1. Co to jest teoria właściwości współczesnej teorii
2. Główna terminologia wspolczesnej teorii wychowania (paradygmat kierunek nurt ideologia doktryna dyskurs)
3. Typy teorii wychowania wyroznione w zaleznosci od rodzaju badan i ich charakterystyka
4. Różnice między nauką a potoczną teorią wychowania
5. Episteme Doksa Techne
6. Odniesienia teorii do rzeczywistości (praktyki)
7. Współczesne główne paradygmaty pedagogiki i ich charakterystyka
8. Rodzaje teorii humanistycznej i ich charakterystyka
9. Główne tezy pozytywistycznej koncepcji pozyskiwania wiedzy
10. Humanistyczna krytyka pozytywistycznej koncepcji twierdzenia wiedzy
11. Dociekania jakościowe w pedagogice- fenomenologia i hermeneutyka
12. Postawy filozoficzne ujawniające się we współczesnych teoriach
13. Współczesne ideologie wychowania i ich charakterystyka
14. Podstawowe kierunki filozofii wychowania kształcenia współczesną myśl pedagogiczną
15. Pedagogika krytyczna i emancypacyjna według pedagogiki tradycyjnej konserwatywnej.
16. Definicja wychowania a paradygmaty i typy teorii pedagogicznych
Co to jest teoria? Właściwości ( cechy współczesnej teorii)
Teoria wg. Kopalińskiego - „ zbiór praw , definicji i hipotez rzeczowo i logicznie powiązanych w całość”.
Teoria to wiedza tłumacząca jakąś dziedzinę zjawisk w odróżnieniu od praktyki, z którą jednak pozostaje w związku.
Teoria wg. Słownika Języka Polskiego to ogólna koncepcja oparta na poznaniu i rozumieniu istotnych czynników kształtujących pewną sferę rzeczywistości.
Teoria to konstrukcja myślowa tworząca z elementów pewną swoistą całość.
Teoria we współczesnych naukach humanistycznych - pewne uporządkowane z określonych elementów globalne (ogólne) widzenie danego zjawiska, ale widzenie poddane jednocześnie kontemplacji, tzn. poddanie procesowi tłumaczenia, tzn. dlaczego dane zjawisko jest takie a nie inne i z czego to wynika.
Tłumaczenie to jest właśnie logicznym uporządkowaniem elementów wchodzących w ego zjawiska.
Teoria jest wytworem powstającym w wyniku działalności badawczej, za którą „stoi” przyjęcie określonych strategii badawczych wytwarzających wiedzę zawartą w teorii.
Powszechnie uważa się, że:
Teorie od praktyki różni to, że zawierają uporządkowaną wiedzę ogólną o określonym fragmencie rzeczywistości, a praktyka to działania przekształcające tę rzeczywistość.
Teorie są wytworami powstającymi w wyniku aktywności badawczej odbywającej się wedle określonych zasad, reguł, procedur legitymizujących wiedzę w nich zawartą /stanowi ona system twierdzeń uporządkowanych merytorycznie i logicznie, przy czym uporządkowanie merytoryczne wyznacza przedmiot teorii, a kryterium logiczności gwarantuje zastosowanie zasad dowodzenia i wyjaśnienia/.
Teorie cechuje abstrakcyjność /twierdzenia są formułowane w języku odnoszącym się do szerszej klasy cech zjawisk, procesów niż jeden konkretny przypadek, a najbardziej ceni się te, które pokazują zależności obowiązujące w każdym miejscu i czasie historycznym/.
Weryfikowalność /twierdzenia w nich zawarte poddają się sprawdzeniu/.
Podstawowymi elementami strukturalnymi teorii są przyjmowane złożenia, stosowane kategorie pojęciowe, twierdzenia w formie prawd, definicji hipotez.
dyskursywność - zakłada rozmaitość alternatyw interpretacji głównego przedmiotu - wychowania
holistyczność, która dotyczy całościowego postrzegania badanego problemu, uwzględniając przy tym istniejące konteksty oraz dynamiczną i zmienną naturę ludzkiego życia i funkcjonowania
Warto zaznaczyć, że holizm nie zakłada badania „wszystkiego”, ponieważ ogranicza to efektywność badań, mowa tu o mówieniu o człowieku i wychowaniu jako integralnej całości
Istnieje wiele sposobów na (teoretyczne) konstruowanie wychowania, zatem może być ono interpretowane holistycznie. Analiza określonych (teoretycznych) „rzeczywistości” wychowania będzie się znacznie od siebie różnić.
