Swobodny przepływ osób

Ma na celu ułatwienie obywatelom UE poszukiwania i podjęcia działalności zawodowej wszelakiego rodzaju na terenie UE. Uprawnienia :

1. Swobodne przemieszczanie się po terytorium państwa członkowskich

2. Przebywanie w jednym z państw członkowskich w celu podjęcia pracy

3. Pozostanie na terytorium państwa członkowskiego po ustaniu stosunku pracy

4. Zakaz jakiegokolwiek dyskryminującego zachowania w stosunku do pracownika ze względu na jego narodowość

Z uprawnień tych mogą korzystać członkowie rodzin migrujących, czyli współmałżonek, dzieci do 21 roku życia, osoby związkach partnerskich, studenci, wstępni pracownika i małżonka jeśli są na ich utrzymaniu, osoby bezrobotne i które zaprzestały pracy.

PRACA - efektywna i rzeczywista, w określonym czasie dla innej osoby, pod jej nadzorem, w zamian za otrzymanie wynagrodzenia, bez względu na naturę stosunku prawnego łączącego pracownika z pracodawcą.

Obywatele UE mogą wykonywać wybraną działalność zawodową, pod tym warunkiem, że zaraz po znalezieniu pracy i nie później niż w ciągu 3 miesięcy po przybyciu wystąpią z wnioskiem o wydanie dokumentu pobytowego dla obywatela państwa członkowskiego, który jest ważny przez okres 5 lat i podlega automatycznemu odnowieniu. W następstwie wykonywania działalności zawodowej nabywają uprawnienia:

1. Swobodnego poruszania się (wyjazdu, wjazdu i pobytu)

2. Zatrudnienia

3. Korzyści socjalnych

4. Ulg podatkowych

5. Nauki

6. Nabywania nieruchomości na własne potrzeby

7. Wzajemnego uznawania kwalifikacji

8. Pozostania na terytorium państwa przyjmującego

Zakaz dyskryminacyjnego traktowania jednostek czy też innych podmiotów. W tytule III KPP przewidziano, iż zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religie, przekonania lub poglądy polityczne.

Rodzaje dyskryminacji:

bezpośrednia - traktowanie innych osób w tych samych okolicznościach gdy jakaś norma jest sprzeczna z traktatem czyli w sytuacji gdy traktowanie dyskryminowanej osoby odbiega na jej niekorzyść od traktowania innych osób w przeszłości.

Pośrednia - stosuje się kryteria dozwolone przez traktat które w rezultacie powodują powstanie dyskryminacji czyli w sytuacji gdy pozornie obojętny przepis, kryterium lub praktyka powoduje szczególnie niekorzystną sytuację pewnej grupy osób w porównaniu z innymi osobami

Ograniczenia - wyłączenia spod działania zakazu dyskryminacji:

1. Ograniczenia zatrudnienia w administracji publicznej na stanowiskach, które obejmują wykonywanie uprawnień przyznanych przez prawo publiczne i chronią ogólne interesy państwa

2. Ograniczenia zatrudnienia ze względów porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego - środki te jednakże mogą znaleźć zastosowanie jedynie w uzasadnionych i konkretnych przypadkach w celu ochrony powszechnego dobra UE oraz gdy są proporcjonalne w stosunku do przewidywalnych celów

Uznawanie wykształcenia i kwalifikacji

Wzajemne uznawanie dyplomów i innych kwalifikacji, których wymaga się we wszystkich państwach członkowskich w przypadku dostępu do zawodów regulowanych, można wykorzystać w celu ułatwienia korzystania ze swobody przedsiębiorczości i świadczenia usług. Zagraniczne dokumenty o wykształceniu mogą być uznane w celu kontynuacji kształcenia tzw. uznanie do celów akademickich lub w celu zatrudnienia tzw. uznanie do celów zawodowych

System uznawalności kwalifikacji zawodowych dzieli się na 3 kategorie:

1. System automatyczny dotyczy niektórych zawodów jak np. zawody medyczne

2. System półautomatyczny nie można egzekwować ścieżki zawodowej ale można ją porównywać. Pracodawca może żądać wyrównania różnic poprzez staż adaptacyjny do 3 lat lub test umiejętności

3. Kształcenie w każdym kraju jest inne i np. prawnicy każde prawo jest inne

Swoboda świadczenia usług

Celem zasady jest zapobieżenie tworzenia się barier w handlu, nierównym warunkom świadczenia usług na rynku wewnętrznym UE oraz zapewnienie jak najlepszej możliwości korzystania z usług. Zakazane są ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz UE.

