Edukacja międzykulturowa

TEMAT: GENEZA, ISTOTA EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ

Edukacja międzykulturowe

- rozwinęła się pod koniec XX wieku

- u źródeł tkwiły kwestie dyfuzji międzykulturowej migracji i zróżnicowanie międzymiękulturowe

Przedmiotem zainteresowania jest:

- kwestia tożsamości i postaw wobec innych

Międzykulturowa koncepcja antropologiczna

Nie mówimy o 1 kulturze, lecz o wielu kulturach. Jednosta reprezentując grupę reprezentuje jej kulturę, kultury wchodzą ze sobą w interakcje. Zachodzi dyfuzja kulturowa, wzajemne przenikanie się, kultury mieszają się. Efekt dyfuzji kultur to międzykulturowość, która wynika z interakcji kultur.

Wielokulturowość- mówi o zróżnicowaniu kultur, które nie muszą wchodzić ze sobą w interakcje.

W połowie XX wieku zastanawiano się czy można wpłynąć na ludzi reprezentujących kulturę tak aby płynęły korzyści z reprezentowania różnych kultur. Tak powstała edukacja międzykulturowa, która jest związana z kwestią mniejszości narodowych.

POCHODZENIE

- autochtoniczność

-imigracyjne

Po II wojnie św. Stalin postanowi, że państwa będą jednolite, etniczne, transfer ludności. Polacy mieszkają w Polsce, Białorusini w Białorusi, jeżeli zostajesz w innym kraju „tracisz” swoją narodowość, dylemat czy „zostać” w swoim kraju, czy do niego wrócić, czy też pozostać gdzie indziej, początek czystek etnicznych.

Spis powszechny w Polsce - deklaracje co do swojej narodowości

- najw. mniejszość- niemiecka - 300 tyś.

- białoruska - 250 tyś

- ukraińska- 150 tyś

- litewska - 25-30 tyś

- Romowie - 14 tyś

- czesi, Słowacy, Grecy, Tatarzy, Śląsk

Nieukształtowane do końca poczucia tożsamości. Polska jest państwem jednolitym narodowo.

Po wojnie społ. Żydowska, zniknęła z Białegostoku. Tożsamość aktywuje się w kontakcie z odmiennością. Tożsamość może być w wymiarze indywidualnym- zajmują się nią psychologowie - coś co jest niepowtarzalne, oryginalna jednostka.

Jeżeli mówimy o tym co nas upodabnia do innych, mówimy o tożsamości społecznej, mówimy o tym co wspólne, co nas łączy z członkami reprezentującymi daną grupę. Przynależność do grupy daje nam poczucie bezpieczeństwa.

Tożsamość mówimy o niej w wielu wymiarach tożsamości narodowej, przynależność do grupy narodowej.

Naród jako:

1. Zbiorowość polityczna - członek narodu jest obywatelem danego kraju

NARÓD - zbiór obywateli

2. Wspólnota kulturowa- zbiór ludzi, którzy reprezentują tą samą kulturę, człowiek deklaruje przynależność do narodu.

Kłoskowska mówi:

- nie ma wielu tożsamości jest jedna, człowiek w ramach tej tożsamości ma sfery w których określa się i stanowią elementy całej tożsamości.

Na tożsamość składa się:

1. identyfikacja - samookreślenie, przypasowanie się do określonej grupy, jest silnie nacechowana współczynnikiem humanistycznym, jest niepodważalna, jest konstrukcją dynamiczną, może ulegać zmianom

2. Walencja kulturowa - treść kulturowa, która jest uświadomiona , jest fundamentem identyfikacji

Region - wychodzi poza miejsce, gdzie mieszkamy

Cele edukacji międzykulturowej:

1 kształcenie własnej tożsamości

2 poznanie odmienności

INTERAKCJE - wzajemne przenikanie się podobieństw i różnic międzykulturowych i wielokulturowy

TOŻSAMOŚĆ W WYMIARZE RELIGIJNYM

Judaizm i narodziny chrześcijaństwa

Abraham - ojciec monoteistycznych religii

JUDAIZM*CHRZEŚCIJAŃSTWO*ISLAM

*4000r p.n.e Adam i Ewa

*1900r p.n.e Czasy Abrahama

*1450 p.n.e Wyjście Izraelitów z Egiptu (Mojżesz i pięcioksiąg Tora )

*1000 p.n.e Dawid/Salomon - Zjednoczone Królestwo

* 721 p.n.e (10 przykazań) Niewola Assyryjska

* 586 p.n.e Zaburzenie świątyni/ Niewola Babilońska

* 516 p.n.e Powrót z Niewoli/ Odbudowa Świątyni

* 165 p.n.e Powstanie Machabeuszy

* 100 p.n.e Rozkwit Wspólnoty z maran

* 4/3 p.n.e Narodziny Jezusa/ Śmierć Heroda Wielkiego

* 30 rok n. e Ukrzyżowanie Jezusa

64 n.e Spalenie Rzymu przez Nerona/Prześladowanie Chrześcijan

70 n. e Zniszczenie Jerozolimy- Zniszczenie Świątyni ( 66-73 n. e pierwsze powstanie żydowskie- Mosada)

135 n. e II powstanie żydowskie/ Bar Kosiba

200 n. e Redakcje i wydanie Miszny- pierwszej części Talmudu

Podwaliny- fundament kulturowy- to księga rodzaju ( Stary Testament)

Zapisany w Torze siedmiodniowy rytm świętowania oraz przepisy definicji życia

Muzułmanie obchodzą 6-ty dzień tyg. ( u nich piątek)

Żydzi 7-my dzień tyg. - Szabat ( Sobota) zaczyna się w piątek o zachodzie słońca.

