Podstawy geriatrii i 

gerontologii

Dr n. med. Jan Szewieczek

Klinika Chorób Wewnętrznych i 

Metabolicznych

Śląskiej Akademii Medycznej w 

Katowicach

 

 

Umowne okresy życia człowieka

Zarys Gerontologii Klinicznej. Red. Kocemba J., Grodzicki T. MCKP UJ, 

Kraków 2000, s. 8

• Rozwojowy

– dzieciństwo do 15 r.ż.
– młodość      do 29 r.ż.

• Twórczy 

– pośredni      do 44 r.ż.  
– dojrzałości  do 59 r.ż.

• Starości

– wczesna      60 do 74 r.ż.
– późna          75 do 89 r.ż.

• Sędziwy powyżej 90 r.ż.

 

 

Starzenie się populacji

 

Zarys Gerontologii Klinicznej. Red. Kocemba J., Grodzicki T. MCKP UJ, 

Kraków 2000, s.24

• Społeczeństwo w okresie starości 

demograficznej:      12% ludzi 60 roku 

życia;

• w okresie starości późnej: 15% ludzi 60 r.ż.
• Liczba osób 60 roku życia w Polsce:

– rok 2000                                16,2%
– rok 2015 (prognoza GUS)     20,2%

 

 

Wskaźnik DTŻ

60

• Wskaźnik Dalszego Trwania Życia osób 

kończących 60 lat (średnia liczba lat):

– kobiety         20,5 roku
– mężczyźni    16,0 lat

• Nadumieralność mężczyzn: w populacji 

60 roku życia na 100 mężczyzn przypada 

150 kobiet

 

 

Społeczne aspekty starości

• Okres strat zdrowotnych, materialnych, 

psychospołecznych:

– utrata zdrowia, sprawności, samodzielności, 

atrakcyjnego wyglądu

– utrata pozycji zawodowej
– zespół „pustego gniazda”
– wymieranie osób bliskich, rówieśników

• Poczucie zmniejszenia znaczenia społecznego:

– zmiana roli z dawcy dóbr na biorcę dóbr
– postępujące uzależnienie od innych osób oraz 

wsparcia społecznego

 

 

Psychologiczne aspekty starości

• Sprawność umysłowa:

– Zawężenie podzielności uwagi
– Osłabienie pamięci świeżej
– Zmniejszenie zdolności uczenia się
– Zmniejszenie zdolności myślenia 

abstrakcyjnego

– Zmniejszenie twórczej wyobraźni 
– Zmniejszenie zdolności krytycznej oceny, 

zwłaszcza autokrytycyzmu

 

 

Strategie adaptacji osobowości 

do starości:

• akceptująca starość, konstruktywna
• uzależnienia, poszukiwania szczególnej ochrony
• obronna, z nadaktywnością społeczną lub rodzinną
• nieakceptująca starości, z wrogością skierowaną 

głównie wobec otoczenia (awanturnictwo)

• nieakceptująca starości, z wrogością skierowaną 

głównie wobec siebie (ryzyko samobójstwa)

 

 

Biologiczne znamiona starości

•

Cechy fizyczne: wygląd, sylwetka, chód

•

Zmiany morfologiczne

–

Zmiany zanikowe tkanek i narządów (atrofia)

–

Zwyrodnienia lipofuscynowe, amyloidowe

–

Zwiększenie masy tkanki tłuszczowej  (15%30% 

m.c.)

