I. WPROWADZENIE
Koncepcja gry dydaktycznej pod nazwą „Cegiełki umiejętności” powstała podczas realizacji międzynarodowego Projektu WIZARD TOOLBOX w ramach programu SOKRATES podkomponent GRUNDTWIG. W Projekcie uczestniczyli przedstawiciele instytucji rynku pracy z sześciu krajów: Danii, Irlandii, Polski, Portugalii, Słowenii oraz Włoch. Celem projektu było wypracowanie różnorodnych narzędzi, wspierających aktywizowanie osób, pragnących odnaleźć swoje miejsce na trudnym, konkurencyjnym rynku pracy.
Według założeń programowych podkomponent GRUNDTWIG ma na celu:
Promowanie ustawicznego kształcenia,
Grupy docelowe o niskim wykształceniu,
Udział osób, które na ogół nie korzystają z edukacji,
oraz wypracowanie innowacyjnych metod pedagogicznych, które wykształcą umiejętność uczenia się i dadzą motywacje do trwałego wewnętrznego rozwoju
Warto przybliżyć sylwetkę patrona Programu, który wartość ustawicznej edukację jako pierwszy docenił i zaczął ją propagować już w XIX wieku!
To Mikołaj Frederik Severin Grundtwig (1783-1872), Duńczyk - sam pastor z wykształcenia - był twórcą idei edukacji przez całe życie. Chciał zmotywować ludzi do zdobywania wiedzy, by pokazać konkretne materialne korzyści z jej posiadania (m.in. w kościele podczas kazania pouczył, jak należy prawidłowo uprawiać ziemniaki, aby plon był obfity).
Grundtwig, szukał nowych metod nauczania, w procesie nauczania dążył do połączenia wiedzy teoretycznej z wiedzą praktyczną, zaczął też propagować wartość języka ojczystego, gdyż uważał, iż język jest najważniejszym narzędziem człowieka, służącym jego rozwojowi.
Dzięki stworzonym przez niego uniwersytetom ludowym koncepcja uczenia się przez całe życie oraz idea aktywnego społeczeństwa mogła być w sposób ciągły przekazywana dalej przez następne lata.
Europejski Fundusz Społeczny kładzie nacisk, by społeczeństwa członkowskie były aktywne w procesach demokratycznych, pragnie wzmacniać lokalne środowiska, inspirować je i wdrażać do uczestnictwa w życiu i rozwiązywaniu lokalnych problemów. Taka postawa będzie możliwa, jeśli ludzie zostaną zmotywowani do systematycznego aktualizowania wiedzy i uczenia się przez całe życie.
Aktywne społeczeństwo zapewnia utrzymanie spójności i więzi między ludźmi, pozwala na zachowanie komunikacji, także między generacjami (np. w czasach obecnych znajomość technologii informatycznej wśród dwóch a nawet trzech pokoleń, zmienia role i odniesienia wśród członków rodziny na płaszczyźnie komputerowej lub kulturowej).
Wiedza nie jest statyczna i tak jak myśl ludzka nieustannie się zmienia. Zmieniają się także technologie pedagogiczne i zarówno nauczyciele jak i uczniowie muszą te zmiany zaakceptować.
Wg Grundtwiga, głównym narzędziem globalnego rozwoju społeczeństwa jest edukacja, jest ona także niezbędnym narzędziem do autorefleksji. Nauka, zdobywana wiedza podnosi poczucie własnej wartości, wyzwala szacunek do siebie i innych, likwiduje rozbieżności i różnice społeczne.
Edukacja posiada ogromny potencjał, jest mierzalna poprzez jakość życia i przyczynia się do podnoszenia tej jakości, wyzwala olbrzymią energię, a więc może także wpływać na rozwój ekonomii. Dlatego tez jednym z najważniejszych celów Unii Europejskiej jest wspomaganie w krajach członkowskich modelu społecznego i gospodarczego opartego na wiedzy (tzw. cele z Lizbony).
A zatem edukacja musi uwzględniać fakt, że istnieją ludzie i to jedynie im ma służyć, by mogli oni w autorefleksji odpowiedzieć sobie na pytanie, w jakim miejscu życia się znaleźli, jak korzystają z danej im wolności i demokracji? Ludzie muszą także odpowiedzieć sobie na pytanie, co człowiekowi daje siłę, a co powoduje jego inercję i niemoc.
Unia Europejska kładzie duży nacisk, by każde społeczeństwo było aktywne w procesach demokratycznych, by brało udział debatach lokalnych, by umiało podjąć świadomą decyzję w zakresie lokalnego rozwoju.
Ale demokracja to nie tylko lekcje o Konstytucji i prawo do głosu w wyborach. Taki udział w demokracji nie aktywizuje obywateli, a jedynie sprawia, iż mogą oni oddać władzę innym. To są „półobywatele”, którzy rezygnują z wpływu na życie społeczności lokalnej czyli własnej.
Dlatego wszyscy w instytucjach związanych z edukacja powinniśmy czuć się odpowiedzialni za promocje ustawicznego kształcenia, zainteresowanie ludzi zdobywaniem wiedzy, ciągłe kontynuowanie nauki w różnorodnych formach oraz wdrożenie do samoedukacji, jest w stanie wyzwolić odpowiednie postawy, które przekształcą bierną społeczność w aktywne obywatelskie społeczeństwo, świadomie biorące odpowiedzialność za jakość własnego życia.
Maria Żylińska
ZAŁOŻENIA GRY DYDAKTYCZNEJ CEGIEŁKI UMIEJĘTNOŚĆI
Szkolenia, realizowane w ramach projektu ZDZ-NET, są adresowane do nauczycieli osób dorosłych, trenerów i doradców zawodowych, w celu dostarczenia im konkretnego narzędzia edukacyjnego, nadającego się do wykorzystania w pracy z osobami, należącymi do grup zmarginalizowanych lub zagrożonych marginalizacją.
