FEDERALIZM - polityczna teoria integracji

• Ukształtowana w XVIII i XX w. - USA i Niemcy

• Wyrazem dążeń do zbudowania instytucjonalnych ram dla równowagi między jednością a autonomią tradycyjnych jednostek Polit.

• Różne rozumienie tego modelu:

• W tradycji niemieckiej jest to model zachowania odrębności i ochrony przed centralizmem przy zachowaniu jedności

• We FR i WBr postrzegany jako zagrożenie dla jedności państwa, utraty suwerenności i jego rozmycia w większych strukturach

• Dlatego w 1991r na żądanie Londynu usunięto z art. 1 TUE słowo „federalny” zastępując„ever closer union”

• Pierwszą propozycją federacyjną był plan Jerzego z Podiebradu z XVI w Liga pokoju

• W XIX w Pierre J. Proudhon publikuje w 1863r traktat „O zasadach federalizmu”, w którym przeciwstawia się centralizacji i podkreśla znaczenie wspólnot lokalnych oraz konieczność konstytucjonalnego rozdziału kompetencji

• W okresie międzywojennym plan Coundenhove - Kalergiego i A. Brianda - Federacji Europejskiej

• 4 rozumienia federalizmu:

• Jako teoria integracji pokojowe ułożenie stosunków między państwami, aby zapewnić ich spójność, jedność i pokój

• Jako teoria decentralizacji przeciwstawia się modelowi państwa absolutnego i scentralizowanego; chroni struktury lokalne

• Jako pewien model społeczny nie można go ograniczyć do samej struktury państwa; poszanowanie istnienia pluralistycznego społeczeństwa złożonego z szeregu wspólnot

• Jako pewna filozofia federalizm integralny, wynikający z istoty człowieka, który jest osobą; zaprzeczenie zarówno kolektywizmowi i indywidualizmowi; osoba istnieje i realizuje się poprzez interakcje społeczne

• W tradycji europejskiej wyróżnia się 3 nurty: A. Spinelliego, J. Monneta i federalizm integralny

• Najogólniej federalizacja ma zapewnić jednocześnie wysoki poziom jedności oraz maksymalne poszanowanie różnorodności

• Federalizm Spinellego:

• Spinelli autorem najbardziej „czystej” federalistycznej koncepcji integracji

• Sformułował program polityczny dotyczący odbudowy Europy po wojnie - manifest Ventoten

• Niezbędne jest zakończenie podziału Europy na suwerenne państwa narodowe

• Nie wystarczy pokonanie Niemiec do odbudowy Europy

• W miejsce państw narodowych należy powołać federację, która jako jedyna może zapewnić mieszkańcom pokój i dobrobyt

• Kryzys wojny sprzyja radykalnym zmianom - uświadamia ludziom do czego doprowadziła organizacja Europy w system państw

• Dlatego musi powstać silny ruch społeczny - który wykorzysta tą szansę i przebuduje kontynent

• 3 zasadnicze problemy manifestu Ventotent

• Musi powstać autonomiczny ruch społeczny na rzecz federacji; rządy bronią status quo

- autonomiczność ruch oznacza, że nie może być on związany z 1 partią i z 1 krajem

- należy zatem oddziaływać na społeczeństwo poza ramami narodowych kampanii wyborczych

- adresatami jest całe społeczeństwo

• Zwołanie zgromadzenia konstytucyjnego - negocjacje dyplomatyczne na szczeblu międzyrządowym nie doprowadzą do istotnych zmian

- wymuszenie na państwach zgody na zwołanie Europ. Zgromadz. Konst. Pochodzącego z bezpośrednich wyborów

- rola opinii publicznej polega na wywarciu nacisku na rządy, by zgodziły się na zainicjowanie procesu konstytucyjnego i skłonienie parlamentów narodowych do akceptacji dokumentu konstyt.