Według Thomasa Kuhna dobrą teorię powinna cechować:
dokładność
spójność
ogólność
prostota
owocność.
W. Newton-Smith dodał:
zachowanie dotychczasowych udanych obserwacji
utrzymanie się obranego tropu
wzajemne spieranie się teorii
łatwość radzenia sobie z niepowodzeniami
zgodność z obowiązującymi przekonaniami metafizycznymi.
Główna terminologia współczesnej teorii wychowania ( paradygmat, kierunek, nurt, ideologia, doktryna, dyskus).
Paradygmat:
W filozofii „paradygmat” użyty został w XVIII wieku (G.CH. Lichtenberg z Getyngi) na oznaczenie wzorców, wedle których rzekomo odbywa się wyjaśnianie zjawisk przyrodniczych.
Na terenie lingwistyki odnosił się do wzorców deklinacyjnych i koniugacyjnych
Thomas Kuhn i trzy rozumienia pojęcia „paradygmat”(paradygmaty te współegzystują ze sobą):
Sens metodologiczny
Paradygmat, czyli teoria naukowa, jest regułą (a dokładnie zbiorem reguł) lub zasadą postępowania. Jako reguła wskazuje na:
Problemy, które należy podejmować
Fakty, które są doniosłe i trzeba je badać
To, jakie prognozy stawiać
To, jak uszczegółowiać (rozwijać) paradygmat
To, jak formułować prawa
Paradygmat ten stanowi dalszą racjonalizację paradygmatu w sensie epistemologicznym i jest jego interpretacją.
Sens epistemologiczny (gnoseologiczny)
Paradygmat w sensie epistemologicznym dostarcza określonego wzorca (widzenia), a zarazem porządkowania dostępnego materiału doświadczenia.
Każde widzenia zakłada zawsze porządkujący wzorzec widzenia, bez którego materiał doświadczenia przedstawiałby sobą jedynie jakąś kakofonię dźwięków i barw.
Sens socjologiczny
Paradygmat - rodzaj formy, która z góry organizuje sposób postrzegania i wartościowania analizowanych zjawisk wszystkich badaczy przynależnych do danej grupy intelektualnej.
Paradygmat - jest to pewna filozofia, myśl przewodnia dająca początek poszczególnym nurtom prądom czy kierunkom, których może być w danym paradygmacie wiele i umożliwiająca osiąganie celów poznawczych w różny sposób.
Różne paradygmaty są wzajemnie nie współmierne stąd komunikacja między nimi zazwyczaj jest niemożliwa.
Paradygmat od dogmatu różni to, że
Paradygmat nie jest dany raz na zawsze - jest przyjęty na zasadzie consensusu większości badaczy.
Może okresowo unikać zasadniczym przemianom prowadzącym do głębokich zmian w nauce zwanych rewolucją naukową.
W naukach społecznych możemy wyróżnić następujące paradygmaty:
Humanistyczny
Interpretatywny
Strukturalistyczny
Funkcjonalistyczny
Neopozytywistyczny.
Paradygmat humanistyczny:
Zespół przesłanek nadających indywidualistyczne i subiektywne znaczenie faktom w życiu społecznym
Fakty badane winny być widziane z perspektywy podmiotu mający prawo wpływać na zdarzenia
Jest krytyczny wobec form dominacji nad indywidualnością jednostki
Paradygmat ten opisuje twórcze urzeczywistnienie człowieka, którego treścią są wartości duchowe, poznawcze, moralne, estetyczne, religijne, a także sensy zakorzenione w kulturze
Podejście humanistyczne eksponuje badania fenomenologiczno-hermeutyczne oraz dialektyczne zorientowane na ustalenie sensu (istoty) zjawisk (fenomenów).
Paradygmat interpretatywny
Oparty jest na założeniu o:
niestabilności
względności
rzeczywistości społecznej.
Według tego paradygmatu rzeczywistość społeczna:
Nie ma charakteru konkretnego
Nie istnieje w sposób obiektywny
Jest intersubiektywnym tworem uczestników, czyli ludzi żyjących w świecie współczesnym
Świat życia społecznego nie istnieje „na zewnątrz” naszego umysłu ale cały czas jest tworzony przez nas samych, a więc i przez badaczy.
