1. Historia opieki nad dzieckiem

2. Problem sieroctwa, osamotnienie

3. Objawy osamotnienia, choroby sierocej

Podejście do dziecka pod względem problemowym

KODEKS HAMURABIEGO 18 w.p.n.e

- najstarszy kodeks świata; „oko za oko ząb za ząb”

- zawierał prawa kodeksu cywilnego, karnego

- jest zapis „obowiązuje zasada odpłaty”, kiedy syn uderzy ojca należy mu odjąć rękę”(dziecko nie ma głosu w rodzinie, ojciec jest osobą dominującą)-patriarchat

GRECJA - między XII a VII wiekiem

- zapisy wzięte ze Sparty

- wychowanie spartańskie, wojskowe

- Rada starszych - głos decydujący

- wychowanie szczególnie chłopców, decydująca rola mężczyzn, kobiety szkolono do powiedzenia „wróć z tarczą lub na tarczy”

PLATON- mówił o idealnym państwie, miastach, obywatelach, polityka prorodzinna

- należy dbać o kobiety w ciąży (przygotowanie w życiu płodowym)

- proponował aby przy świątyniach przygotowywano miejsca dla dzieci od 3 -6 roku życia przez przygotowane wcześniej opiekunki - pomysłodawca przedszkola, opiekunkami mogą być matki i inne kobiety

- polityka prorodzinna

- wzór przedszkoli

- przygotowanie opiekunki lub matki ale bez związania emocjonalnego

ARTSTOTELES - dziećmi powinni opiekować się rodzice do 7 roku życia minimum, musi być przy matce, dominująca rola rodziców w wychowaniu dziecka

- w pismach dużo wzajemnej życzliwości wobec siebie

- o ilości dzieci w rodzinie powinni decydować rodzice

- nie krytykował rodzin oddających dzieci

- podnosi rangę rodziców

- dominującą rolę odgrywał chłopiec

SENEKA (STOICY)

- hasło „jeśli komuś pomagamy nie liczmy na wdzięczność” - pomaganie jest cnotą , „pomagam bo chcę”, „ pomagam bo lubię”

RZYM

Pater - ojciec łaciny, „ojciec osobą dominującą”, ojciec musiał uznać swoje dziecko, decydował o jego życiu, inicjacja dziecka

Okres m. 450 p.n.e. - prawo 12 tablic

- nakazywał uśmiercanie słabych, kalekich niemowląt

OKTAWIAN AUGUST

- wprowadził takie prawo że jeśli dziecko rodziło się w rodzinie rzymskiej miał obowiązek zgłosić dziecko, nadać mu imię, nabywał praw obywatelskich

- do dziś funkcjonuje zgłaszanie dzieci do Urzędu

KONSTANTY WIELKI w 331 roku wydał edykt:

- jeśli ojciec zrzekł się praw do dziecka to stracił je na trwałe

- edykt obowiązujący do dzisiaj

- w 326 roku wydał zakaz oficjalnych konkubinatów(dzieci z takiego związku nie miły praw obywatelskich)

WCZSNE CHRZEŚCIJAŃSTWO

- ostre zasady moralne

- do dziś zostało - nakazy biskupów dotyczące małżeństw bezdzietnych dot. Adopcji dzieci osieroconych

Hospicja - początkowo tworzone dla dorosłych, potem dla porzucanych dzieci

ŚREDNIOWIECZE

- dziecko nie ma miejsca w rodzinie, brak uznania, inicjacje, przygotowanie do życia dorosłego

- brak pojęcia - dzieciństwo

Główny przekaz to malarstwo, listy, zapiski

- dziecko do XIV to „mały dorosły”

- dziecko anonimowe

W XIV w. postać dziecka jako dziecka, przełom w XVI w. pojawia się kategoria DZIECKO:

„Aries” - liter. Historia dzieciństwa

Papież Innocenty III wzruszył się historią, iż rybacy więcej wyławiali noworodków niż ryb i wymyślił - „koło podrzutków”- skrzynka obrotowa przy klasztorach, hospicjach, gdzie zostawiano noworodki

DOMY DZIECKA

1549 r. funkcj. „Dom podrzutków

1698 r. Bartłomiej Ranisz stworzył przytułek dla starców i dla dzieci

- dom dziecka stworzony przez Gabriela Baudoeria w W-wie (Dom Dzieciątka Jezus)

- Maria Ludwika 1652 r. spraw. Siostry Szarytki

- 1871 r. car wprowadził kantor do jawnego przyjmowania dzieci, punkty przy szpitalach

PRKURSOREM pedagogiki opiekuńczej był Jan H. Pastahazzi

- chciał zmian społecznych

- wymyślił że zbierając różne dzieci bez opieki i zaproponuje im zorganizowany system to wychowa je i wykształci

- 1775 r. kupił gospodarstwo wiejskie

- element wychowania przez pracę

- autor powieści „Leonard i Gertruda”(opisał ludzi zwykłych jako bohaterów)

- pierwszy podręcznik z pedagogiki opiekuńczej

- gospodarstwo w Starus w 1797 r.