• Powołanie instytucji federalnych - wierzchnia władza wołoce państw narodowych

• Wskazywał, że integracja sektorowa ma charakter sztuczny i będzie prowadzić do chaosu kompetencji, rozmycie odpowiedzialności

• Brak legitymizacji na poziomie europejskim

• Bez powołania instytucji federalnych obrona interesów zawsze będzie górować nad dążeniami integracyjnymi

• 1 przyjęcie konstytucji i 2.powołanie instytucji federalnych

• Siłą napędową jest społeczeństwo aktywne

• Radykalny projekt oddolny , zaangażowanie wielu grup społecznych

• Tuż po II WŚ Spinelli stał się organizatorem ruchu federacyjnego - 1946r stworzył Europ. Unię Federalistów

• Apogeum wpływów przypada na koniec lat 40.

• Nie zapobiegł odbudowie Europy na zasadzie narodowej

• Jeszcze w 2000r koncepcja J. Fishera „federacji państw narodowych” nawiązuje do powojennych pomysłów

• W latach 50. Przewagę zyskałą koncepcja J. Monneta kojarzona z podejściem funkcjonalnym

• Akcent na integrację w wąskiej, ale znaczącej sferze „która pędzi zaczynem szerszej i głębokiej wspólnoty”

• Rozpoczęcie integracji do konkretnej sfery stworzy podst. Rozw. ekon. - I etap Federacji Europ.

• Propozycja ta jako fundament federacji europ. „jest niezbędna dla zachowania pokoju”

• Dla J. Monneta federalizm był nie tyle metodą budowania zjed. Europy, ile skutkiem jej tworzenia drogą konkretnych kroków

• Kolejne sektory współpr./integracji będą oddane pod kontrolę organów ponadnarodowych

• Pewnym odstępstwem od klasycznego ujęcia było powierzenie władzy ekspertom, A nie osobom pochodzących z wyborów - tym samym ośrodek władzy na poziomie europ. pozbawiony był legitymizacji demokr.

• Usprawiedl. Miała być skuteczność, a nie prawomocność

• Integracja miała się rozszerzać i pogłębiać dzięki istnieniu ponadnarodowych instytucji dysponujących odp .kompetencjami

• To one miały promować dalszą integrację, kt. kulminacją miała być w przyszłości federacja europ.

• Podział kompetencji m. federacją a p.czł., centrum a częściami składowymi miałby wynikać z ekonomicznej sprawności i skuteczności, a nie założeń teoretycznych czy ideologicznych

• Monnet był rzecznikiem konkretów, przeciwnikiem upajania się wizjami i projektami

• Aby zdobyć poparcie społeczne dla integracji należy pokazać konkretne korzyści z niej płynące

• O ile Spinelliego niechlubna przeszłość panstw narodowych świadczy o konieczności przebudowania ładu europejskiego na modłę federalną

• Dla Monneta należało najpierw przekonać siebie i ludzi, że istnieje coś lepszego i bardziej skutecznego niż państwo

• Obu polityków łączył wspólny cel - pokój w Europie, dzieliła natomiast metoda

• Spineli wierzył w szeroki ruch na rzecz federacji tych, kt. doświadczyli wojny jako rezultatu funkcjonowania p.n.

• Monet wierzył w przemysłowców, kupców, przedstawicieli związków zawodowych, którzy dostrzegają korzyści nowych rozwiązań gospodarczych

• Europa miała jego zdaniem przemawiać siłą faktów, A nie idei

• „przyjęta przez nas metoda pragmatyczna nie widzie nas do federacji uprawomocnionej przez glosowanie, ale federacji, kt. Będzie kulminacją istniejącej rzeczywistości ekonomicznej i politycznej”

• mimo szeroko rozpowszechnionej niechęci wielu państw do federacji, obecna UE, np. system prawa wspólnotowego, instytucje wspólnotowe, wspólny pieniądz, obywatelstwo UE

• prawo wspólnotowe jest autonomicznym systemem odrębnym od klasycznego prawa międzynarodowego

• w 1991r ETS stwierdził, że traktaty wspólnotowe stworzyły nowy porządek Prawny na rzecz, którego państwa ograniczyły swoje prawa suwerenne

• prawo wspólnot ma bezwzględne pierwszeństwo nad prawem krajowym

• wiele norm prawa wspólnotowego ma bezpośredni skutek w stosunku do osób fizycznych i prawnych

• elementem federalnym jest PE pochodzący od 1979r z wyborów powszechnych

• wybór deputowanych oraz ich stworz…. Się wg kryteriów ideologicznych, a nie narodowych świadczy o ponadnarodowym, federalnym charakterze tej instytucji