–

Zmniejszenie zawartości wody ustrojowej (60%45%)

•

Zmiany czynnościowe

–

Zmniejszenie rezerwy czynnościowej narządów i 
układów

–

Zmniejszenie zdolności adaptacyjnych

–

Zmniejszenie zdolności do naprawy i odnowy

 

 

Zmiany w układzie krążenia (1)

1. Serce: 

 umiarkowany przerost mięśnia z włóknieniem, 

odkładanie się lipofuscyny, amyloidu,

 upośledzenie czynności rozkurczowej LV,
 wapnienie zastawek, zwyrodnienie śluzowate, 
 częściowy zanik komórek układu 

przewodzącego, wewnętrzna czynność węzła 
zatokowo-przeds. 

 wrażliwość na stymulację -adrenergiczną 
 wydzielanie ANP 

 

 

Zmiany w układzie krążenia (2)

2. Tętnice: 

 sztywnienie ścian tętnic (zmiany w 

krzyżowych wiązaniach kolagenu i 
zmniejszenie glikoproteiny włókien 
elastynowych, depozyty soli wapnia, 
zmiana proporcji mukopolisacharydów),

 poszerzenie i wydłużenie aorty

3. Żyły:

 osłabienie zastawek, skłonność do żylaków

 

 

Zmiany w układzie oddechowym

1. Zmniejszona podatność klatki piersiowej (sztywność 

klatki piersiowej , siła mięśni oddechowych ),

2. Zwiększona podatność płuc (sprężystość płuc ),
3. Natęż. pojemn. życiowa FVC  średnio o 21 ml / rok,
4. Natęż. obj. wydech. 1-sek. FEV

1 

 średnio o 24 ml / rok,

5. Ciśnienie parcjalne tlenu w krwi tętniczej  o 0,3%/ rok,
6. Maks. zużycie tlenu VO

2max

 (wydolność fizyczna) 

7. Reakcja na hipoksję (o 50%) i hiperkapnię (o 40%)

 

 

Zmiany w układzie pokarmowym

1. Napięcie mm okrężnych ust  (ślinienie się)
2. Słabsze żucie (gorsze trawienie),
3. Zmniejszenie napięcia zwieracza przełykowo-

żołądkowego (reflux),

4. Wydzielanie kwasu solnego , wydzielanie gastryny 

,

5. Trawienie i wchłanianie ,
6. Napięcie mięśni i perystaltyki jelit (zaparcia),
7. Zmniejszenie napięcia zwieraczy odbytu 

(nietrzymanie),

8. Liczba hepatocytów  o 20%

 

 

Zmiany w układzie moczowym

1.

Masa nerek  o 30%, GFR  o 50%, 

2.

Zdolność rozcieńczania, zagęszczania i 

zakwaszania moczu ,

3.

Uchyłki kanalików nerkowych  torbiele 

retencyjne,

4.

ARO  o 30-50% (także aldosteron )  ryzyko 

hiperkaliemii ,

5.

Zdolność hydroksylacji 25-OH-D

3

 ,

6.

Pojemność pęcherza , zaleganie moczu po 

mikcji (do 100 ml), nykturia (1-2 razy),

7.

Skrócenie cewki moczowej u kobiet,

8.

Umiarkowany przerost prostaty u mężczyzn.

 

 

Zmiany w układzie endokrynnym

1.

Stężenie : FSH, LH, ANP, insulina, noradrenalina, 

PTH, wazopresyna, testosteron jajnikowy - u 

kobiet, wolny estradiol i estron -u mężczyzn,

2.

Stężenie bez istotnych zmian (N): tyroksyna, 

kalcytonina, adrenalina, prolaktyna, kortyzol,

3.

Stężenie : GH, IGF-1, renina, aldosteron, 

trójjodotyronina, androsteron, 

dehydroepiandrosteron (DHEA); 

estradiol/estron/progesteron u kobiet, testosteron 

– u mężczyzn,

4.

Stężenie N lub : kortykotropina, tyreotropina.

 

 

Zmiany w innych układach

1.

Układ ruchu: osteopenia i osteoporoza, zmiany 

zwyrodnieniowe, osłabienie mięśni,

2.

Układ odporności: ogólna aktywność limfocytów T 

, odporność komórkowa , CD4 (pomocnicze) , 

CD8 (supresorowe) , plazmocyty w szpiku , 

odpowiedź na szczepienia , produkcja 

autoprzeciwciał ,

3.

