PEDEUTOLOGIA
wykłady
Charakterystyka przedmiotu
Pedeutologia - nauka o nauczycielu
Pedeutologia jako subdyscyplina pedagogiki
Ewolucja pedeutologii jako nauki w historii dyscypliny.
Związki Pedeutologii z naukami społecznymi.
Pedeutologia na tle innych dyscyplin pedagogicznych.
Problemy badawcze pedeutologii.
Osobowości ról społecznych nauczycieli.
Istota społecznej roli zawodowej nauczyciela.
Przemiany roli zawodowej nauczyciela w historii edukacji.
Dylematy roli społecznej nauczyciela.
Uwarunkowania nauczycielskich ról zawodowych.
Rozwój zawodowy nauczyciela.
Kształcenie kandydatów na nauczycieli.
Start i adopcja w zawodzie.
Dokształcanie, doskonalenie i samokształcenie.
Tendencje zmian w kształceniu nauczycieli.
Pomiar i ocena efektów pracy nauczyciela.
LITERATURA
Dróżka; „Nauczyciel. Autobiografia. Pokolenie studia pedentologiczne i pamiętnikoznawcze” Kielce 2002 r.
Konarzewski Krzysztof; „Sztuka nauczania” tom I i II PWN, Warszawa 2002
Kotusiewicz Alicja; „Myśl pedagogiczna i działanie nauczyciel” tom I i II wyd. Trans Humana, Bydgoszcz 2002 r.
Kowalik Piotr; „Szkoła polska u progu nadchodzącego wieku” Impuls, Kraków 1999 r.
Kwiatkowska Henryka, Lewowicki Tadeusz; „Społeczno - kulturowe konteksty edukacji nauczycieli i pedagogów” IBE, Warszawa 2003 r.
Ostrowska Urszula, de Tchorzewski; „Etos pedagogów i edukacji, wobec problemów edukacji” WSiP, Bydgoszcz, Kraków 2002.
Szempruch „Pedagogiczne kształcenie nauczycieli wobec reformy edukacji w Polsce” Wydawnictwo Uniwersyteckie, Rzeszów 2000 rok.
Nota bibliograficzna
biblion - książka
grafo - piszę
opis książki
Nazwisko imię autora: tytuł, nazwa wydawnictwa, miejsce wydania, rok wydania, strona
TEMAT:
Pedeutologia jako subdyscyplina pedagogiki. Dorobek polskiej pedeutologii.
Pedeutologia - nauka z działu pedagogika, która zajmuje się bezpośrednio nauczycielem w założeniach pierwotnych miała zajmować się tylko samokształceniem nauczyciela czyli takim aspektem funkcji nauczyciela, który dotyczy ……
Doskonalenie
Dziś pedeutologię zaliczamy do jednej z bardziej dynamicznie rozwijających się działów pedagogiki, która obejmuje;
1. samokształcenie ale także
2. badania.
Bada się u nauczyciela m.in.
- cechy osobowości nauczycieli oraz związki (wpływem) owych cech na proces kształcenia.
- roli społecznej nauczyciela - powiązaniem owej roli nauczyciela z oczekiwaniami społecznymi wobec nauczycieli, trudności ról społecznych tej grupy zawodowej.
- efektywność kształcenia rozumiana jako wynik w procesie kształcenia.
Równość kształcenia - dostęp do wychowania przedszkolnego (ogólny dostęp do wiedzy na każdym etapie rozwoju).
Nauka ta(pedeutologia) rozwijała się na przestrzeni wieków i zwracała w związku z tym uwagę na zmienność ideałów nauczyciela, zmienność wymagań jakie się stawi wobec nauczyciela. Na efekty pracy pedagogicznej oraz efektywność nauczyciela uwarunkowaną wieloma czynnikami intelektualnymi i pozaintelektualnymi takimi jak cechy osobowości.
Zawód nauczyciela od starożytności na współczesności.
Zawód ten należy do najstarszych zawodów świata. Historyczne dowody na to znajdujemy w Chinach. Cesarz Szum przekazując pieniądze z własnej kasy szkolił społeczeństwo. W pierwszej kolejności udzielano wiedzy o społeczeństwie, przygotowując w ten sposób urzędników. W pierwszej kolejności
moralności,
podstawy polityki,
literatura i historia ojczysta,
język inny niż kantoński.
Nauczyciel za najmniejsze przewinienie karał, byli oni nazywani „Bogiem piekieł” Kara była narzędziem motywującym.
INDIE
Funkcje nauczyciela wykonywali brahmani (kapłani), którzy byli uprawnieni do przekazywania wiedzy kastom niższym, do których zaliczano rzemieślników i kupców. Najniższa warstwa paliasi nie miała dostępu do wiedz. Nauczanie odbywało się Świerzym powietrzu i obejmował wiek od 12 do 48 lat.
Przedmioty to: pisanie, czytanie, uczenie na pamięć świętych ksiąg „Wedy”.
Nastawienie nauczyciela było przyjazne. Najważniejsi w państwie monarchowie byli naznaczeni przez Boga i nie musieli się uczyć.
MEZOPOTAMIA
Nauczycielami byli również kapłani. Szkoły były zakładane w kościołach, kaplicach aryjsko - babilońskich. Uczono w nich:
- zasad religijności,
- arytmetyki,
- statystyki,
- architektury,
- astronomii,
- geografii,
- gramatyki,
- historii,
- przyrody,
- handlu.
Kapłani pracowali na potrzeby państwa i dbali o to aby młodzież, którą im powierzono spełniała role w życiu państwa jak i wżyciu osobistym.
EGIPT
Nauczycielem był kapłan ale również był i nauczyciel świecki. Głównym celem pracy nauczyciela egipskiego była praca wyłącznie dla celów społeczno - państwowych, a celem nauczania było przyswojenie przez uczniów następujących elementów z programu.
- sztuka czytania,
- sztuka pisania,
- podstawowe działania arytmetyczne.
Nauczyciel był bardzo surowy i wymagania swoje uzyskiwał karząc ucznia.
NAUCZYCIEL ŻYDOWSKI
Nauczyciel u żydów stal się wychowawca całego narodu. Był jego najlepszym obrońcą oraz wiernym stróżem tradycji narodowych. Powszechnie znaczenie edukacji w życiu narodu postawiło nauczyciela żydowskiego wysoko w hierarchii zawodów. W nauczycielu widziano prawdziwego obrońcę i czczono go tak jak u innych narodów czczono nieustraszonych rycerzy. Do zawodu nauczycielskiego wybierano osoby posiadające wysokie wymagania w zakresie nienagannych obyczajów oraz o niezwykłej dojrzałości intelektualnej, umysłowej. Nauka w szkole żydowskiej trwała od bardzo wczesnego ranka do zachodu słońca. Była jedna krótka przerwa obiadowa. Nieznano w szkole żydowskiej wakacji. Z wielkim szacunkiem przestrzegano wszystkie święta. Nauczanie w szkołach żydowskich było bezpłatne.
GRECJA
Nauczycielem najczęściej był wędrowny śpiewak, którego uznawano za mędrca (Homer). Był to człowiek niezwykłej wiedzy, mędrca, stróż obowiązujących w państwie zasad moralnych. Osoba potrafiąca sterować sumieniami, Zajmował się kształceniem synów królewskich (szkolnictwo prywatne).
Uczono ich m.in.
- sztuki wojennej,
- umiejętności wymowy (przemówienia) - retoryka.
Rozwój przyszłego władcy powierzono rodzinie.
ATENY
Nauczanie było powszechne, ogólny dostęp. Każdy kto miał predyspozycje mógł zostać nauczycielem. Nauczycielom płacono za pracę. Wymagano od nich dużej dyscypliny i surowo go rozliczano.
