Spostrzeganie i rozpoznawanie struktur

Tezaurus spostrzegania

 RECEPCJA SENSORYCZNA- odzwierciedlanie bodźców w narządach zmysłów; odbiór wrażeń zmysłowych

 WRAŻENIE-odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej zarejestrowanej w wyniku odbioru danych sensorycznych

 identyfikacja i rozpoznawanie (ang. identification and recognition), dwa sposoby przypisywania znaczenia spostrzeżeniom; zstępujący proces percepcji.

 nastawienie (ang. set), czasowa gotowość do spostrzegania i reagowania na bodziec w szczególny sposób.

 organizacja percepcyjna (ang. perceptual organization), proces integracji informacji sensorycznych z pola percepcyjnego w spójne obrazy.

 percepcja (ang. perception), procesy organizujące informacje w obrazy zmysłowe i interpretujące je jako wytwór własności obiektów zewnętrznego, trójwymiarowego świata;

 spostrzeżenie (ang. percept), to, czego doświadcza podmiot percypujący; obraz przedmiotu - obraz wszystkich dostępnych cech, rejestrowanych za pośrednictwem różnych zmysłów.

Ludzki system zmysłowy1

Rodzaje bodźców

 DYSTANS

- bodziec dystalny(ang. distal stimulus), obiekt w otoczeniu, który jest źródłem stymulacji zewnętrznej, w odróżnieniu od bodźca proksymalnego, który jest źródłem stymulacji wewnętrznej. działający na narządy zmysłów z pewnej odległości. Bodźcem dystalnym jest np. oglądany ekran komputera, a światło odbite od tego monitora, padające na siatkówkę oka staje się bodźcem proksymalnym.

- bodziec proksymalny(ang. proximal stimulus), obraz na siatkówce;

przeciwieństwo bodźca dystalnego.

 ZNACZENIE

- wieloznaczność (ang. ambiguity), sytuacja percepcyjna, w której brakuje kluczowych informacji, elementy pojawiają się w nieoczekiwanym układzie albo zwykłe wzorce są niewidoczne lub niewyraźne; w tych warunkach występują złudzenia

- złudzenie (ang. illusion), postrzeganie bodźca w sposób zniekształcony; pomimo, że można dowieść tego zniekształcenia, inne osoby w tym samym środowisku percepcyjnym także go doznają.

 ILOŚĆ

 (-)Ubóstwo

- deprywacja sensoryczna polega na zamierzonej redukcji lub usunięciu bodźców działających na jeden lub kilka zmysłów. Proste rekwizyty jak opaski na oczy i worki czy nauszniki mogą czasowo pozbawić odpowiednio wzroku lub słuchu, natomiast bardziej złożone przyrządy mogą spowodować czasową utratę zmysłów węchu, dotyku i smaku, odczuwania ciepła i ciążenia. 

- bodźce zdegradowane - bodźce niepełne, niekompletne, pojawiające się w nieoptymalnych warunkach czasowych lub przestrzennych.

 (+) Nadmiar

- przeciążenie poznawcze prowadzi do tzw. ślepoty z nieuwagi, która polega na niezależnym od woli pomijaniu niektórych informacji napływających z otoczenia

uwaga selektywna - dotyczy selekcji informacji dostępnych w otoczeniu, zdolności do skupienia uwagi na jakimś jednym, wybranym aspekcie otoczenia, tj. nakierowania kanału uwagowego na selekcjonowanie konkretnych informacji. Niekiedy opisuje się to terminem nakierowania pola uwagi, czy zogniskowania (ang. focus) uwagi na bodźcu. Selektywność uwagi nie dotyczy wyłącznie percepcji, ale także złożonych procesów poznawczych. Selekcji podlegają nie tylko dane zmysłowe, ale również operacje myślenia.

TYPY PERCEPCJI

 oddolna (ang. bottom-up process), proces percepcyjny, w którym napływająca informacja bodźcowa jest postrzegana jako pochodząca z danych zmysłowych i przesyłana do mózgu w

celu wydobycia z niej i analizy informacji.

 odgórna (ang. top-down processing), proces percepcyjny, w którym informacje z przeszłych doświadczeń, wiedzy i wykształcenia jednostki wpływają na sposób interpretacji i

klasyfikacji postrzeganego przedmiotu. Przykładem może być wyszukiwanie figur w tle. Często dopiero informacja o ich liczbie oraz spora doza cierpliwości pozwalają wykryć wszystkie ukryte figury.