Układ nerwowy: nierównomierny zanik neuronów, 

blaszki starcze, zmiany układów 

neuroprzekaźników: aktywność acetylazy 

cholinowej , serotonina i katecholaminy , 

aktywność monoaminooksydazy 

 

 

Odmienność patologii 

geriatrycznej

 

Zarys Gerontologii Klinicznej. Red. Kocemba J., Grodzicki T. MCKP UJ, 

Kraków 2000, s. 8

1. Stany chorobowe i problemy niemal swoiste 

dla wieku starczego („of aging”)

 upadki
 osteoporoza
 nietrzymanie moczu lub stolca

2. Stany chorobowe przebiegające w wieku 

starszym odmienne („in aging”)

 nadciśnienie tętnicze
 niewydolność krążenia
 cukrzyca

 

 

Odmienność epidemiologii 

geriatrycznej

 Wysoka zapadalność na różne stany 

chorobowe,

 Nakładanie się stanów chorobowych na 

zmiany związane ze starzeniem,

 Częste współistnienie kilku przewlekłych 

chorób, zarówno typu „of aging”, jak i „in 
aging”.

 

 

Odmienność symptomatologii 

geriatrycznej

 Dominacja niespecyficznych objawów ogólnych 

(osłabienie, pogorszenie stanu psychicznego, 

zaburzenia świadomości, dyspepsja) nad typowymi 

objawami, znanymi z opisów jednostek chorobowych

 Częste postacie utajone
 Częste „maski chorobowe”
 Częste nakładanie się na kilku współistniejących 

zespołów chorobowych na zmiany związane ze 

starzeniem

 Częste współistnienie zmian organicznych z 

zaburzeniami psychogennymi

 

 

Najczęstsze problemy zdrowotne 

(1)

 Choroby układu krążenia (75% populacji): 

nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, 

niewydolność krążenia, wady serca, zaburzenia rytmu 

i przewodzenia

 Otyłość, niedożywienie, cukrzyca, zaburzenia 

czynności tarczycy

 Choroby układu ruchu (68% populacji > 65 r.ż.): 

osteoporoza, choroba zwyrodnieniowa stawów 

zespoły przewlekłego bólu, upośledzenie sprawności

 Nowotwory złośliwe (płuco, jelito, sutek, prostata), 

choroby rozrostowe układu krwiotwórczego (szpiczak)

 

 

Najczęstsze problemy zdrowotne 

(2)



Choroby układu nerwowego, osłabienie mięśni: 
zaburzenia chodu, drżenie, choroba Parkinsona, 
padaczka



Choroby psycho-geriatryczne: demencja, depresja, 
delirium



Upadki i związane z nimi urazy



Zakażenia układu oddechowego i układu 
moczowego



Zaburzenia oddawania moczu, nietrzymanie moczu



Zaburzenia oddawania stolca, nietrzymanie stolca

 

 

Nadciśnienie tętnicze

 Dotyczy 75% osób w starszym wieku
 Najczęściej nadciśnienie skurczowe
 Większy odsetek nadciśnienia wtórnego
 Tendencja do znacznych wahań ciśnienia
 Obniżać do najniższych, dobrze tolerowanych wartości
 Duże znaczenie diety niskosolnej i redukcji nadwagi
 Leki rozpoczynać od dawek o połowę niższych niż u 

osób młodych i zwiększać stopniowo

 Większe ryzyko objawowego podciśnienia 

ortostatycznego

 

 

Choroba wieńcowa

 Często niewystępowanie typowych bólów z 

powodu ograniczenia wysiłków lub cukrzycy

 Często nakładanie się bólów zależnych od 

zmian kręgosłupa

 Często występowanie zmian EKG (np. LBBB), 

utrudniających interpretację zaburzeń okresu 

repolaryzacji komór

 Często niezdolność do wykonania próby 

wysiłkowej 

 Korzyści z leczenia farmakologicznego oraz  

PTCA i CABG

 