Podejście nauczycielskie opiera się na zasadach edukacji dorosłych, które ma służyć zarówno całej społeczności, jak i indywidualnym jej członkom, w celu wykorzystania przez nich pełnego i kreatywnego potencjału swoich beneficjentów.
Natomiast ostatecznymi odbiorcami „Cegiełek umiejętności” będą osoby, należące do grup marginalizowanych (a więc osoby z niskimi kwalifikacjami, z problemami w nauce, bez dostępu do systemu edukacji, wychodzące z problemu alkoholowego itp.), czyli te, które nie są w stanie aktywnie uczestniczyć w rozwoju własnych społeczeństw ani samodzielnie podjąć decyzji o własnej przyszłości.
W szczególności, gra powinna dotrzeć do osób długotrwale bezrobotnych, więźniów, byłych przestępców, osób uzależnionych, wychodzących z nałogu itd. To przede wszystkim oni będą końcowymi odbiorcami, prowadzonymi i wspieranymi przez przygotowanych instruktorów-doradców zawodowych.
Założenie gry jest następujące: Ludzie na ogół nie lubią robić czegoś, czego nie umieją lub co zazwyczaj nie wychodzi im najlepiej, albo po prostu robią to źle. Jeśli natomiast robimy coś dobrze, to zwykle lubimy posługiwać się tą umiejętnością.
Ponieważ każda osoba posiada już pewne wypracowane umiejętności (talenty), należy je sobie uświadomić i „zinwentaryzować”. Natomiast trzeba mieć też świadomość, że do nowej pracy, pomimo posiadanego doświadczenia i uzdolnień, zawsze potrzebne będą nowe kwalifikacje.
A zatem celem tej gry jest wyszukanie wspólnych punktów pomiędzy posiadanymi umiejętnościami a wybieranym zawodem oraz uzyskanie wiedzy na temat swoich predyspozycji zawodowych i cech osobowościowych za pomocą autoanalizy, w celu zaplanowania nowej drogi zawodowej.
Udział w poszczególnych sesjach gry umożliwia rozpoznawanie indywidualnych wyobrażeń nt. idealnej, wymarzonej pracy oraz pozwala na bezstresowe uświadomienie sobie i wyszukanie spójnych cech pomiędzy posiadanymi a przydatnymi umiejętnościami do wykonywania wymarzonego zawodu.
W trakcie poszczególnych etapów następuje ustalenie potrzeby oraz kierunku przekwalifikowania zawodowego, po uprzednim określeniu umiejętności i mocnych stron, które mogą i powinny być wykorzystane w pracy zawodowej.
Dlatego gra zajmuje się wyszukiwaniem umiejętności uniwersalnych uczestników oraz umiejętności adaptacyjnych.
Gra zakłada, iż:
Umiejętności uniwersalne (dane, ludzie, rzeczy) zwane kwalifikacjami ogólnymi są pomocne w zdobyciu pracy
Umiejętności adaptacyjne (cechy charakteru) zwane także kwalifikacjami osobowościowymi są istotne dla utrzymania pracy,
Dlatego podczas sesji zajmujemy się wyszukiwaniem zarówno umiejętności uniwersalnych jak i umiejętności adaptacyjnych. Analiza ww. umiejętności jest bardzo ważna, gdyż we współczesnym świecie zmiana pracy następuje średnio co 5-7 lat, toteż aktywność, gotowość do zmian i łatwość adaptacyjna (elastyczność) są niezmiernie ważnymi cechami współczesnego pracownika.
Poznanie swoich mocnych stron uświadamia, jak możemy je wykorzystać, zarówno w pracy jak i podczas poszukiwania pracy, a to powoduje większe poczucie własnej wartości i lepszą skuteczność podczas rozmowy kwalifikacyjnej.
Wstępne założenia gry zostały zapożyczone z programu „Spadochron” w oparciu o bestselerową książkę Richarda Nelsona Bollesa, wydaną w roku 1970 pod tytułem „What Colour Is Your Parachute?”
Bolles porównuje człowieka do kwiatu, który w jednych warunkach rozkwita- jest szczęśliwy i wykorzystuje pełnię swoich możliwości, a winnych warunkach słabnie - zamiera, zniechęca się i obniża swoją efektywność.
Aby znaleźć dla siebie odpowiednie środowisko, należy uważnie przeanalizować „osiem płatków” swojego JA, czyli obszary swojej samowiedzy.
Są to:
OTOCZENIE fizyczne, czyli miejsce, w którym chce się pracować
DUCHOWY i emocjonalny klimat, w którym chce się pracować (zgodnie z własną filozofią życiową, wartościami i zasadami postępowania),
UMIEJĘTNOŚCI, którymi posługiwanie się sprawia satysfakcję ( jakie ma zdolności w odniesieniu do rzeczy, informacji i ludzi oraz własny styl działania w celu wykorzystania tych umiejętności
LUDZIE, z którymi chce się mieć do czynienia (klienci, współpracownicy, przełożeni i podwładni, partnerzy, kontrahenci, znajomość ich cech i rodzaj problemów, nad jakimi pragnie się pracować)
INFORMACJE, z jakimi chce się mieć do czynienia (dziedziny zainteresowań i forma, w jakiej ta wiedza jest podana)
RZECZY (przedmioty), z jakimi pragnie się pracować, posługiwać lub wytwarzać
REZULTATY, jakie chciałoby się osiągnąć w perspektywie krótko- i długoterminowej (jakie efekty pragnie się uzyskiwać w wyniku swego działania, co jest najbardziej motywujące, co będzie sprawiać radość)
KORZYŚCI, jakie pragnie się osiągnąć w wyniku świadczenia pracy (określić konkretnie, co jest najważniejsze: wynagrodzenie finansowe, prestiż, nawiązywanie nowych kontaktów, możliwość rozwoju)
Zdaniem Bollesa, rzetelne udzielenie odpowiedzi na wszystkie przedstawione zagadnienia zdecydowanie zawężą i określą obszar poszukiwań, a wtedy pozwolą na ukierunkowanie dalszych starań, związanych z poszukiwaniem pracy oraz poszerzaniem swoich kompetencji.
