowe, np. komitet rodzicielski
Fundusze celowe
powoływane są w drodze ustawy,
posiadają osobowość prawną
fundusz celowy jest to wyodrębniony zasób środków publicznych na ściśle sprecyzowane cele, oddany do dyspozycji określonych podmiotów
mają ściśle sprecyzowane źródło przychodów
mają ściśle sprecyzowany kierunek wydatków
mają ściśle sprecyzowane źródło dochodów
cechuje je odrębność kasowa
poprzez te fundusze narusza się zasadę jedności budżetu
fundusze państwowe są załącznikami ustawy budżetowej
fundusze celowe (np. Fundusz Geodezji i Kartografii) ujęte są w ustawie budżetowej