Podstawowe przedmioty to:
- pisanie,
- czytanie,
- gramatyka,
- muzyka - gra na lutni.
W szkołach ateńskich rozwijają się specjalności, nacisk na gramatykę - gimnasion, muzyka, gimnastyka - parbileta.
Epoka HELLENISTYCZNA
Nauczyciel w tej epoce jest uznawany przez społeczeństwo jako niezwykle ważny i potrzebny z powodu badania społeczeństwa nowej jakości życia. Zgromadzenie ludowe jako najwyższy organ władzy społecznej w starożytnej Grecji powołuje tzw. pedenomów, których obowiązki można porównać do obowiązków współczesnych wizytatorów, zadaniem, których jest kontrola obowiązujących programów obowiązujących we wszystkich szkołach. Nauczyciel był utrzymywany przez miasto otrzymując za to pensje. Do szkoły przychodziły dzieci podzielone ze względu na wiek. Po raz pierwszy wprowadzono naukę na tablicy ściennej.
Przedmioty w szkołach to:
- pisanie (na tabliczkach, rylcem),
- czytanie,
- gramatyka.
RZYM republikański
Nauczycielem w tych szkołach jest ubogi litterator (niewolnik wyzwolony) zakładał on szkołę pobierając niewielka odpłatność od uczniów. Uczył dwóch rzeczy:
- pisania podstawowego i czytania podstawowych tekstów (do tych szkół uczęszczało biedne społeczeństwo). Bywało również tak, że sprowadzono do gospodarstw domowych nauczycieli, których zadaniem było nauka indywidualna dzieci. Na takie zachowanie mogli sobie pozwolić tylko arystokraci. Byli to prywatni nauczyciele uczący pisania, czytania, historii, geografii, arytmetyki, muzyki, teatru, filozofii. Zazwyczaj był to gracki nauczyciel. Nauczyciel nie mógł kształtować osobowości.
Rzymski nauczyciel szkoły średniej
Rola nauczyciela prywatnego zakończyła się w I wieku po Chrystusie bowiem jest to czas kiedy większość rzymian wychowywanych na ważniejszych dziełach greckich stali się samodzielni do wykonywania zawodu nauczyciela. Dlatego też zaczęto tworzyć wyższe struktury organizacyjne, co wskazywało na to, że szkoła rzymska z prywatnej zaczęła zmieniać się na państwową pod nadzorem władzy cesarskiej. A nauczyciele stawali się urzędnikami miejskimi. W tych szkołach nauczyciel pracował codziennie 6 godzin. Było bardzo wiele wolnych dni oraz 4 miesiące wakacji.
Pierwsi profesorowie szkół wyższych.
Rzymska szkoła średnia w II wieku po Chrystusie zaczęła dzielić się na 2 odrębne części. Nauczanie gramatyki wraz z lekturą stało się podstawą do wyodrębnienia w strukturze szkoły średniej a retoryka zaczęła tworzyć podstawę szkoły wyższej dającej początki uniwersytetom. Powstały w tamtych czasie pierwsze katedry, które były powiązane;
- katedra języka greckiego,
- katedra języka łacińskiego,
- katedra filozofii,
- katedra prawa
Po 20 latach pracy w tym czasie profesorowie mogli odejść na emeryturę otrzymując dalej wynagrodzenie.
Nauczyciel szkoły klasztornej
TEMAT:
Nurty badań pedeutologicznych
Pierwotnie pedeutologia zakładała, iż przedmiotem zainteresowań będzie nauczyciel.
W pedeutologii wyróżnia się trzy podstawowe nurty badań pedeutologicznych
1. Psychologiczny
2. Socjologiczny
3. Pedagogiczny
Ad. 1
Nurt psychologiczny zajmuje się osobowością nauczyciela (cechy osobowości) oraz wpływem tych cech na skuteczność nauczania. Są to badania, których celem jest określenie idealnego wzoru nauczania, określeniem i scharakteryzowaniem różnych typów osobowości a związkami z efektywnością pracy nauczycieli.
„Być a nie mieć”
W polskiej literaturze pedeutologicznej (dorobek pedagogiczny) znajduje się bardzo wiele dzieł, które szczegółowo charakteryzują ten nurt badaczom - np. Władysław Dawid.
Ad. 2
Nurt socjologiczny - zajmuje się głównie badaniami nad rolami społecznymi nauczyciela a oczekiwaniami wobec tych ról społecznych, trudnościami tych ról czyli przeszkodami które powstają w pracy nauczyciela w związku z bardzo wysokimi oczekiwaniami społecznymi.
Wiedza płynąca z socjologii
Wiedza płynąca z filozofii
Psychologia - czyli uwarunkowania psychologiczne.
W latach 90 XX wieku w badaniach socjologicznych odchodzi się od koncepcji nauczyciela idealnego na rzecz nauczyciela praktycznego (realnego), który wykonując pracę dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą uwikłany jest w wiele trudności tych ról. Nurt socjologiczny daje możliwości zapoznania się przez młodego nauczyciela z wynikami badań, które są niezmiernie ważne na drodze adopcji w zawodzie. Wśród badaczy znajduje się wielu znanych socjologów, filozofów, którzy dostarczyli wiedzy na ten temat. Znajdujemy ja w pracach takich autorów jak Nienacki, Chałasiński, Szczepański, Woskowski.
TEMAT:
Szkolnictwo zakonu Pijarów
Zagadnienia dydaktyczno - wychowawcze w szkole Pijarów.
Poglądy Pijarów na stosowanie kar wobec uczniów przez nauczycieli.
Cechy nauczycieli szkół Pijarskich.
I.
Historia zakonu Pijarów
Potoczna nazwa zakonu Pijarów kryje powszechnie znany zakon kleryków regularnych ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych, nazywanych właśnie Pijarami. Szkoły Pobożne „Suole Pie” powstały pod koniec XVI wieku z inicjatywy hiszpańskiego księdza św. Józefa Kalasancjusza, ów hiszpański ksiądz w jednej z rzymskich parafii założył pierwszą w europie bezpłatną szkołę podstawową. Niedługo po tym fakcie Papież Paweł V zatwierdził konstytucję zakonu wraz ze ślubami prostymi oraz ślubami uroczystymi, do których należał ślub IV mówiący i zobowiązujący Pijarów do szczególnego poświęcenia się w wychowaniu młodzieży. Zakon zaczął również promować rozwój szkół wyższych, ale okres, w którym rozpoczęto to działalność nie był szczególnie łaskawy, gdyż rodził serię poważnych przeciwieństw.
- założyciel pierwszej szkoły podstawowej założył pozbawiony funkcji generała, a sam zakon została bardzo zredukowany. Po śmierci generała zakoni podejmowali kilka prób przywrócenia świetności tego zakonu, ale dopiero udało się odrodzenie tego zakonu na początku XX wieku.
- po okresie upadku zakonu Pijarów, nastąpiła próba podjęcia kroku mającego na celu uzdrowienie systemu edukacji w Polsce.
II.
Do Polski zakon Pijarów został sprowadzony przez Króla Władysława IV w 1642 roku. Pierwszy zakon Pijarów utworzono w Warszawie, później w Podolińcu i Rzeszowie. Nastąpił w tym czasie bardzo intensywny rozkwit polskiej odnogi Pijarów, ponieważ szczególny mecenat nad Pijarami przejmują Magnaci i Możnowładcy.
W II połowie XVIII wieku pojawia się Pijar ksiądz Stanisław Konarski, jest to wybitny zakonnik, który podejmuje się wielkiego dzieła, czyli reformy szkół zakonnych. Ową reformę przeprowadza w oparciu o nowoczesne koncepcje stworzone przez siebie i współpracowników oraz w oparciu o nowoczesne formy i sposoby prowadzenia kształcenia.