R. N. Bolles wspomina jeszcze o MISJI. Oznacza to wg niego, że powinniśmy pracować w dziedzinie, do której jesteśmy szczególnie „powołani”. Jak rozpoznać swoją misję? Za Frederickiem Buechnerem Bolles powtarza, że jest to praca, którą najbardziej chcemy wykonywać oraz na którą najbardziej czeka świat.
W powyższej grze koncepcja Richarda Nelsona Bollesa została także wzbogacona o podejście, zaprezentowane w książce J. Paula Cavalliera pt. „Wizualizacja”, będącej cenną pomocą instruktażową w pracy psychoterapeuty nad pobudzeniem potencjału chorego człowieka w jego zmaganiu z chorobą.
III. STRUKTURA GRY „CEGIEŁKI UMIEJĘTNOŚCI”
Gra została podzielona na 10 etapów, składających się z sesji (od jednej do trzech). Czasem jeden etap realizuje tylko jedną sesję, czasem, w zależności od potrzeb, możliwości grupy lub większego wdrożenia uczestników do pracy, można zrealizować w jednym etapie kilka sesji. Jeśli kondycja uczestników pozwoli, można także przeprowadzić dwa etapy podczas jednego spotkania.
Każdy etap ma określony cel operacyjny, poszczególne sesje prowadzą do osiągnięcia tego celu. Jednak, moim zdaniem, nie ma konieczności ścisłego trzymania się powyższej struktury, jest to propozycja optymalnych spotkań i godzin, pozwalających na osiągnięcie celu nadrzędnego, jakim jest odkrycie własnych uzdolnień, które mogą być wykorzystane w konkretnej pracy zawodowej. Należy natomiast przestrzegać kolejności celów operacyjnych poszczególnych etapów.
10 ETAPÓW
18 sesji/spotkań
40 godzin dydaktycznych
1 sesja (2 godziny dydaktyczne)
1 grupa szkoleniowa: 6-8 osób
Etap I
Cel:
Uświadomienie i sporządzenie listy swoich umiejętności i cech osobowości.
(praca indywidualna z kartami umiejętności + Arkusz Główny w celu uzyskania odpowiedzi na pytani : „Co lubię robić?; „Jaki jestem?)
Etap II
Cel:
Wybór i tworzenie obrazu preferowanego zawodu
(Zawód Moich Marzeń- praca z kartami prezentującymi zawody, każdy z uczestników odpowiada sobie na pytanie: W jakiej pracy czułbym się najlepiej? Jaki jest zawód moich marzeń? Grupa musi odgadnąć, jaki zawód został wybrany. Na tablicy tworzy się Planer- MÓJ PLAN DZIAŁANIA dla każdego wybranego zawodu, zapisując pytania, na które należy uzyskać informacje )
Etap III
Cel:
Uświadomienie istnienia dominujących cech charakteru i umiejętności przydatnych / niezbędnych w planowaniu kariery/ drogi zawodowej
(Powrót do pracy z kartami umiejętności, analiza wybranych kart- wyjaśnianie klucza umiejętności, wpisywanie cech charakteru i umiejętności do Arkusza Głównego)
Etap IV
Cel:
Pogłębianie posiadanych informacji o wybranym zawodzie oraz określanie zawodów pokrewnych
(Każdy z uczestników prezentuje swoją dominującą czynność (umiejętność) „Burza mózgów” na temat: w jakich zawodach mogą być przydatne wybrane umiejętności i ulubione czynności, wspólne wypełnienie tabeli)
Etap V
Cel:
Umacnianie się w słuszności wyboru zawodowego, poszukiwanie informacji nt. dróg dojścia do celu zawodowego
(kreowanie obrazu idealnej pracy, omawianie powstałego wyobrażenia, określenie szczególnych preferencji dotyczących zawodu)
Etap VI
Cel:
Konfrontacja swojej wiedzy nt. wybranego zawodu a wymogów rynku pracy
(praca indywidualna - wykorzystanie tabeli zawodów i charakterystyki zawodów. Każdy uczestnik otrzymuje Arkusz Porównawczy „OCENA MOICH PREFERENCJI” do uzupełnienia w celu zebrania wiedzy o danym zawodzie)
Etap VII
Cel:
Porównanie wyobrażeń o pracy ze zdobytą wiedzą
(Arkusz Porównawczy „OCENA MOICH PREFERENCJI” - wpisywanie uzyskanych informacji, podsumowanie uzyskanych informacji o zawodzie)
Etap VIII
Cel:
Konfrontacja dotychczasowej wiedzy z realiami
(spotkanie z przedstawicielami danych zawodów, prezentacja plusów i minusów tych zawodów)
Etap IX
Cel:
Uświadomienie oczekiwań co do środowiska i charakteru wybranej pracy-możliwość zaspokojenia oczekiwań
(dyskusja w grupie na tematy: Jakie środowisko pracy mi odpowiada? Czy wybrana praca zaspokoi moje oczekiwania?)
Etap X
Cel:
Odniesienie swoich wyobrażeń o wybranym zawodzie do branż zawodowych i Klasyfikacji Zawodów i Specjalności MP.