W stosunku do swobody przedsiębiorczości, swoboda przepływu usług ma charakter subsydiarny.

Wszelka działalność gospodarcza prowadzona na własny rachunek w zakresie w jakim nie są objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób. Rodzaje usług:

1. Działalność o charakterze przemysłowym

2. Działalność o charakterze handlowym

3. Działalność rzemieślnicza

Spełniająca 3 podstawowe warunki:

1. odpłatność - wykonywanie świadczeń zwykle za wynagrodzeniem, chociaż za usługę nie zawsze musi płacić bezpośredni konsument,

2. charakter czasowy - charakter przejściowy wynika z ograniczonego w czasie pobytu usługodawcy w państwie goszczącym,

3. transgraniczność - usługodawca musi mieć siedzibę w innym państwie członkowskim, niż to do którego należy usługobiorca.

Sytuacje zawierające element transgraniczny występują w czterech formach:

1. czynna swoboda świadczenia usług - czasowe przemieszczenie usługodawcy do innego kraju w celu wykonania tam usługi,

2. bierna swoboda świadczenia usług - przemiesza się usługobiorca do państwa członkowskiego w którym swoja siedzibę zawodową posiada usługodawca w celu skorzystania tam z usług świadczonych przez usługodawcę,

3. granice pomiędzy państwami członkowskimi przekracza sama usługa,

4. usługa świadczona jest w państwie trzecim - znajdują się w nim usługodawca będący obywatelem jednego państwa członkowskiego i usługobiorca będący obywatelem drugiego państwa członkowskiego.

Swoboda ta obejmuje zasadę kraju pochodzenia a więc nie trzeba spełniać wszystkich wymagań państwa przyjmującego.

Swoboda świadczenia usług obejmuje tzw. uprawnienia akcesoryjne, czyli prawo wyjazdu usługodawcy lub usługobiorcy z kraju ojczystego oraz prawo wjazdu i pobytu w państwie goszczącym. Uprawnienia te dotyczą również członków rodziny osoby świadczącej usługi, a państwo nie może stosować przepisów które dyskryminowałyby usługodawców z innych państw członkowskich (zasada traktowania narodowego - 56 TFUE)

Ograniczenia

1. ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrona zdrowia publicznego

2. wykonywanie władzy publicznej

3. możliwe jest jeszcze stosowanie tzw. środków ograniczających (ze względu na interes ogólny) - w orzecznictwie TSUE utrwalił się pogląd, że dozwolone środki krajowe ograniczające swobodę świadczenia usług muszą:

• mieć na celu ochronę interesu ogólnego (ochrona konsumentów, ochrona własności przemysłowej, sprawy socjalne, sprawy podatkowe),

• być proporcjonalne do zamierzonego celu,

• respektować kontrolę sprawowaną nad usługodawcą w kraju jego pochodzenia.

Swoboda przedsiębiorczości

Swoboda przedsiębiorczości obejmuje prawo podjęcia i wykonywania działalności na zasadach samo zatrudnienia jak i do zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw, TFUE gwarantuje swobodny przepływ przedsiębiorców

Można wyróżnić 3 podstawowe przesłanki:

- samodzielność działalności gospodarczej, która ma charakter odpłatny,

- charakter stały,

- transgraniczność działalności.