• KE jest instytucją o charakterze ponadnarodowym złożonej z funkcjonariuszy międzynarodowej i niezależnych od woli państw

• Komisja nie ma za sobą mandatu demokratycznego, nie pochodzi z bezpośrednich wyborów - ma charakter techniczny

• Istotnym elementem federalnym jest istotą ETS obdarzonego swoistymi i ponadnarodowymi kompetencjami - wykładni prawa wspólnotowego

• ETS stoi na straży przestrzegania prawa wspólnotowego prze organy państw członkowskich

• Utworzono w 1999r unii walutowej, wprowadzenie 3 lata później wspólnej waluty euro oraz przekazanie EBC kompetencji w zakresie polityce pieniężnej oznaczającym realizację elementów federacji

• Potencjalnie największe konsekwencje może mieć wprowadzenie przez TM obywatelstwa unijnego niosącego za sobą realne prawa

• Zapewnienie prawa i wolności było dotąd domeną państw - XIX liberalizm postanowił o jako jedno z głównych zadań państwa

• Istnieje zatem wiele elementów federalnym w dzisiejszej.. ….. została zaakceptowana jako finalite politique

• Prace dotyczą konstytucji europejskiej, powołanie konwentu itd. - świadczyły dla niektórych, że Europa zdradza tendencję budowania federacji

• Federacja, aby powstała nie potrzebuje narodu demos, sama może być elementem jego tworzenia lub instytucjonalnym wyrazem wspólnotowej tożsamości - np. Szwajcaria

• FUNKCJONALIZM

1. D. mitrany poch.z Rumunii osiadły w Wbr i USA „A working Peace System” 1943

2. Osadzony w liberalnej wizji rzeczywistości mnar; przekonanie o harmonijnych interesach wszystkich ludzi - gł. Cele - uzyskanie dobrobytu i pokoju

• Przekonanie o racjonalności ludzkich działań i władzy pragmatyzm w postępowaniu

• Proponuje długo falową i spójną alternatywę wobec porządku westfalskiego opartego na państwie narodowym

• Najw. kategorią są potrzeby społ., które mają przede wszystkim charakter materialny

• Mitrany świadomy faktu że dotychczasowe próby zbudowania dobrobytu i pokojowego ułożenia stos. między państw spełzły na niczym

• LN nie zapobiegła wojnom

• Wł interes i egoizm narod. okazały się silniejsze niż wola pokoj. współistnienia

• Przeciwnik federalist. Rozwiązania - nie można przenieść suwerenności na poziom federalny w drodze konstytucyjnego rozwiązania

• Suwerenność można przenieść w rezultacie wspólnego działania

• Budowanie podstaw pokojowego systemu mnar trzeba rozpocząć od swobodnego dostosowywania się do siebie państw - zakorzenionego we wspólnym działaniu i praktycz doświad.

• Istotnym pktem wyjściem jest skoncentrowanie się na konkretnym zadaniu, potrzebie, problemie - funkcji

• Konkretne funkcje same wskażą na właściwy obszar (geogr?) i formę instytucji, w których dany problem może być najlepiej rozwiązany

• Funkcja determinuje instrument wykonawczy - „funk. określa formę”

• Wszelkie należności, relacje winny się kształtować stosownie do wymogów, potrzeb, funkcji

• Traktuje wszelkie zmiany nie z pozycji systemu teoret., prawnego czy wyidealizowanych wizji Polit.

• Stwierdza istnienie podst sprzeczności między sferą Polit. I niepolit

• ST.polit.związana z istnieniem władzy i określonego porządku Polit ma charakter partykularny, zamknięty

• ST. Niepolit.- gospod., handel, technika ma charakter mnar.