 

Przewlekła niewydolność 

krążenia

 Główne przyczyny: nadciśnienie, choroba 

wieńcowa, wady serca

 Około 10% u osób >80 r.ż.
 Częstsza w postaci utajonej, ujawnia się pod 

wpływem wzrostu ciśnienia, nadmiernego 
wysiłku, chorób gorączkowych

 Obraz może być nietypowy: zmęczenie, 

senność, osłabienie, splątanie, dezorientacja

 Znaczenie postępowania niefarmakologicznego
 W leczeniu farmakologicznym diuretyk i ACEI

 

 

Osteoporoza

• Problem społeczny
• W 80% pierwotna:
• typ I pomenopauzalna (niedobór estrogenów), 

złamania kompresyjne trzonów kręgów i 

przedramienia (t. Collesa)

• typ II starcza (zaburzenia syntezy witaminy D)
• Rozpoznanie: BMD<-2,5 SD wartości T-score lub RTG 

ujawniające powikłania (złamania, guzki Schmorla)

• Osteoporoza wtórna: unieruchomienie, 

glikokortykosteroidy, hipogonadyzm, zaburz. 

czynności tarczycy i inne przyczyny 

• Znaczenie profilaktyki: aktywność fizyczna, podaż 

wapnia do 1000-1500 mg/d, wit. D, bifosfoniany, HTZ

 

 

Upadki i urazy



Upadki dotyczą 33% ogółu starszych osób, 45% 
mieszkańców domów opieki



10% kończy się poważnym urazem, w 50% złamaniem



Przyczyny zewnętrzne (środowiskowe): złe 
oświetlenie, przeszkody związane z podłożem, śliska 
posadzka



Przyczyny zależne od stanu zdrowia: pogorszenie 
koordynacji ruchów oraz odruchów postawy i 
ułożenia, pogorszenie wzroku i słuchu, choroby 
(hipotonia ortostatyczna, zawroty, zaburzenia chodu, 
TIA, parkinsonizm, padaczka)

 

 

Zespoły otępienne

 Postępujące zaburzenia poznawcze (pamięć, 

abstrakcyjne myślenie, planowanie), zaburzenia 

zachowania, stępienie afektywne, zubożenie osobowości 

 pogłębiające się problemy życia codziennego

 Choroba Alzheimera – choroba zwyrodnieniowa mózgu, 

zanik komórek kory mózgu, hipokampa, jądra 

Meynerta; złogi -amyloidu, blaszki starcze, zmiany 

neurofibrylarne

 Otępienia niealzheimerowskie: otępienie 

wielozawałowe, podkorowa encefalopatia miażdżycowa, 

otępienie związane z ch. Parkinsona, otępienie czołowe i 

inne

 Znaczenie wczesnego rozpoznania, wykluczenia 

przyczyn odwracalnych (niedobór B12, niedoczynność 

tarczycy)

 

 

Choroba Parkinsona



Zmiany wsteczne neuronów dopaminergicznych 

istoty czarnej, niedobór dopaminy w obrębie 

prążkowia i całego układu pozapiramidowego



Objawy: drżenie palców („ruch kręcenia pigułek”), 

postępująca sztywność, spowolnienie, zubożenie 

ruchów (bradykineza), trudności z rozpoczęciem 

ruchu (akineza), upośledzenie odruchów 

postawnych, twarz maskowata, sylwetka pochylona 

do przodu, chód szurający



Znaczenie wczesnego wykrywania, systematycznej 

rehabilitacji, starannego leczenia 

farmakologicznego

 

 

Całościowa Ocena Geriatryczna 

(COG)

Zarys Gerontologii Klinicznej. Red. Kocemba J., Grodzicki T. MCKP UJ, 

Kraków 2000, 44-46.