(„Burza mózgów”- grupa dla każdego uczestnika wyszukuje zawody zbliżone do wybranego zawodu. wymiana informacji w celu zawężenia obszaru penetracji i wyłonienia firm lokalnych/ regionalnych, posiadających pożądane miejsca pracy)
IV. INSTRUKCJE DO POSZCZEGÓLNYCH ETAPÓW
ETAP I
Praca indywidualna z kartami umiejętności + Arkusz Główny w celu uzyskania odpowiedzi na pytania: „Co lubię robić najlepiej?; „Jaki jestem?”
Czas trwania: 1- 2 sesje, 2 - 4 godz. dydaktyczne
Cel:
Uświadomienie swoich ulubionych czynności i sporządzenie listy swoich umiejęt-ności oraz cech osobowości.
Instrukcja dla trenera:
Przed każdym uczestnikiem rozkładamy na stole 80 kart z umiejętnościami uniwersalnymi i adaptacyjnymi (ozanczonymi symbolami A,B,C i D i kolorowymi paskami) tak, by każdy mógł swobodnie je przeczytać i wybrać te, które do niego pasują. Możemy dopuścić rozłożenie jednego kompletu kart dla dwóch osób, ale istnieje ryzyko, że obie osoby korzystające z jednego kompletu będą chciały wybrać tę samą kartę z grupy A,B,C lub D. Rezygnacja z wyboru którejś karty może zafałszować późniejszy wynik ich umiejętności i cech charakteru.
Grupa 1. |
Grupa 2. |
Grupa 3 |
Grupa 4 |
20 KART “A” LUDZIE |
20 KART “B” DANE |
20 KART “C” RZECZY, przedmioty |
20 KART “D” CECHY charakteru |
Karty A (kolor niebieski) - dotyczą umiejętności związanym z ludźmi
Karty B (kolor czerwony) - dotyczą umiejętności związanych z danymi , informacjami
Karty C (kolor żółty) - dotyczą umiejętności związanych z rzeczami, przedmiotami, zwierzętami, roślinami
Karty D (kolor zielony) - dotyczą umiejętności adaptacyjnych, cech charakteru
Uczestniczy mogą swobodnie chodzić wokół stołu i czytać w milczeniu kartki, po czym wybierają te, które wg nich najbardziej do nich pasują.
Następnie każdy uczestnik siada na swoim miejscu i nadal w ciszy porządkuje / hierarchizuje karty. Najpierw dzieli je na kolory, a potem w wybranych grupach kolorystycznych wybiera najważniejsze dla siebie treści, zaczynając od tych, które dotyczą jego w największym stopniu i których wykonywanie sprawia lub sprawiałoby mu największą radość.
Dla ułatwienia wyboru możemy zachęcić uczestników, by porównywali karty parami, wybierając za każdym razem kartę ważniejszą z analizowanej pary. Następnie rozdajemy uczestnikom ARKUSZ GŁÓWNY, by w rubryce 3 wpisali symbole i numery kart zgodnie z uzyskaną hierarchią. Tak powstają kategorie umiejętności każdego beneficjenta.
W tym momencie uczestnicy uświadamiają sobie, że wg własnych preferencji dokonali wyboru, który pokazuje zarys kategorii, w których posiadają upodobania i które mogą być przydatne w przyszłej pracy. Jednak na tym etapie nie wgłębiamy się w temat, obiecując, że powrócimy później do dokładniejszej analizy.
Instrukcja dla słuchaczy:
(Instukcję można przeczytać głośno, przekazać własnymi słowami lub wydrukować i położyć na każdym stole)
Uważnie przeczytajcie zapisy na rozłożonych kartkach i wybierzcie tylko te, które waszym zdaniem, pasują także do was. Żeby sobie ułatwić zadanie, możecie zadawać pytanie: Czy lubię to robić?
Gdy już dokonacie wyboru podzielcie karty na grupy wg kolorów, a następnie w wybranych grupach kolorystycznych uporządkujcie wg „ważności”, zaczynając od tych, które dotyczą was w największym stopniu i których wykonywanie sprawia lub sprawiałoby wam największą radość. Dla ułatwienia wyboru możecie porównywać karty parami, i wybierać za każdym razem kartę ważniejszą z analizowanej pary.
Ułóżcie je wg kolorów w kolejności od najważniejszej do najmniej istotnej
Teraz wpiszcie do ARKUSZA GŁÓWNEGO, w rubryce 3 symbole i numery kart zgodnie z ułożoną przez was hierarchią, od najważniejszej do najmniej ważnej.
ETAP II
Zawód Moich Marzeń- praca z kartami prezentującymi zawody
czas trwania: 2- 3 sesje; 4 - 6 godz. dydakt.
Cel:
Wybór i tworzenie obrazu preferowanego zawodu
Instrukcja dla trenera:
Zanim rozpocznie się sesja na ścianie lub tablicy rozwieszamy fotografie zawodów z umieszczonymi nazwami zawodów i oznaczone numerami tak, by każdy uczestnik miał do nich swobodny dostęp. Można także ilustracje rozłożyć na stołach, jednak w ten sposób, by każdy mógł swobodnie kilkakrotnie podchodzić i zastanawiać się, zanim dokona wyboru.
Kiedy beneficjenci przyjdą na sesję, możemy rozpocząć pracę od następującego porównania:
„Czasem z pracą jest tak, jak z ubraniem, wystawionym na wystawie sklepowej. Wydaje się piękne i wymarzone. Czy jednak pasuje na każdego? Spróbujmy dziś „przymierzyć” kilka zawodowych garniturków”
Musimy jednak bardzo podkreślić, by oglądając fotografie nikt nie myślał o tym czy się nadaje do takiej pracy, a jedynie, czy - gdyby mógł - chciałby taką pracę wykonywać. To bardzo ważne dla uzyskania prawidłowego wyniku!
Uczestnicy oglądają ilustracje i wybierają taki zawód, który im najbardziej odpowiada, byłby idealny, wymarzony, właśnie taki, jak na fotografii. W myślach odpowiadają sobie na pytanie: „W jakiej pracy czułbym się najlepiej, jaka praca jest moim marzeniem.?”