Chrześcijanie obchodzą 1-szy dzień tyg - niedziela, bo w ten dzień zmartwychwstał Chrystus

Zapisy w Torze:

- jako 1-szy przepis obchodzić Szabat- czyli największe święto w Judaizmie. Kobieta zapala szabatowe świece i rozpoczyna tym szabat . Inny przepis dotyczy spożywanie pokarmów tylko koszernych. Jedzą mięso.

Seder (wieczór) przed świętem Paschy

Pascha -święto na pamiątkę wyprowadzenia zydów z niewoli

Chanuka- zapalenie świec w dużej ilości

W 70-tym roku n. e świątynia zostaje odbudowana, ale zburzona po powstaniu żydowskim, od tego momentu żydzi nie mają świątyni, a kult ofiary nie jest sprawowany w synagodze

Zniszczenie świątyni miało miejsce w środku powstania żydowskiego, czesc zydów pozostała w Modzie, popełnia zbiorowe samobójstwo. Żydzi zostają wypędzenie z Palestyny- zaczyna się okres życia w Diasporze, wracają dopiero po II wojnie 1948.

Chasydyzm - ludowa odmian ortodoksyjnych żydów

Judaizm konserwatywny - przestrzegają tory ale dostosowują sposób życia do czasów w których żyją.

Judaizm reformowany - (zrodził się w Niemczech w XIX w) daleko idące przystosowanie tradycji żydowskiej do chrześcijańskiej. W połowie V w. n. e upadek cesarstwa rzymskiego

W VI w n. e na Półwyspie Apenińskim powstaje klasztor na Monte Cassino

W VII w n. e w Metce rozpoczyna się wielki pochód Islamu

Mohammed doznaje widzeń, to religia skrajnie monoteistyczna

Bóg nie ma imienia - Jam jest który jest. Allach znaczy Bóg

Machomed w najlepszy sposób przekazał idee Boża

Koran podzielony jest na sury czyli rozdziały. Językiem liturgicznym jest arabski. Meczet- kopuła na skale - znajduje się w Jerozolimie, w tym samym miejscu 600 lat wcześniej stała świątynia żydowska

Funkcjonowały patriarchaty chrześcijańskie. Jerozolima. Antiopa . Aleksandria . Konstantynopol. Rzym

Sunna (tradycje) - odłam który uznaje za fundament tradycję to summici

W XVI w podjęto próbę zjednoczenia chrześcijaństwa w postaci Unii Brzeskiej , w Polsce Jagiellonów (1596) uznano patriarchat Papieski z wschodnim obrzędkiem- kościół greckokatolicki

Wiek XVI przynosi rozłam w kościele zachodnim - powstaje protestantyzm

Europa w XVI w . podzieliła się na polodniowa - katolicka, polnocna - protestancka, wschodnia - prawosławie, grekokatolicyzm, i w takim kształcie chrześcijaństwo trwa do dzis.

Różnice między kościołem katolickim i prawosławnym powstawały z biegiem czasu, polegało to na tym , że kościół katolicki wprowadzał coraz to nowe dogmaty, przystarych prawosławnych

POSTAWY WOBEC ODMIENNOŚCI KULTUROWYCH

Obok „my” są kulturami „oni”

- odniesienie do zróżnicowania kulturowego z czego wynikają postawy. Wiemy więcej o postawach negatywnych ( wpływ mediów- one karmią się sensacją)

- np. rasizm - negatywne postawy wobec innego kolru skóry

Ksenofobia - od słów greckich : ksenon - obcy , fobos - lęk, przerażenie

Lęk przed tym co obce, odmienne - ksenofobia

Nacjonalizm - postawa w której koncentrujemy się na dziedzictwie własnego narodu, ale deprecjonując dziedzictwo innych grup narodowych

Deprecjonacja - zaniżanie wartości

Etnocentryzm - skupienie się na środku, patrzenie z perspektywy grupy etnicznej na świat

Etnocentryzm dzieli się na :

- pozytywny - polega na koncentrowaniu się na własneh grupie narodowej, ale nie ma tu negatywnego stosunku do innych grup

- negatywny - jest nacjonalizmem, brak szacunku dla innych

Zasada relatywizmu kulturowego

1. Opiera się na uznaniu, że kultura jest cechą grupy

2. Możemy mówić o wielości grup

3. kultur nie można hierarchizować z punktu widzenia ich waloryzacji

Relatywizm etyczny jest niepożądany, relatywizm kulturowy jest pożądany

Należy rozumieć co jest tradycją a co jest kulturą, chociaż ja zachowuje się inaczej mie znaczy że lepiej

„najważniejszą rzeczą jest to żeby pięknie się różnić”- Norwid

Tolerancja to znoszenie, zgadzanie się na istnienie czegoś obok siebie mimo że jest to przyczyną dyskomfortu