• Rozwój gosp., przemysłu, transp., problemów ekolog.itd. wywiera nacisk i potrzebę coraz ściślejszej współpracy między narodami, co niekiedy prowadzi do unii politycznej

• Konflikt między St. gosp. a Polit. ukazuje prawdziwą naturę człowieka

• ST. gosp. - pokazuje lepszą stronę człowieka

• Polit.- ukazuje egoizm, konserwatyzm czł

• Funkcjon, usiłując przezwyciężyć sytuację konfliktu koncentruje się na potrzebach wspólnych i znoszeniu granic między państwami w drodze podejmowania wspólnych działań

• Funkcjon. Mitra niego stanowi rodzaj ekonom.teorii zmiany społecz.,która nie bierze pod uwagę innych czynników procesów histor.

• Człowiek jest istotą racjonalną i rozumnie kształtuje swoje potrzeby i interesy

• Jego uwaga i aktywność przesunięte są na poziom mnar z problemó wew

• Pokój mnar powstaje w wyniku konkretnej współpracy, handlu, Anie przez podpisywanie kolejnych paktów pokojowych

• W funkcj. można mówić o istnieniu swoistego mechanizmu gosp-technicznej determinacji (spill-over)

• Wszelka potrzeba materialna, funkcja działa na rzecz utworzenia stosownej org., instytucji, której celem jest rozwiązanie danego problemu, zaspokojenie okr.potrzeby

• Ważne, by wszelkie przedsięwzięcia organizowane były stosownie do potrzeb i zmiennych warunków

• Np. org.transp. kolejowego miałaby charakter kontynentalny, morskiego międzykontynentalny, a lotnictwa uniwersalny

• Podobnie zorg. byłaby sfera handlu, produkcji i dystrybucji - nie ma sztywnego modelu org. Stref funkcjonalnych

• Ostatecznym rezultatem mechanizmem spill0oveer determinowania jest powst. złożonej sieci org.mnar., które spełniają wszystkie spełniane przez p.narodowe funkcje

• Metoda i sp.zarządzania w nowej org.powinny być zgodne z naturą i charakterem funkcji

• Konkretne same najlepiej określają formę i sposobie najlepszego rozwiązania

• W rezultacie mech. spilll-over wyłoni się wspólnota jako układ instytucji,z których każdy zaspokaja okr potrzeby materialno-społ.

• W pewnym momencie pojawia się potrzeba skoordynowania powstałych instytucji funkcjon.

• Ostatecznie organizacje rozwiązujące problemy cząstkowe utworzą „pokojowy system współpracy”- glob.wspólnotę jednoczącą państwa w układzie współzależności i wspólnego rozwiązania problemów

• W ten sposób zastaną wyeliminowane materialne i psychol. Źródłem wszelkich konfliktów

• Ponadnarodowa sieć org. będzie rodz. pluralistycznej wspólnoty państw, których suwerenność uległaby ograniczeniu mnar. Sieci funkcjonalnej

• Możliwość zaniku państw narod. Integracja to przejście od społecz. mnar do społ.świat.

• Państwa tracą stopniowo wł. polit. i swą tożsamość., które zwykle doprowadzały do konfliktów

• Powstanie wzajemnych relacji zmienia podstawy ludzkie w kierunku większej współpracy i sympatii

• Rozwój współp. Mnar.w sferze gosp.-tech. jest przesłanką w rozwiązywaniu konflikt. polit. i zarazem szansą wyeliminowania problemu wojny

• Państwa narod. z doktryną suwerenności i nieinterwencji z zew. jest gł. przeszkodą rozw. problemów i barier racjonalnych

• Powst. efektywnych org. zdolnych do zaspokojenia potrzeb ludzkich jest rozw. problemu wojny

• Proces integracji funkcjonal. wiąże się ze zmianą statusu państw i postaw społecz., co ma zredukować konflikty

• Przykłady: New Deal Roosevelta, LN; EWWiS, EURATOM

TEORIA PLURALISTYCZNA ( KOMUNIKACYJNA)

• Karl Deutsch gł .przedstawiciel tej teorii - jego troską działanie na rzecz pokoju i bezpieczeństwa m. Narodami

• Punktem wyjścia było uznanie instytucji państw narodowych jako podst. podmiotu międzynarodowych stosunków politycznych

• Proces integracji jako powstanie „wspólnoty państw” okr. Przez wysoki stopień współpracy dyplom. gospodarczej, posł., i gosp.