Kiedy dokonają wyboru, zapisują numer zdjęcia i nazwę zawodu, ale nie informują innych uczestników, jakiego wyboru dokonali.
Następnie każdy siada przed grupą i opowiada, jaki jego zdaniem jest charakter pracy i dlaczego właśnie takie zajęcie wybiera, lecz nie może podać ani nazwy zawodu ani numeru ilustracji. Grupa zadaje mu dodatkowe pytania dot. specyfiki wybranego zawodu.
Nie można jednak zgadywać o jaki zawód chodzi, lecz należy zadawać pytania o charakter i rodzaj wykonywanych w tej pracy czynności. Np. czy jest to praca z ludźmi, czy z rzeczami, czy na powietrzu, w terenie, czy tylko w budynku. Czy potrzebna do tego siła fizyczna, czy specjalne umiejętności, wykształcenie?.
Uczestnik na początku odpowiada na pytania kolegów : tak lub nie, potem może głośno zastanawiać się nad odpowiedzią, by bardziej przemyśleć szczegóły, związane z wymarzoną pracą. Kiedy już zostaną zadane wszystkie możliwe pytania grupa musi odgadnąć, jaki zawód został wybrany.
Kiedy nazwa zawodu zostanie “rozszyfrowana” uczestnik wpisuje ją do Arkusza w rubryce 5.
Po rozwiązaniu przez grupę zagadki lub nie, pytamy, co pomogło lub co utrudniało, lub było mylące w odpowiedziach kolegi.
Wówczas na tablicy zapisujemy dodatkowe pytania, zadawane przez grupę, związane z tym zawodem, a uczestnik zapisuje te pytania w swoim Planerze -MÓJ PLAN DZIAŁANIA, na które musi zdobyć informacje z zewnątrz, w celu uzyskania lepszej orientacji.
Każdy musi także zaplanować terminy, na kiedy uzyska potrzebne mu odpowiedzi. Trzeba ustalić z grupą, jakie terminy są dopuszczalne, by nie wstrzymywać później dalszej pracy zespołu.
Tak postępujemy z każdym kolejnym uczestnikiem.
ETAP III
Uświadomienie dominujących cech charakteru i umiejętności - ponowna praca z kartami umiejętności oraz Arkuszem Głównym.
czas trwania: 1 sesje ; 2 godz. dydaktyczne
Cel:
Organizowanie i klasyfikowanie poznanych kategorii umiejętności, wyrobienie ogólnego poglądu na temat elastycznego i adekwatnego wykorzystywania posiadanych umiejętności w zależności od środowiska pracy oraz uświadomienie sobie posiadanych dominujących umiejętności i cech charakteru, przydatnych przy planowaniu dalszej drogi zawodowej
Instrukcja:
Powracamy do pracy z kartami umiejętności. Rozdajemy je ponownie każdemu uczestnikowi według zapisanych symboli w Arkuszu Głównym podczas I etapu. Pytamy uczestników czy wcześniej zwrócili uwagę na symbole i kolory umieszczone na kartach.
Omawiamy koncepcje umiejętności i cech charakteru. Odczytujemy kody na kartach, nazwy umiejętności oraz cech. Uczestnicy sprawdzają, w jakim kolorze wybrali najwięcej kart, po czym każdy uczestnik wpisuje nazwy swoich umiejętności i cechy charakteru do Arkusza Głównego (obok wcześniej zapisanych symboli) w rubryce 4.
Następnie każdy głośno odczytuje, jakie posiada umiejętności i cechy charakteru.
ETAP IV
Pogłębianie posiadanych informacji o wybranym zawodzie i posiadanych umiejętnościach przydatnych do jego wykonywania
czas trwania: 2-3 sesje; 4-6 godz. dydaktycznyc
Cel:
Eksploracja możliwości wyboru zawodu w konfrontacji z informacjami zwrotnymi od innych uczestników, opracowanie precyzyjnego obrazu wymarzonego zawodu. Zdobycie wiedzy na temat przydatności posiadanych umiejętności w wybranych przez uczestnika zawodach.
Instrukcja
Sesję rozpoczynamy od pracy zespołowej, powracamy do wybranych kart i Arkusza Głównego.
Każdy uczestnik po kolei prezentuje swoją dominującą grupę kart, które wybrał podczas I sesji. Zadajemy pytanie: „W jakich zawodach można wykonywać czynności, które kolega wybrał jako ulubione?”
Prosimy grupę o swobodne skojarzenia na zasadzie „Burzy mózgów”, bez komentowania lub oceniania zgłaszanych pomysłów. Zgłaszane propozycje zapisujemy na tablicy lub phlipcharcie wg następującego wzoru:
W jakich zawodach możemy wykorzystać swoje cechy charakteru oraz ulubione czynności?
Imię uczestnika |
Dominująca cecha/ umiejętność |
Propozycje zawodów ze strony grupy |
Zawód Moich Marzeń |
Janek |
|
|
|
Krzyś |
|
|
|
Anna |
|
|
|
............... |
|
|
|
............... |
|
|
|
Po uzupełnieniu całej tabeli zadajemy pytanie poszczególnym uczestnikom: „Który z wymienionych przez grupę zawodów wydaje Ci się również interesujący”
Prosimy uczestników, by zawody zaproponowane przez grupę wpisali do swoich Arkuszy Głównych w rubryce 6, z pominięciem tych zawodów, które absolutnie nie leżą w sferze zainteresowań danej osoby.
Następnie prosimy o utworzenie 3-osobowych podgrup i zadajemy kolejne pytanie:
„Czy istnieje jakiś wspólny punkt między twoim wymarzonym zawodem a zawodami zaproponowanymi przez grupę?”