III fazy wobec odmienności kulturowej

1. Zainteresowanie odmiennością - wyjście ku odmienności, jeszcze nie ma interakcj

2. 2. Etap dialogu - to co wiem mogę skonfrontować z otaczającą mnie rzeczywistością i komunikować się przez dialog, interakcja

3. symbioza kulturowa - współżycie dwóch kultur oparte na wzajemnych korzyściach

Test:

1. Charakterystycznymi elementami kultury żydowskiej są:

- obrzezanie

- przestrzeganie zapisów tory

2. Edukacja międzykulturowa jest niezbędna:

- ponieważ świat wokół nas jest coraz bardziej zróżnicowany kulturowo

3. Który z rzymskich cesarzy uczynił chrześcijaństwo religią państwową

- Konstantyn Wielki

4. Dlaczego dniem świątecznym u chrześcijan jest niedziela

- ponieważ zmartwychwstanie Jezusa miało miejsce w 1 szym dniu żydowskiego tygodnia

5. Pascha to święto w Judaizmie związane z :

- wyzwoleniem żydów z niewoli egipskiej

6. Tora to:

- pięcioksiąg mojżeszowy

7. Tożsamość społeczna obejmuje:

- identyfikację jednostki z grupą społeczną

8. Celem edukacji międzykulturowej jest:

- przygotowanie do życia w warunkach zróżnicowania kulturowego

9. Ikonostas to:

- część cerkwi prawosławnej między częścią ołtarzową a nawą

- ? drzwi w ścianie z ikonami, którymi może wchodzić jedynie kapłan

10. Wyznawcy islamu modlą się w :

- meczecie

11. Jaki odsetek społeczeństwa polskiego stanowią mniejszości narodowe

- 2-3%

12. Chrześcijanie to:

- tylko katolicy, prawosławni i protestanci

13. Postawa, którą nie cechuje negatywny stosunek do innych ludzito :

- tolerancja

14. Godzenie się na istnienie przyczyny doznawanych przykrości mimo przeświadczenia, że jest się w możności ją usunąć jest typowe dla:

- tolerancji i odmienności

15. Powinniśmy postrzegać innego kulturowo jako:

- interesującego

16. W relacjach międzykulturowych należy zmierzać do :

- budowania społeczeństwa bez uwzględniania różnic kulturowych

17. Które z wymienionych nie są religiami monoteistycznymi:

- buddyzm

18. Filary islamu czyli, podstawowe założenia tej religii stanowią:

- wyznanie wiary w allaha

- post w miesiącu Ramadan

19. Słowo allah w języku arabskim oznacza:

- słowo Bóg

20. Bazylika grobu Pańskiego znajduje się w :

- Jerozolimie

21. Postawa którą cechuje negatywny stosunek do innych ludzi to

- nacjonalizm i rasizm

22. Ojcem wszystkich trzech wielkich religii monoteistycznych jest:

- Abraham

23. Postawa która umożliwia wymianę wartości między kulturami przy zachowaniu ich tożsamości to:

- tolerancja i symbioza kulturowa

24. Szabat

- rozpoczyna się o zachodzie w piątek

25. Autorem rozróżnienia na identyfikację i Walencję kulturową jest:

- S. Ossowski

ISTOTA EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ / WIELOKULTUROWEJ / REGIONALNEJ W UKŁADZIE: cele, główne założenia, wartości

CELE:

Podstawowym celem edukacji jest doprowadzenie do wzajemnego poznania i zrozumienia odmien­ności, kształtowanie pozytywnych wzajemnych odniesień, poszukiwanie wspólnych korzeni kulturowych z jednoczesnym zakorzenia­niem w "ojczyźnie prywatnej".

• promowanie tolerancji oraz wykorzystanie odmienności jako źródła wiedzy do nauczania.

Edukacja międzykulturowa- wg D. Markowskiej- to proces oświatowo- wychowawczy, którego celem jest kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych- od subkultur we własnej społeczności począwszy aż po kultury odległych przestrzennie społeczeństw- oraz przygotowanie do dialogowych interakcji z przedstawicielami innych kultur. Prowa­dzić to ma, drogą krytycznych refleksji, ku wzmocnieniu własnej tożsamości kulturowej.

Cele:

zrozumienie („doświadczanie") innych kultur, które ułatwia jed­nocześnie orientacją we własnym systemie kultury

• wnikanie w istotę kultur i wza­jemne porównywanie i odnoszenie, co wzmacnia własną tożsamość i pozwala na kształtowanie umiejętności odpowiedzialnego tworze­nia i modelowania własnej kultury z jednoczesnym nabywaniem postawy tolerancji i uznania dla innych kultur.

• kształtowanie potrzeby wychodzenia na pogranicza kulturowe, wzbudzanie potrzeb poznawczych i emocjonalnych, takich jak: zdzi­wienie, odkrywanie, dialog, negocjacja, wymiana wartości, toleran­cja. To pozwoli na otwartość wobec świata i porozumiewanie się w skali międzynarodowej ludzi różnych ras, religii, narodowości, tradycji.