• Taka wspólnota ma łączyć wartości: suwerenność, samookreślenie państw narodowych oraz mnar.pkój i bezpieczeństwo

• Gł.celem integrujących się państw jest utworzenie „wspólnoty bezpieczeństwa”

• Wyeliminowanie wojny jako formuy rozstrzygania sporów

• Trzon teorii Deutscha

• Wspólnota bezpieczeństwa - grupa państw, które zostały zinternowane

• „integracja” - powstanie na danym terytorium „poczucia wspólnoty” - instytucji i praktyk zapewniających pokojowy charakter wszelkich zmian

• „poczucie wspólnoty” - wiara osób tworzących wspólnotę, że wszystkie problemy muszą i mogą być rozwiązywane pokojowo

• przemiany pokojowe - rozwąz. Problemów bez uciekania się do użycia siły

• integracja dokonuje się na kilku poziomach

• I poziom mrządowo-dyplomatyczny

• Powstanie Wspólnoty państw, Wspólnoty bezpieczeństwa wiąże się z polit. Zagraniczną, działaniami dyplomatycznymi

• Celem jest utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa oraz zachowanie autonomii państw

• Zachowanie mnar pokoju i rozwój państw wzajemnie się uzupełniają

• Integracja nie wiąże się z przezwyciężeniem instytucji państwa, co raczej stanu wojny między nimi

• Celem integracji polit. powstanie mnar systemu państw, który odznacza się dużym stopniem komunikacji i wzajemnego zrozumienia między państwami

• II poziom społeczny

• Integracja państw ozn zakorzenienie powstałej wspólnoty w „poczuciu my”

• Ozn to wzajemną sympatię, lojalność między społeczeństwami, poszanowanie, zaufanie, zaufanie, wspólnotę interesów i wartości

• Ważny jest proces komunikowania i wymiany info

• Współpraca jest funkcją komunikowania się

• Wyróżnia różne kanały komunikacji: mobilność osób, ilość i intensywność wzajemnych transakcji, strumień towarów, usług i info

• To działa na rzecz dalszej pogłębionej komunikacji i interakcji między państwami

• W rezultacie wzajemność relacji i pokojowe współistnienie jest rezultatem społeczno-politycznych kontaktów

• III poziom - jednostki

• Pojęcie „wspólnota”, „poczucie my „ percepcja zwracają uwagę na znaczenie psychologiczno-społeczne wymiaru integracji

• Wzelkie zmiany w polit.postawach i zachowaniu jednostek, mogą mieć istotny wpływ na powstanie „wspólnoty bezpieczeństwa”

• „wspólnota polityczna” - zakłada porozumienie językowe i zbliżoną percepcję świata

• ważną kategorią jest społeczne „uczenie się”

• pełni ono istotną rolę w nabywaniu nawyków polit. Zachowania, tak niezbędnego przy tworzeniu poczucia wspólnoty

• pewne warunki geograf., gosp., społeczne i polit. Mogą działać na rzecz społecznego uczenia się a inne nie

• zastosowanie teorii komunikacyjnej

• wizja zintegrowanej Europy de Gaulle'a oparta była na założeniu suwerenności narodowej, prymatu bezpieczeństwa i współpracy Polit.-dypl.

• Generał odrzucał ponadnarodowe wizje integracji

• Inny przykład to Europ. Org. Współr. Gosp. - dla planu Marshalla

• NATO, Rada Europy - Komitet Ministró reprezentował państwa człónk., w drodze jednomyślnego głosowania decydowano

• ULE przykładem organizacji pluralistycznej - forum komunikacji 7 krajów członk.

NEOFUNKCJONALIZM

• NAJBARDZIEJ „oficjalna” teoria integracji europejskiej uznana i zaakceptowana za w pełni wyjaśniającą proces pod względnem naukowym i Polit.