- zebrał 80 dzieci, które stanowiły zorganizowaną grupę, dążył do zaspokojenia podstawowych potrzeb

Jale Gertruda- uczy swoje dzieci

Falemberg - zakłady dla chłopców nieprzystosowanych społecznie

STOWARZYSZENIA , organizacje pozarządowe

1869 r. Stowarzyszenie dobroczynności (Charls Lock;M. Richmond)

- opracował na czym polega praca z przypadkiem (case work)

Zebranie wiedzy na temat jednostki, analiza jej sytuacji życiowej

Główne zadania:

1. Każda sytuacja wymagająca pomocy powinna być szczególnie zbadana

2. Analiza powinna uwzględniać nie tylko indywidualną biografię, ale również środowisko społeczne i sytuację rodzinną badanego

3. zadaniem pracownika społecznego jest wyjaśnienie przyczyn sytuacji warunkujących konieczność pomocy oraz określenie wpływu proponowanej pomocy na usuwanie źródeł wykolejenia i nędzy

4. Zadaniem pomocy społecznej jest nie tylko org. Wsparcia materialnego w przypadku nędzy i ubóstwa, ale przede wszystkim pobudzanie aktywności i zaradności osób objętych akcją.

W zaborze rosyjskim nie interesowano się ochronkami, zakładami wychowawczymi. W 1905 r. - nakaz carski- rusyfikacji ulegają ochronki i zakłady.

W pruskim zaborze- zakłady opiekuńczo-wychowawcze, ochronki nie mogą być prowadzone przez Polaków ani wspierane przez nich

W zaborze austriackim było 200 zakładów wychowawczych

I wojna światowa - Komitet Obywatelski i Wydział do Spraw sierot

XX lecie międzywojenne

A) rozkwit myśli pedagogicznych w Polsce

Praktycy:

1 Janusz Korczak

2 K. Jeżewski

3 J. Babicki

4 K. Lisiecki

Ad 1

- spojrzenie na pedagoga które wprowadził innowacje, na czł, który miał ciężkie wybory

- innowacyjne rzeczy

a) Sądy Koleżeńskie

b) tablice ogłoszeń

c) plebiscyt życzliwości

d) sklepik

e) gazetki

f) sejmy koleżeńskie

g) poczta koleżeńska

h) skrzynka na listy

i)

j)

k)

Regulamin czytelny dla dzieci

Ad 2

- twórca gniazd sierocych

- był ekonomistą

- stworzył system tzw. Posagowy, stypendialny

- system nie przetrwał z powodu systemu politycznego

- o „100 lat wyprzedził epokę”

Ad 3

- system rodzinny, system segmentalny

- czytał poezję chłopcom- aktualnie jest to artyterapia

Ad 4

Jak wychowywać poza placówką

B) organizacje pomocowe - Komitet Opieki Nad Dzieckiem

C) wiele czasopism edukacyjnych „Wychowawca”, „Opiekun społeczny”, „Przegląd społeczny”

Za granicą:

Szkoła Kofoeda

- ojciec street workingu

- twórca systemu socjalno-pedagogicznego pomocy bezrobotnym

- założył placówkę dla osób dorosłych

- uważał, że „nic za darmo”

- w Polsce odpowiednikem szkoły Kofoedowskiej jest funkcjonowanie Barki stowarzyszenie) w Poznaniu

- szkoła Kofoeda w Siedlcach

SIEROCTWO

1. Podział:

- biologiczne (gdy rodzice nie żyją) 2-3 % w Polsce

- społeczne (ujęcie wyższe)

- pojęcie wąskie - jest dziecko które posiada rodziców biologicznych, którzy nie sprawują nad nim opieki, nie zaspokajają potrzeb i dziecko przebywa w placówce.

- pojęcie szerokie - występuje gdy przebywa w środowisku rodziny biologicznej ale ma subiektywne poczucie osamotnienia.

