Geriatria - amputacje
U większości chorych amputowanych w wieku starszym do amputacji dochodzi z powodu ostrej niewydolności naczyn obwodowych w przebiegu miażdżycy i cukrzycy, rzadziej stanów zapalnych i nowotworów.
Przyczyny urazowe amputacji kończyn dolnych u starszych ludzi wystepują zdecydowanie rzadziej.
Usprawnianie amputowanych w starszym wieku można podzielic na następujące fazy:
1. okres od amputacji do zagojenia rany pooperacyjnej kikuta (około 2 tygodnie).
W tej fazie usprawnianie prowadzone jest od 2 dnia po operacji i ma na celu niedopuszczenie do powikłań oddechowo-krążeniowych. Uwagę zwraca się na gojenie kikuta przez założenie elastycznego opatrunku wielowarstwowego z czapeczką gąbkową na szczycie kikuta, wywierającego delikatny równomierny ucisk zapobiegający powstawaniu zastoju żylnego i obrzęków. U amputowanych z względnie dobrym ukrwieniem można założyć opatrunek gipsowy, obejmujący staw powyżej amputacji z demontowanym elementem protezy.
O ile nie ma przeciwwskazań ogólnych, chorych po amputacji można pionizować od drugiego dnia po amputacji biernie na łóżku, a jeśli mają założoną protezę to poza łóżkiem łóżkiem minimalnym obciążeniem protezy.
2.okres formowania i hartowania kikuta
bandażowanie kikuta utrwala jego walcowaty kształt ,najbardziej korzystny do zaprotegowania. Przez oklepywanie i próby obciążeń osiowych powoduje się zahartowanie kikuta i uodpornienie jego skóry na otarcia. Mięśnie kikuta wzmacnia się początkowo przez ćw.w odciążeniu a następnie stosując ćw.z dawkowanym oporem.
Przy wysokich amputacjach w obrębie uda, na skutek operacyjnego usunięcia mięśni przywodzicieli i dwustanowych prostowników biodra, uzyskują przewagę mięśnie odwodzące i zginające staw biodrowy, co przy braku usprawniania powoduje utrwalony przykurcz zgięciowo-odwiedzeniowy, utrudniający protezowanie.
Od 3 tygodnia ,jeśli kikut jest zagojony, chory otrzymuje protezę tymczasową z lejem gipsowym, w której uczy się chodzić aż do momentu stabilizacji obwodów kikuta.
3.okres zaprotegowania ostatecznego
do zaprotezownia ostatecznego w geriatrii używa się protezy tymczasowej z lejem z tworzywa sztucznego. W tym okresie usprawnianie ma na celu, poza nauką chodzenia , zwiększenie wydolności ogólnej organizmu, utrzymanie pełnego zakresu ruchu stawów oraz poprawę siły mięśniowej. Szczególny nacisk w usprawnianiu kładzie się na opanowanie przez chorych umiejętności warunkujących samodzielność samodzielność podstawowych czynnościach dnia codziennego.