Największym osiągnięciem Konarskiego jest założenie w 1740 roku słynnego Colegium Nobilum, w którym kształciło się wieku wybitnych Polaków. Pod koniec XVIII wieku z powodu poważnych zawirowań narodowo - wyzwoleńczych, wiele szkół pijarskich uległo kasacie.
N terenie zaboru rosyjskiego dokonano kasacji wszystkich istniejących tam kolegiów.
III.
Życie i działalność Stanisława Konarskiego
Urodził się w 1700 roku i od bardzo wczesnych lat swojego życia związany był z zakonem Pijarów, najpierw jako wychowanek a potem jako członek, zakonnik, ksiądz. Na imię miał Hieronim. Kiedy rodzice go wcześnie osierocili pozostał pod opieką wuja, bliskiego krewnego matki. Rodzina miała zająć się wychowaniem Hieronima, dlatego jako 10 latka oddano do zakonu, gdzie jako 10 lat został przywieziony do Piotrkowa Tryb. do kolegium Pijarów. Po 5 latach rozpoczyna nowicjat w jednym z zakonów w Podolińcu. Zdolności którymi wyróżniał się w trakcie uczenia się w Piotrkowie i zapał po odebraniu święceń kapłańskich, zawiódł już Stanisława na studia wyższe Pijarskie do Rzymu. Podejmuje dalszy etap kształcenia w kolegium Nazaretum w Rzymie. Łatwo daje się rozpoznać jako ktoś wybitnie uzdolniony i będąc studentem pełnił funkcje nauczyciela w tym kolegium. Był nauczycielem retoryki. Studia trwają 2 lata i rozbudzają go do nabywania dalszych doświadczeń wyrusza w podróż po europie, odwiedza trzy kraje Francję, Austrię i Niemcy. W podróżach tych zapoznaje się z literaturą oraz z postępowymi sposobami nauczania. Ten fakt owocuje tym, iż Józef Andrzej Zauski zaprasza Konarskiego do współpracy w zakresie wydania zbioru praw polskich pod tytułem „Wolumina Legum” równocześnie z ta praca przygotowuje Konarski reformę szkół pijarskich i jednocześnie próbuje dostosować do wymogów nowoczesnego państwa szkolnictwo, udziela się także politycznie i społecznie m.in. popierając kandydaturę Stanisława Leszczyńskiego na tron RP.
IV.
Szkoły Pijarskie górowały w europie organizacją pracy. Były one alternatywą dla zdominowanego przez staroświecki model proponowany przez jezuitów. Młodzież kształcona przez Jezuitów uczona była anachronicznymi metodami, polegającymi na pamięciowym nauczaniu. Ukształtowany przez Jezuitów typ wychowania nacechowany był nie tolerancją religijną i w żadnym stopniu nie przygotowywał d życia w społeczeństwie.
Przepisy Pijarskie, które unowocześnił Konarski ściśle określały tok przygotowania pedagogicznego młodych pijarów przywiązując jak największą troskę do wyrobienia pedagogicznego przyszłych nauczycieli.
V.
Organizacja szkół Pijarskich
Nauka w szkole pijarskiej obejmowała 6 lat z dodatkiem kolejnych dwóch lat n tzw.. kurs filozofii.
Klasa 1 obejmowała naukę początkowego czytania i pisania, Można by powiedzieć, iż klasa 1 PARWA była klasą przygotowawczą.
Klasa 2 realizowała program pogłębiania umiejętności czytania i piania, ponadto uczniowie zajmowali się zaznajamianiem z początkowymi zasadami gramatyki polskiej i łacińskiej. Uczono także historii biblijnej oraz katechizmu.
Klasa 3 nauka w tej klasie zorganizowana była wokół arytmetyki, geografii, historii Polski oraz nauki dwóch nowożytnych języków francuskiego i niemieckiego.
Klasa 4 związana była z kontynuacją treści arytmetycznych ale także rozpoczynał się kurs historii starożytnej, wprowadzano także zajęcia dot. Umiejętności pisania listów.
Klasa 5 stanowiła wprowadzenie do retoryki, kontynuowano na rozpoczęte na poziomach niższych geografie i historię.
Klasy 6 rozłożone były na dwa etapy i dotyczyły kontynuacji przedmiotów wcześniej rozpoczętych oraz realizacji nowych programów, których zadaniem było przygotowanie młodzieży do życia publicznego
Z powyższej charakterystyki wynika, iż głównym celem reform Konarskiego było powiązanie szkoły z potrzebami życia publicznego oraz realizacji obywatelskiego wychowania, którego zasadę przedstawił Konarski w opracowaniu pod tytułem „Ustawy szkolne”.
Klasa 1 - Parwa, przygotowawcza
Klasa 2 - Infima, klasa niższa gramatyczna
Klasa 3 - Gramatyka, średnia klasa gramatyczna
Klasa 4 - Etymologia, dział gramatyki zajmujący się słownictwem
Klasa 5 - Syntaksie, wyższa klasa gramatyczna i budowa składni
Klasa 6 - Etyka, lektura tekstów autorów łacińskich
Klasa 7 - Prozodia, nauka o zjawiskach ilościowych i akcentowych języka
Klasa 8 - Retoryka, klasa niższa, w której uczono pięknego wysławiania się oraz wymowy.
Właściwe wykształcenie pedagogiczne zdobywali pijarzy w tzw. Profesorów, 3 letni kurs humanistycznego przygotowania. Odbywało się to w Rzeszowie, dokąd Pijarzy byli wysyłani.
VI
Obowiązki, zalety i obyczaje profesorów wg Konarskiego.
Nauczyciele wg Konarskiego powinni odznaczać się łagodnością, uprzejmością i największą przystępnością. Winni wystrzegać się tzw. popędliwości czyli nie unosić się, nie krzyczeć, nie obrzucać uczniów wyzwiskami, nie naigrywać się z tych którzy są mniej zdolni, unikać wszelkiej szorstkości, wybuchów gniewu, unikanie ostrych słów Zatem wszyscy nauczyciele powinni pomiędzy sobą pielęgnować zgodę oraz braterska miłość i porozumienie aby nawet najmniejszy cieć nieporozumień między dorosłymi przedostawał się do uczniów klas i te zalecenia Konarski traktował z największą powagą.
Nauczyciel zatem miał kierować uczniami w sposób łagodny i z dozą dużej dobroci. Młodzież w tamtym okresie nie prezentowała swoją postawą wymaganej i uznanej jakościowo postawy, była rozwydrzona. Było to słabością szkół prowadzonych przez jezuitów.
Jezuici stosowali w procesie kształcenia i wychowania dość dolegliwe kary fizyczne. Konarski co do stosowanych metod dyscyplinujących uczniów odnosił się z obrzydzeniem. Dopuszczał stosowanie lekkich kar cielesnych w ostateczności. Tylko wtedy, kiedy zawiodły pedagogiczne formy i sposoby przywołania do porządku.
Potępiał Konarski nauczycieli krzyczących, agresywnych, rozdrażnionych. Nauczyciel powinien jasnymi argumentami przekonywać ucznia, że zasłużył na naganę w taki sposób aby sam uczeń uznał, że nauczyciel kieruje się sprawiedliwością. Za bardzo skuteczne w działaniu Uznaje Konarski środki tradycyjne takie jak pochwały, współzawodnictwo, rejestracje zasług i błędów oraz ograniczenia np., w zakresie dostępu nagród i pochwał. Jedną z najważniejszych zasad Konarski uznaje fakt gruntownego kształcenia, w którym zawarte jest czego mają uczyć nauczyciele w poszczególnych klasach. Innowacyjnym pomysłem jest to, iż uznaje Konarski jako fakt i konieczność zaznajamiania przyszłych nauczycieli z podręcznikami z którymi będą się spotykać w praktyce szkolnej, Dotąd niewiele wymagało się w Polsce od nauczycieli. Musiał umieć tylko tyle ile miał powiedzieć uczniom. Wszystkich tych podstawowych mądrości można było się nauczyć w niedzielnej szkole.