• przekraczaniem granic własnej kultury, wychodze­niem na pogranicza, styki kulturowe po to, aby stawać się bogat­szym wewnętrznie i świado­mie orientować naszą kulturę w takim kierunku, który umożliwi porównywanie i w efekcie doprowadzi do pluralizmu kulturowego (komunikowanie międzykulturowe)

Główne założenia :

• przygotowuje do życia w społeczeństwach wielo kulturowych (obejmuje grupy większościowe, mniejszościowe, cudzoziemców, ałtochtonów)

• W procesie kształcenia dzieci młodzieży dorosłych kieruje się ku integracji i tolerancji.

• Edukacja międzykulturowa opowiada się za wzajemnym wzbogacaniem się różnych kultur odrzucając sterowanie i kontrolę istnienia obok siebie.

• przełamywanie wzajemnych niechęci

• Wnikanie w istotę innych kultur

• Ukształtowanie człowieka pogranicza kulturowego

• chronić ma przed globalizacją i nacjonalizmami lokalnymi

• kształtowanie otwartości i tolerancji

• wyrzeczenie się poczucia wyższości kulturowej

• dbałość o wspólny spadek dziedzictwa kulturowego

• otwartość na grupy mniejszościowe

• kształtowanie postaw tolerancji dla inności

• doprowadzenie do kulturowego pluralizmu

wartości-

• wartości tradycji i kultury regionu

• wzajemny szacunek

• zaciekawienie innością

• Edukacja winna .wydobyć tradycje pluralistyczne i pielęgnować je, nie izolować, traktować swoją kulturę jako część kultury światowej i wzbogacać ją o elementy jej bliskie

Edukacja wielokulturowa -

- jest procesem związanym z ogólną reformą szkolnictwa i podstawową edukacją dla wszystkich uczniów. Odrzuca ona rasizm i inne formy dyskryminacji w szkołach i w społeczeństwie, akceptuje zaś i popiera pluralizm reprezentowany przez uczniów, ich społeczności i nauczycieli. Edu­kacja wielokulturowa przenika program i metody nauczania stoso­wane w szkole, jak też interakcje między nauczycielami, uczniami i rodzicami. Korzystając z krytycznej pedagogiki jako swojej filo­zofii, skupia się na wiedzy, krytyce i działaniu, sprzyjając w ten sposób demokratycznym zasadom społecznej sprawiedliwości

- Edukacja wielokulturowa, walczy z monokulturalizmem

Strategie organizacyjne- Mówią one między innymi o powoływaniu nauczycieli z etnicznych grup mniejszościowych, za­angażowaniu całej instytucji szkolnej w proces reform, stosowa­niu wpływających na siebie i uzupełniających się metod naucza­nia i uczenia się, współpracy rodziców, promowaniu zaangażowania rodziców z grup mniejszościowych w sprawy szkoły, promowaniu dwujęzyczności i wielojęzyczności .

Jeśli edukacja wielokulturowa ma naprawić edukacyjne krzywdy etnicznych grup mniejszościowych, musi być pojmowana jako reforma szkolnictwa, która zwróci uwagę na funkcjonowanie charakterystycznych cech szkoły i przedstawi modelowe rozwiązania dla edukacji wielokulturowej i międzykulturowej.

Dzieci z etnicznych grup mniejszościowych zostały dostrzeżone z powodu niskich osiągnięć w porównaniu z dziećmi z grupy dominującej

Niektóre działania reformujące.- Główne założenia:

1. traktowanie edukacji wielokulturowej jako edukacji an­tyrasistowskiej

Szkoła winna zwracać uwagę i rozpoznawać nierówne siły w kla­sie i w szerszym środowisku.Zachowanie antyrasistowskie i anty-dyskryminacyjne oznacza zwracanie uwagi na wszystkie dziedziny życia społecznego, w których to jedni uczniowie mogą być fawory­zowani ponad innych

2. traktowanie edukacji wielokulturowej jako edukacji pod­stawowej - zasadniczej

Zgodnie z tym założeniem program nauczania zawiera szerszą koncepcję roli i uzasadnienia kultury i języków innych niż grupy do­minującej. Szkoła promuje pluralizm wiedzy edukacyjnej na terenie szkoły, jak i pluralizm w zdobywaniu wiedzy.

3. traktowanie edukacji wielokulturowej jako ważnej dla wszystkich uczniów

Zaabsorbowanie uczniami z mniejszościowych grup etnicznych nie może ograniczać się tylko do patologicznych sytuacji doświad­czanych przez te grupy. Należy stwierdzić, czy istnieje nierówność w edukacyjnych możliwościach i sile społecznej, czy ma miejsce nie­korzystna sytuacja grup mniejszościowych. Jednakże szkoła jest tak samo zainteresowana wszystkimi uczniami. To winno być wyraź­nie wyeksponowane poprzez ukazanie międzykulturowych związków i widoczne w trosce o osiągnięcia szkolne wszystkich uczniów.

4. traktowanie edukacji wielokulturowej jako przenikającej - rozprzestrzeniającej się

Edukacja wielokulturowa winna przenikać całe bezpośrednie i pośrednie środowisko: fizyczne środowisko klasy, program naucza­nia, kadrę pedagogiczną, grupy etniczne, strategie instruktażowe, związki między nauczycielami i środowiskiem społecznym. Przy ta­kim założeniu program nauczania będzie całkowicie "przesiąknięty" edukacją wielokulturowa, rodzice i inne osoby ze środowiska będą bardziej aktywni i zaangażowani w pracę przy tworzeniu motywu­jącego kulturowo programu nauczania.