Identyfikacja obiektu

Jak przebiega identyfikacja obiekty u pomimo różnic perspektywy i różnic pomiędzy różnymi obiektami z tej samej kategorii?

-Koncepcja modeli

• Teorie wzorca

• Teorie prototypu

-Koncepcja cech

• Teorie cech

• Teorie opisu strukturalnego

Koncepcja modeli Teorie wzorca (Selfridge & Neisser, 1960)

ZAŁOŻENIE: w umyśle przechowywane są niezliczone zestawy wzorców stanowiących

uszczegółowione modele wzorów, które potencjalnie możemy rozpoznać

Proces dodpasowywania wzorca (metafora odcisków palców)

- Różnice perspektywy?

- Ile różnych ujęć obiektu musi być zapisane w pamięci, żeby możliwe było rozpoznanie

- Nowe obiekty?

- Kategorie?

W miarę rotacji monety jej obraz tworzy elipsę, która staje się coraz węższa,

potem jest cienkim prostokątem, następnie znowu elipsą, a potem znów kołem.

Jednak w każdym położeniu jest ona spostrzegana jako okrągła moneta

Teorie prototypu (Posner & Keele, 1968)

ZAŁOŻENIE: Pamięć zawiera prototyp - przykład najlepszego reprezentanta danej

klasy obiektow

O rozpoznaniu decyduje stopień podobieństwa do prototypu

-+ percepcja kategorialna

-+ zredukowana liczba wzorców w pamięci

-? Miara podobieństwa (cechy? Jeśli tak, to jakie?)

-- zachodzące na siebie granice kategorii

-- obiekt widziany z innej perspektywy

Teorie cech

ZAŁOŻENIE: następuje dopasowanie cech danego obiektu do cech przechowywanych w

pamięci

-+ detektory podstawowych cech na wczesnych odcinakach szlaków wzrokowych

-+ łatwo stworzyć opis nowych (nieznanych) obiektów

-? selekcja cech

-- relacje miedzy cechami?

Opisy strukturalne

Teoria identyfikacji obiektów-Irving Biederman (1987)

Obiekt to przestrzenna struktura złożona z grupy standardowych elementów składowych

GEON-geometryczny komponent strukturalny

- 24 geony x 15 rozmiarów x 15 sylwetek

- 81 możliwych połączeń

System poznawczy rozpoznaje geony a następnie zestawia z trwałymi reprezentacjami obiektu w celu identyfikacji

Badania Posnera nad kodami

 PROBLEM: Czy spostrzganie to proces kategoryzacji?

 PRZEBIEG: - WARUNKI:

• Identyczność fizyczna: AA, aa, BB

• Identyczność nominalna: Aa, Bb

• Oparta na regule: AE, TB

- Prezentacja:

• symultaniczna (400-500 ms)

• sekwencyjna (2s)

- Pomiar: RT

- Manipulacja: liczba koniecznych kategoryzacji

 WYNIKI

- Symultaniczna: wzrost o 80 ms przy zmianie kryterium (f<n<r)

- Sekwencyjna: odwrócenie wyników (n<f)

 WJAŚNIENIE:

- Dodatowe fazy procesu kategoryzacji konsumujączas

 WNIOSKI:

- Obecność kategoryzacji

- Fazowość procesu spostrzegania

Naiwne koncepcje spostrzegania

Uwględniane optycznego aspektu widzenia

Pomijanie udziału układu nerwowego

Oko jako przekaźnik bodźców optyczych

Istnienie oka mózgu lub Homunkulusa

Widzenie skórne

Specjalistyczna aparatura przekstałcająca obraz wzrokowy na dotykowy

Po treningu rozpoznanie 25 przedmiotów codziennego użytku+głębia+położenie

Lepsze rozpoznanie przy poruszaniu obrazem

---