Konarski uważał, iż w Polsce potrzebni są nowi nauczyciele. Zatem zakres wymagań wobec nich bardzo się rozszerzał.
- Nauczyciele klas niższych powinni przygotować zarówno ćwiczenia szkolne jak i zadania domowe. W każdej klasie powinie zwracać uwagę na poprawną ortografię i wymowę. Dyktując nawet litery oraz zwracając uwagę na akcenty i interpunkcje. Obowiązkiem nauczyciela było ćwiczenie, przypominanie oraz wpływanie na uczniów aby pisali i pracę pisali w sposób czysty i porządny.
Ponadto jeśli chodzi o klasy wyższe to są one następujące:
- powinni być to ludzie rozsądni posiadający wyrobiony smak, wyrobieni i wykształceni. Sami powinni wiedzieć, że główna rzeczą jest czytanie i wyjaśnienie problemów nawiązanych w znakomitych książkach łacińskich. Konarski uważał, że samo czytanie Kwintyliana kształci ludzi, zatem im więcej się czyta, im lepsze teksty się czyta tym bardziej się kształci. Uważał, że czytanie od najmłodszych lat z początku jest trudne dla młodych umysłów, daje szanse na rozwój intelektualny a nauczyciel ma szanse służenia pomocą swojemu uczniowi.
Metoda czytania tekstów wydaje się być bardzo znakomitym sposobem w nauczaniu historii, geografii, katechetyki, gdyż gwarantuje uważne śledzenie tekstu, objaśnianie tego tekstu i powtarzanie treści. Nauczyciel historii powinien dążyć do tego aby za pomocą faktów historycznych obudzić w sercach młodzieży zapał do jakiejś cnoty, tzn. zniechęcić do występków.
Żadnemu jednak nauczycielowi nie wolno było nigdy i pod żadnym pozorem samowolnie zmieniać elementów metod przypisywanych do przedmiotu, do klas i wymaganego rozkładu godzin. Nauczyciel w takim rozumieniu winien wykazać się pokorą i wewnętrzną skromnością. W praktyce oznaczało to roztropność, dojrzałość, spokój i rozwagę w postępowaniu oraz obowiązek i szacunek wobec prefekta szkolnego (przełożonego).
Chodzi o wskazanie mistrza w zawodzie
„Sam nauczyciel swoim dobrym godnym postępowaniem dawał wzór do naśladowania”
Praca Konarskiego w dziedzinie wychowania była taką samą walką w uzdrowienie życia publicznego, gospodarczego ówczesnej polski, jaką na arenie politycznej tworzył Leszczyński Stanisław Poniatowski oraz Stronnictwo Czartoryskich.
Konarski oddawał swą myśl pedagogiczną w służbę postępowych reform, ale przede wszystkim przyspieszał naprawę Polski.
VII
Omówienie znaczenia reform
Działalność Konarskiego jest doniosłym faktem ocenionym przez współczesnych przez współczesnych ludzi za wybitne zasługi dla dobra kraju. Król Stanisław August obdarował go medalem z napisem „Temu, który ośmielił się być mądrym”. Konarski był wybitnym nauczycielem i reformatorem. Jest przykładem nauczyciela z tzw. powołania a o tym, że tak jest naprawdę świadczy fakt, iż odmówił przyjęcia ofiarowanej mu sakry biskupiej a skromne swoje dochody przeznaczał na rozwój szkół pijarskich. Proponowana przez niego reforma szkół pijarskich przyczyniała się oraz modernizacji tradycyjnych programów kształcenia młodzieży. Jako dzieło utorował drogę do zasadniczych reform oświaty polskiej. Idee Konarskiego, kontynuowała i rozwijała Komisja Edukacji Narodowej, której działacze wypracowali wzór człowieka i obywatela przystosowanego do zmieniających się warunków w coraz lepiej zorganizowanym państwie.
Epitafium Krasickiego …
Łukasz Kurdybacha „Działalność pedagogiczna Stanisława Konarskiego” PAN 1957 r
TEMAT:
Problematyka roli społecznej nauczyciela
Warunki otaczające nas to struktura społeczna ,w której funkcjonujemy. Pedagog społeczny musi mieć świadomość przystawania.
Dlaczego pedagog pojawia się w strukturze pedagogiki społecznej?
-Dlatego, że pedagogika bierze te problemy z organizmu społeczeństwa.
Struktura społeczna-jest organizacją społeczną ,która skupia wszystkich przedstawicieli danego społeczeństwa i która wymaga od tego społeczeństwa przypisanej im roli.
Pojęcie roli zostało przypisane aby umożliwić systematyczne ujęcie związku pomiędzy jednostką a społeczeństwem[struktura społeczna].Innymi słowy pojęcie roli wprowadzono aby stworzyć pomost pomiędzy psychologią a socjologią. Pomysłodawcą takiego podejścia roli jest Linton.
Określił on:
1.Strukturę społeczną-którą zdefiniował w następujący sposób.
Jest to zbiór kategorii zdający sprawę z istotnego zróżnicowania zachodzącego między ludźmi. Te kategorie Różnicujące to np. wiek, płeć,miejsce zamieszkania, miejsca zajmowane w rodzinie.,zawód, to także członkostwo w różnych stowarzyszeniach politycznych i religijnych.
Tożsamość -Linton zauważył ,że do takiej kategorii przypisane są pewne postawy i zachowania, których inni ludzie oczekują od osób reprezentujących tą kategorię
Rola-to funkcja jaką pełnimy w środowisku , to te oczekiwane postawy i zachowania nazywa Linton rolą społeczną
Taką rolę przybliża on do dramatu[uczucia, ich zewnętrzne przejawy, słowa, czyny aktorów].Zatem tak w życiu społecznym rola określa postawy i zachowania , które przystają profesorowi, studentowi, pracownikowi , dziewczynie. W tym sensie rola łączy się z tym co socjologiczne i psychologiczne. Koncepcja Clintona była krytykowana , poprzez zarzuty.
1.Oczekiwania składające się na daną rolę , nie muszą być jasne, ani wewnętrznie spójne.
2.Każda jednostka należy do wielu kategorii społecznych , zatem oczekuje się od niej wielu ról. Zdarza się , że wiele z nich znajduje się w konflikcie z innymi. Tę możliwość Linton zbagatelizował , stwierdził, że człowiek wykonał jedną rolę
3.Proces przyswajania
Rola nie jest gotowym uniformem , który można włożyć na siebie.To strój , który musi skroić na własną miarę. Strój ten składa się ze skrawków , nie zawsze jasnych , z nich buduje wizję samego siebie w danej roli.
Jest on procesem zasadniczo psychologicznym , polegającym na dostosowaniu roli do osobowości i osobowości do roli. W trakcie tego procesu pewne oczekiwania składające się na rolę zostaną uwydatnione, odrzucone. Rola jest KORELAT kategorii społecznej , nie tyle determinuje życie jednostki , ile jest raczej surowym materiałem .