Paradygmat interpretatywny:
Dąży do zrozumienia, w jaki sposób jednostki zyskują świadomość w ramach studiów społecznych
Interesuje się zrozumieniem subiektywnego doświadczenia ludzkiego np. poprzez testowanie wiedzy w praktyce konkretnych i różniących się społeczności
Teksty interpretatywistyczne są pisane językiem doświadczenia ludzi, których udział w edukacji próbują wyjaśnić
Edukacja, wychowania przebiega bez uprzednich założeń
Dziecko stanowi centralną pozycję w procesie wychowania.
Paradygmat strukturalistyczny
Występują obiektywne struktury, w których przebiega życie
Dążenie do naświetlenia ich deterministycznych zależności i w ten sposób nadanie sensu i kierunku zaplanowanej interwencji w obiektywny świat
Przyjmuje się następujące tezy ontologiczne:
Każda jednostka poddana jest wpływom obiektywnych sił kształtujących jej los
Zainteresowane zmianą społeczną jednostki kształtują struktury społeczne
Procesy edukacyjne są zaplanowane i nastawiane na wywoływanie pożądanych ze strony społeczeństwa rezultatów w osobowości wychowanka.
Rozwój jednostki odbywa się poprzez kształtowanie osobowości według wzorca.
Paradygmat funkcjonalistyczny
Ujmuje byt społeczny jako byt obiektywny z gotowymi strukturami regulującymi życie jednostki
Kategorie opisu stanowi system kulturowy podporządkowujący sobie osobowość jednostek
Najważniejszą funkcją szkoły jest przystosowanie uczniów do uczestnictwa w gotowych strukturach
Procesy edukacyjne mają obiektywny i historyczny charakter. Edukacja powinna być powiązana z celami społecznymi i ma umożliwić taki rozwój jednostki, aby mogła ona przyswoić sobie społeczny status quo.
Zmiany jakie zachodzą w jednostce rozpisane są na długie lata i mają nie zaburzać równowagi społecznej.
Paradygmat neopozytywistyczny
Pedagogika ma wytwarzać taką wiedzę, która pozwala w sposób pewny przewidywać zachowania ludzi i sterować nimi
Postuluje się bezpośredni związek teorii z praktyką polegający na projektowanie pożądanych działań edukacyjnych
W badaniu rzeczywistości dąży się do zastosowania uznanych zasad i reguł empirycznych badań naukowych.
Największą siłę wyróżniają się te paradygmaty, w które bardzo wierzymy nie mając nawet ich świadomości, i które są mocno w nas zakorzenione i utwierdzane przez społeczeństwo w trakcie życia każdego z nas.
Paradygmat staje się elementem wspólnym zapewniającym łączność, a także wpływa na względną jednomyślność przekonań wartości, ocen, sądów, technik działania.
Kierunek pedagogiczny - określony zbiór poglądów lub systemów zbliżonych do siebie treścią tez, problematyką lub metodami. To tak zbudowane teorie wychowania, które to samo pojęcie wychowania odnoszą do różnych dziedzin życia np. szkolnego, zawodowego, środowiskowego powstałe zaś w wyniku badań tego procesu uogólnienia i fakty są ułożone logicznie i usystematyzowane stanowiąc całość o charakterze naukowym.
Prąd (ruch) pedagogiczny - specyficzny sposób spostrzegania, rozumienia i rozwiązywania problemów pedagogicznych dla określonej grupy osób w określonej sytuacji społecznej, politycznej, kulturowej, historycznej, czy gospodarczej (np. pedagogika totalitarna, pedagogika postmodernizmu).
Doktryna naukowa - zbiór ogólnie uporządkowanych poglądów, przekonań założeń i twierdzeń, opartych często na określonym światopoglądzie i pełniących rolę postulatywną, normatywną i wzorcową dla działań profesjonalistów.
Ideologia - każdy zbiór uporządkowanych poglądów - religijnych, politycznych, prawnych, przyrodniczych, artystycznych, filozoficznych - służących ludziom o tożsamych poglądach do objaśniania otaczającego ich świata.
Typy teorii wychowania wyróżnione w zależności od rodzaju badań i ich charakterystyka.