Swoboda zakładania przedsiębiorstw jest działalnością niezależną prowadzoną w celach zarobkowych i obejmuje takie formy jak: pierwotna - prawo do wyjazdu z własnego państwa członkowskiego i wjazdu do innego państwa członkowskiego celu rozpoczęcia tam działalności na własny rachunek, wtórna - osoba, która prowadzi już działalność we własnym państwo członkowskim, przyjeżdża do innego państwa członkowskiego w celu rozpoczęcia tam działalności, działalność jest wykonywana przynajmniej w dwóch państwach członkowskich. Ważnym elementem jest cecha transgraniczności, która oznacza ze na ochronę może powołać się obywatel państwa członkowskiego, który zamierza rozpocząć działalność gospodarczą w innym państwie członkowskim UE.

Zasada traktowania narodowego wyjawia się w tym, że w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej stosuje się takie same uregulowania jakie stosuje się wobec własnych obywateli.

Ograniczenia
Przepisy ograniczające mogą być wprowadzone jeżeli:

• stosowane są w sposób niedyskryminujący, *usprawiedliwione są interesem ogólnym,

• są odpowiednie do realizacji zamierzonego celu,

• nie wykraczają poza to, co jest konieczne dla realizacji tego celu.

Można ograniczyć swobodę przedsiębiorczości związanej z wykonywaniem art. 51 i 52 TFUE:

1. władzy publicznej

2. podyktowane koniecznością porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, zdrowia publicznego

Funkcjonowanie spółek przedsiębiorczości

Uprawnienia wynikające ze swobody przedsiębiorczości przysługują również spółkom (każda spółka prawa cywilnego lub handlowego, spółdzielnia lub każda inna osoba prawa publicznego lub prywatnego z wyjątkiem spółek, których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysków). Ze swobody może korzystać spółka:

• utworzona zgodnie z prawem jednego z państw członkowskich,

• posiada siedzibę statutową, zarząd lub główne przedsiębiorstwo na terytorium jednego z państw członkowskich.

W przypadku spółki obywatelstwo wspólników nie ma znaczenia.

Swoboda przedsiębiorczości wymaga zniesienia wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w odniesieniu do dostępu do rynku państwa przyjmującego i w trakcie prowadzenia działalności w tym państwie.

Swoboda przepływu towarów

1. Zakaz stosowania ceł i opłat o skutkach równoważnych art.30

Cła przywozowe i wywozowe oraz opłaty o skutku równoważnym są zakazane między państwami członkowskimi. Przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi

Traktat ustanawiający WE nie zniósł ceł w obrocie towarowym pomiędzy państwami członkowskimi, wprowadzając jedynie stopniowe znoszenie ceł i zakaz wprowadzania nowych (tzw. Klauzula standstill)

2. Zakaz dyskryminacji i protekcjonizmu podatkowego art.110, które mówi, że żadne państwo członkowskie nie nakłada na produkty innych państw członkowskich podatków wewnętrznych, które średnio chronią inne produkty (opodatkowanie protekcjonistyczne wtedy gdy nie występuje bezpośrednie podobieństwo) oraz że żadne państwo członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych państw członkowskich podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe (opodatkowanie dyskryminacyjne)

3. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutkach równoważnych art.34 i art.35

Wyjątki traktatowe art. 36 dozwolone ograniczenia ilościowe:

• Moralności, porządku i bezpieczeństwa publicznego

• Ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt, roślin

• Ochrona narodowych dóbr kultury

• Ochrony własności przemysłowej i handlowej

Wyjątki poza traktatowe (wyjątki z orzecznictwa), wymogi konieczne jest to katalog otwarty:

• Zapewnienie efektywnej kontroli fiskalnej

• Ochrona zdrowia publicznego

• Ochrona rzetelności obrotu handlowego

• Ochrona konsumentów

• Ochrona środowiska

• Ochrona praw podatkowych

Formuły swobody przepływu towarów:

Formuła Dassonville wszystkie towary produkowane i wprowadzane na rynek zgodnie z prawem w jednym państwie członkowskim nie mogą być poddane ograniczeniom co do sprzedaży i wprowadzania do obrotu w innym państwie członkowskim. Bardzo szeroka i nadużywana przez państwa członkowskie formuła Dassonville została ograniczona w sprawie Chassis de Dijon, wprowadzając dwie zasady.