4.Wzorzec funkcjonowania przypisujemy do jej kategorii , może w sprzyjających okolicznościach wywrzeć wpływ na społeczne oczekiwania , składające się na jej rolę w tym aspekcie , należy widzieć dwa kierunkowości oddziaływań , między rolą a jednostką. Jednostka nie jest tylko kształtowana przez rolę , ale także może ją sama kształtować
Powyższe znaczenie roli społecznej uznane zostało , gdyż składa się na nie:
1.Podzielenie przez większość członków większej społeczności. Zespół oczekiwań rozumianych jako pewne kompechium , zespół oczekiwań rozumianych jako pewne określenia na temat , jak jednostka należąca do tej kategorii społecznej powinna myśleć i co powinna robić a także czego wolno jej żądać od innych osób z jej otoczenia.
Tak rozumiana rola przedstawia się jednostce jako fakt wobec , którego musi ona zając własne stanowisko.
TEMAT:
Osobliwości roli nauczycielskiej
1.Analizowanie sytuacji nauczyciela jest dość trudne , dlatego, że dotyczy badania sposobu funkcjonowania osoby w tej roli.
Osobliwości współczesne roli nauczyciela można badać za pomocą 4 określeń.
Rola jest niejasna
Rola jest psychologicznie trudna
Rola jest niezgodna z innymi rolami
Rola jest wewnętrznie niespójna
Ad.1
Niejasność roli-jest to brak uzgodnień a zarazem konkretnych, wymiernych kryteriów doskonałości. Niejasność jest cechą stopniowalną. Są role społeczne maksymalnej niejasności np. rola poety -miarą jego roli jest ilość jego tomików poezji.
Czy istnieje jakiś aspekt zawodowy nauczyciela , który byłby dla większości ludzi kryterium doskonałości?
1.Kwestia wyników nauczania , wyraża on je stopniami szkolnymi lub liczbą promowanych i niepromowanych. Niestety to kryterium jest zawodne i bardzo nierzetelne , gdyż o wysokości ocen oraz w tym kto ukończył lub nie, ten proces decyduje nauczyciel.
Sytuację omówioną z pewnością poprawi w szkolnictwie system testu osiągnięć szkolnych. Jako narzędzie badawcze skonstruowane z odpowiednią dozą fachowości, pozwoli na obiektywne stwierdzenie , czy i uczniowie wiedzą więcej , rozumieją głębiej, potrafią skutecznie zastosować posiadane wiadomości.
To jest droga mająca na celu zmianę efektywności polskiej edukacji. Oceniać będzie w najbliższej przyszłości przez pryzmat efektywności nauczyciela. Związanie kryteriów zawodowych nauczyciela z czynnikiem testów wykonywanych przez jego uczniów jest równoznaczna z pełnym podporządkowaniem go programowi szkolnemu.
Jeśli wyniki nauczania okazują się niepewnym kryterium zawodowym nauczyciela
to czy wyniki wychowawcze mogą stanowić o pewnym kryterium w wymaganej doskonałości zawodowej?
1.Jak nauczyciele formułują cele wychowawcze?
Celem jest wychowanie w taki sposób aby przygotować do przyszłości , aby można było funkcjonować w przyszłości.
Miarą skuteczności nauczyciela w tej mierze , jest kryterium do szacunku.
Ad.2
Wewnętrzna niespójność roli
Wyjaśnienie należy rozpocząć od kategorii niespójności
Rolę naz. niespójną , jeśli składają się na nie takie oczekiwania , że w danych warunkach , spełnienie pierwsze wyklucza spełnienie innych. Tak właśnie wygląda rola każdego kierownika [szefa], w instytucjach funkcjonujących także w Polsce. Spełniając oczekiwania zwierzchników narażają się podwładnym i vice versa. Przykład ten pokazuje jedną z najistotniejszych źródeł niespójności oczekiwań , mianowicie-antagonizm pomiędzy partnerami roli. Każda rola usytuowana jest na unii konfliktów, gdyż bycie w roli takiej lub inne staje się celem sprzecznych oczekiwań. Poprzez wejście w rolę łagodzenia konfliktu , powodujemy stabilizowanie całej struktury społecznej , pełnimy doniosłą i odpowiedzialną funkcję.
14.01.2006
T:
Psychologiczna trudność roli nauczyciela
Ad 3-
Związana ona jest z tym , że nauczyciele nie radzą sobie ze swoją rolą.Rola ta ze względu na specyfikę bardzo obciążą nauczyciela.
Specyficzne zadania jakie wykonuje wychowawca są bardzo wyczerpujące, powoduje to , że poddawany jest on napięciom[stres].Jeżeli nauczyciel nie radzi sobie z grupą , to oznacza to brak wiedzy o radzeniu sobie w trudnych sytuacjach.
Przez te trudności nauczyciel często ucieka od problemu , który występuje w grupie , w której uczy.
W małych środowiskach na działanie nauczyciela nałożony jest pewien układ z tego względu , że sam mieszka w tym środowisku. Jeśli jest za słaby psychicznie , czuje się osadzony , przez co może działać nieobiektywnie.Związany jest z tym pewien rodzaj stresu.
Skutkiem tego wszystkiego jest to , że zdrowie człowieka się pogarsza. Wyczerpanie zawodowe jest stanem organizmu świadczącym o zmęczeniu się tą rolą. Charakteryzowane jest to na gruncie pedagogicznym . , psychicznym , medycznym[bezgłos , chrypa , uciekanie głosu , ubytek słuchu , ubytki psychoneurologiczne-nerwice , zaburzenia osobowości , depresja.
W celu ratowania zdrowia nauczyciel ma prawo do urlopu.
Trzy razy w całej karierze[od 1 roku do 3 lat]
Pierwszy urlop może on uzyskać po 7 latach uczenia , decyduje o nim lekarz -od 3 do 12 miesięcy[jest to urlop płatny]
Kolejny urlop nie może by c od razu[minimum 3 lata]
Nauczyciel ma prawo do leczenia się w uzdrowiskach lub senatoriach , może też skorzystać ze zwolnienia lekarskiego do 6 miesięcy ale p o takim okresie otrzymuje on odroczenie o zdolności do pracy.
Ad.4
Nauczyciele otrzymują coś co nazywa się niezgodnością roli , wówczas gdy spełnienie oczekiwań związanych z daną rolą utrudnia lub wręcz uniemożliwia wywiązanie się z obowiązków nakładanych na jedną wiele innych.
W odróżnieniu do nauczycieli minionej epoki niezgodność ta zachodzi między obowiązkiem prezentowania uczniom urzędowej wersji polskiej historii , twierdzeniem naukowego światopoglądu a rolą prawdziwego polaka czy katolika
T: Nauczyciele okresu transformacji .Próba diagnozy zawodu 19.02.2006
I Zawodowe uwarunkowania pracy nauczyciela
1.Ocena nauczycieli do wykonywania zawodu
System kształcenia nauczycieli budzi i budził zawsze wiele kontrowersji organizatorów i nauczyciela oraz budowy tego zagadnienia. Oczekiwania wobec nowych rozwiązań oraz krytycyzm samych nauczycieli powinny przyśpieszyć proces zmian w zakresie kształcenia oraz doskonalenia nauczyciela.
W naszej polskiej rzeczywistości transformacji zaistniały już próby poszukania nowych paradygmatów kształcenia w zakresie przygotowania nauczycieli do zawodu. Oparte są one o efektywne rozwiązania zagraniczne.
Widzimy zatem iż w programach kształcenia pojawia się nurt behawioralny , którą prof. Kwiatkowska określa jako orientacje technologiczną , dominuje w niej wykształcenie sprawnościowe uwzględniające technologiczny wymiar.
Ta orientacja kształcenia nauczycieli nie dowartościowuje aspektu opartego na zwiększonym udziale wiedzy psychologicznej.