 

A. Ocena czynnościowa (skale ADL, IADL)
B. Ocena zdrowia fizycznego (BMI, skala Tinetti, 

skala Norton, skala ryzyka operacyjnego 
Cumminsa)

C. Ocena stanu umysłowego (test MMSE Folsteinów, 

Geriatryczna Skala Oceny Depresji Yesavage’a)

D. Ocena socjalna 

 

 

Skala oceny podstawowych 

czynności życia codziennego 

(ADL, skala Katza)

MSD Podręcznik Geriatrii, Pierwsze wydanie polskie. Red. 

Abrams W.B., Beers M.H., Berkow R. Urban&Partner Wrocław 

1999, 251. 

Kategorie oceny samodzielności: 
1. kąpanie się, 
2. ubieranie i rozbieranie się, 
3. korzystanie z toalety, 
4. wstawanie z łóżka i przemieszczanie się na fotel,
5. jedzenie,
6. kontrolowanie wydalania moczu i stolca.
Punktacja: 0 (nie) albo 1 (tak), maksymalnie 6 

punktów. Wynik poniżej 3 punktów: znaczna 
niesprawność.

 

 

Skala oceny złożonych czynności 

życia codziennego (IADL- skala 

Lowtona)

MSD Podręcznik Geriatrii, Pierwsze wydanie polskie. Red. 

Abrams W.B., Beers M.H., Berkow R. Urban&Partner Wrocław 

1999, 252-3.

Kategorie oceny samodzielności (punkty: 13, maks. 

27): 

1.

korzystanie z telefonu, 

2.

docieranie do miejsc poza odległością spaceru,

3.

wychodzenie na zakupy po artykuły spożywcze, 

4.

przygotowywanie posiłków, 

5.

wykonywanie prac domowych, np. sprzątania

6.

wykonywanie drobnych napraw, 

7.

pranie, 

8.

przyjmowanie leków, 

9.

gospodarowanie pieniędzmi.

 

 

Ryzyko upadków.  Skala oceny 

równowagi i chodu Tinettiego. 1. 

Ocena równowagi. 

MSD Podręcznik Geriatrii, Pierwsze wydanie polskie. Red. 

Abrams W.B., Beers M.H., Berkow R. Urban&Partner Wrocław 

1999, 254-6. 

Kategorie oceny równowagi (najlepszy wynik 16 

punktów): 

1. równowaga podczas siedzenia (01 pkt.), 
2. wstawanie z miejsca (02), 
3. próby wstawania z miejsca (02), 
4. równowaga bezp. po wstaniu z miejsca (5 sek.), (02),
5. równowaga podczas stania (02), 
6. próba trącania (02), 
7. próba trącania przy zamkniętych oczach badanego 

(01),

8. obracanie się o 360 (02), 
9. siadanie (02). 

 

 

Skala oceny równowagi i chodu 

(Skala Tinettiego). 2. Ocena 

chodu. 

MSD Podręcznik Geriatrii, Pierwsze wydanie polskie. Red. 

Abrams W.B., Beers M.H., Berkow R. Urban&Partner Wrocław 

1999, 254-6. 

Kategorie oceny chodu (najlepszy wynik 12 punktów): 
10. zapoczątkowanie chodu (01), 
11. długość i wysokość kroku (04),
12. symetria kroku (01), 
13. ciągłość chodu (01),
14. ścieżka chodu (długość ścieżki 3 m, szer. 30 cm; 

02), 

15. tułów (02), 
16. pozycja podczas chodzenia (01).
Łącznie do 28 punktów. Wynik < 19  wskazuje na 

ryzyko upadków.

 

 

Ocena ryzyka upadków-skrócona 

skala Tinettiego

 

Zarys Gerontologii Klinicznej. Red. Kocemba J.,Grodzicki T. MCKP UJ, 

Kraków 2000, s.146.