• Dążył do naukowej i metodologicznej poprawności

• Powstał z krytyki funkcjonalizmu i jego podst.założeń

• Do jego źródeł należą badania nad demokracją, podejście systemowe w naukach społecznych

• E.Haas - proces integracji jako wynik aktywności zorganizowanych grup społ., które w tym procesie realizują lepiej swoje interesy niż w ramach panstw narodowych

• Założenia:

• Rzeczywistość społ.jako zbiór grup o sprzecznych interesach

• Cechą społ. Wolnorynkowego i demokratycznego jest pluralizm interesów

• Konflikt interesów, rywalizacja są stanem naturalnym

• Państwo to obszar ścierania się tych interesów i formułowania celów Polit.na zewnątrz

• Grupy wewnątrzpaństwowe formułują oczekiwania wobec centrum decyzyjnego

• Gdy decyzje dla nich ważne zapadają poza poziomem krajowym z nim wiążą swoje interesy i oczekiwania

• Integracja to proces budowania wspólnoty, powstanie kwestia czy integracja jest sprawą cywilizacyjną czy może tylko zajść w obrębie jednego kręgu kultur.?

• Gdy spełnione są powyższe warunki można mówić o integracji

• Integracja jest racjonalną drogą radzenia sobie z wyznaniami współczesności

• Integracja to nieodłączny element współczesności efekt modernizacji

• W epoce globalizacji integracja regionalna to instrument minimalizowania negatywnych skutków globalizacji, lepszego wykorzystania oferowanych przez nią szans

• Centralną kategorią teorii jest spill-over: stopniowe rozszerzanie się i pogłębianie integracji począwszy od spraw niepolit.,

• Głównym czynnikiem jest niezadowolenie, frustracja z osiągnięcia zamierzonych celów

• Podst. różnice w odniesieniu do funkcjonalizmu nie wspólnota interesów ale ich niezrealizowanie, konflikt , brak satysfakcji, a w ich wyniku napięcia siłą napędową procesu integracji

• Wg P. Schmittera spill-over to sytuacja, w której uczestnicy zgodnie co do przyjętego celu, są w różnym stopniu niezadowoleni z praktycznej jego realizacji i próbuje zwiększyć efektywność przez rozszerzenie wspólnego działania lub przez jego pogłębienie

• Niezbędne jest pojawienie się centralnych instytucji wyposażonych w kompetencje i autonomię

• Same procesy ekon nie wystarczą - zgodność z J. Monnetem

• Proces integracji potrzebuje impulsu, skierowania we właściwą stronę

• Dokonują tego państwa przez instytucje ponadnarodowe, które stają się głównym stymulatorem integracji

• Innym pojęciem neofunkcj jest „polityzacja”

• Efekt działąnia spill-over; zwiększenie kontrowersyjności decyzji przekazywanych na szczebel wspólnotowy

• W przypadku wspólnot takimi momentami było ustanowienie JAE i powoł. UE

• Inne pojęcie - eksternalizacja

• Państwa integrujące się muszą określić się jako całość wobec środowiska zew.

• Muszą zająć stanowisko wobec „reszty świata”

• Postępy integracji zwykle wywołują niezadowolenie państw trzecich z powodu pojawienia się kolejnego konkurenta, rywala

• Odpowiedzią może być chęć współpracy lub rywalizacja

• Te zachowania zaczną definiować wspólną tożsamość, nawet jeśli wew. ugrupowania przeważają spory

• Zachowanie aktora zew raczej wzmocni wspólne interesy

• Np. zwiększenie siły negocjacyjnej wobec środowiska zew i trzeciego rywala

• Transfer lojalności

• Nowy poziom lojalności nie zastępuje, ale nakłąda się na istniejącą identyfikację narod.

• Następuje przesunięcie żądań, lob bigowanie na inne szczeble

• Niezbędny krok do budowy wspólnoty Polit

• Krytyka neofunk dotyczyła głównie spill-over

• Lata 60.pokazały że państwa potwierdzają kontrolę nad procesami integracji, któremu nie można przypisać autonomiczności

• Obrona suwerenności przez de Gaulle'a opierała się na przekonaniu że jej podst podmiotu jest państwo

NOWA PERSPEKTYWA

1. Teoria reżimów, lata 80. XX w.

1. reżim to rzeczywistość wewnątrzpaństwowa - system polityczny danego państwa: normy, regulacje, reguły konstytucyjne, instytucje

2. Reżim międzynarodowy - nowa relacja między państwami w stos. międz.

• Samodzielność działań p-n jest stopniowo ograniczona przez wzrost współzależności międzynarod. i rozwój pr. międz.