Z powyższych myśli wynika iż preferowaną orientacją we współczesnym modelu kształcenia jest orientacja humanistyczna oparta o nurty psychologiczne będące głównym zapleczem programowym.
Inny parlament kształcenia odnosi się czeladniczych sposobów terminowania opartych na relacjach MISTRZ-UCZEŃ
Głównym elementem tego sposobu jest praktyczna nauka zawodu , czyli praktyki studentów w szkołach , placówkach .Miarą unowocześnienia tego typu kształcenia jest tendencja do takiego kształcenia gdzie cenne jest działanie refleksyjne
Refleksyjny nauczyciel to taki , który postawiony między dwoma czynnikami umie sobie poradzić i uporać przez uwarunkowanie swojej wiedzy i doświadczenia na rzecz rozwiązywania problemu . Istotą tej orientacji kształcenia jest umiejętność modyfikowania .
Paradygmat[wzór]-ten jest zbliżony do orientacji funkcjonalnej opartej o psychologię poznawczą , której chodzi o to aby kształcić nauczycieli dysponujących stosowną wiedzą przenikającą jego praktyczne przenikanie .W tym modelu kształcenia istotne jest to aby nauczyciel zetchnowszy się z praktyką zawodową wykazał się umiejętnościami naukowo badawczymi w zakresie prowadzenia eksperymentów , stosowania pomiaru dydaktycznego , stosowania testu socjometrycznego , prowadzenia studium indywidualnego przypadku a przede wszystkim dociekliwości w zakresie samooceny samokontroli.
2.Zakres i formy doskonalenia zawodowego
W Polsce trwa intensywna praca nad reformowaniem systemu kształcenia i doskonalenia nauczycieli. Placówki doskonalenia realizują programy uwzględniające zmiany w treściach kształcenia i powinny dotyczyć między innymi wprowadzenia treści psychologicznych zakresu komunikowania się , prowadzenia dialogu , negocjacji, rozwiązywania konfliktów , uwzględniania w treściach ogólno-diagnozy , terapii , projektowaniu mikrosystemu oraz budowania nowej oferty warsztatowej wyrażonej nowoczesnymi metodami , formami i technikami kształcenia .
Są to nowe wymagania stawiane wobec placówek doskonalenia.
Nową formą pracy powinno być kształcenie na odległość , które opiera się o samoaktywność uczestników , nauczyciel sam diagnozuje własne potrzeby a placówka dostarcza mu programu , który jest odpowiedzią na oczekiwania nauczyciela.
3.Stopień identyfikacji nauczycieli z zawodem
Proces identyfikowania się z zawodem występuje na każdym etapie profesjonalizacji nauczycielskiej , zarówno na etapie podejmowania decyzji o wyborze jak i w czasie edukacji zawodowej , aż po start - adaptację -występują czynniki , nastawianie się nauczycieli , chodzi o kształtowanie postaw , które są potrzebne do relacji-nauczyciel-uczeń-zwane humami .
Humanistyczna wartość kształtowania człowieka przez człowieka opisana także jako pomaganie w zdobywaniu człowieczeństwa potrzebuje nauczyciela.
Obrazy normatywne , empiryczne odnoszą się do postawy, aktywności zawodowej , kulturalnej i społecznej , kompetencji merytorycznych , metodycznych oraz etyczno -deontologicznych postaw nauczycieli.
Są to aspekty mające pływ na świadomość oraz stopień identyfikacji zawodem.
Źródło:
Józef Rusiecki-„ Nauczyciele okresu transformacji” WSP OLSZTYN 1999
TEMAT.Podstawowe akty prawa oświatowego. Konstytucja Rzeczypospolitej o oświacie . Ustawa o systemie oświaty po nowelizacji 2000 r. Ustawa -Karta Nauczyciela po nowelizacji w 2000r. 05.03.2006
PRAWO OŚWIATOWE-to zespół norm i zasad , przepisów prawnych i regulujących funkcjonowanie oświaty i zachodzących w nim stosunków społecznych.
Prawo oświatowe jest wyodrębnioną gałęzią prawa spośród wielu innych funkcjonujący w naszym systemie prawnym , które wynikają z przepisów. Są regułą postępowania a przez państwo są zagwarantowane przymusem państwowym.
Prawo oświatowe-sięgać będzie do wielu innych przepisów prawa. Prawo oświatowe to odrębna gałąź prawa z którego korzystają wszyscy pracujący w edukacji, ale korzysta z innych gałęzi prawa.
Prawo oświatowe-jest zestawem norm prawnych które wynikają z konkretnych przepisów edukacji.
Brak wiedzy prawnej skutkuje złym zarządzaniem.
Na polskie prawo oświatowe składają się normy wynikające z KONSTYTUCJI RP z 2 ustaw :
1)ustawa o systemie oświaty
2)ustawa-karta nauczyciela
oraz z szeregu aktów okołostawowych nazywanych rozporządzeniami wydawanymi prze ministra do spraw oświaty i zarządzania.
Układ aktów prawnych ma charakter układu hierarchicznego-najwyższy akt-KONSTYTUCJA POŹNIEJ USTAWY A ZNICH ROZPORZĄDZENIA.
Treści konstytucji są podstawą do rozpisania praw obywatela w 2 ustawie jak wyżej.
Ponadto w system prawa oświatowego wchodzą także inne akty , w tym MIĘDZYNARODOWE m.in. KONWENCJA PRAW DZIECKA -obowiązujący w całym świecie
Organ ustawowy :sejm i senat.
Organ stojący na straży interesów obywatela: prezydent
RP a do spraw nauczyciela -MINISTER OŚWIATY I
NAUKI -jeżeli chodzi o dziecko to RZECZNIK PRAW DZIECKA
Ustawa-jest aktem nadrzędnym z którego wynika jak powinien wyglądać system prawny edukacji i dziecka w wieku 6 lat. Ma obowiązek podjąć naukę , państwo ma obowiązek określić w jaki sposób będzie odbywała się nauka.
System ten obowiązuje szkolnictwo obowiązkowe. Zamyka się ono od kl.0 do ostatniej szkoły-klasy ponad gimnazjalnej [ do 18 roku życia -obowiązek pobierania nauki]
Prawo oświatowe leży na pograniczu prawa administracyjnego , pracy , gospodarczego , finansowego , międzynarodowego i jest narzędziem realizacji polityki państwa oraz wobec swoich obywateli i partnerów międzynarodowych.
Sytuacja prawna podmiotu prawnego to suma jego kompetencji i obowiązków wynikających z prawa. Zatem wyróżnić tym prawne należy m.in. prawo szkolne , które stanowi wyodrębnioną część prawa administracyjnego.
Prawo szkolne określa także obowiązki i uprawnienia nauczycieli i wychowawców oraz uczniów i wychowawców w pewnym zakresie ,również obowiązki i uprawnienia rodziców oraz prawnych opiekunów , niepełnoletnich uczniów.
Od strony oświatowych stosunków prawnych jest to prawo podmiotów czyli osób instytucji i władz działających w dziedzinie oświaty i wychowania.
Od strony ustrojowej natomiast system przepisów formułujących państwowe zadania oświatowe oraz zasady ich realizacji.
Prawo oświatowe i szkolne normuje działalność oświatową i powstające w tym zakresie stosunki prawne. Całokształt przepisów prawnych regulujących działalność państwa w dziedzinie oświaty i wychowania odnoszących się do systemu szkolnictwa tj do szkół i innych zakładów oświatowo - wychowawczych oraz całego nadzoru nad nimi nazywany prawem szkolnym.