Wszyscy członkowie podgrupy pracują po kolei nad własnymi zapisami, wspólnie szukając przydatnych cech dla wcześniej podanych propozycji zawodowych. W tej pracy uczestnicy bazują na wcześniej pisanych czynnościach umiejętnościach.
W pewnym momencie zadajemy dodatkowe pytanie. „Zastanówcie się, które z wypisanych umiejętności mogą być przydatne w waszej wymarzonej pracy oraz w pracy wskazanej przez grupę”.
Informacje wypracowane w podgrupach można nanieść do Arkusza Głównego wg własnego uznania.
Ta sesja wymaga podsumowania.
Zwracamy uwagę, że każdy z wybranych zawodów może łączyć w sobie kilka środowisk pracy, w których wstępnie można bazować na posiadanych umiejętnościach i cechach charakteru.
ETAP V
Kreowanie obrazu wymarzonego zawodu - wyobrażanie swojego dnia pracy
Czas trwania: 1 sesja; 2 godz. dydaktyczne
Cel:
Umacnianie się w słuszności wyboru zawodowego, poszukiwanie informacji nt. dróg dojścia do celu zawodowego
Instrukcja
Podczas tej sesji pracujemy metodą wizualizacji: „Wyobrażenie swojego dnia pracy” wg Cavalliera - następuje wykreowanie obrazu wymarzonej pracy i dalsza praca z powstałym obrazem.
Uczestnicy omawiają poszczególne czynności w wyobrażonej pracy, dzięki czemu kreują obraz idealnej, wymarzonej dla nich pracy, omawiają powstałe wyobrażenia, ale muszą też uwzględnić ewentualne trudności, zagrożenia i problemy.
Zastanawiają się wspólnie nad powstałymi obrazami, rozważają, w jaki sposób można rozwiązywać powstałe trudności i problemy. Jak się do nich przygotować, jaka będzie potrzebna wiedza i umiejętności W ten sposób grupa po kolei wizualizuje poszczególne wybrane zawody. Na zakończenie omawiamy dostrzeżone obrazy.
Możemy zachęcić beneficjentów do wypełnienia kolejnej Tabeli: Blaski i cienie mojego zawodu (część 1)., która będzie przydatna także podczas sesji VII.
ETAP VI
Krystalizacja obrazu przyszłej pracy
Czas trwania: 1 sesja; 2 godz. dydaktyczne
Cel:
Konfrontacja dotychczasowej wiedzy nt. wybranego zawodu z wymogami rynku pracy
Instrukcja
Zajęcia podczas tej sesji są głównie pracą indywidualno - porównawcza, skupiającą uwagę uczestników na wykorzystaniu tabeli zawodów oraz charakterystyk zawodów. Wszyscy pracują indywidualnie nad wypełnieniem Arkusza Porównawczego - Oceny moich preferencji, dzięki czemu następuje konfrontacja swojej wiedzy o wybranej pracy a wymogami rynku pracy.
Na sesję należy przygotować teczki zawodowe oraz wykazy zawodów. Na początku spotkania można też pokazać filmy o zawodach, którymi są zainteresowani uczestnicy.
Beneficjenci analizują teczki zawodowe o zawodach ich interesujących, by bliżej poznać specyfikę zawodu oraz oficjalne niezbędne wymagania.
Następnie każdy uczestnik otrzymuje Arkusz Porównawczy „OCENA MOICH PREFERENCJI”, który powinien wypełnić w celu zebrania i usystematyzowania profesjonalnej wiedzy zarówno o danym zawodzie, jak i porównać ją ze swoimi możliwościami.
W tej części pracy należy zachęcać przede wszystkim do skupienia się nad wypełnieniem kolumny lewej, mówiącej o wymaganiach, obowiązkach, potrzebnych umiejętnościach w wybranym zawodzie. Należy też zachęcić uczestników, by wpisali także alternatywny zawód pokrewny, który wydaje się najbliższy wymarzonej pracy i o nim również poszukali informacji.
ETAP VII
Porównanie wyobrażeń o pracy ze zdobytą wiedzą
Czas trwania: 2 sesje; 4 godz. dydaktyczne
Cel:
Porównanie wyobrażeń o wybranej pracy ze zdobytą wiedzą
Instrukcja
Uczestnicy nadal pracują z Arkuszem Porównawczym „OCENA MOICH PREFERENCJI” - porównują wpisane informacje, podsumowują uzyskane informacje o zawodzie oraz wspólnie zastanawiają się nad podjęciem konkretnych kroków, które umożliwią im ubieganie się o wymarzoną pracę.
Podczas tej sesji uczestnicy skupiają się nad prawą kolumną Oceny Moich Preferencji, podejmują decyzje, co do konieczności uzupełnienia kwalifikacji. Wyszukują wspólne punkty, umiejętności, które już posiadają, analizują różnice i braki.
Każdemu uczestnikowi trzeba zapewnić możliwość zapoznania się z plusami i minusami wybranego zawodu. W tym celu każdy powraca do Tabeli : Blaski i cienie mojego zawodu i uzupełnia część 1.
Praca powinna przebiegać w małych 2-3 osobowych zespołach, w których wszyscy analizują plusy i ewentualne minusy danej pracy.
Informujemy także uczestników o zaproszeniu na następną sesję gości, reprezentantów wybranych przez nas zawodów. W celu rzetelnego przygotowania się do spotkania uczestnicy wypełniają część 2 Tabeli: Blaski i cienie mojego zawodu oraz sami przygotowują się do prezentacji.
Na zakończenie sesji powinno nastąpić podsumowanie wniosków i przygotowanie pytań dotyczących plusów, minusów i niezbędnych umiejętności, które beneficjenci przedstawią na spotkaniu z przedstawicielami wybranych zawodów.
ETAP VIII
Konfrontacja zdobytej wiedzy z rzeczywistością.