Kategorie oceny samodzielności (02 punkty; 0-przy 

pomocy osoby drugiej, 1- z pomocą urządzeń, 2-
samodzielnie):

1.

zmiana pozycji z siedzącej na stojącą,

2.

unieruchomienie w pozycji stojącej przez 5 sek.,

3.

przejście 3 metrów,

4.

obrót o 180 stopni,

5.

przyjęcie pozycji siedzącej.

Uzyskanie mniej niż 10 punktów wskazuje na ryzyko 

upadków.

 

 

Skala Oceny Ryzyka Rozwoju 

Odleżyn (Skala Norton)

Zarys Gerontologii Klinicznej. Red. Kocemba J., Grodzicki T. 

MCKP UJ

, Kraków 2000, 145. 

Kategorie  oceny  (14  punkty  za  każdą  kategorię,  maks. 

20): 

1. stan ogólny, 
2. stan świadomości, 
3. zdolność poruszania się, 
4. czynność zwieraczy, 
5. samodzielność przy zmianie położenia.
Wynik  <14  punktów  wskazuje  na  zwiększone  ryzyko 

odleżyn  i  potrzebę  zastosowania  odpowiedniej 
profilaktyki.

 

 

Skala oceny ryzyka operacyjnego 

dla chorych po 70 roku życia wg 

Cumminsa

Zarys Gerontologii Klinicznej. Red. Kocemba J., Grodzicki T. 

Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu 

Jagiellońskiego, Kraków 2000, 150. 

1. wiek 75/75-80/>80 lat, 
2. czas zabiegu 1/1-

3/>3h , 

3. krytycyzm, 
4. świadomość, 
5. układ krążenia, 

6. układ oddechowy,  
7. stężenie kreatyniny, 
8. stężenie albumin, 
9. stężenie potasu.

Kategorie oceny (13 punkty, „im więcej- 

tym gorzej”, chory „operacyjny” do 14 
punktów, operacja po przygotowaniu 1524 

punktów):

 

 

Krótka skala oceny stanu 

psychicznego (Mini-Mental State 

Examination) Folsteina

 

MSD Podręcznik Geriatrii, Pierwsze wydanie polskie. Red. Abrams 

W.B., Beers M.H., Berkow R. Urban&Partner Wrocław 1999, 1225. 

Kategorie  oceny  (łącznie  do  30  pkt.,  wynik  <  27 

punktów  wskazuje  na  możliwość  zaburzeń 

poznawczych): 

1.

orientacja w czasie i w miejscu (010), 

2.

zapamiętywanie (03), 

3.

liczenie i koncentracja uwagi (05), 

4.

pamięć świeża (03),

5.

fukcje językowe (03), 

6.

praksja (05), 

7.

konstrukcyjna (01).

 

 

Test rysowania zegara 

Wczesne rozpoznanie i leczenie otępienia typu Alzheimera. 

Stanowisko Interdyscyplinarnej Grupy Ekspertów Rozpoznawania i 

Leczenia Otępienia (IGERO). MAKmed, Gdańsk 1999, 81-9. 

Kategorie oceny: 
1. błędy wzrokowo-przestrzenne, 
2. błędy w oznaczaniu godziny trzeciej, 
3. głębokie zaburzenia przestrzenne, 
4. brak  możliwości  podjęcia  jakiejkolwiek 

sensownej próby wykonania tego zadania.

 

 

Geriatryczna Skala Depresji 

Yesavage’a 

Wg „MSD Podręcznik Geriatrii, Pierwsze wydanie polskie. Red. 

Abrams W.B., Beers M.H., Berkow R. Urban&Partner Wrocław 

1999, 1320. 

Wersja skrócona: 15 pytań, punktacja 0 albo 1. 

Pytania np.

1.

Czy jest Pan/i zadowolony/a z życia?

2.

Czy zmniejszyły się zainteresowania i aktywność?

3.

Czy odczuwa Pan/i  pustkę w swoim życiu?

4.

Czy często się Pan/i nudzi?

5.

Czy najczęściej jest Pan/i w dobrym humorze? i 
t.d.