W zależności od celów badań wyróżniamy:
Teorie nieempiryczne
Teorie normatywne
Metateorie (teorie formalne)
Teorie empiryczne
Teorie optymalizacyjne
Teorie eksplikacyjne
Badania podstawowe - badanie nieempiryczne, teoretyczne generujące teorie, modele, koncepcje, wytwarzające - a nie odzwierciedlające - wiedzę o (w dużej mierze postulatywnej, idealizacyjnej) rzeczywistości.
Badania podstawowe mogą stawać się źródłem dla powstawania nowych teorii bądź też doprowadzać do zmiany statusu istniejących już teorii.
Typy teorii w zależności od rodzajów badań naukowych
Typ teorii |
Badania stosowane |
Badania podstawowe |
Teorie nieempiryczne |
Teorie normatywne |
Metateorie |
Teorie empiryczne |
Teorie optymalizacyjne |
Teorie eksplikacyjne |
Metateoria - (gr. meta - poza, teoria - oglądania, badania) - grecki przydomek „meta” - oznacza to wszystko, co jest „poza” (czymś lub kimś). Metateoria jest zatem teorią jakiejś teorii.
Metateoria - teoria posługująca się metajęzykiem i zajmująca się badaniem i opisywaniem teorii dedukcyjnej.
Metateoria - teoria wyższego stopnia w stosunku do opisywanej, każda teoria, której przedmiotem jest pewna inna teoria.
Teorie empiryczne powstały na bazie obserwacji, diagnoz i eksperymentów, są ilościowymi zbiorami danych o empirycznej i logicznej budowie (obiektywność i subiektywność).
W ujęciu empiryzmu:
Wszelkie poznanie ma swoje źródło w zmysłowym kontakcie z określonym, konkretnym przedmiotem
Efektem jest umysłowe jego „odtworzenie”
W trakcie rozwoju filozofii empiryzmu zwrócono uwagę na poznanie jako doświadczenie naukowe, gdzie do głosu dochodzą przede wszystkim dające się „zobaczyć i policzyć” dane
Dane te zostają zredukowane do cech określonego przedmiotu, które dadzą się ująć w takim formalizmie
W doświadczeniu naukowym wymaga się tego, aby było one powtarzalne
Teorie nieempiryczne/humanistyczne troszczą się przede wszystkim o rozumienie, a nie wyjaśnianie. Rozumienie rekonstruuje zależności, które unikają bezpośredniego empirycznego postrzegania i czystej logicznej analizy. Rezygnują z chęci opanowania praktyki poprzez działania techniczne.
Różnice między naukową a potoczną teorią wychowania
Teoria wychowania - efekt jednego z wielu procesów poznawania świata wychowania dzięki prowadzonym badaniom i działaniom interwencyjnym lub w wyniku uczenia się jego znaczeń od innych.
Postrzegana jako przeciwieństwo praktyki wychowania
Ścisły związek z praktyką wychowawczą - dostarcza na jej użytek istotnych informacji, uzasadnień, wskazań czy ocen.
Szerokie znaczenie teorii - uogólnienia dokonane na podstawie naukowej analizy rzeczywistości, zmierzającej do sformułowania o niej empirycznych lub analitycznych twierdzeń.
Wąskie znaczenie teorii - sądy, które w określony sposób odnoszą się do wielu faktów szczegółowych jako ich uzasadnienia lub wyjaśnienia.
Naukowa teoria wychowania - zbiór uporządkowanych praw i/lub prawidłowości, które stanowią wewnętrznie spójne konstrukcje logiczne.
Naukowa teoria wychowania - jedna z podstawowych dyscyplin pedagogicznych, której przedmiotem badań jest usystematyzowana, spójna i uporządkowana wiedza o wychowaniu.
Dzięki naukowej teorii wychowania uzyskujemy wiedzę o interesujących nas związkach, występujących miedzy nimi relacjach i ich charakterze oraz wynikających z nich następstwach.
Należy odróżnić teorię od wychowania (w ścisłym tego słowa znaczeniu) od potocznej teorii wychowania.