• Współpraca prowadzi do nowego systemu, regulacji, interakcji i podejmowania decyzji

• Nie każda forma współpracy jest reżimem międz., muszą być spełnione pewne warunki:

• Muszą istnieć normy zaakceptowane przez państwa

• Nowe instytucje będące płaszczyzną komunikacji i podejmowania decyzji

• Instrumenty kontroli przestrzegania istniejących norm

• Rozwój reżimów prowadzi stopniowo do sytuacji, że coraz kolejne sfery poddawane są nowym regulacjom

• Proces ten o wiele łatwiej zachodzi w low politics (gospodarka), niż w sferze bezpiecz.

• Reżimy mogą być sektorowe lub regionalne

• Wspólnoty Europejskie to rozbudowany reżim międzynarodowy

• W miarę postępu integracji pojawiły się nowe „płaszczyzny” norm i procedur decyzyjnych

• Zadanie stania na straży spójności i przestrzegania norm powierzono instytucjom ponadnarodowym - Komisji i ETS

• UE to zespół reżimów międz z rozbudowanym reżimem wspólnotowym

• Państwa są najważniejszymi uczestnikami procesu integracji

• Reżim oznacza niekiedy ograniczenie samodzielności państwa, ale państwa są skłonne na to się zgodzić, jeżeli poddanie się reżimowi kontroli pozwala lepiej zrealizować cele ( w ten sposób tłumaczy się zgoda WB na rozwiązania ponadnarodowe na początku lat 90., tylko tak można było kontrolować zjednoczenie Niemiec)

• Zróżnicowanie dziedzin współpracy prowadzi do powstania kilku Europ funkcjonujących wg różnych zasad, różne systemy decyzyjne

• P. Schmitter mówił o Europie handl., dyplom., wojskowej, pieniądza, Schengen

• W ramach różnych dziedzin współpracy działają różne instytucje podejmujące decyzje w różny sposób - trzy filary UE

• W świetle tej teorii UE jest zespołem reżimów decyzyjnych z hybrydową strukturą i dynamiką integracji

NOWY REGIONALIZM

• Region jako proces wyłaniania się struktury świadomej własnej tożsamości - 4 etapy:

1. Pojawienie się świadomości regionalnej wśród elit i grup społecznych państw ze sobą sąsiadujących, powstanie więzi międzyludz., ujawnienie się wspólnoty interesów między społeczeństwami

2. Artykułowanie tych interesów przez siły polit i społ

3. Wzrost interakcji między państwami regionu, prowadzący do zwiększenia się zależności między nimi - pojawiają się instytucje

4. Integracja regionalna - uczestnicy życia polit przenoszą swoją lojalność, oczekiwania i aktywność do nowego centrum regionalnego, którego instyt są zwierzchne wobec p-n

• Najwyższą formą integracji jest unia polityczna

• Mówi się o drugiej fali regionalizmu, która trwa od końca lat 80. XX w. - tzw. Nowy regionalizm

• Nowy regionalizm rozwija się w rzeczywistości świata wielobiegunowego, a nie w zimnowojennym dwubiegunowym środowisku

• Dawny regionalizm formułowany był „z góry” za sprawą supermocarstw, nowy oznacza spontaniczny proces współpracy państw

• Nowy stawia na otwartość i włączenie w gosp światową

• Pod koniec lat 80 i na początku lat 90 nawrót do neofunkcjonalizmu - przyjęcie JAE i realizacja Europy 1992

• Główny problem: jak ponadnarodowość i spill - over funkcjonują w konstrukcji europ.?

• Źródła dynamiki tkwią w coraz większej intensywności przepływów transgranicznych

• Współcześni badacze nie twierdzą, że oczekiwania i lojalność na pewno przeniosą się na wyższy poziom

• Integracja to proces tworzenia, intensyfikacji i ewolucji powiązań horyzontalnych, wertykalnych między aktorami społ, ekonom i polit

• Zjawisko spill - over też nie jest takie proste

• Zwykle sądzono, że dynamika procesu integracji jest skorelowana z zapisem traktatowym

• Jednak integracja zachodzi tam, gdzie istnieje oddolna presja aktorów ekonom i polit

LIBERALNE PODEJŚCIE MIĘDZYRZĄDOWE

• Zmiany związkowe z JAE i TM spowodowały ożywienie w badaniach nad integracją

• W latach 90 powstała koncepcja A. Moravcisika

• Całościowe wyjaśnienie procesów integracyjnych w Europie

• Wg Moravcisika od Trakt. Rzymskich, aż do decyzji Trakt. Maastricht Wspólnoty rozwijały się poprzez negocjacje międzyrząd.