5. traktowanie edukacji wielokulturowej jako zmierzającej ku społecznej sprawiedliwości

Dobra edukacja powinna łączyć teorię z krytyką i działa­niem. Zasadniczym elementem sukcesu jest demokratyczny i wza­jemny charakter zależności i stosunków szkolno - społecznych. Zwią­zane z tym jest bezpośrednie zaangażowanie nauczycieli i rodziców w procesie tworzenia programu szkolnego. Szkoła stanowi miejsce ciągłych poszukiwań i prób badawczych, ustawicznych praktyk po­zwalających zdobywać wiedzę, umiejętności i stawać się bardziej wiarygodnym w procesie współdziałania i dążenia do celu.

6. traktowanie edukacji wielokulturowej jako procesu

Nacisk na treści programowe często powoduje, że na sam pro­ces edukacji zwraca się niewielką uwagę. Edukacja wielokulturowa może osiągnąć efekty wówczas, gdy treści znajdą się w ciągu dzia­łań i będą stanowiły istotny element w całym toku działań, zgodnie z przyjętym planem. Proces charakteryzuje się bowiem złożonością, intencjonalnością, długotrwałością, jak też interakcyjnością i relatywnością.

7. traktowanie edukacji wielokulturowej jako pedagogiki krytycznej

Pedagogika krytyczna jest wielokulturowa z samej definicji, gdyż opiera się bardziej na doświadczeniach, i punktach widzenia uczniów niż na narzuconej kulturze. Nie ogranicza się wy­łącznie do doświadczeń uczniów, angażując się w zależności i relacje społeczne i kulturowe, co pozwala zauważyć i kształtować sprzy­jające edukacji międzykultturowej warunki i sytuacje. W praktyce szkolnej odchodzi się od teoretyzowania w kierunku praktyki typu: to jest dla mnie dobre, to mi pomaga. Jeśli pluralizm ma być au­tentycznie realizowany, musi uwydatniać cechy przynależności do grupy, która jest podstawą uczestnictwa w społeczeństwie i zapew­niać, że program nauczania i sposoby osiągania wiedzy są zgodne z wartościowymi różnicami kulturowymi.

Cele:

• Jednostka winna na­bywać tożsamość kulturową (swoisty sposób myślenia, warto­ściowania, działania) w procesie wychowania i samowychowania, w drodze współdziałania, dialogu i negocjacji, doświadczając edu­kacyjnych równości poprzez:

1. uczenie się o swojej własnej kulturze i kulturach innych, co po­zwala na nadanie wartości swojej własnej kulturze równocześnie rezygnację z kolonizowania świadomości innych i narzucania im swojej kultury,

2. wzajemne wzbogacanie się w procesie komunikacji i wymianę wartości, przygotowanie do pokojowego współżycia, kształtowanie świadomości równorzędności wszystkich kultur,

3. zauważanie problemów etnicznych i wyznaniowych w programach nauczania i przejawianie szacunku dla inności,

4. przeciwstawianie, się wszelkim formom ignorancji wrogości i dys­kryminacji wobec grup mniejszościowych , wdrażanie do pozytyw­nego spostrzegania inności,

5. doświadczanie tolerancji, poszanowania tradycji, języka, religii i odmiennych stylów życia, wzajemne wzbogacanie kulturowe,

6. podwyższanie poczucia wartości własnej grupy etnicznej, rozwi­janie dumy kulturowej.

• Edukacja międzykulturowa opowiada się za wzajemnym wzbogacaniem się różnych kultur, odrzucając sterowanie i kontrolę istnienia obok siebie

Założenia:

Edukacja wielokulturowa (tak samo jak międzykulturowa) wyrasta z projektu modernistycznego afirmując nadzieję na doprowadzenie do sytuacji kulturowego pluralizmu w społeczeństwie zróżnicowanym o wyraźnie zdefiniowanej grupie dominującej.

• doprowadzenie do kulturowego pluralizmu

• wielokulturowość należy budować na różnorodności a nie na różnicach

• redukcji nierówności

Edukacja regionalna- 2 sensy

1) emancypacyjność radykalnością wiodącą do wyzwolenia się grup etnicznych (lub subgrup) z dotychczaso­wych ograniczeń unifikacyjnych (edukacja regionalna),

2) adaptacyjność, przystosowaniem się do wartości nadawanych przez grupę dominującą kosztem wyrzeczenia się własnej tożsamości (na­zwana została ona regionalizacją nauczania). Tym dwóm odmia­nom edukacji regionalnej odpowiadają różne rozumy: emancypa-cyjno-hermeneutyczny lub adaptacyjny. Wyrażają one politykę ra­dykalnej zmiany lub politykę konserwatywną.