Podkreślając natomiast rozrastającą się pozaszkolną działalność oświatową należy posłużyć się szerszą nazwą czyli prawem oświatowym . Rzutuje to na dalsze pojęcia prawne i wyjaśnia posługiwanie się takimi terminami jak: administracja szkolna i oświatowa , władze szkolne i oświatowe ,oświatowe stosunki prawne , szkolne stosunki oświatowe.
Odpowiednio pojęcia odnosić się będą do fragmentów odpowiedniej rzeczywistości szkolnej np. do tzw. obowiązku szkolnego , do obowiązku nauki , do ocen i dokumentów szkolnych , do samorządu szkolnego.
Zatem na szkolnej linie spotykać będziemy przesłanki stojące u podstaw tworzenia różnych aktów prawnych np. szkoła realizuje główny cel w zakresie zadań dydaktyczno - wychowawczych i osiąga te cele z poszanowaniem istniejącego prawa.
Jednak wspomnieć należy cele jakie stawia państwo czy też panująca ideologia czy ustrój społeczny . W dużym stopniu formalizują politykę oświatową państwa.
U podstaw tworzenia rozumianego jako proces stanowienia prawa leżeć winny kompetencje , które wyrażają się stworzeniem rzetelnej i transparentnej normy prawnej.
Konstytucja z marca 1921 r.[rząd ma Piłsudski]-to pierwsza ustawa zasadnicza II RP. Ustawodawca oparł się na modelu państw europejskich w XIX w.
Nazywa się Konstytucją Marcową - uznanie zwierzchnika narodu..
Republikańskie formy rządu , trójpodział władzy , system parlamentarno-gabinetowy , dwustronność parlamentu , szeroki samorząd społeczeństwa , instytucjonalne gwarancje niezawisłości sędziów i deklaracja szerokich praw obywatelskich.
II RP upadła i mamy rok 1935- uchwalono kolejną konstytucję w kwietniu , nie ma charakteru demokratycznego.
Konstytucja Lutowa -1947 r. była realizowana na drodze wprowadzenia nowych przepisów.
Wprowadzono w PRL w 1952-konstytucję która istniał do 1989 r. do zmian politycznych , społecznych itd. Wybuchł ruch SOLIARNOŚCI.W latach 89-97 odbywały się prace nad nową KONSTYTUCJĄ.
W 1992 uchwalono Małą Konstytucję -tu powraca zapis o dwuinstancyjności polskiego parlamentu przywraca się SENAT.
Współczesne Polskie państwo w którym żyjemy funkcjonuje na ogół z przepisów które są pochodną ewolucji systemu , prawnego w naszym państwie. Jest to również dowód na dojrzewanie.
Ustawa o systemie oświaty 1991-we wrześniu opublikowana została w DZIEN. Ustaw nr, 95 pod pozycją 4,2,5, i jest ona wypadkową wielu bardzo przeciwstawnych poglądów , stąd stale istnieje konieczność ciągłego nowelizowania ustawy . Ostatnia nowelizacja była w grudniu 2000 r.
Każda nowelizacja ustawy skutkuje wydaniem nowego aktu około ustaw czyloi rozporządzenia.
ZMIANY
1)Nowa ustawa tworzy prawne warunki umożliwiające rzeczywistą demokratyzację i daleko idący proces uspołecznienia oświaty
-są to nowe możliwości w zakresie zakładania szkół i placówek oraz kierowania i zarządzania nimi prze różne środowiska
2)Dostrzega się nowsze , niż dotychczas podejście do zakresu treści kształcenia
-realizacja ramowych planów nauczania oraz realizacja treści obowiązujących programowych przedmiotów ogólnokształcących przez wszystkie szkoły.
3)Określenie granicy obowiązku szkolnego oraz utrzymania każdego obywatela RP do kształcenia się wychowawczego i opieki.
4)Przyjęto także nowe prawne rozwiązania respektujące chrześcijański system wartości zobowiązujący szkoły i placówki do tworzenia umożliwiających naukę religijną
5)Ustawa stwarza większą elastyczność w zakresie organizacji procesów edukacyjnych , doboru metod , środków oraz form organizacyjnych.
6)Szkoła publiczna umożliwia podtrzymywanie tożsamości narodowej , et5nicznej , językowej i religijnej
7)Ustawa stwarza podstawy prawne do przyjęcia jednolitych zasad nadzoru pedagogicznego oraz jednolitych zasad nadzoru prawnego nad wszystkimi typami szkół i placówek
-struktura nadzoru pedagogicznego
-minister
-kurator oświaty
-dyrektor szkoły
8)W nowy sposób określono zasady finansowania oświaty [ oświatę finansują samorządy :
Gmina: podstawową i gimnazjum
Powiat: liceum
9)Ustawa odwołuje się do międzynarodowych uregulowań tj. do powszechnej deklaracji praw człowieka , paktu praw obywatelskich i politycznych oraz konwencji o PRAWACH DZIECKA
LITERATURA:
Komorowski: „Prawo oświatowe w praktyce „wydanie 2 zmienione -Poznań `99
Kurzawski: „Wybrane zagadnienia z prawa „ WSiP - Bielsko Biała 1997 r.
Temat: Edukacja a przemiany cywilizacyjne i ich wpływ na rozwój i postęp i zmianę społeczną
Każdy człowiek żyjący w polskiej rzeczywistości zgodnie z prawem ma prawo i obowiązek do edukacji
Edukacja jawi się nam jako początek zmiany , która dotyczyć będzie każdego człowieka , zmiana jest nieodłącznym towarzyszem rozwoju.
Procesy rozwojowe zachodzą nieustannie i obejmują swoim zasięgiem człowieka jak i całą populację.
W socjologii poprzez zmiany wyjaśnia się prawidłowości rozwoju społecznego. Dążenie do upodmiotowienia jednostki do umożliwienia jej samosterowności życiowej ,wiąże się to z przygotowaniem jej do realizowania kariery w warunkach zachodzących dynamicznie procesów rozwojowych.
Przygotowanie to również umiejętność reagowania i wykorzystywania swojej życiowej zawodowej pozycji.
Edukacja przygotowuje do życia i w toku zmiany w tym procesie konieczne jest występowanie czynności związanych z wyposażaniem w nową wiedzę o kierunkach i przedmiotach oraz w nową wiedzę o kierunkach i przemianach oraz budowanie umiejętności i kompetencji niezbędnych do sprawnego funkcjonowania w zmieniającym się dynamicznym układzie społecznym.
Aktualnie w Polsce trwa proces transformacji ustrojowej , którą socjologowie nazywają wielką zmianą
Do niej przyczynił się upadek bloku państw komunistycznych a głównie wielorakie przyczyny społeczne , polityczne , gospodarcze i kulturowe.
Pogłębiające się napięcia i konflikty pomiędzy ówczesnymi ośrodkami władzy a społeczeństwem , wynosiły zmiany jakościowe , które w naszej rzeczywistości doprowadziły do całkowitej zmiany ustroju.
Przekształcenia zapoczątkowane w latach '90 zdaniem Blook'a obejmują 4 etapy:
I etap to zmiana systemu politycznego
II etap to zmiana systemy ekonomicznego
III etap to zmiana struktury społecznej
IV etap to etap świadomości społecznej
Blook powiedział tak : „transformacja o której chcemy mówić , że jest skutkiem dokonanego kryzysu ; dokonuje się nie wcześniej niż obejmuje te 4 etapy”
Toffler-jest autorem „Szoku przyszłości” , powiedział , że dzisiaj w obliczu zmieniającej się rzeczywistości najbardziej niezadowoleni są młodzi ludzie , którzy wyrażają to niecierpliwością a ta przeradza się w agresję .Stabilizacja w życiu zawodowym i społecznym dzisiaj wydaje się niemożliwa do zrealizowania .