Potoczna teoria wychowania
Rodzaj osobistej, zdroworozsądkowej wiedzy o wychowaniu
Zbiór wewnętrznie za sobą powiązanych przekonań, idei na temat istoty, genezy, celów, uzasadnień i sposobów wychowywania
Cechy charakterystyczne dla potocznej teorii wychowania
Przeciwieństwo wiedzy naukowej
Bardzo silny związek z praktyką wychowania
Powstałą na drodze przednaukowego poznania, w sposób naturalny, biograficzny
Jest traktowana w kategoriach prawd, samych przez się oczywistych, a zdobywanych dzięki funkcjom rozumu
Zawiera elementy wiedzy proceduralnej i deklaratywnej
Dominują w niej informacje epizodyczne
Jest artykułowana za pomocą języka codziennego, potocznego
Nie jest w pełni uświadamiana sobie przez autora
Wykorzystania teorii naukowej i potocznej - poradnik dla rodziców skonstruowane na bazie:
Praktycznej wiedzy o wychowaniu opartej na teorii naukowej
Potocznej teorii wychowania
Naukowej teorii wychowania
Episteme/ techne/ doxa
Poglądy arystotelesowskie
Episteme - łac. scientia - takiej wiedzy - współcześnie oczekujemy od nauk przyrodniczych, ponieważ tylko na takiej wiedzy mogą być budowane niezawodne techniki i technologie. Dzięki niej daje się niezawodnie przewidywać i sterować zdarzeniami.
Doxa - łac. opinio - wiedza „wytworzona” ma charakter probalistyczny, odkrywa i ukazuje prawidłowości o charakterze prawd doraźnych, prawdziwych w perspektywie przyjmowanych założeń, które są ograniczone w czasie i przestrzeni.
Techne - wiedza technologiczna, praktyczna, podporządkowana realizacji pewnych celów, które niekoniecznie da się wyprowadzić z nauki. Według Arystotelesa ten rodzaj wiedzy nie zawsze daje się pogodzić z zasadami racjonalności naukowej (w starożytności z zasadami wytwarzania wiedzy filozoficznej).
Odniesienie teorii do rzeczywistości ( praktyki).
Trojakie odniesienie teorii do rzeczywistości
Teoria tłumaczy pewną rzeczywistość zastaną w sposób jakby naturalny, to co się w niej wydarza, jest jakby uzasadnieniem tego
Teoria tłumaczy rzeczywistość przez siebie projektowaną, pożądaną a istniejąca już realnie
Jako pewna konstrukcja myślowa tworząca spoistą całość stanowi tłumaczenie tego, czego nie ma w rzeczywistości a co - wg niej - rzeczywistością stać się powinno - jest czymś pożądanym ze względu na swe walory.
Współczesne, główne paradygmaty pedagogiczne i ich charakterystyka.
W naukach społecznych możemy wyróżnić następujące paradygmaty:
Humanistyczny
Interpretatywny
Strukturalistyczny
Funkcjonalistyczny
Neopozytywistyczny.
Paradygmat humanistyczny:
Zespół przesłanek nadających indywidualistyczne i subiektywne znaczenie faktom w życiu społecznym
Fakty badane winny być widziane z perspektywy podmiotu mający prawo wpływać na zdarzenia
Jest krytyczny wobec form dominacji nad indywidualnością jednostki
Paradygmat ten opisuje twórcze urzeczywistnienie człowieka, którego treścią są wartości duchowe, poznawcze, moralne, estetyczne, religijne, a także sensy zakorzenione w kulturze
Podejście humanistyczne eksponuje badania fenomenologiczno-hermeutyczne oraz dialektyczne zorientowane na ustalenie sensu (istoty) zjawisk (fenomenów).
Paradygmat interpretatywny
Oparty jest na założeniu o:
niestabilności
względności
rzeczywistości społecznej.
Według tego paradygmatu rzeczywistość społeczna:
Nie ma charakteru konkretnego
Nie istnieje w sposób obiektywny
Jest intersubiektywnym tworem uczestników, czyli ludzi żyjących w świecie współczesnym
Świat życia społecznego nie istnieje „na zewnątrz” naszego umysłu ale cały czas jest tworzony przez nas samych, a więc i przez badaczy.
Paradygmat interpretatywny:
Dąży do zrozumienia, w jaki sposób jednostki zyskują świadomość w ramach studiów społecznych
Interesuje się zrozumieniem subiektywnego doświadczenia ludzkiego np. poprzez testowanie wiedzy w praktyce konkretnych i różniących się społeczności
Teksty interpretatywistyczne są pisane językiem doświadczenia ludzi, których udział w edukacji próbują wyjaśnić
Edukacja, wychowania przebiega bez uprzednich założeń
Dziecko stanowi centralną pozycję w procesie wychowania.