Edukacja regionalna- edukacja regionalna posiada sens ogólnoludzki, przyjmujemy bowiem, iż region jest światem ogólnoludzkim, a regionalizm to je­den z podstawowych, aktywnych sposobów i elementów rozumienia świata samego, stającego się w rozumieniu (H. G. Gadamer). Regionalność natomiast to kategoria umożliwiająca teoretyzację pro­cesów zachodzących w regionie, otwierająca, w rozumieniu Althussera, nowe pola problemowe, ułatwiające dostrzeganie problemów nieobecnych w racjonalności instrumentalnej

• Edukacja regionalna jest powrotem do domu, do źródeł życia każdego człowieka, do źródeł jego etyki i jego języka a więc do źródeł kultury domowej, lokalnej, regionalnej, narodowej i ogólnoludzkiej (S. Ossowski)

• edukacja regionalna jest odwrotnością edukacji globalnej. Jej punktem wyjścia jest realny świat człowieka, uniwersalność i jednocześnie niepowtarzalność spraw ludzkich, uwikłanych w różnicę widzianą z perspektywy bycia, a nie z perspektywy modernistycznego globalnego oglądu.

Cele: promocji społecznego progresywizmu (J. Dewey)

• rekonstrukcji prywat­nych i regionalnych ojczyzn, które nie stanowią ideologicznego na­rzędzia (przedmiotu) narodu-państwa.

• Przekazanie dziedzictwa kulturowego regionu przyszłym pokoleniom

Założenia-

• nakierowana na człowieka

• treści regionalne w programach nauczania

• treści kształcenia dobierane są przez samych zainteresowanych

• problematyka prywatnych i regionalnych ojczyzn

wartości-

- etniczność i regionalności (kultura rezydualna i emergencyjna, wolne od wiedzy władzy itp.),

- względną równowagą między tym co wspólnotowe, a tym co tworzy struktura społeczna

- nakierowana na człowieka

Projekt przygotowanie nauczyciela do pracy w wielokulturowym społeczeństwie

W nowym społeczeństwie wielokulturowym odmienność jest akceptowana jako element wzbogacający, a nie traktowana jako przeszkoda. Dla nauczycieli nadszedł czas, by zdo­bywali wiedzę i umiejętności umożliwiające im wprowadzenie uczniów i zapoznanie ich z kulturą tolerancji i pokoju, a także przygotowanie ich do życia w harmonii w stanie międzykulturowej współzależności z innymi.

Przyszli nauczyciele muszą być zdolni do porzucenia niektó­rych tradycyjnych punktów widzenia i do nauczenia się nowych. Muszą poszukiwać nowych dróg, jak np. podejmowanie studiów nad językami współczesnymi wychodząc poza nabywanie umiejętności językowej i nabycia pieczy nad językiem..

Różnice i konflikty powinny być przedyskutowane, a nie odkładane na bok w nadziei, że znikną same. Nawiązanie współpracy między nauczycielami różnych państw (nowe kontakty, wymiany).kursy przygotowawcze do przyszłej pracy dla nauczycieli na szczeblu ogólnym jak i samokształcenia

Zadaniem nauczycieli szkół podstawowych było wpojenie uczniom, mniej lub bardziej na siłę, ideału jedynego właściwego patriotyzmu, często po­łączonego z nieuzasadnioną niechęcią wobec innych ludzi, jako priorytetowym ich zada­niem.

W dzisiejszych czasach dla nauczycieli nadszedł czas, by zdo­bywali wiedzę i umiejętności umożliwiające im wprowadzenie uczniów i zapoznanie ich z kulturą tolerancji i pokoju, a także przygotowanie ich do życia w harmonii w stanie międzykulturowej współzależności z innymi. Wynika to zmiany po drugiej wojnie światowej, migracje, powstają społeczności wielojęzyczne, wielokulturowe,. Priorytetem stało się przygotowanie nauczycieli do pracy w nowych warunkach w klasach wielokulturowych. Wymaga to jednak współpracy władz oświatowych wszystkich państw w których występuje zjawisko wielokulturowości

Zmiany te wymusiły przygotowanie nauczycieli do pracy w wielokulturowych i wieloję­zycznych realiach Europy dwudziestego pierwszego wieku.

Potrzeba edukacji zespołów, które potrafiłyby pracować w warunkach ponadnaro­dowych i umiałyby radzić sobie z konfliktami (ujawniającymi się w egzystencji różnorod­nych kultur), zaczyna powoli być dostrzegana przez systemy oświatowe Europy.

Nauczyciele są niezdolni do diagnozowania i rozpoznawania problemów narastających w wielokulturowej grupie szkolnej. Nie potrafią też zapewnić przewodnictwa w rozwijaniu odpowiednich, alternatywnych strategii mających na celu pomoc uczniom w radzeniu sobie z tymi problemami.

celu promowanie tolerancji oraz wykorzystanie odmienności jako źródła wiedzy do nauczania.

Przyszli nauczyciele muszą być zdolni do porzucenia niektó­rych tradycyjnych punktów widzenia i do nauczenia się nowych. Muszą poszukiwać nowych dróg, jak podejmowanie studiów nad językami współczesnymi wychodząc poza nabywanie umiejętności językowej i nabycia pieczy nad językiem. Różnice i konflikty powinny być przedyskutowane, a nie odkładane na bok w nadziei, że znikną same. Praca nad przygotowaniem odpowiedniego materiału nauczania oraz nad rozwijaniem nowych, europejskich strategii nauczania znajduje się ciągle w fazie początkowej. . Co więcej, jest w dodatku słabo finansowana. Niewątpliwie utrudnia to przygotowanie na­uczycieli w nowym stylu, gdyż wymaga ono określonego programu i wsparcia finanso­wego dla zmian i doświadczeń na skalę przekraczającą zabezpieczenie oferowane przez władze oświatowe w danych państwach.