Rzeczywistość zmienia się błyskawicznie w taki sposób , że nowa rzeczywistość generuje nową rzeczywistość , w takim łańcuchu trudno jest znaleźć stabilność
Ta sytuacja wywołuje poczucie nietrwałości i niestałości w życiu ludzi. Znajduje ona odbicie w naszej świadomości i w sposób rzeczywisty zmienia nasz stosunek do innych ludzi , rzeczy , idei i wszelkich dóbr kultury.
Zatem ta przemiana jaką jest transformacja ustrojowa niesie za sobą zagrożenia ale również należy dostrzec pozytywne skutki w wymiarze ogólnospołecznym i indywidualnym.
Przyczynia się do warunków życia , rozbudzenia nowych oczekiwań w zakresie stylu sprawowania władzy , wobec efektywności przedsięwzięć gospodarczych , otwiera na świat , tworzy warunki do mobilnego funkcjonowania w Europie i w świecie.
Powyżej omówione elementy zmian wiążą nasze nadzieje na pomyślne zmiany naszego losu , poprawy bytu , korzystanie z dobrodziejstw demokracji -uczestnictwo w procesie doskonalenia tej demokracji.
Należy powiedzieć , że owa zmiana realizowana na kanwie transformacji niesie bardzo wiele zjawisk , które nie mogą być jednoznacznie pozytywnie oceniane.
Kolejnym elementem jest tempo przemian technicznych technologii , wynalazków odkryć , które pokazują , że człowiek wykonujący pracę w konkretnym miejscu musi podlegać nieustannym zmianom.
Na skutek postępu w wyżej wymienionych dziedzinach , człowiek żyjący w zamkniętej enklawie , inaczej widział problemy niż dziś w świecie globalnym .Problemy świata globalnego dotyczą wszystkich ludzi niezależnie od pochodzenia , miejsca zamieszkania czy wykształcenia .Dotyczy to problemu nabytych kwalifikacji zawodowych , które kiedyś zapewniały stabilność i poczucie bezpieczeństwa , dziś w globalnym świecie takich gwarancji nie dają .W obecnych czasach kobiet y i mężczyźni wykonują podobną aktywność zawodową a stałe etaty ich pracy na dziś ulatują w zapomnienia.
Tak więc zmienność jest symbolem współczesnego człowieka . Stojący w jej obliczu zmuszony jest poszukiwać dla siebie miejsca w tym zmieniającym się świecie. Całe społeczeństwa ulegają zasadniczym przemianą , które jutro będą inne niż dziś .Te słowa wskazują na dynamikę systemu. W tej dynamice pojawia się nowa perspektywa -czasowa , w której już nie czas codzienny o stosunkowo krótkiej rozciągłości ale czas historyczny -długiego trwania jest cechą mającą wpływ na dynamikę systemu.
Jak twierdzi Teffler zmienił się nie tylko zakres i skala zachodzących zmian ale i tępo. Żaden okres w życiu człowieka nie może być związany z rozwojem bez dostosowania do konkretnego wieku , wysiłku i konkretnej twórczej pracy.
Coraz wyższy poziom współczesnej cywilizacji naukowo-technicznej i towarzysząc im komplikacje to istotne czynniki , które powodują że absolwenci szkół nie są przygotowani w taki sposób by sprostać zadaniom stawianym im przez pracę i życie.
Niezbędnym więc elementem , który musi wejść do edukacji jest wprowadzenie takich treści kształcenia , które dawać będą możliwość uzyskania kwalifikacji specjalistycznych i bogatszych i doskonalszych oraz takich kompetencji , które dadzą szansę funkcjonowania jednostki w tej perspektywie zmieniającego się świata.
Teoria naukowa , która jest podstawą do formowania zadań edukacji informuje , że człowiek musi być przygotowany co bycia innowacyjnym.
Edukacja -daje szansę odnalezienia się w tym świecie ,kiedy daje szansę bycia innowacyjnym [kreatywnym].
Szczególnym przypadkiem zmiany jest innowacja. Wiąże się ona z przemianami społecznymi i występuje najczęściej jako pewien projekt za pomocą którego realizowana jest zmiana.
Słownik jęz. polskiego wyjaśnia , że innowacja- to wprowadzenie czegoś nowego , to rzecz nowo wprowadzona , nowość , nowatorstwo , to reforma.
Innowacją jest również nastawienie do rzeczy , wartości [jest postawą , jest też przykładem działania społecznego [prof. Szuk-Polska ; Szumpeter-świat]
Za innowację w naszym rozumieniu uznajemy pojawienie się nowej rzeczy , wartości , nowej metody działania , pojawienie się nowych warunków , które dają możliwośc zaistnienia rej metody.
Innowacja to zmiany wprowadzone celowo przez człowieka , w sumie jest realizowana w tym celu aby zaistniał postęp. Nie chodzi o jakikolwiek postęp ale o konkretne polepszenie zastanego stanu.
Zatem wobec zachodzących zmian [ też w innowacji] zajmowane są rozmaite postawy. W literaturze poświęconej tej problematyce można odnaleźć kilka typologii reakcji na zmiany.
Drabik-Podgórna- wyróżniła 2 grupy postaw .
I - dążenie doprowadzenia zmian , inicjowanie zmian , recepcja innowacji , a także postawy prowadzą do destabilizacji.
II -tj. przeciwstawianie się zmianą -jest próbą zachowania równowagi starego układu. Destabilizacja grozi zmianą -zmiana generuje. Zachowanie starego układu daje poczucie bezpieczeństwa.
Inna typologia warta przypomnienia tj. Pietrasiński wyodrębnia 3 -jakie postawy wobec wprowadzenia zmian :
I-postawa pionierska - polega na samodzielnym poszukiwaniu inicjowaniu rozwiązań
na odkrywaniu nowej rzeczywistości i kreowaniu jej.
II-to postawa recepcyjna -charakteryzuje się ona przyjmowaniem , akceptacją tych rozwiązań , które już gdzieś indziej były opracowane , sprawdzone , bo to z pewnością pozwoli uniknąć ryzyka , uciec od nieprzewidywalnych skutków wdrożenia tej,
III-Postawa zachowawawcza - cechują ją takie postawy jak opór wobec zmiany , niechęć wynika z lęku i obaw przed rzeczami nowymi ale i leku i obaw przed utratą autorytetu. Ten typ postawy najczęściej zajmują osoby na kierowniczych stanowiskach.
Typy reakcji na zmianę
Typowymi reakcjami na zmianę wg. Clarka jest:
I -szok
II - wycofywanie się -defensywa
III-akceptacja zmiany
IV - Adaptacja do zmiany
V-wdrażanie zmiany
Wyróżnione etapy sugerują , że chodzi o taką zmianę , która jest narzucona z zewnątrz . Zatem w zmieniającej się rzeczywistości zmiany jeśli są w zasadzie są wprowadzane z zewnątrz i wprowadzone nie powinny nikogo szokować i tworzyć sytuacji wycofywania się.
Idea postępu- autorem jest Ksenofones [starożytność] , ale za samego ojca tego terminu uważa się Lukrecjusza. Żył w odległych czasach ale dopiero XIX w. przyniósł ideę postępu -rozwój maszyny parowej.
XX w . przynosi niebywałe przyśpieszenie w zakresie naukowego , technicznego , medycznego wzrostu życia ludzi , który jest w niektórych częściach świata interpretowany jako dobrobyt.
Idea postępu w takim rozumienia jest interpretowana jako coś pozytywnego , postęp ma znaczenie periodacji.
Postęp wymusza zmiany edukacji , zmiany programowe i organizacyjne.
Zaliczenie na przełomie kwietnia i maja [gr.a i b]
4