Czas trwania: 2-3 sesje; 4-6 godz. dydaktyczne
Cel:
Konfrontacja dotychczasowej wiedzy z realiami
Instrukcja
Ponieważ na sesję zapraszamy przedstawicieli wybranych zawodów, uczestnicy powinni w jakimś stopniu wziąć udział w przygotowaniu spotkania, toteż powinni przyjść przed przybyciem gości, w celu odpowiedniego przygotowania pomieszczenia (ustawienie stołów, dekoracje, poczęstunek). Sesję traktujemy jako spotkanie odświętne.
Po prezentacji gości przez gospodarza/trenera, uczestnicy, powinni również się przedstawić i powiedzieć kilka słów o sobie (tyle ile każdy z nich uzna za właściwe).
Następnie Goście przystąpią do dalszej części spotkania, zaprezentują swój życiorys zawodowy oraz zawód, jaki wykonują. W konwencji dyskusji panelowej opowiedzą o specyfice zawodu, o charakterze pracy i wykonywanych czynności, podkreślą najważniejsze, niezbędne cechy i umiejętności.
Następnie uczestnicy przystąpią do zadania pytań, które przygotowali na poprzedniej sesji.
Prowadzący spotkanie powinien zadbać o to, by na wszystkie pytania zostały udzielone szczegółowe, rzetelne odpowiedzi, aby nie pozostały niedomówienia czy niepewność.
Zaproszeni goście powinni być zorientowani w charakterze programu i celu spotkania.
ETAP IX
Skrystalizowanie oczekiwań co do środowiska i charakteru wybranej pracy.
Czas trwania: 1 sesja; 2 godz. dydaktyczne
Cel:
Ostateczne podjęcie decyzji o wyborze wymarzonej pracy. Odpowiedź na pytanie czy wybrana praca zaspokoi oczekiwania uczestnika i przyszłego pracodawcy.
Instrukcja:
Po spotkaniu z przedstawicielami wybranych zawodów uczestnicy jeszcze raz wracają do dyskusji na tematy:
Jakie środowisko pracy mi odpowiada? (czy ma być to praca w ruchu, na świeżym powietrzu, w pomieszczeniu , wśród ludzi, w zespole czy indywidualne zadania itp.),
Czy wybrana praca zaspokoi moje oczekiwania?
Czy wiedza i umiejętności, które mam i które jeszcze uzupełnię, pozwolą mi wykonywać pracę z satysfakcją dla siebie i korzyścią dla pracodawcy.?
Czy jestem świadom czekających mnie trudności-problemów zawodowych i czy jestem/ będę przygotowany, by je pokonywać - rozwiązywać?.
Pierwsza część pracy- dyskusja- powinna odbywać się w małych zespołach. Po przedyskutowaniu i udzieleniu odpowiedzi na wszystkie ww. pytania, każdy z uczestników pracuje samodzielnie przez 5-10-15 min. (w zależności od potrzeb), po czym informuje grupę, jaką podjął decyzję w stosunku do swego wymarzonego zawodu i uzasadnia ją
Celem tego podsumowania jest spowodowanie, by każdy z nich przedstawił samodzielnie własną decyzję, by był świadom, że jest to wyłącznie jego wybór. Skoro zaś samodzielnie podjął dojrzałą, przemyślaną decyzję, to oznacza, że jest do niej przygotowany i sam bierze odpowiedzialność za własne losy oraz jest gotów podjąć trud jej realizacji. Po wygłoszeniu decyzji grupa koniecznie “nagradza” każdą decyzję oklaskami.
ETAP X
Odniesienie wyobrażeń o wybranym zawodzie do branż zawodowych i Klasyfikacji Zawodów i Specjalności MP.
Czas trwania: 2 sesja; 4 godz. dydaktyczne
Cel:
Odnalezienie wymarzonego zawodu w spisie Klasyfikacji Zawodów i Specjalności, określenie branży, grupy, podgrupy
Instrukcja
Zapoznajemy uczestników z branżami zawodowymi, zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności Ministerstwa Pracy. Dzięki temu uczestnicy stwierdzają, że ich “marzenia” są realne, sklasyfikowane, ujęte w normy prawne. Każdy uczestnik ustala swoją branżę, analizuje branże pokrewne.
Następnie metodą „Burzy mózgów”- grupa każdemu uczestnikowi pomaga wyszukiwać, wskazywać miejsca pracy zbliżone do wybranego zawodu, które mogą być dostępne na lokalnym rynku pracy. Następuje wymiana informacji w celu zawężenia obszaru penetracji i wyłonienia firm lokalnych lub regionalnych, posiadających pożądane miejsca pracy.
Uczestnicy zapisują nazwy ewentualnych zakładów, firm, które mogą dysponować pożądanymi miejscami pracy. Podczas tej sesji przypominamy uczestnikom o konieczności “bycia elastycznym” i możliwościach poszerzania poszukiwań zawodowych.
PODSUMOWANIE
Główny cel gry dydaktycznej został osiągnięty! Uczestnicy podjęli samodzielną decyzję o wyborze zawodu, wiedzą, jakie mają umiejętności i co muszą zrobić, by uzyskać wymarzoną pracę.
Ale muszą także być przekonani, że sukces zależy przede wszystkim od nich samych, od ich przygotowania i dalszej rzetelnej pracy w celu zdobycia wymarzonej pracy, albowiem nic nie powstaje bez trudu.
„Cegiełki umiejętności” to pierwszy krok zrobiony w kierunku zaktywizowania uczestników. W dalszych działaniach z osobami poszukującymi miejsca na rynku pracy należy zaprezentować metody poszukiwania zatrudnienia, przygotować ich do wypracowania indywidualnej ścieżki kariery zawodowej i IPD.