Szkoły w większości państw europejskich prowadzą intensywne programy wy­miany i współpracy badawczej. Stanowią one szczególnie ważny wkład do nauczania kultury pokoju i współistnienia.

Pedagogika międzykulturowa może być definiowana jako nauczanie międzykultu-rowego programu przez międzykulturowo wykwalifikowaną i przygotowaną kadrę. Podejście to określa wagę zaangażowania nauczycieli, którzy swym postępowaniem potwierdzają postawę tolerancji oraz którzy posiadają wiedzę i umiejętności niezbędne przy przygotowaniiu do życia w międzykulturowej harmonii i pokoju. Na pedagogikę międzykulturowa, dziedzinę cieszącą się rosnącym poparciem w kręgach oświatowych, składa się 5 podstawowych behawioralnych i kognitywnych elementów określających intelektualne i afektywne stosunki panujące w klasie szkolnej pomiędzy nauczycielem i uczniami.

Od nauczyciela oczekuje się, by był kompetentny we wszystkich pięciu obszarach:

A. Wrażliwość i otwarcie wypływające z autentycznej troski o innych;- Cecha ta wymaga od nauczyciela przyjęcia taktownych i rozważnych postaw wo­bec wszystkich uczniów, a jednocześnie przy realizacji postulatu pomocy mniejszo­ściom, nie faworyzowania żadnej z grup. Przejawia się to wrażliwością na różnice zapobieganiem potencjalnym konfliktom„otwar­ty" nauczyciel to ktoś, kto w grupie chce dyskutować i pracować wspólnie „bez ciasno­ty poglądów, bez szowinizmu i kto jest w stanie przyjąć uniwersalny pogląd na sprawy". Nauczyciel taki jest w stanie stworzyć klimat wzajemnego poszanowania odmienności, jest gotowy do pozbycia się rutyny i walki z uprzedzeniami.

B. Świadome (mądre) postawy i zachowania w wielokulturowej klasie, powstałe na skutek zapoznania się z różnicami językowymi i kulturowymi pomiędzy uczniami- Każdy proces uczenia się powinien przebiegać zgodnie z założeniami integracji, co trzeba zrozumieć jako uczenie się do uczestnictwa. Nauczyciel musi być w stanie towarzyszyć uczniom w tym procesie, zgodnie z założeniami pedagogiki międzykulturowej, w myśl których należy tak organizować pracę w klasie, by wszyscy mogli pracować razem, wspólnie. Pociąga to za sobą możliwość nowego organizowania rzeczy tak, by zapobiec trudnościom uczniów z rozumieniem i ułatwić im dostosowanie się. Posługiwanie się imionami może być pierwszym przykładem na wrażliwość nauczyciela. Na­uczyciele muszą nauczyć się odnosić do różnych kulturowych i językowych korzeni swych uczniów w taki sposób, by nie poczuli się oni zagrożeni w swej tożsamości.

Proces nauczania należy tak zaplanować, by znalazły w nim swe miejsce różnice kulturowe każdego z uczniów.

C. Umiejętność nauczania języka oraz zdolność ułatwiania nauki języka i wrażli­wości językowej, a tym samym umożliwienie efektywnej komunikacji w wielokulturo­wej i wielojęzycznej klasie szkolnej- W sytuacji gdy uczniowie czują się źle i są nakłaniani do nauki nowego języka, sugeruje się, by rozpoczęli naukę szkolną przy użyciu ich języka macierzystego Świadomość językowa jest postulowana jako jeden z podstawowych elementów międzykulturowej pedagogiki

D. Umiejętność tworzenia i kierowania grupkami uczniowskimi, by w ten sposób zachęcać uczniów do międzykulturowego poznania- Zdolność do uczenia osób z grup mniejszościowych, polegająca na odwoływaniu się do ich etniczności jako pomocy w nauczaniu, przekształca ten proces w uczenie jednostek. odwracając stereotyp, iż to mniejszość ma się uczyć od większości.

E. Wiedza międzykulturowa, przejawiająca się świadomością europejską (European Awareness}, a prowadząca do powstania kultury pokoju w wielokulturowej Europie.

Nauczanie europejskich nauczycieli

Idealny europejski nauczyciel, to wielokulturowy i wielojęzyczny profesjonalista, którego przygotowanie preferuje doświadczenia międzykulturowej (europejskiej) pe­dagogiki

przygotowaniem nauczycieli do pracy tak w zakresie profesjonalnym, jak i perso­nalnym

Europejscy nauczyciele w innych państwach członkowskich muszą „przesiąknąć" wymiarem europejskim i posiąść umiejętność angażowania uczniów w taką działal­ność. Dodatkowo muszą być ekspertami w psychologii dziecka, czy specjalistami w te­macie i muszą „wyławiać" z wymian i wspólnych kursów elementy nie zawarte w programie nauczania, jak np.: turystyka (połączenie np. historii i geografii), świado­mość językowa (łączenie z językiem macierzystym lub nauczaniem języka obcego), badanie, monitorowanie otoczenia i środowiska (łączenie z nauką i świadomością oby­watelstwa w Europie), studia nad mediami czy technologia informacji.