Formuła Cassis de Dijon

1. uznanie standardów - towar legalnie wytworzony w państwie członkowskim powinien być dopuszczony do swobodnego obrotu we wszystkich pozostałych

2. wymogi imperatywne - każde państwo może wprowadzać pewne ograniczenia swobody obrotu towarowego powołując się na ważny i uzasadniony interes publiczny. Wymogi imperatywne maja charakter katalogu otwartego (nie taksatywny), na który składają się: ochrona konsumentów, zdrowia publicznego, rzetelności obrotu handlowego, zapewnienie kontroli fiskalnej, ochrona środowiska, praw podatkowych, kina jako formy kultury.

Formuła Keck test dostępu do rynku

Wkrótce jednak okazało się, że również formuła Chassis de Dijon jest nadal zbyt otwarta, dlatego dalszym jej ograniczeniem w zakresie środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych było wydanie orzeczenia w sprawie Keck. Formuła Keck również została skrytykowana za zbyt generalne klauzule, które wprowadzają stan niepewności, co do realnego obowiązywania zakazu środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych. Test dostępu do rynku - do towarów z innych państw członkowskich przepisów krajowych ograniczających lub zakazujących niektórych form sprzedaży nie utrudnia z reguły handlu pomiędzy państwami członkowskimi jeśli przepisy te odnoszą się do wszystkich podmiotów działających na terytorium danego państwa członkowskiego i wpływają jednakowo zarówno z prawnego jak i faktycznego punktu widzenia na sprzedaż towarów krajowych i sprowadzonych z innych państw członkowskich. Formuła została doprecyzowana przez Trybunał, że dla stwierdzenia czy przepisy dotyczące formy sprzedaży w taki sam sposób wpływają na towary krajowe i sprowadzane konieczne jest ustalenie w jakim stopniu przepisy te ograniczają dostęp do rynku czy całkowicie uniemożliwiają lub znacznie ograniczają wejście towarów na rynek danego państwa czy też pozostawiają inne możliwości dotarcia do konsumentów.

Swoboda przepływu kapitału i płatności

Ze względu na brak traktowej definicji kapitału i płatności dokonano rozróżnienia na płatności:

• przepływ kapitału - podlegający regulacjom związany z zasadą swobodnego przepływu kapitału mający na celu lokatę lub inwestycję kapitałową a nie zapłatę za świadczenia. Za przepływ kapitału uznaje się wyłącznie samodzielne transakcje finansowe o charakterze transgranicznym, które polegają na lokowaniu kapitału w innych państwach w celach inwestycyjnych i nie są związane z przepływem osób, towarów i usług,

• płatności bieżące - mające na celu realizację podstawowych swobód przepływu osób towarów i usług są jednocześnie świadczeniem wzajemnym w ramach dorozumianej transakcji. Płatności bieżące dokonywane za nabyte w ramach jednolitego rynku wewnętrznego towary i usługi i związane z nimi transfery nie są uważane za przepływ kapitału, gdyż nie są dokonywane w celach inwestycyjnych lecz w wykonywaniu świadczenia wzajemnego wynikającego z realizacji swobody przepływu osób, usług, czy kapitału, przepływ płatności ma charakter akcesoryjny w stosunku do pozostałych swobód.

Dopuszczalne ograniczania swobody kapitału i płatności

Zakaz dyskryminacji bezpośredniej jak i pośredniej jak również ograniczenie o charakterze niedyskrymiancyjnym, które stanowią przeszkodę w swobodnym przepływie kapitału. W przypadku ograniczeń dyskryminacyjnych dopuszczone są jedynie te wyjątki, które zostały przewidziane w art.63 natomiast w odniesieniu do ograniczeń niedyskryminacyjnych stosowana będzie formuła tzw. wymogów koniecznych/ imperatywnych

Złote akcje utrzymanie większościowych udziałów w celu mocy decyzyjnej w prywatyzowanym przedsiębiorstwie.

Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców reguluje ta ustawa i

czynnościami wymagającymi zezwolenia są:

• nabycie nieruchomości;

• nabycie lub objęcie udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będącej właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości

w przypadku obywateli UE jest wyjątek w stosunku

nabywania nieruchomości  rolnych i  leśnych - przez okres 12 lat od uzyskania przez Polskę członkostwa w UE (czyli do 2 maja 2016 r.).

Swoboda świadczenia usług a swoboda przedsiębiorczości:

Rozróżnienie swobody przedsiębiorczości od swobody świadczenia usług nie jest proste. Zasadniczym kryterium rozróżniającym jest stałość działalności w ramach swobody przedsiębiorczości i przejściowy charakter świadczenia usług. Obie swobody pozwalają na prowadzenie działalności gospodarczej na terytorium innych państw członkowskich przy zachowaniu istotnych różnic wynikających z odmiennego przedmiotu ochrony. Może on dotyczyć swobodnego wyboru stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej wewnątrz Wspólnoty wraz z trwałym uczestnictwem w obrocie gospodarczym innego państwa lub możliwości transgranicznego oferowania i przemieszczania jedynie świadczeń, co nie wymaga dużej aktywności fizycznej zagranicą. Kryterium różnicujące te swobody stanowi jednocześnie o stopniu kontroli i ingerencji, której dopuszcza się państwo przyjmujące względem obu rodzajów aktywności realizowanej na swoim terytorium. Usługodawca w odróżnieniu od podmiotu zaangażowanego w swobodę pozostaje w poważnym zakresie poza kompetencją i kontrolą władz krajowych miejsca wykonywania usługi.

Swobody działalności gospodarczych o swoboda przepływu pracowników:

Łatwiej jest odróżnić swobodę przedsiębiorczości od swobody przepływu pracowników. Pojecie pracownik ma znaczenie ukształtowane w orzecznictwie i występuje w nim stosunek pracy, tymczasem w swobodzie przedsiębiorczości chodzi o samodzielne prowadzenie w innym państwie członkowskim działalności przez określona osobę. Swoboda przedsiębiorczości stanowi konkretyzację zasady niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową. W obu przypadkach chodzi o uzyskanie prawa dostępu do rynku innego państwa członkowskiego w celu prowadzenia tam stałej aktywności ekonomicznej. Obie swobody różni zasadniczo samodzielność czyli działanie na tak zwany własny rachunek i ryzyko, które jest w opozycji do podporządkowania się cudzemu kierownictwu oraz otrzymywania stałego wynagrodzenia. Częstą praktyką są nadużycia w postaci pozorowania tzw. samozatrudnienia, które polega na jednoosobowej samodzielnej działalności. Obywatele UE niedysponującego zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych, a oferujących jedynie osobiste świadczenia. W praktyce działalność taka jest trudna do odróżnienia od świadczenia pracy, powodem takiego pozorowania samozatrudnienia mogą być okresy przejściowe pozbawiające lub ograniczające dostęp do wspólnotowego rynku pracy.

Przepływ usług a przepływ towarów:

Celem obu swobód jest daleko idąca liberalizacja obrotu oraz eliminacja wprowadzonych przez państwo ograniczeń i barier, czemu służy odwoływanie się do standardu państwa pochodzenia. Trudno jest w praktyce dokonać wyraźnego rozgraniczenia obu swobód. Jednak niewątpliwie elementem różnicującym jest stopień ingerencji państwa przyjmującego, który może być większy w przypadku świadczenia usług. Natura wspólnotowych usług pozwala jego władzą na wprowadzanie dodatkowych wymogów krajowych określających sposób ich wykonywania, mimo iż świadczenie realizowane zgodnie z prawem państwa pochodzenia nie powinno napotykać barier na obszarze jednolitego rynku. Natomiast status towaru dopuszczonego do obrotu w miejscu wytworzenia daje państwu przyjmującemu o wiele mniejszy zakres swobody w kwestionowaniu jego zasadniczych cech, co do składu, kształtu i receptury itp. oraz ewentualnym żądaniom dostosowania się do lokalnych standardów.

---