Ocena wyniku: 32 punkty – norma; 72 punkty – 

łagodna depresja; 122 punkty – głęboka depresja

 

 

Postępowanie / leczenie w 

geriatrii

 Znaczenie pierwotnej profilaktyki (dieta, aktywność 

fizyczna, szczepienia ochronne – p-grypowe, wzw, 
pneumokokowe) i wtórnej profilaktyki

 Znaczenie kompleksowego leczenia: dietetycznego, 

farmakologicznego, fizjoterapii, psychoterapii, i t.d.

 Znaczenie edukacji terapeutycznej
 Znaczenie kompleksowej opieki i wsparcia 

społecznego

 Poszanowanie praw pacjenta
 Uwzględnienie wpływu planowanego leczenia na 

jakość życia pacjenta

 

 

Farmakoterapia

 Indywidualizacja celów terapeutycznych
 Uwzględnienie możliwości realizacji zaleconego leczenia
 Rozpoczynanie leczenia od dawki 50% dawki przeciętnej
 Ograniczenie leków do niezbędnych – każdy dodany lek 

zwiększa ryzyko działań niepożądanych o 10%

 Uwzględnienie wpływu występujących u chorego 

zaburzeń na farmakokinetykę leku:

wchłanianie (zaparcia, biegunki, zaburzenia trawienia)
dystrybucję (odwodnienie, niedożywienie)
metabolizm (niewydolność nerek, wątroby, krążenia)

 

 

Przykłady działań niepożądanych 

leków

 Nasilenie zaparć po preparatach wapnia, lekach o 

działaniu cholinolitycznym (verapamil, amitryptylina), 

morfinie

 Hipokaliemia w przebiegu leczenia diuretykami
 Hiperkaliemia u chorego z wieloletnią cukrzycą, leczonego 

ACEI lub innymi lekami oszczędzającymi potas (spironol)

 Niepoprzedzone bólem brzucha krwawienie z górnego 

odcinka przewodu pokarmowego w toku leczenia NLPZ

 Ostra niewydolność nerek po włączeniu nefrotoksycznego 

antybiotyku u chorego z utajoną niewydolnością nerek

 Nasilenie zaburzeń poznawczych lub zespół majaczeniowy 

po lekach o działaniu cholinolitycznym (amitryptylina)

 Objawy pozapiramidowe po metoklopramidzie, 

neuroleptykach (haloperidol)

 

 

Niektóre błędy leczenia

 Leczenie bez prawidłowego rozpoznania, np. 

długotrwałe leczenie NLPZ bólów kręgosłupa w 
szpiczaku mnogim

 Nierozpoznanie przebiegających nietypowo chorób 

(bezbólowy zawał serca u chorego na cukrzycę, 
zapalenie płuc, niewydolność krążenia, zaburzenia 
czyn. tarczycy)

 Nieuwzględnienie wpływu współistniejących chorób na 

przebieg leczonej choroby, np. niewyrównej cukrzycy

 Nieuwzględnianie wpływu zmiany dawkowania innych 

leków na działanie danego leku, np. acenokumarolu

 Zbyt szybkie wyrównywanie zaburzeń, które rozwijały 

się powoli, np. hiponatremii

 

 

Kategorie starzenia się



Niepomyślne (czynniki przyspieszonej starości: 
mała aktywność fizyczna, niewłaściwe żywienie, 
palenie, alkoholizm, samotność – izolacja społeczna)



Przeciętne



Pomyślne (prozdrowotny styl życia, 
niefarmakologiczna i farmakologiczna profilaktyka, 
wczesne wykrywanie i leczenie chorób, 
konstruktywna postawa wobec starości, aktywny 
udział w życiu społecznym, wsparcie społeczne)



Stosunek społeczeństwa do ludzi starszych. Problem 
ageizmu.

 

 

Cele geriatrii i gerontologii:

Dodać więcej lat do życia 

i więcej życia do lat