Giroux „pedagogika pogranicza w wieku postmodernizmu”

Postmodernizm - jako forma krytycyzmu kulturowego rzucił wyzwanie wielu założeniom centralnym dla myślenia modernistycznego

• krytyczny postmodernizm chce na nowo nakreślić mapę modernizmu tak aby doprowadzić do przesunięcia we władzy od uprzywilejowanych grup do walczących o zdobycie w miarę kontroli nad swoim życiem.

• Postmodernizm nie tylko unaocznia sposoby na wdrukowywanie i przenoszenie panowania lecz wskazuje też sposoby na przemieszczające się konfiguracje władzy wiedzy czasu i przestrzeni, charakteryzujące świat jednocześnie coraz bardziej globalny i bardziej zróżnicowany

• Wraz z przechodzeniem do XXI w. przestajemy czuć się ograniczeni modernistycznymi obrazami postępu i historii

• Świat w którym kapitał nie jest już dłużej ograniczany imperatywami narodowymi.

• Kultura gdzie elektroniczne przetwarzanie informacji radykalnie zmienia tradycyjne pojęcie czasu wspólnoty, historii, zamazując jednocześnie odmienność rzeczywistości i obrazu

• Dostarcza wielu odniesień do problematyzacji podstawowych elementów modernizmu np. nakreślenie o ponowne opisanie jak doświadczenia jednostkowe i zbiorowe podlegają walce rozumieniu odczuwaniu i kształtowaniu

• Odrzuca uniwersalny rozum jako podstawę spraw ludzkich

• Sygnalizuje formy transgresji

• Świat w którym wytwarzanie znaczenia stało się równie ważne jak produkcja siły roboczej w zakreślaniu granic ludzkiej egzystencji

• Tradycja to forma „kontr pamięci” wskazująca na płynne i złożone tożsamości stanowiące społeczną i polityczną konstrukcję życia publicznego

• Rzuca wyzwanie humanistycznemu pojęciu zespolonego, racjonalnego podmiotu jako nosiciela historii

• Postmodernizm traktuje podmiot jako wewnętrzne sprzeczny i wielowarstwowy ale odrzuca pojmowanie indywidualnej świadomości i rozumu jako najwyższych czynników determinujących kształtowanie się historii ludzi.

• Wskazuje na solidarność wspólnotę i współczulność jako zasadnicze aspekty tego jak rozwijamy i pojmujemy nasze zdolności znaczące doświadczenia świata i siebie

Pedagogia pogranicza

• Wskazuje na potrzebę warunków umożliwiających uczniom pisanie, mówienie i słuchanie w języku, w którym znaczenie pozostaje wieloakcentowe, rozproszone i opiera się trwałemu zamknięciu.

• Wymaga zmiany ukształtowania granic modernizmu i postmodernizmu z ostrych podziałów czy opozycji binarnych

• Musi podjąć podwójne zadane

1 tworzenie nowych treści wiedzy

2 nawiązywanie do tego, jak nierówności władza i cierpienie ludzkie są zakorzenione w podstawowych strukturach instytucjonalnych

• Oferuje uczniom okazję do posługiwania się wielorakością odniesień stanowiących odmienne kody kulturowe doświadczenia i języki

• Pedagogika pogranicza przyswaja sobie postnowoczesne uwypuklenie polityki oficjalnych tekstów i wykorzystanie alternatywnych trybów przedstawiania ( mieszankę wideo, fotografii i druku)

• Pedagogika pogranicz powinna podjąć kwestię demistyfikacji jako swe centralne zadanie pedagogiczne. Uczniom powinno się udostępniać możliwości nie tylko czytania tekstów zarówno afirmujących, jak i pytających w stosunku do złożoności ich własnej historii lecz także możliwość rozwijania kontr dyskursu wobec ustalonych granic podziałów wiedzy.

• Ważne jest aby uczniowie byli w stanie tworzyć własne teksty.

• Zadaniem pedagogika pogranicza jest ustanawianie warunków do tego aby teksty dominujące jak i podrzędne zaczęły być czytane inaczej

• Pedagogika pogranicza odczytuje przeciw totalizującym programom i praktykom pedagogicznym, które spychają na margines rozmaite kultury uczniowskie i historię

• Pedagogika pogranicza czyta przeciw naturze nauczania transmisyjnego „edukacji bankowej”

• Postmodernizm jako część załamania się wielkich narracji

• Postmodernizm rzucił wyzwanie politycznemu zamknięciu nowoczesności z podziałami na centrum i peryferie

• Postmodernizm przywrócił potwierdzenie wagi tego, co częściowe, lokalne i przygodne,

• Pedagodzy krytyczni powinni stwarzać uczniom warunki do mówienia przekraczania granic w ideologii i polityce

• Pedagogika pogranicza ma dostarczyć uczniom warunków do tego aby angażowali się w zmianę kulturowej mapy

• Pedagogika pogranicza służy uwidacznianiu kultur pogranicza, marginesu, dostarcza nauczycielom okazji do pogłębiania rozumienia własnego dyskursu rozmaitych innych, w celu uzyskiwania bardziej dialektycznego samokrytycyzmu w rozumieniu ograniczeń.

• Postmodernizm nadszarpuje układ granic tego świata

---