Paradygmat strukturalistyczny
Występują obiektywne struktury, w których przebiega życie
Dążenie do naświetlenia ich deterministycznych zależności i w ten sposób nadanie sensu i kierunku zaplanowanej interwencji w obiektywny świat
Przyjmuje się następujące tezy ontologiczne:
Każda jednostka poddana jest wpływom obiektywnych sił kształtujących jej los
Zainteresowane zmianą społeczną jednostki kształtują struktury społeczne
Procesy edukacyjne są zaplanowane i nastawiane na wywoływanie pożądanych ze strony społeczeństwa rezultatów w osobowości wychowanka.
Rozwój jednostki odbywa się poprzez kształtowanie osobowości według wzorca.
Paradygmat funkcjonalistyczny
Ujmuje byt społeczny jako byt obiektywny z gotowymi strukturami regulującymi życie jednostki
Kategorie opisu stanowi system kulturowy podporządkowujący sobie osobowość jednostek
Najważniejszą funkcją szkoły jest przystosowanie uczniów do uczestnictwa w gotowych strukturach
Procesy edukacyjne mają obiektywny i historyczny charakter. Edukacja powinna być powiązana z celami społecznymi i ma umożliwić taki rozwój jednostki, aby mogła ona przyswoić sobie społeczny status quo.
Zmiany jakie zachodzą w jednostce rozpisane są na długie lata i mają nie zaburzać równowagi społecznej.
Paradygmat neopozytywistyczny
Pedagogika ma wytwarzać taką wiedzę, która pozwala w sposób pewny przewidywać zachowania ludzi i sterować nimi
Postuluje się bezpośredni związek teorii z praktyką polegający na projektowanie pożądanych działań edukacyjnych
W badaniu rzeczywistości dąży się do zastosowania uznanych zasad i reguł empirycznych badań naukowych.
Największą siłę wyróżniają się te paradygmaty, w które bardzo wierzymy nie mając nawet ich świadomości, i które są mocno w nas zakorzenione i utwierdzane przez społeczeństwo w trakcie życia każdego z nas.
Paradygmat staje się elementem wspólnym zapewniającym łączność, a także wpływa na względną jednomyślność przekonań wartości, ocen, sądów, technik działania.
Rodzaje teorii humanistycznych i ich charakterystyka
Rodzaje teorii humanistycznych
Fenomenologiczna - ma strukturę odkrywczą i intuicyjnie określa fenomeny
Hermeneutyczna - stara się zrozumieć wycinki rzeczywistości będącej kontekstem językowym
Krytyczna/dialektyczna - powstaje poprzez rozprawianie się z przeciwnymi punktami widzenia. Krytyczna świadomość próbuje obnażać ideologie i fałszywą świadomość.
Fenomenologia
Każde zjawisko, ludzka historia, czy pojedyncze zdarzenie posiada swój indywidualny idiom
Za główny cel fenomenologia stawia sobie poznanie czegoś takim, jakim to w istocie jest, dzięki temu można odkryć to, co wcześniej nie było dostrzegane
Fenomenologia zakłada chęć poznania różnorakich punktów widzenia danego zjawiska
Obranie fenomenologicznego punktu widzenia to skupienie się przy doświadczaniu konkretnej rzeczy, na tym co owa rzecz „mówi” o sobie.
Celem fenomenologii jest badanie sytuacji, procesów takimi jakie one są, odkrycie tego, co wcześniej nie było dostrzegane.
Fenomenologia - cd.
Warunkiem każdego poznania w procesie badawczym jest zawieszenie swojej wiedzy, sądów, czy przekonań badacza, co z kolei pozwoli dostrzec cuda życia codziennego.
Zawieszenie wiedzy, czy wzięcie jej w „fenomenologiczny nawias”, co zwie się redukcją polega na wyłączeniu i wyeliminowaniu pewnych elementów i rozważaniu tylko tego, co pozostaje.
Dzięki owej redukcji (epoche) uzyskuje się obraz fragmentu rzeczywistości jako „czystą daną”.