Nadal trzeba umacniać ich w przekonaniu, że powinni kontynuować pracę nad swoim potencjałem, by wzmocnić i rozwinąć swoje mocne strony - a jest to możliwe tylko poprzez dalszą pracę nad sobą. Uczestnicy powinni rozumieć, że pracodawca zatrudnia pracownika, nie dlatego, by pomóc bezrobotnemu wyjść z bezczynności i ubóstwa, lecz dlatego, że sam potrzebuje „pomocy” - w realizacji misji swojej firmy. Dlatego każdy, przygotowujący się do rozmowy kwalifikacyjnej musi wiedzieć, co może konkretnej firmie zaproponować, jak jego praca będzie przydatna w dalszym rozwoju firmy, jakie korzyści wniesie do zespołu itp. Takie myślenie powoduje, że poszukujący pracy niejako proponuje pracodawcy swój wysiłek intelektualny i fizyczny, a nie prosi o pomoc w trudnej dla siebie sytuacji życiowej.
Warto uświadomić uczestnikom, że charakter zatrudnienia bardzo się zmienił, gdyż zmienił się także model rozwoju społeczeństwa. Coraz trudniej o stałe zatrudnienie, gdzie wykonuje się proste fizyczne prace, bez ponoszenia odpowiedzialności, bazując na zdobytym wcześniej doświadczeniu i wiedzy. Każda nowa praca wymaga nowej wiedzy i umiejętności oraz ciągłej aktualizacji tej wiedzy w świecie nieustannych dynamicznych zmian.
Pomocą w tym zagadnieniu może służyć tabela : model rozwoju społeczeństwa.
VI. MODEL ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA
Wiek XIX |
Wiek XX |
Wiek XXI |
SPOŁECZEŃSTWO WIEJSKIE |
SPOŁECZEŃSTWO PRZEMYSŁOWE |
SPOŁECZEŃSTWO INFORMACJI I USŁUG |
Cecha: balans ekologiczny (równowaga) |
Ekologiczna nierównowaga |
Ekologiczna świadomość (zrównoważony rozwój) |
Podstawa funkcjonowania : DOŚWIADCZENIE |
KAPITAŁ |
LUDZIE |
Bliskie związki międzyludzkie |
Słabe związki międzyludzkie |
Coraz słabsze więzi międzyludzkie |
Praca fizyczna |
Nadal praca fizyczna |
Praca umysłowa |
Mało wyzwań i zadań dla pojedynczych członków |
Coraz więcej nowych wyzwań związanych z wdrażaniem nowych technologii |
Bardzo dużo wyzwań, nieustanne zmiany |
Mała odpowiedzialność |
Większa odpowiedzialność |
Ogromna odpowiedzialność |
Niski poziom informacji |
Więcej informacji |
Bardzo dużo nowych informacji |
Wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie |
Wiedza przekazywana w relacji pracodawca-pracownik |
Wiedza nabyta w praktyce i aktualizowana w procesie ustawicznej edukacji |
Podstawa funkcjonowania: DOŚWIADCZENIE |
KAPITAŁ + APARAT produkcyjny, niezbędny do funkcjonowania społeczeństwa |
Najważniejszy jest CZŁOWIEK I JEGO POTENCJAŁ |
ZAŁĄCZNIKI DO „CEGIEŁEK UMIEJĘTNOŚCI”
Arkusz główny
Planer - Mój plan działania
Arkusz porównawczy - Ocena moich kompetencji
Blaski i cienie mojego zawodu- część 1
Blaski i cienie mojego zawodu- część 2
Oznaczenia symboli
Karty umiejętności
Ilustracje zawodów (w osobnym komplecie)
Wszystkie załączniki są integralną częścią gry dydaktycznej.
Na pods. konferencji w Lubljanie, w ramach programu SOKRATES podkomponent GRUNDTWIG, listopad 2004r.
j.w.
Richard Bolles Amerykanin, jest twórcą Programu SPADOCHRON ” („PARACHUTE”) najpopularniejszego programu doradztwa personalnego dla osób planujących karierę zawodową, szukających pracy i zmieniających zawód, Spadochron jest najpopularniejszym na świecie programem, wykorzystywany przez osoby szukające pracy i doradców zawodowych w USA, Kanadzie, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii, Holandii, Włoszech, Szwajcarii. R. Bolles twierdzi, że to w jaki sposób szukasz pracy określa, w jaki sposób będziesz żył i pracował.
Źródło: www.pk.edu.pl/kariery/poradnik/inzynier, grudzień 2006r.
Paul- Cavalier F.J., Wizualizacja: od obrazu do działania, Dom Wyd. Rebis, Poznań 1996
czas jednej sesji odpowiada dwóm godzinom dydaktycznym (2 godz. x 45 minut = 90 minut)
4 godziny dydaktyczne = 3 godziny zegarowe (bez przerw)
Eksploracja-badanie nieznanych dziedzin, dociekanie, poszukiwanie; źródło: Słownik wyrazów obcych
Metoda inspirowana słynną książką „Wizualizacja” J. Paula-Cavaliera. Zagadnienie wizualizacji przedstawiono w niej w bardzo konkretnym ujęciu, a mianowicie w celu walki z chorobą. Autor zachęca do przejęcia we własne ręce odpowiedzialności za swoje życie. Szukanie przyczyn niepowodzeń i chorób na zewnątrz do niczego nie prowadzi. Powoduje jedynie taki skutek, że również na zewnątrz szuka się pomocy.
Tymczasem człowiek ma istotne możliwości samodzielnego dokonania zmian, musi tylko chcieć i wiedzieć jak to czynić. Ta nieoceniona książka podaje metodę walki z chorobą i innymi trudnymi problemami.
Gra dydaktyczna: Cegiełki umiejętności
26
Oprac. Maria Żylińska; W-M ZDZ Olsztyn