Osamotnienie: brak wyboru sytuacji

Samotność: może być z wyboru

Maria Łopatkowa - lata 80 „Samotność dziecka”

2. Irena Jundziłł - podział sieroctwa społecznego na 3 grupy:

1. jawne - wąskie określenie we wczesnym stadium

2. ukryte - duchowe, emocjonalne i psychologiczne , subiektywne poczucie osamotnienia( rodzina konfliktowa - kłótnie, alkohol, pracoholizm, przemoc emocjonalna, fizyczna, psychiczna, seksualna, izolacja psychiczna, oczekiwania wobec dziecka, bieda, ubóstwo, nowe dziecko w rodzinie, zmiany partnerów, dziecko niechciane, dzieci z gwałtów(techniki projekcyjne - rozpoznanie)

3. wtórne - sytuacja kiedy dziecko ostało sierotą i trafiło do placówki, a następnie do środowiska rodziny (zastępczej lub adopcja) , zmieniła się więź emocjonalna poczym na skutek różnych okoliczności dziecko trafia do placówki

Należy dobrze dobrać dziecko do rodziny i odwrotnie aby nie nastąpiło zjawisko wtórnego sieroctwa.

1. Sieroctwo emigracyjne

- wyjazd z jednym z rodziców, wyjazd rodziców za granice kiedy dziecko zostaje pod opieką babci lub jednego z rodziców.

4. Choroba sieroca

1. objawy

- kiwanie się - regularne kiwanie w równym ale różnym tempie, kiwanie się z nogi na nogę może się łączyć z uderzeniami głową o ścianę, kiwanie z autoagresją, może trwać 3 godziny i 3 godziny.

Powodem jest silne zamknięcie w sobie. Poczucie że nie ma matki, osoby znaczącej.

Dlaczego ? - z życia płodowego, kiedy pływa w wodach płodowych - bezpieczeństwo. Gdy dziecko czegoś chce to bierze się je na ręce i buja, gdy nie ma osoby, która może to zrobić to dziecko robi to same.

- sufitowanie - pierwszy symptom, samodzielny objaw, nie ma ruchów gałek ocznych i następuje wyłączenie siebie.

- ssanie palca,

- autoagresja.

Z tej choroby wyrasta się, w okresie 10-12 rok życia, występuję wtedy więcej stymulacji zewnętrznych, dłużej dziecko jest w grupie niż samo. Mają silniejsze mechanizmy stymulacji zewnętrznej.

5. Wyprowadzenie z kiwania:

- podejść do dziecka przechodząc w taki sposób aby przeciąć linię patrzenia dziecka,

- zniżenie się do poziomu dziecka (poziom wzroku),

- złapanie za rękę najlepiej za nie odkrytą część,

- należy stać po stronie w która patrzy dziecko,

- przytrzymanie za barki,

- uchwyt za rękę powinien być silniejszy,

- mówić do dziecka po imieniu.

Inny sposób - siadamy obok dziecka, bierzemy za rękę, dużo mówimy do dziecka (po imieniu). Małym dzieciom podaje się leki uspokajające.

Autoagresja (przy sufitowaniu):

- szczypanie(drobniutkie, szybkie)powstają zmiany skórne(strupy, rany) - przedramię, wewnętrzna strona kolan - miejsca szczypań kącik ust.

-wyrywanie włosów- szukanie jednego włosa, długie oplatanie, kręcenie, zatrzymanie i wyrwanie i tak dalej,

- łysienie plackowate,

- moczenie

- wymiotowanie na skutek stresu, zmiany diety (np. rzeczy gotowane bo wcześniej jadły tylko na zimno)

- spadek odporności

- onanizowanie się ( głaskanie się po twarzy wierzchnią stroną dłoni po policzkach)

Dziecko trzeba wyciszyć - socjoterapia, wyciszyć, złagodzić, nauczyć dobrego dotyku w ciągu dnia.

- labilność emocjonalna

- gwałtowna zmiana nastroju

- lepkość (chwytanie obręczowe)

- pozycja kolankowo-łokciowa,

FORMY KOMPENSACJI

1. rodzinne.

2. instytucjonalne

AD 1. rodzina zastępcza, rodzina adopcyjna, podstawowa różnica między tymi rodzinami to: adopcyjna jest na całe życie a rodzice muszą się zrzec praw rodzicielskich aby można było adoptować dziecko

Typy rodzin zastępczych.

1. spokrewnione

2. nie spokrewnione (terapeutyczne, resocjalizacyjne i opiekuńcze),

Najnowszą formą rodzin zastępczych są pogotowia rodzinne.

AD 2. instytucjonalne - domy dziecka, placówki socjalizacyjne, pogotowia opiekuńcze, policyjna izba dziecka, →

świetlice, → są to placówki opieki częściowej,

ogniska wychowawcze, →

hotele i rodzinne domy dziecka.

6

---