• Najważniejsze decyzje podejmowano na Konferencjach Międzyrząd (zapadają decyzje, które wcielane są za pomocą instyt ponadnarod)

• Kluczowa jest analiza mechanizmów rządzących na KM

• LPM stanowi połączenie logiki negocjacji międz z liberalnym mechanizmem kształtowania preferencji krajowych

• Założenie o racjonalności zachowania państw kierujących się głównym rachunkiem ekonomicznym oraz odpowiedzialnością rządzących przed wyborcami

• Cele realizowane przez rządy nie są określone przez środowisko zewnętrzne, ale są wynikiem preferencji podmiotów subpaństwowych, co zaprzecza realistycznemu założeniu o power politics

• Preferencje rządu kształtowane są wew

• Powstanie Wspólnot a potem UE nie było żadnym nadzwyczajnym zachowaniem państw, ale racjonalną odpowiedzią na powojenny wzrost współzależności ekonomicznej i postęp technolog

• LPM składa się z 3 czynników:

1. Kształtowanie preferencji - wewnętrzne warunkowanie polit zagr wskazuje na nawiązanie do tradycji liberalnej stos międz

• Z wielości grupowych interesów wyłaniają się ostatecznie preferencje wyrażane potem na arenie międzynarod

• Wg Moravcisika integracja jest efektem dokonywania racjonalnych wyborów

• Tam gdzie występowała ich konwergacja tam rozwijała się integracja

• Współpraca gosp jest najbardziej naturalnym elementem kontaktów międz, która działa pozytywnie na stos międz

• „integracja negatywna” - znoszenie barier rozwoju ekonom

• „integracja pozytywna” - skupiona wg wspólnego projektu

• Podstawą dla tworzenia wspólnoty będzie konflikt (co przypomina liberalną wizję tworzenia umowy społ J. Locke'a)

• Rządy muszą uzgodnić szczegółowe warunki współpracy

• Negocjacje kreują możliwe rozwiązania

• Negocjacje międzyrządowe - rządy narodowe mające określone preferencje udają się na negocjacje

• Brak jest autonomicznych instyt ponadnarod; rozpoczynają się rozmowy między państwami - bargain (targowanie się)

• Na pozycję rządu w negocjacjach wpływają 3 czynniki:

• Intensywność preferencji - jak bardzo państwu zależy na osiągnięciu porozumienia

• Możliwość budowania koalicji - największe szanse osiągnięcia celu ma państwo, którego stanowisko jest bliskie preferencji innych państw

• Możliwość stosowania pakietu - ułatwia to handel wymienny i równoważy korzyści w ramach szerokiej agendy

• Wszystkie kluczowe dla integracji decyzje nie były efektem działania instyt ponadnar, czynników ideologicznych czy samoczynnego procesu spill - over, ale stopniowego uzgadniania preferencji między państwami

• Instytucje powstałe w wyniku negocjacji służyły państwom informacją i obniżały koszty transakcji

• Wzmocnienie władzy państwa wobec społeczeństw

3. Wybór instytucjonalny

• W zakresie codziennej działalności wspólnot, w okresach między KM instytucje zastępują państwa w wykonywaniu kompetencji

• Uwspólnotowienie suwerenności poprzez głosowanie większością kwalifikowaną i delegowanie kompetencji na urzędników ponadnarod

• Wynika przede wszystkim z zapewnienia wiarygodności zobowiązań oraz kontroli partnerów

Krytyka LPM:

- nie docenia znaczenia instyt ponadnar w procesie integracji

- kwestionowano tezę o ograniczonej roli KE w osiąganiu kompromisu

- decyzje podejmowane są też poza okresem Konf Międzyrząd

- Moravcisika nie doceniał zmienności preferencji p-czł w procesie integracji

---