Zasadnicze pytanie, na które próbuje odpowiedzieć fenomenologia, dotyczy sensu świata - sensu wychowania, ponieważ dzięki temu zrozumieniu, możliwe jest, aby świat - wychowanie - stało się prawdziwie ludzkim.
Specyfika metody fenomenologicznej polega zatem na tym, aby opisywać to, co dane, bez uprzedzeń, włączając, możliwe jak najdokładniej i kompletniej, teorie i uprzednie opinie.
Należy także wypracować ogólną istotę, idee jakiegoś przedmiotu, zjawiska, a nie zatrzymać się na opisie pojedynczego przedmiotu.
Fenomenologia postawiła sobie za zadanie odkrywanie powiązań, wytyczanie perspektyw, które stały się zbyt wąskie przez oddziaływanie jednostronnych poglądów, hipotetycznych konstruktów.
Fenomenologia była i jest próbą obrony autonomii umysłu ludzkiego, człowieka i wiedzy o nim.
Fundamentem jest docieranie do sensu wychowania i odkrywanie go
Sens nie jest czymś danym raz na zawsze, ma on dynamiczny charakter, jest w ciągłym ruchu i nieustannie się zmienia.
Hermeneutyka
Hermeneutykę określa się jako ogólną teorię interpretacji i rozumienie kategorii form symbolicznych składających się na treść i sens życia ludzkiego.
Hermeneutyka zajmuje się opisywaniem i interpretację ludzkiego świata, które trzeba czytać i odkrywać jak książkę
Celem jest poznanie i rozumienie - podobnie jak w fenomenologii
Podejście hermeneutyczne wiąże się ze związkiem między pytaniem a rozumieniem
Aby móc zadać określone pytanie, należy najpierw mieć świadomość tego, czego się nie wie, dopiero wtedy można zacząć poszukiwania
Aby móc coś zrozumieć na nowo, należy odejść od swoich przekonań czy poglądów
Zatem stan zawieszenia stanowi najgłębszą i fundamentalną istotę pytania i odkrywania
Odejście od tego co znane, wiadome pozwala zobaczyć na nowe określone zagadnienia
Rozumienie ma kształt spirali, gdyż rozumienie nieustannie zmienia swoją formę
Oznacza to, że rozumienie nigdy nie ma charakteru zakończonego procesu
Rozumienie ograniczone jest zawsze jakimś miejscem, czasem, sytuacją, zdarzeniem
Wszelkie interpretacje mają charakter wyłącznie tymczasowy
Rozumienie jest to pojmowane jako cel i kres danego doświadczenia, jako zatrzymanie się w drodze, które z kolei jest zawsze przystanięciem w określonym punkcie historycznym.
Wiedza napotyka różnego typu granice, przez co jest ona otwarta na czas ?przy?
Każde poznanie - rozumienie jako wypowiedź jest zarazem „skończone” - jest całością
Każda wypowiedź jest uwarunkowana określonym czasem przeszłym, jak i teraźniejszym
Rozumienie może mieć miejsce tylko w obrębie jakiejś kultury, czasu nie ma jednego uniwersalnie obowiązującego rozumienia.
12. Postawy filozoficzne ujawniające się we współczesnych teoriach pedagogicznych.
Główne postawy filozoficzne:
racjonalizm /wychowanie jest przedłużonym ramieniem poznawczego planowania uczenia się/
empiryzm /wychowanie jest konkretną formą zachowania/
naturalizm /wychowanie to wykluczenie sztucznych wpływów na korzyść naturalnych sił rozwoju/
idealizm /wychowanie to przekazywanie ukierunkowania na wzory i wartości idealne/
metafizyka /wychowanie jest ponadhistoryczną i ponadkulturową troską o ludzkość/
teoria krytyczna /wychowanie to tworzenie świadomości krytyczno-emancypacyjnej/
konstruktywizm /wychowanie to kreatywny projekt innowacji/
pragmatyzm /wychowanie to strategia wywierania wpływu służąca społeczeństwu/
funkcjonalizm /wychowanie jest przypisywaniem ról/
teoria działania /wychowanie jest ścieżką działania wiodącą do celów operacyjnych/
teoria systemowa /wychowanie jest częścią dynamicznego procesu wymiany pomiędzy jednostką a społeczeństwem/
materializm marksistowski /wychowanie jest prowadzeniem ku rewolucyjnej świadomości/.